تلاش اصلی ما در این پایان نامه معطوف به نقد و ارزیابی مطالعات فرهنگی در ایران است. با توجه به اینکه بخش عمده مطالعات فرهنگی در ایران را پایان نامههای دانشجویان این رشته تشکیل میدهد، جامعه آماری تحقیق را پایان نامه های دفاع شده در این رشته در سه دانشگاه علامه طباطبایی، علم و فرهنگ و تهران تشکیل خواهد داد.
در تحلیل مطالعات موجود، بر دیدگاههای نسل سوم از مطالعات فرهنگی تمرکز کردیم. این سنت به شکل رسمی در اوایل دهه 1990 میلادی از جانب جبهه استرالیایی این رشته و از سوی تونی بنت مطرح شد. ایده محوری الگوی بنتی، گذار از سیاست فرهنگی به سیاستگذاری فرهنگی و ورود به عرصه تصمیم گیری و مدیریت فرهنگی است. از دید وی تنها در این صورت است که مطالعات فرهنگی می تواند مدعی مفیدبودگی باشد، ضمن اینکه این پیشنهاد، یکی از معیارهای اصلی ارزیابی مطالعات فرهنگی موجود نیز قرار گرفته است.
مطالعه به صورت تمام شماری بوده و روش تحقیق مورد استفاده در این مطالعه اسنادی است. در تحلیل دادههای به دست آمده نیز از تحلیل محتوای موضوعی استفاده شد. در بخش تحلیل یافتهها از سه منظر موضوع، روش و مواد مورد مطالعه به بررسی 92 پایان نامه پرداختیم. علاوهبراین جامعه آماری تحقیق خود را براساس مواد مطالعه به سه دسته مطالعات متن، خوانش و میدان تقسیم کردیم. نتایج عمده این مطالعه عبارت بود از سه کلیشهی”فرودستی”، “خوانش مخالفت جویانه” و ” مقاومت و ابداع “.
عدم ریسکپذیری در انتخاب موضوع، اجتناب از قرارگرفتن در میدان تحقیق، تکیه صرف بر متون، سهلانگاری و کمتوجهی در کاربرد روش بدون درنظرداشتن ملاحