در محیط بسیار پیشرفته و پیچیده امروز که تصمیم‌گیری درست، علمی و به موقع نقش تعیین کننده‌ای در شکست یا موفقیت هر پروژه‌ای دارد، مسئله تصمیم‌گیری به عنوان چالشی در دهه های اخیر مطرح شده است. از این رو کاربرد فنون و تکنیک های تصمیم گیری بالاخص روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره در مسائل مختلف متداول گردیده است که به فراخور نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرند. تصمیم‌گیری چند شاخصه به رویکردی از حل مسئله اشاره می‌کند که به منظور انتخاب یک گزینه از بین تعداد محدودی گزینه مورد استفاده قرار می‌گیرد و رویه ای برای تعیین چگونگی پردازش اطلاعات شاخص ها بوده، بگونه‌ایی که بتوان بهترین گزینه را انتخاب نمود. رتبه‌بندی شرکت ها به منظور تصمیم‌گیری در جهت انتخاب برترین شرکت انجام می‌گیرد. در نتیجۀ رتبه‌بندی، الویت ها و برتری ها مشخص شده، لذا می توان موفق‌ترین شرکت را انتخاب نمود و سرمایه گذاری درستی انجام داد. رتبه‌بندی در بحث مالی در فرهنگ بزرگ علوم اقتصادی، مرتب کردن شرکت ها بر اساس توانایی، کیفیت کارایی و بهره وری تعریف شده است. تفکیک، شناسایی و رتبه بندی بنگاههای با عملکرد مالی بالا نه تنها برای سرمایه گذاران بلکه برای بستانکاران، اعتبار‌دهندگان مالی، سهامداران و غیره نیز مسئله مهمی بشمار می‌رود، از اینرو تفکیک بنگاه ها بعنوان یکی از مسائل ضروری در بورس اوراق بهادار مطرح است. این پژوهش قصد دارد با ترکیب تکنیک های تصمیم‌گیری، رویکردی ترکیبی را ارائه نماید که از توان بالایی برخوردار بوده و قادر به حل این مسائل باشد.

 

با توجه به این موارد، موضوع تحقیق رتبه بندی شرکت های تولید مواد غذایی و آشامیدنی حاضر در بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از روش های چند معیاره فازی می باشد به گونه ای که کلیه عوامل،معیارهای اساسی موثر در نظر گرفته شده و در نهایت بهترین گزینه انتخاب شود.

 

 فهرست مطالب

 

فصل اول  1

 

1-1 مقدمه 2

 

1-2 تشریح و بیان موضوع 2

 

1-3 بیان موضوع تحقیق  3

 

1-4 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق: 4

 

1-5 اهداف تحقیق: 4

 

1-6 سوال های تحقیق: 4

 

1-7 روش تحقیق: 5

 

1-8 متغیرهای تحقیق و تعریف عملیاتی متغیرهای مستقل و وابسته 6

 

1-9 قلمرو تحقیق: 6

 

1-10 جامعه آماری  6

 

1- 11 روش نمونه گیری  7

 

1-12 روش های گرد آوری اطلاعات  7

 

1-13 تعریف روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها 7

 

1-14 تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی طرح: 8

 

1-15 ساختار مطالب  8

 

فصل دوم  10

 

ادبیات تحقیق   10

 

2-1 مقدمه 11

 

2-2 سرمایه‌گذاری  12

 

2-3 اهمیت بازارهای مالی  12

 

2-4 مفهوم بازار کارا 13

 

2-5 تئوری افشا 18

 

2-6 رتبه بندی شرکت ها 18

 

2-7 صورتهای مالی  22

 

2-8 روش های تصمیم گیری چند معیاره 24

 

2-9 مجموعه فازی و اعداد فازی  25

 

2-10 روش تاپسیس   29

 

2-11 روش ویکور 31

 

2-12 روش پرامتی  33

 

2-13 پژوهش های پیشین  38

 

2-14 جمع بندی و نتیجه گیری از ادبیات تحقیق  46

 

فصل سوم  48

 

روش تحقیق   48

 

3-1 مقدمه 49

 

3-2 قدم های انجام تحقیق  50

 

3-3 تعریف روش سنجش روایی ابزار جمع آوری داده ها 57

 

3-4 تعیین پایایی ابزار جمع آوری داده ها 57

 

3-5 قلمرو تحقیق: 58

 

3-6 جامعه آماری  58

 

3-7 نرم افزارهای استفاده شده در طول انجام تحقیق  59

 

فصل چهارم  60

 

تجزیه و تحلیل اطلاعات   60

 

4-1 مقدمه 61

 

‏4-2 تعیین وزن شاخصها و تعیین اهمیت هر کدام از شاخصهای مالی  61

 

4-3  گردآوری داده های مربوط به شرکتها از طریق گزارشهای مالی و محاسبه نسبتهای مالی  63

 

4-4 رتبه بندی گزینه ها با بهره گرفتن از هر کدام از روش های تاپسیس، ویکور و پرامتی 2  70

 

4-5 رتبه بندی تلفیقی  با بهره گرفتن از روش های میانگین حسابی، بردا یا کوپلند 78

 

فصل پنجم  95

 

تحلیل نتایج و پیشنهادات   95

 

5-1 مرور موضوع پژوهش و روش اجرای آن  96

 

5-2 نتایج پژوهش و پاسخ به سوالات تحقیق  97

 

5-3 پیشنهادات عملیاتی و کاربردی  100

 

5-4 پیشنهاداتی در مورد پژوهشهای آتی  100

 

5-6 منابع  101

 

ضمائم  106

 

فصل اول

 

کلیات تحقیق

 

 1-1 مقدمه

 

امروزه با توجه به فضای رقابتی و تغییر شرایط کسب وکار، مهم ترین موضوع برای شرکتها، اعتبار و سطح مقبولیت آنها می‌باشد. یکی از ابزارهای مهم برای نشان دادن این موضوع، رتبه بندی شرکتهاست. در واقع رتبه شرکتها می‌تواند نشان دهنده میزان اعتبار و قدرت آنها باشد. از این رو اغلب کشورها اقدام به رتبه بندی شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادار خود کرده اند. با توجه به کارآیی ضعیف روش های رتبه بندی مورد استفاده در بورس تهران، ارائه روشی که بتواند این امر را آسان کند و از قابلیت اتکای بالایی برخوردار باشد حائز اهمیت است.

 

رتبه بندی با لحاظ کردن چندین معیار که هر یک از جایگاه ویژه ای برخوردارند تنها با به کارگیری مدل‌های تصمیم گیری چند معیاره ممکن می‌شود. در این روش‌ها از شاخص‌های مختلفی متناسب با نوع رتبه بندی استفاده می‌شود. نسبتهای مالی مفیدترین شاخص برای عملکرد و وضعیت مالی شرکت هستند.لذا این تحقیق دانشگاهی به رتبه بندی شرکت‌های تولید کننده مواد غذایی و آشامیدنی حاضر در بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از روش های تصمیم گیری چند شاخصه با رویکرد فازی می‌پردازد.

 

1-2 تشریح و بیان موضوع

 

در محیط بسیار پیشرفته و پیچیده امروز که تصمیم گیری درست، علمی و به موقع نقش تعیین کننده‌ای در شکست یا موفقیت هر پروژه‌ای دارد، مسئله تصمیم گیری به عنوان چالشی در دهه‌های اخیر مطرح شده است. از این رو کاربرد فنون و تکنیک های تصمیم گیری بالاخص روش های تصمیم‌گیری چند معیاره در مسائل مختلف متداول گردیده است که به فراخور نیاز مورد استفاده قرار می‌گیرند. این متدولوژی‌ها شامل یک مدل، الگوریتم، یا تکنیک استاندارد هستند که در بعضی از آنها با تصمیم گیران تعامل وجود دارد، این تعامل می‌تواند قبل از حل مدل، یا در حین حل مدل باشد (صارمی و دیگران،1385).

 

تصمیم‌گیری چند شاخصه به رویکردی از حل مسئله اشاره می‌کند که به منظور انتخاب یک گزینه از بین تعداد محدودی گزینه مورد استفاده قرار می‌گیرد و رویه ای برای تعیین چگونگی پردازش اطلاعات شاخصها بوده، بگونه‌ایی که بتوان بهترین گزینه را انتخاب نمود. هر یک از این تکنیک ها مزایا و معایبی را شامل می‌شوند؛ به عنوان نمونه تکنیکی ممکن است قادر باشد هم شاخصهای کمی و هم شاخص های کیفی را بطور کارآمدی مورد بررسی قرار دهد، اما در بررسی تعداد بسیار زیاد شاخص ها و گزینه ها ناتوان باشد(رائو و داویم 2008).

 

رتبه‌ بندی در بحث مالی در فرهنگ بزرگ علوم اقتصادی، مرتب کردن شرکت ها بر اساس توانایی، کیفیت کارایی و بهره وری تعریف شده است. حال آنکه نتایج حاصل از روش های متداول رتبه بندی و تفکیک شرکتها، به دلیل عدم کارایی بورس اوراق بهادار تهران، از اعتبار لازم برخوردار نیستند. بطور کلی رتبه بندی شرکت های بورس تهران به دو شکل انجام می‌شود؛ در روش اول معمولا رتبه بندی بر اساس یک متغیر-معمولا فروش- انجام می‌شود و روش دوم بر اساس میانگین همساز است. رتبه بندی یک متغیره قابلیت اتکای کمی دارد چون بر یک بعد از فعالیت شرکتها متمرکز می‌شود.میانگین همساز نیز با تکیه بر محورهایی نظیر میزان داد و ستد در تالار معاملات، تناوب داد و ستد سهام در تالار معاملات و متغیرهای نماگر میزان تأثیرگذاری بر بازار، بیشتر بر محصول مکانیزم عرضه و تقاضای بازار سرمایه توجه دارد که شاید تمرکز بر معلول بجای علت باشد.یعنی بجای توجه به ارزش شرکت و عملکرد آن، تنها به میزان عرضه و تقاضای سهام آنها توجه می شود.در حالی که طبق پژوهش های انجام شده توسط سینایی و فدایی نژاد و دیگران، مشخص شد که بازار اوراق بهادار تهران دارای کارایی حتی در شکل ضعیف نمی باشد(قلیزاده 1383). مفهوم بازار کارا بر این فرض استوار است که سرمایه گذاران در تصمیمات خرید و فروش خود، تمامی اطلاعات مربوط را در قیمت سهام لحاظ خواهند کرد و قیمت سهام، شاخص خوبی برای تعیین ارزش سرمایه گذاری است.با توجه به عدم کارایی بازار سرمایه ایران، امکان دارد تصمیم گیری بر اساس این روش دارای اعتبار کافی نباشد. از طرفی با در نظر گرفتن چندین نسبت مالی به عنوان معیار ارزیابی، استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره مورد توجه قرار می گیرد،این تکنیک ها از قابلیت اتکا بالاتری برخوردارند و برای انواع تصمیم گیری ها قابل کاربرد هستند.

 

 

 

1-3 بیان موضوع تحقیق

 

رتبه بندی شرکت ها به منظور تصمیم گیری در جهت انتخاب برترین شرکت انجام می گیرد. در نتیجه رتبه‌بندی، الویت‌ها و برتری‌ها مشخص شده، لذا می توان موفق ترین شرکت را انتخاب نمود و سرمایه گذاری درستی انجام داد. رتبه بندی باعث می‌شود تا از یک طرف شرکت های ضعیف صنعت، فاصله خود را با برترین‌ها تشخیص داده و استراتژی مناسب برای رسیدن به آنها را تدوین کنند و از طرف دیگر، شرکت‌های برتر با تعریف برنامه‌ها و استراتژی‌های مناسب برتری خود را مستحکم تر کنند. در کنار این موارد، ارائه اطلاعات، فرصتی مناسب برای سرمایه گذاران در جهت سرمایه گذاری مناسب فراهم می کند. مجموع این موارد منجر به افزایش رقابت در بازار شده، فواید فراوانی به همراه می آورد و بطور کلی منجر به توسعه جامعه می شود(صارمی و دیگران 1385). تفکیک، شناسایی و رتبه بندی بنگاههای با عملکرد مالی بالا نه تنها برای سرمایه گذاران بلکه برای بستانکاران، اعتبار دهندگان مالی، سهامداران و غیره نیز مسئله مهمی بشمار می‌رود، از این‌رو تفکیک بنگاهها بعنوان یکی از مسائل ضروری در بورس اوراق بهادار مطرح است. با توجه به عدم کارایی بورس تهران و در نتیجه عدم اعتبار روش های رایج، رتبه بندی در این بازار، مسئله انتخاب شرکت بهینه برای سرمایه گذاری با مشکل مواجه شده است. این پژوهش قصد دارد با ترکیب تکنیکهای تصمیم‌گیری، رویکردی ترکیبی را ارائه نماید که از توان بالاتری برخوردار بوده و قادر به حل این مسئله می‌باشد.

 

با توجه به این موارد، موضوع تحقیق رتبه بندی شرکت های تولید مواد غذایی و آشامیدنی حاضر در بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از روش های چند معیاره فازی می باشد. به گونه ای که کلیه عوامل،معیارهای اساسی موثر در نظر گرفته شده و در نهایت بهترین گزینه انتخاب شود.

 

 

 

1-4 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

 

با توجه به مطالب ارائه شده در زمینه اهمیت رتبه بندی شرکتها، عدم وجود روش مناسب رتبه بندی در ایران و همچنین برتری مدل های تصمیم‌گیری، در این پژوهش مدلی تصمیم‌گیری برای رتبه بندی شرکتها ارائه می‌شود. بر اساس این مدل ترکیبی، اهمیت نسبی و ارزش مقداری نسبتهای مالی (به عنوان شاخصهای تصمیم‌گیری) مد نظر قرار می‌گیرند. این نسبت ها که از صورتهای مالی مختلف مانند ترازنامه، سود و زیان و صورت وجوه نقد استخراج می‌شوند، می‌توانند شاخصهای خوبی برای رتبه بندی شرکتها و در نتیجه تصمیم‌گیری برای سرمایه گذاری با توجه به عملکرد مالی شرکت در سال مورد بررسی باشند.

 

 

 

1-5 اهداف تحقیق:

 

اهدافی که این تحقیق دنبال می کند عبارتند از:

 

-ارائه مدل تصمیم گیری فازی برای رتبه بندی شرکتها

 

-استفاده از روش های نوین برای بررسی عملکرد شرکتهای حاضر در بورس

 

-بررسی عملکرد شرکت های تولید کننده مواد غذایی

 

مهم‌ترین تفاوت این پژوهش در روش انجام تحقیق می‌باشد که از روش داده بنیاد برای استخراج عوامل مؤثر استفاده شده است. روش داده بنیاد یک شیوه پژوهش کیفی است که به‌وسیله آن با بهره گرفتن از یک دسته داده‌ها، نظریه‌ای تکوین می‌یابد. به طوری که این نظریه در یک سطح وسیع، یک فرآیند، عمل یا تعامل را تبیین می‌کند. نظریه حاصل از اجرای چنین روش پژوهشی، نظریه‌ای فرآیندی است.

 

در این پژوهش از طریق مصاحبه با خبرگان، ارتباط بین شماری از جنبه‌های برنامه ریزی شده از جمله اندازه سازمان، محصولات یا خدمات سازمان، استراتژی عمومی سازمانی و استراتژی مدیریت دانش سازمانی شناخته شده است. با توجه به روش تحقیق، کدگذاری فرایندی است برای طبقه بندی داده‌های کیفی گردآوری شده از طریق مصاحبه و همچنین برای توصیف مفاهیم و جزئیات هر یک از دسته بندی‌ها. در ابتدا کد گذاری باز انجام شده است، سپس با توجه به داده‌ها و جزئیات آن‌ها، به گسترش دسته بندی‌های اولیه می‌پردازیم. در نهایت تحقیق در جهت انتخاب بیشتر کدهایی که به طور سیستماتیک و با توجه به مفهوم اصلی استراتژی مدیریت دانش فراهم شده‌اند، پیش می‌رود.

 

این مدل جهت انتخاب استراتژی مدیریت دانش برای سازمان‌ها پیشنهاد شده است. در نهایت عوامل بدست آمده عبارت‌اند از: ساختار سازمانی، استراتژی سطح کل سازمان، فرایند/دپارتمان‌های سازمان، نوع محصول سازمان، فرهنگ سازمان، میزان خلاقیت و نوآوری هر بخش از سازمان.

 

نتایج حاصل از این پژوهش توسط دو نفر از اساتید با تجربه مورد مطالعه و بازبینی قرار گرفته و روایی آن مورد تأیید قرار گرفته است. پایایی داده‌ها نیز از طریق نشان دادن مسیر تصمیمات خود و همچنین قرار دادن تمامی داده‌های خام، تحلیل شده، کدها، مقوله‌ها، فرایند مطالعه، اهداف اولیه و سؤال‌ها در اختیار اساتید راهنما و مشاور و با حسابرسی دقیق صاحب نظران درستی تمام گام‌های تحقیق مورد تأیید قرار گرفت. علاوه بر این در تحقیق کنونی از روش توافق درون موضوعی برای محاسبه پایایی مصاحبه‌های انجام گرفته استفاده شده است.

 

 کلمات کلیدی: مدیریت دانش، استراتژی مدیریت دانش

 

1-فصل اول :کلیات تحقیق 1

 

مقدمه. 1

 

1-1. بیان مسئله. 2

 

1-2. تشریح موضوع ، ضرورت  و اهمیت تحقیق 2

 

1-3. سابقه تحقیقات و مطالعات انجام گرفته. 5

 

1-4. اهداف(کلی و جزئی) تحقیق 8

 

1-5. سؤالات یا فرضیه‌های تحقیق 8

 

1-6.  در صورت کاربردی بودن طرح چه سازمانهایی می توانند از نتایج بدست آمده استفاده کنند. 8

 

1-7. روش شناسی تحقیق 9

 

1-7-1.  روش تحقیق: 9

 

1-7-2. معرفی ابزار گردآوری اطلاعات و ویژگی های آن 9

 

1-7-3. محدوده تحقیق 10

 

1-7-4. جامعه آماری 10

 

1-7-5. نمونه آماری، تعیین اندازه ی نمونه و روش نمونه گیری  10

 

1-7-5.روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات. 11

 

1-8. تعریف واژه ها و اصطلاحات تخصصی 12

 

1-9. سازمانهایی که در انجام پژوهش همکاری می کنند. 13

 

2-ادبیات تحقیق 14

 

مقدمه. 14

 

2-1. داده،اطلاعات، دانش و خرد. 15

 

 

 

 

 

2-1-1. داده 15

 

2-1-2. اطلاعات. 16

 

2-1-3: دانش 16

 

2-1-4. خرد. 17

 

2-1-5. هرم دانش 17

 

2-2.نقش و اهمیت دانش 18

 

2-3. انواع دانش 19

 

2-3-1.تقسیم بندی ارسطو. 19

 

2-3-2.دانش ضمنی و صریح 20

 

2-3-3. دانش شخصی و دانش سازمانی 20

 

2-3-4. تقسیم بندی کاربردی 21

 

2-4. منابع دانش 22

 

2-5. تاریخچه‌ی مدیریت دانش 22

 

2-6.تعاریف مدیریت دانش 23

 

2-7.مدل های مدیریت دانش 24

 

2-7-1. مدل کلی ساختار نظام های مدیریت دانش 24

 

2-7-2. مدل راهبردی مدیریت دانش 25

 

2-7-3. مدل زنجیره دانش 25

 

2-8. ابزارهای مدیریت دانش 26

 

 

 

 

 

2-7.مزایای مدیریت دانش 28

 

2-8. فرایند مدیریت دانش 29

 

2-9. استراتژی مدیریت دانش 30

 

2-9-1. طبقه بندی استراتژی مدیریت دانش بر اساس تمرکز بر دانش 30

 

2-9-1-1. ماتریس انواع دانش نوناکو و تاکوچی 30

 

2-9-1-2. مدل استراتژی مدیریت دانش هانسن 32

 

2-9-1-3. مدل فضای اطلاعاتی بویسوت. 33

 

2-9-1-4. تئوری دانشی سویبی 34

 

2-9-2. طبقه بندی استراتژی مدیریت دانش بر اساس فرایندهای کسب و کار 35

 

2-9-2-1. کارل ویگو مرکز کیفیت و بهره وری آمریکا 35

 

2-9-2-2.استراتژی مک کینزی و شرکا 35

 

2-9-3. طبقه بندی استراتژی مدیریت دانش بر اساس نتایج نهایی 36

 

2-9-3-1. طبقه بندی تریسی و ویرسما بر اساس حوزه ارزشی 36

 

2-9-3-2. استراتژی دانشی زک. 37

 

2-9-4. طبقه بندی استراتژی مدیریت دانش بر اساس مدیریتی 38

 

2-9-4-1. طبقه بندی بهات. 38

 

2-9-5. طبقه بندی استراتژی مدیریت دانش بر اساس رویکرد ترکیبی 39

 

2-9-5-1. طبقه بندی پیوستار مدیریت دانش بین نی 39

 

2-9-6. سایر طبقه بندی های استراتژی مدیریت دانش 40

 

 

 

 

 

2-10. عوامل موثر بر انتخاب استراتژی مدیریت دانش 42

 

2-10-1. شاخص‌های موثر بر  موفقیت مدیریت دانش 42

 

2-10-1-1. فرهنگ 42

 

2-10-1-2. فرایندهای مدیریت دانش 43

 

2-10-1-3. ساختار فرایندهای  سازمانی 43

 

2-10-1-4. رهبری 43

 

2-10-1-5. مدیریت منابع انسانی 44

 

2-10-1-6. فناوری اطلاعات. 44

 

2-10-2. شاخص‌های موثر بر  انتخاب استراتژی مدیریت دانش 47

 

2-10-2-1. دانش آشکار و ضمنی 48

 

2-10-2-2. ساختار سازمانی 48

 

2-10-2-3. فرهنگ سازمانی 48

 

2-10-2-4.  استراتژی عمومی کسب و کار 48

 

2-10-2-5.  استراتژی مدیریت منابع انسانی 49

 

2-10-2-6.  سطح بلوغ فناوری اطلاعات. 49

 

2-11.اصول مدیریت دانش 50

 

2-12. چالش ها و موانع پیاده سازی استراتژی مدیریت دانش 52

 

2-13. چارچوب نظری تحقیق 54

 

3-روش تحقیق 55

 

 

 

 

 

مقدمه. 55

 

3-1. روش تحقیق 56

 

3-2. انواع طبقه بندی روش تحقیق 56

 

3-2-1. انواع تحقیق براساس غایت و هدف. 56

 

3-2-2. انواع تحقیق از نظر رویکرد. 57

 

3-2-2-1. ویژگی های رهیافت کیفی 59

 

3-3-1. نظریه داده بنیاد (گراندد تئوری) 59

 

3-4. انواع طرح های پژوهشی به روش گراندد تئوری(نظریه داده بنیاد ) 60

 

3-5.گام های انجام پژوهش به روش گراندد تئوری 60

 

است)

 

چکیده

 

ارزیابی عملکرد یکی از مهم‌ترین مباحث مدیریتی می‌باشد و دانشگاهیان و پژوهشگران زیادی به این موضوع نظر داشته اند و روش‌های پارامتری و ناپارامتری گوناگونی را برای اندازه ­گیری و ارزیابی عملکرد توسعه داده‌اند. از جمله پرکاربردترین این روش‌ها، تکنیک تحلیل پوششی داده‌ها می‌باشد که در سال 1978 توسط چارنز و همکاران معرفی گردید. این تکنیک که یک روش ناپارامتری است، با در نظر گرفتن وزن‌هایی برای ورودی­­ها و خروجی­ها به محاسبه کارایی واحدهای تصمیم ­گیری هم جنس که چندین ورودی را دریافت و چندین خروجی را تولید می­ کنند، می ­پردازد. در این ‌روش کارایی هر یک از واحدها بطور مجزا حداکثر می­شود که این امر باعث می­شود که وزن‌های ورودی­ ها و خروجی­ها از واحدی به واحدی دیگر تغییر یابد. این انعطاف‌پذیری در وزن‌های ورودی و خروجی مقایسه واحدها بر مبنا و پایه­ای مشترک را تهدید می­ کند. از جمله مباحثی که برای پاسخگویی به این ضعف تحلیل پوششی داده‌ها مطرح گردیده است، بحث اوزان مشترک می‌باشد که محاسبه وزن‌های یکسان برای ورودی و خروجی مشابه واحدهای تصمیم ­گیری امکان مقایسه بر مبنا و پایه­ای مشترک را فراهم می­ کند. در این پژوهش به منظور محاسبه اوزان مشترک و محاسبه کارایی واحدهای تصمیم ­گیری بر اساس اوزان مشترک سه مدل ارائه شد، که از میان این سه مدل، مدل اول و مدل دوم، خطی و مدل سوم، یک مدل غیرخطی می‌باشد و سپس 142 کشور منتخب جهان از نظر نوآوری با مدل‌های ارائه شده مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین به منظور اعتبارسنجی مدل‌های ارائه شده، عمل ارزیابی عملکرد کشورهای منتخب با تعدادی از مدل­های مطرح شده در زمینه تحلیل پوششی داده‌ها وزن‌های مشترک نیز انجام گرفته است. نتایج حاصل از اجرای مدل­ها مشخص می­ کند که دو کشور چین و مکزیک، کاراترین کشورها و کشور سودان ناکاراترین کشور می­باشد. همچنین با توجه به میانگین کارایی و ضریب همبستگی محاسبه شده، اعتبار مدل­ها تایید می­شود.

 

کلید واژه­ها: ارزیابی عملکرد، کارایی، تحلیل پوششی داده‌ها، وزن‌های مشترک، نوآوری

 

فهرست مطالب

 

1-فصل اول: کلیات تحقیق

 

1-1-مقدمه. 2

 

2-1- بیان مسئله. 2

 

3-1- اهمیت و ضرورت موضوع. 4

 

4-1- گزاره‌های تحقیق 6

 

1-4-1- پرسش‌های تحقیق 6

 

2-4-1- هدف‌های تحقیق یا نتایج مورد انتظار 7

 

5-1- روش کلی تحقیق 7

 

1-5-1- قلمرو مکانی-جامعه تحقیق 7

 

2-5-1- قلمرو زمانی تحقیق 7

 

3-5-1- روش نمونه گیری و تخمین حجم جامعه. 7

 

4-5-1- روش‌های گردآوری داده‌ها و ابزار مورد استفاده برای آن. 7

 

5-5-1- روش‌های تحلیل داده‌ها 8

 

1-5-5-1- تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) 8

 

6-1- موانع و محدودیت‌های تحقیق 9

 

7-1- چارچوب کلان نظری تحقیق 9

 

8-1- نقشه راه 9

 

9-1- شرح واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق 10

 

10-1- جمع‌بندی 12

 

1-فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

1-2- ارزیابی عملکرد. 14

 

1-1-2- مقدمه. 14

 

2-1-2- تعریف ارزیابی 15

 

3-1-2- تعریف عملکرد. 16

 

4-1-2- تعاریف سنجش و ارزیابی عملکرد. 18

 

5-1-2- تاریخچه ارزیابی عملکرد. 20

 

6-1-2- تاریخچه ارزیابی عملکرد در ایران. 21

 

7-1-2- اهمیت و ضرورت ارزیابی عملکرد. 22

 

8-1-2- اهداف ارزیابی عملکرد. 23

 

9-1-2- مزایای ارزیابی عملکرد. 24

 

10-1-2- مشکلات و موانع ارزیابی عملکرد. 25

 

11-1-2- دیدگاه­های نوین و سنتی در ارزیابی عملکرد ارزیابی عملکرد. 26

 

12-1-2- مفاهیم اساسی ارزیابی عملکرد. 28

 

2-2- کارایی 30

 

1-2-2- مفهوم کارایی 30

 

2-2-2- انواع کارایی 32

 

3-2-2- تفاوت کارایی و بهره­وری 33

 

4-2-2- اندازه ­گیری کارایی 34

 

3-2- تحلیل پوششی داده‌ها و مفاهیم آن. 35

 

1-3-2- بازدهی به مقیاس در تحلیل پوششی داده‌ها 36

 

2-3-2- مدل‌های تحلیل پوششی داده‌ها 38

 

1-2-3-2- مدل CCR 38

 

2-2-3-2- مدل BCC 45

 

3-2-3-2- مدل جمعی 50

 

3-3-2- مفهوم قیمت سایه در تحلیل پوششی داده‌ها 51

 

4-3-2- ناکارایی تکنیکی و مقیاس. 51

 

5-3-2- رتبه­بندی واحدهای کارا 53

 

1-5-3-2- روش اندرسون پترسون. 54

 

2-5-3-2 روش کارایی متقاطع. 54

 

3-5-3-2- تحلیل پوششی داده‌ها وزن‌های مشترک. 55

 

4-2- نوآوری 60

 

1-4-2- مفهوم نوآوری 60

 

2-4-2- ضرورت و اهمیت نوآوری 61

 

5-2- معرفی گزارش  شاخص نوآوری جهانی 63

 

6-2- پیشینه تحقیق 70

 

1-6-2- پیشینه خارجی 70

 

2-6-2- پیشینه داخلی 82

 

7-2- جمع‌بندی 88

 

1-فصل سوم: روش شناسی تحقیق

 

1-3- مقدمه. 90

 

2-3- تعریف تحقیق 90

 

3-3- انواع تحقیق 91

 

1-3-3- انواع تحقیق علمی بر اساس هدف 91

 

2-3-3- انواع تحقیق علمی بر اساس ماهیت و روش. 92

 

4-3- الگوریتم تحقیق 93

 

5-3-  مدل‌های پیشنهادی ارزیابی عملکرد مبتنی بر تحلیل پوششی داده‌ها وزن‌های مشترک. 94

 

1-5-3- مدل پیشنهادی شماره 1. 95

 

2-5-3- مدل پیشنهادی شماره 2. 96

 

3-5-3- مدل پیشنهادی شماره 3. 98

 

6-3- شاخص‌های ورودی و خروجی 105

 

7-3- جمع‌بندی 106

 

1-فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

 

1-4- مقدمه. 109

 

2-4- داده­های شاخص‌های ورودی و خروجی کشورها 109

 

3-4- اجرای مدل­ها 114

 

1-3-4- مدل CCR 114

 

2-3-4- مدل BCC 119

 

3-3-4- مدل اندرسون پترسون. 121

 

4-3-4 ماتریس کارایی متقاطع. 122

 

6-3-4-  مدل وزن مشخصه. 123

 

7-3-4- مدل کائو هنگ (2005 م) 124

 

8-3-4- مدل امیری و همکاران (1389 ه.ش) 126

 

9-3-4- مدل علینژاد و همکاران (2008) 127

 

10-3-4 مدل پیشنهادی 1. 129

 

11-3-4 مدل پیشنهادی 2. 130

 

12-3-4 مدل پیشنهادی 3. 132

 

4-4- ضریب همبستگی اسپیرمن 133

 

5-4- کشورهای مرجع برای جمهوری اسلامی ایران. 134

 

6-4 رتبه بندی کشورهای منتخب 135

 

7-4- جمع‌بندی 139

 

1-فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

 

1-5- مقدمه. 141

 

2-5- نتایج تحقیق 141

 

3-5- نوآوری تحقیق 144

 

4-5- پیشنهادات 144

 

سوادمالی شامل مجموعه مهارت‌ ها و ادراک‌های لازم جهت مواجهه با مسائل مالی روزمره و موجود در اقتصاد عمومی‌است که کاربرد صحیح مهارت‌های آن سبب دستیابی افراد به رفاه مالی بلندمدت می‌شود. امروزه با توجه به پیچیدگی بازارهای مالی، توسعه و گسترش دامنه فعالیت نهادها و موسسات مالی و تلاش بی‌وقفه آن‌ ها برای افزایش سهم بازار، لزوم تسلط به سوادمالی اهمیت بیشتری یافته است. سوادمالی توانایی افراد در کسب اطلاعات ، تجزیه و تحلیل و مدیریت وضعیت مالی شخصی‌شان است به‌گونه‌ای که رفاه مالی  و رفاه ذهنی (رضایت از زندگی ) آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. تحقیق حاضر با هدف بررسی سواد مالی و ارتباط آن با رفاه ذهنی و مالی دانشجویان  استان یزد انجام می گیرد . روش تحقیق این پژوهش توصیفی – همبستگی است .جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان استان یزد می باشد . نمونه آماری 384 نفر از دانشجویان را شامل می باشد . داده‌ها از طریق پرسشنامه گردآوری و با نرم‌افزار آماری SPSS مورد تجزیه وتحلیل قرار می گیرد.

 

کلمات کلیدی :سواد مالی ، رفاه مالی ، رفاه ذهنی ،رضایت از زندگی ، دانشجویان .

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                                             صفحه

 

 فصل اول : کلیات تحقیق

 

مقدمه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
 

بیان مسئله. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
 

ضرورت انجام تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
 

اهداف تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
 

فرضیه های تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
 

روش تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
 

تجزیه و تحلیل داده ها. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
 

روش و ابزار گردآوری اطلاعات. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
 

قلمرو تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
 

10تعریف عملیاتی واژه ها. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

2-1 مقدمه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

 

2-2 تعریف سواد مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

 

2-3 تاریخچه سواد مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

 

2-4 اهمیت سواد مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

 

2-5 برخی عوامل موثر بر سواد مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

 

2-6 مفهوم رفاه و حوزه های آن. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

 

2-6-1 رفاه مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  20

 

2-6-2 رفاه ذهنی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

 

2-6-2-1 شادکامی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . 23

 

2-6-2-2 کیفیت زندگی و تحقیقات مرتبط. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

 

2-6-2-3 رضایت از زندگی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . .25

 

2-6-2-4 رضایت محیطی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  25

 

2-7 پیشینه تحقیق. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

 

2-7-1 مطالعات داخلی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . .26

 

2-7-2 مطالعات خارجی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . .29

 

فصل سوم : روش تحقیق

 

3-1 مقدمه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

 

3-2 روش تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

 

3-3 فرضیات تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

 

3-3-1 فرضیات اصلی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

 

3-3-2 فرضیات فرعی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

 

3-4 قلمرو  تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

 

3-5 روش گردآوری داده ها. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

 

3-6 روایی و پایایی پرسشنامه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .40

 

3-6-1 پایایی (قابلیت اعتماد) پرسشنامه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

 

3-6-2 روایی (اعتبار) پرسشنامه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

 

3-7 جامعه آماری و نمونه آماری. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

 

3-8 روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

 

3-8-1 آزمون ضریب همبستگی پیرسون. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

 

3-8-2 آزمون مقایسه میانگین های دو جامعه آماری. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44

 

3-8-3 تحلیل واریانس (ANOVA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . 46

 

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها

 

4-1 مقدمه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48

 

4-2 آمار توصیفی پاسخگویان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49

 

4-3 آزمونها و تحلیل های مرتبط با فرضیات پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

 

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

 

5-1 مقدمه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73

 

5-2 خلاصه پژوهش   . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74

 

5-3 نتایج پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75

 

5-4 محدودیت های تحقیق . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

 

5-5 پیشنهادات مبتنی بر نتایج حاصل از تحقیق حاضر. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79

 

5-6. پیشنهادات برای تحقیقات آتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  . . . . . . . . . . 79

 

مراجع

 

مراجع لاتین . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

 

مراجع فارسی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

 

پیوستها

 

پیوست (الف): پرسشنامه سواد مالی دانشجویان. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88

 

پیوست (ب): سوالات مربوط به رفاه ذهنی و مالی دانشجویان . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

 

پیوست (ج): آمار توصیفی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97

 

مقدمه
امروزه درک مفاهیم و مهارت های مرتبط با سواد مالی به سبب اینکه مصرف کننده را برای بقاء در جامعه مدرن و مقاومت در برابر تنوع و پیچیدگی محصولات وخدمات مالی موجود توانا می سازد، ضروری شده است . میتوان چنین بیان نمود که داشتن مهارتهای مالی در دهه اخیر مهمتر نیزشده است، زیرا با وجود بازارهای مالی پیچیده و رقابت شدید بین موسسات اعتباری برای بدست آوردن سهم بازار بیشتر، تامین اعتبار آسان تر شده و سهولت امکان دسترسی به وامهای مختلف و سایر طرق پرداخت منجر به افزایش پرداخت برای مصرف و رشد سریع سطح بدهی افراد وخانواده هاشده است. از سوی دیگر سرمایه گذاری یکی از عوامل مهم توسعه در قرن حاضر است که موجب جذب سرمایه های مردم شده و از طریق بازاراهای سرمایه به هدایت آنها به بخش های مولد اقتصادی می انجامد. بازارهای سرمایه بازارهای پیچیده ای هستند که اساس آنها مبتنی بر تصمیم گیری است و قطعا افراد تصمیم گیرنده باید از اطلاعات خوبی برخوردار بوده و آموزش های لازم را دیده باشند.

 

 بدین ترتیب، با توجه به شرایط موجود در کشور و حرکت به سمت خصوصی سازی؛ داشتن سواد مالی یک مبنای ضروری برای پیشگیری و حل مسائل مالی است وبه نوبه خود برای داشتن زندگی موفقیت آمیز، سالم و شاد حیاتی است. (برد، 2008)

 

بیان مسئله
یکی از مواردی که می تواند بر رفاه مالی افراد تاثیر گذار باشد، سواد مالی آنان است. همچنین افزایش سواد مالی می تواند در درآمد افراد موثر باشد. لازمه داشتن یک استراتژی مالی مناسب در مدیریت سازمان و زندگی شخصی، برخورداری از سواد مالی است. سواد مالی به عنوان آگاهی از اصول و واژگان لازم مسائل مالی است. سواد مالی توانایی خواندن، تحلیل، درک گزینه های مالی، مباحث بدون مشکل در مورد پول و موضوعات مالی، برنامه ریزی برای آینده، واکنش مناسب به رخ دادهایی که روی تصمیمات مالی روزمره اثر می گذارند و مدیریت مسائل مالی است که این توانایی روی شرایط زندگی و کاری فرد تاثیر دارد. داشتن سواد مالی یا به عبارت دیگر داشتن شرایط، شیوه ها، قوانین، حقوق، هنجارهای اجتماعی و دیدگاه های لازم برای درک و انجام این وظایف مالی می تواند کمک به آینده نگری در مدیریت مسائل پولی و همچنین افزایش درآمد و سازمان کمک فراوانی کند (ویت[1] و همکارانش ، 2000).

 

در گذشته رضایت عمومی فرد از موقعیت مالی یا دارایی خود مشخص کننده رفاه او بوده است، اما در موقعیت کنونی با بهبود سطح  زندگی مردم ادراک فرد از جنبه های مالی و غیر مادی وضعیت مالی تعیین کننده احساس رفاه مالی است، ادراکاتی شامل رضایت از درآمد و پس انداز، آگاهی از موقعیت های سایر افراد، توانایی برآورده ساختن نیازها، حس امنیت مادی و حس راحتی، احساس عدالت و رضایت نسبت به سیستم توزیع درآمد در جامعه تعیین کننده احساس رفاه فرد است( ون پراگ[2]، 2003).

 

رضایت از زندگی به عنوان یک تکامل جهانی زندگی فردی تعریف شده است و با عنوان جنبه کلیدی زندگی و رفاه ذهنی تعریف شده است. رضایت مثبت از زندگی با برخی از نتایج انطباقی مرتبط است و به عنوان یک نتیجه مهم و تسهیل کننده بالقوه برای توسعه سایر رفتارها و  ویژگی های مثبت نگریسته می شود (شاگرن[3]، 2006). رفاه مالی یک ساختار چند بعدی است تا یک ساختار تک بعدی. یک بخش مهم از رفاه مالی، رضایت از ابعاد مختلف زندگی است. یکی از این ابعاد، شرایط مالی شخص است. محققین در طول 30سال گذشته، معیارهای عینی و ذهنی را آزمون کرده اند، که این معیارها برای توصیف شرایط مالی خانوار و افراد بوده است. بهبود نتایج رفاه مالی، حاصل از تغییرات رفتارهای مالی طراحی شده است. برنامه های مذکور باید قابلیت این را داشته باشند که نشان دهند رفتارهای علمی و مالی منجر به کاهش مشکلات مالی و افزایش رفاه مالی می شود (آی می[4]،2006).

 

با توجه به مطالب پیش گفته و اهمیت روز افزون مبحث سواد مالی ، پژوهش حاضر در پی سنجش سواد مالی دانشجویان و بررسی روابط اجتماعی آن با رفاه مالی وذهنی آنهاست  

 

ضرورت انجام تحقیق
اهمیت و ضرورت انجام این تحقیق را می توان از دو منظر تئوری و کاربردی تقسیم کرد: از نظر کاربردی سواد مالی، رفاه مالی و رفاه ذهنی فاکتورهایی هستند که در عملکرد فرد در محیط کاری تاثیر گذارند. افرادی که دارای سواد مالی بالاتری باشند می توانند برای خانواده هایشان تصمیمات بهتری بگیرند و از امنیت رفاهی و اقتصادی بیشتری برخوردار می شوند. به صورت کلی می توان گفت تحت تاثیر فشارهای اجتماعی و روانی کمتری قرار می گیرند.

 

علاوه بر این سازمان هایی که کارکنان آن دارای سواد مالی بالاتری هستند و از نظر مالی در رفاه هستند از رضایت شغلی بالاتری برخوردارند، به گونه ای که می توان گفت رضایت شغلی می تواند بر رضایت زندگی افراد تاثیر گذارد. رضایت شغلی بیشتر دارای بهره وری بالاتر بوده و اینکه افراد مزایای سازمان خود را بهتر درک می­ کنند و تعهد بیشتری را نسبت به سازمان خود نشان می دهند (کیم ، 2007). در مقابل عدم سواد مالی؛ زندگی افراد، خانواده ها، دوستان و شرکای تجاری آنها را به دلیل اخذ تصمیمات نامناسب مالی تحت تاثیر قرار می دهد و این امر اثرات نامطلوبی بر جامعه داشته؛ تا آنجا که می تواند به کاهش ثروت ملی و در نهایت کاهش سطح رفاه مالی در جامعه منجر شود (معین الدین و همکاران، 1390). اثرات نگرانی مالی بر زندگی کاری و شخصی نیز در تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است. نگرانی مالی بیشتر نه تنها موجب کاهش میزان رضایت از زندگی شده؛ بلکه عملکرد فرد را در محیط کار تهدید می کند. نگرانی مالی میزان افسردگی، اعتماد به نفس و توانایی مدیریت زندگی شخصی و کاری افراد را تهدید می کند. نگرانی مالی موجب کاهش بهره وری، کاهش کیفیت، کمیت و کارامدی فرد در محیط کار شده و غیبت، تاخیر و عدم تمرکز روی کار را افزایش می دهد.

 

در بحث ضرورت یادگیری سواد مالی برای دانشجویان؛ نیز نتایج مطالعات انجام گرفته بیانگر آن است که دانشجویانی که حداقل مبلغی را برای پوشش هزینه های شهریه و . از والدین خود دریافت می کنند نسبت به دانشجویانی که استقلال مالی دارند بیشتر دچار شکست شده یا در ترم های تحصیلی خود مشروط می شوند و در کل معدل کمتری دارند (معین الدین و همکاران، 1390). بر این اساس تحقیق حاضر در نظر دارد تا ضمن اندازه گیری سطح سواد مالی، به بررسی ارتباط آن با رفاه ذهنی ورفاه مالی دانشجویان بپردازد.

 

اهداف تحقیق
 

بررسی سطح سواد مالی دانشجویان استان یزد
 

بررسی سطح رفاه ذهنی دانشجویان استان یزد
 

بررسی تاثیر سواد مالی بر رفاه ذهنی و رفاه مالی دانشجویان استان یزد
 

فرضیه های تحقیق
هر تحقیق علمی به منظور جواب دادن به برخی از سوالات برای قبول یا رد فرضیه ها صورت می گیرد. فرضیه های مرتبط با تحقیق، می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

 

دانشجویان استان یزد از نظر مالی با سواد هستند .
 

سواد مالی بر رفاه ذهنی دانشجویان استان یزد تاثیر می گذارد.

 

صنعت نرم افزار و زیرساخت ها و عوامل درون شرکتی تدوین شد. پرسشنامه بر اساس فرضیات تحقیق طراحی شد و در اختیار نمونه که همان جامعه آماری می باشد قرار گرفت و نتایج حاصل از پرسشنامه بر اساس روش رگرسیون مورد آزمون قرار گرفت. حاصل این بررسی نشان می دهد که هر پنج عامل ذکر شده در سطح خطای 5% بر صادرات نرم افزار موثرند.

 

کلمات کلیدی: نرم افزار، تحقیق و توسعه، صادرات، موانع

 

1-1) مقدمه
 

صنعت نرم افزار یکی از پیشرو‌ترین صنایع در اقتصاد بین‌المللی است که در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در میان دیگر شاخه‌های صنعتی برای خود باز کرده است.

 

 تحقیقات اقتصادی نشان می‌دهد فشار ناشی از نوسان هزینه‌های تولید به ویژه در دوره بحران اقتصاد جهانی، تعاملات تجاری را به سمت مبادله هرچه بیشتر فناوری اطلاعات و خدمات نرم افزاری سوق داده است، چرا که تولید محتوای الکترونیک علاوه بر دارا بودن ارزش افزوده بسیار بالا، کمترین نیاز به      مواد اولیه و دیگر مولفه‌های هزینه‌زا را دارد و تولید آن از ریسک ناچیزی در مقایسه با سایر کالا و خدمات برخوردار است. این ویژگی خدمات نرم افزاری و اهمیت روز افزون آن در سایر فعالیت‌های صنعتی و خدماتی سبب شده است تا در سال‌های اخیر و در مقایسه با حوزه‌های مختلف اقتصادی، سرمایه‌های بیشتری را به خود جذب کند. اگر پیش از این صنعت و تجارت نرم افزار در حیطه کشورهای توسعه یافته نظیر ایالات متحده آمریکا، کانادا، انگلستان، استرالیا، ژاپن، آلمان، اسپانیا و حداکثر یکی دو کشور در حال توسعه نظیر هندوستان و آفریقای جنوبی بود، امروزه مدعیان جدیدی از میان کشورهای جنوب به این حوزه صنعتی و تجاری وارد شده‌اند و از این طریق میزان تولید ناخالص داخلی خود را بهبود بخشیده‌اند. برزیل، آرژانتین، تایلند، ویتنام، مالزی، ترکیه و برخی از جمهوری‌های استقلال یافته آسیای مرکزی در زمره کشورهایی هستند که رویکرد نوینی به تولید و صادرات بسته‌های نرم افزاری پیدا کرده و به سرعت جای خود را در میان صادرکنندگان عمده این قبیل محصولات باز می‌کنند. نگاهی به آمار مبادله خدمات نرم افزاری جهان در سال 2009 نشان می‌دهد که بالغ بر 60 درصد از صادرات 100میلیارد دلاری این حوزه متعلق به هند و چند کشور بزرگ صنعتی است، با این حال برخی از کشورهای در حال توسعه به سرعت سهم خود را در بازار جهانی این گونه خدمات افزایش می‌دهند و با بهره گرفتن از مزایای نسبی خود در تولید محتوای الکترونیک، در زمره تولید کنندگان و صادرکنندگان برتر نرم افزار قرار می‌گیرند.     (اتاق بازرگانی ایران، 1388، شناسه مطلب 9024)

 

کشور ما ایران، یکی از کشورهای در حال توسعه است و یکی از مهم‌ترین راه‌های کسب درآمد آن در افق زمانی بلندمدت جهت به حرکت درآوردن چرخ‌های توسعه افزایش عرضه محصولات غیرنفتی به بازارهای بین‌المللی است. شرکت‌های صادرکننده می‌توانند با به‌کارگیری راهبردهای مناسب، در یک افق زمانی بلندمدت، بازارهای هدف مناسبی را برای محصولات نرم‌افزاری ایرانی یافته و سهم صادرات نرم‌افزار کشور از بازارهای جهانی را تا جایگاه مناسبی افزایش دهند.

 

تحقیق حاضر با عنوان «شناسایی تنگناهای صادرات نرم افزار و راهکارهای رفع آن » مطرح است. مطالعات انجام شده در این پژوهش با هدف شناسایی تنگناها صادراتی و ارائه راهکارهای با تکیه بر نقاط قوت جهت صادرات نرم‌افزار به بازارهای هدف خارجی، از طریق پرسش‌نامه‌های ارسالی و کسب نظرات شرکتهای نرم افزاری است.

 

1-2) بیان مساله
 

امروزه فروش بسته‏های اطلاعاتی با عنوان نرم افزار که ‏قابلیت‏های تولید، ترکیب، طراحی، تجزیه و تحلیل اطلاعات ‏را به کاربرانشان می‏دهد، پرسودترین کسب وکار دنیا بشمار می‏رود. کشورهای پیشرفته در فناوری اطلاعات و کشورهای‏ بین المللی عظیم که در این زمینه به پیشرفت‏های علمی و تکنولوژیک رسیده‏اند سالانه میلیاردها دلار از محل فروش این‏ منبع نوظهور درآمد کسب می‏کنند. کشورهای آمریکا، کانادا، هند و برخی ازکشورهای اروپایی بعنوان سردمداران صنعت ‏نرم افزار توانسته‏اند سایه خود را بر بازار بین المللی بیافکنند و بی‏رقیب یا کم رقیب درعرصه‏ای که گزینش کرده‏اند یکه تازی‏کنند.(حسنی، فرنود ، 1384)

 

کشور ما ایران نیز در سال های اخیر تلاش‌های قابل توجهی برای حضور در بازارهای بین‌المللی خدمات نرم افزاری به عمل آورده است و بعضی از شرکت ها موفق به صادرات نرم افزارهای علمی و فرهنگی   شده اند و برخی پروژه ‌های نرم افزاری در کشور‌های همسایه نظیر افغانستان، تاجیکستان و ترکمنستان هم اکنون توسط مهندسان ایرانی در حال اجراست. با این حال وجود بعضی تنگناها مانع توسعه و شکوفایی صنعت تولید نرم افزار و صادرات آن شده است بطوری که طبق آخرین آمارها سهم ایران از این بازار بزرگ تقریبا” 75میلیون دلار است که با توجه به صنعت چندصد میلیارد دلاری بازار نرم افزار که در سال2007، 251 میلیارد اعلام شده است سهم چندانی در بازار جهانی ندارد. صنعت نرم افزار ایران      می تواند درصورت تدوین یک استراتژی درست و سروسامان دادن وضع موجود، سهم خود را در بازار جهانی نرم افزار افزایش دهد. (نهاوندیان، 1387)

 

1-3) اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق
 

ایران کشوری تک محصولی است که به درآمد نفت متکی است. با توجه به محدودیت منابع نفتی، حرکت بسوی صادرات غیر نفتی امری اجتناب ناپذیر است. یکی از این موارد صادرات نرم افزار است که یکی از پرسودترین کسب و کارهای دنیا به شمار می رود و بسیاری آن را بعنوان صنعت سبز نامیده اند.  و دارای ویژگی های زیر است.

 

الف- فکری بودن تولید نرم افزار: تولید نرم افزار کاری است که بیشتر به انسانهای مستعد و روش های مهندسی و طراحی نیاز دارد، در حالی که تولید محصولات سایر فناوری ها علاوه بر کار فکری، به منابع انسانی،  تجهیزات و منابع اولیه فراوان احتیاج دارند.                                                                             
ب- بستر کاری ارزان و در دسترس: برای تولید نرم افزار زیر ساخت های کمیاب و گران قیمت لازم نیست.
ج- عدم نیاز به مرحله کارخانه سازی: فاصله بین محصولات نرم افزاری با مرحله تحقیقات آن بسیار اندک است در نتیجه تولید نرم افزار به صرفه تر از سایر محصولات فناوری است.
د- رونق شغلی: بازار کار نرم افزار چه در داخل و چه در سطح جهان،  بسیار بیشتر از سایر رشته ها است.
ح- سرمایه گذاری اندک: تولید نرم افزار به سرمایه گذاری اندک نیازدارد.
و- نزدیکی صنعت با دانشگاه شرط موفقیت: کارخانه ها به دلیل نیاز به مواد خام، لازم است نزدیک معدن مربوطه احداث شوند، در حالی که مراکز تولید نرم افزار که بیشتر کاری فکری است، باید در مجاورت دانشگاه ها که مراکز تولید افراد خبره میباشند ایجاد گردند، هر چند هر دو باید از یک سو به بازار وصل باشند. (اکرمی فر،1384)

 

با توجه به محدودیت منابع نفتی و ویژگی های تولید نرم افزار حرکت بسمت تولید این محصول می تواند در کاهش اتکا به منابع نفتی نقش بسزایی داشته باشد.

 

4.منبع و رشد صنعت نرم افزار در هند

 

در این مقاله آقای دوسانی تکامل صنعت نرم افزار هند را از سال 1974 تا به حال نشان می دهد و معتقد است که نوآوری داخلی یک عامل کلیدی و حیاتی برای سازمان و بقای آن است. ایشان لازمه بلوغ صنعت نرم افزار را تغییر سیاست حمایتی دولت و تقسیم بندی عملکرد برنامه ریزی شده از طریق تکنولوژی جدید می داند. این مقاله همچنین نشان می دهد که از لحاظ تکنولوژی صنایع پیشرفته می توانند حتی در صورت عدم وجود بعضی از شرایط توسعه یابند. (دوسانی، 2001)

 

5.خط مشی توسعه منابع انسانی در زمینه صادرات نرم افزار(مطالعه موردی کشور کاستاریکا)

 

در این مقاله آقای نیکلسون و ساهای کشور کاستاریکا را در قالب مدل موفق صادرات نرم افزار با هدف  بررسی وضعیت منابع انسانی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده اند. که نتیجه آن بالا بودن هزینه نیروی انسانی، متمرکز بودن مهارت های آموزشی بر علوم کامپیوتری بجای فناوری اطلاعات و ضعیف بودن قانون مالکیت معنوی بوده است.(نیکلسون و ساهای، 2005)

 

اوکراین و عوامل موفقیت برای صادرات نرم افزار
 در این مقاله آقای گنگلر به بررسی وضعیت صنعت نرم افزار  اوکراین در چارچوب مدل موفق صادرات نرم افزار می پردازد. و با بهره گرفتن از مصاحبه با موسسه های آموزشی و اطلاعات ثانویه به این نتیجه رسیده است که تقاضای داخلی اوکراین بالاست اما از نظر تقاضا، استراتژی ملی، اعتماد و ارتباط بین المللی، مردم، تکنولوژی، منابع مالی، تحقیق و توسعه متوسط یا ضعیف است.(گنگلر، 2003)   

 

1-5) هدف تحقیق
 

هدف این تحقیق شناسایی تنگناهای صادرات نرم افزار و راهکارهای برای رفع آن است.

 

1-6) فرضیات تحقیق
 

پژوهش معمولا” با مجهولی که محقق با آن روبروست، یعنی با موضوع نامعلوم و تردید آمیز آغاز می شود. هر وقت با مساله ای نا معین روبرو هستیم و درباره آن سوالاتی وجود دارد که پاسخ آنها را نمی دانیم، در آن صورت طبیعتا” به دنبال جواب های دقیق و روشن برای سوالات خواهیم بود.

 

بهترین روش حل این نوع تردیدها، طرح مسائل مطرح شده برای تحقیق در قالب فرضیه ها یا مدل فرضیه ها است. از طریق مطرح کردن مساله در قالب مدل و فرضیه ها، می توانیم روش گردآوری اطلاعات برای پاسخ به مساله را طراحی کنیم و می توانیم در جهت پاسخ دادن به سوالات تحقیق،  داده های مورد نظر را در اختیار داشته باشیم.(آبتین،1381، ص 5)

 

فرضیات پروژه به شرح ذیل می باشند:

 

1.یکی از مشکلات صادرات نرم افزار عدم وجود تقاضا است.

 

2.یکی از مشکلات صادرات نرم افزار عدم وجود اعتماد و ارتباط بین المللی است.

 

3.یکی از مشکلات صادرات نرم افزار عدم وجود استراتژی و دیدگاه ملی است.

 

4.یکی از مشکلات صادرات نرم افزار عدم وجود ویژگی های مناسب صنعت نرم افزار است.

 

5.یکی از مشکلات صادرات نرم افزار عدم وجود زیر ساخت ها و عوامل درون شرکتی است.

 

1-7) قلمرو تحقیق:
 

قلمرو مکانی پژوهش(جامعه آماری)

 

معمولا” در هر پژوهش،  جامعه مورد بررسی مجموعه ای است که پژوهشگر مایل است درباره صفت های متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد. در این پژوهش جامعه آماری، شامل شرکت های است که در زمینه تولید نرم افزار و صادرات آن فعالیت می کنند و عضو اتحادیه صادر کنندگان نرم افزار می باشند.

 

قلمرو زمانی پژوهش:

 

قلمرو زمانی این تحقیق حدودا” یکسال از بهمن ماه سال 1389 می باشد.

 

قلمرو موضوعی:

 

قلمرو موضوعی این تحقیق شرکت های نرم افزاری عضو اتحادیه صادرکنندگان نرم افزار، که در امر صادرات  نرم افزار مشغول به فعالیت هستند می باشد.

 

1-8) روش تحقیق
 

این تحقیق از نوع کاربردی می باشد و نتایج حاصل از آن در زمینه کمک به صادرات نرم افزار           قابل استفاده می باشد. همچنین از نظر روش تحقیق ، تحقیق حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی می باشد.

 

1-8-1) روش جمع آوری اطلاعات
 

الف)روش کتابخانه ای: در این روش انواع اطلاعات مکتوب از کتابخانه ها (کتب، مقالات و.) جمع آوری شده است.

 

ب) روش میدانی: برای جمع آوری اطلاعات در زمینه آزمون فرضیه ها، ازطریق توزیع پرسش نامه ها

 

بین شرکت ها اقدام شده است.

 

1-8-2) جامعه و نمونه آماری
 

معمولا” در هر پژوهش، جامعه مورد بررسی مجموعه ای است که پژوهشگر مایل است درباره صفت های متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد. در این پژوهش جامعه آماری شامل کل شرکت های نرم افزاری عضو اتحادیه صادرکنندگان نرم افزار می باشد که تعداد آن 94 شرکت بوده است. که کل آن به عنوان نمونه انتخاب شده است ولی به دلایلی از جمله عدم تمایل بعضی شرکت در تکمیل پرسشنامه ،        عدم دسترسی به شرکت ها به دلیل تغییر آدرس، عدم تکمیل به دلیل فعال نبودن در زمینه صادرات فقط 31 شرکت پرسشنامه این تحقیق را تکمیل نموده اند.

 

1-8-3) روش تجزیه و تحلیل داده ها
 

شامل دو بخش است: آمار توصیفی و استنباطی

 

آمار توصیفی

 

این نوع آمار صرفا” به توصیف جامعه می پردازد و هدف آن محاسبه پارامترهای جامعه است.(آذر ومومنی، 1383،ص 8)

 

آمار استنباطی

 

در این پژوهش برای بررسی فرضیات از روش رگرسیون و شدت همبستگی  استفاده شده است.

 

1-9) مفاهیم و واژه های تخصصی)محصولات و خدمات نرم افزاری، کپی رایت، تحقیق و توسعه(
 

(1-9-1  محصولات و خدمات نرم افزاری
 

الف)محصولاتی که متناسب با یک نیاز یا کاربرد عمومی طراحی و تدوین گردیده و از طریق یک واسط سخت افزاری مانند لوح فشرده (CD) به بازار عرضه می گردد.

 

ب) کلیه فعالیت های مطالعاتی، تجزیه وتحلیل و طراحی، ساخت، آزمایش، اجرا، راه اندازی و ارائه خدمات پشتیبانی به عنوان خدمات نرم افزاری شناخته می شوند.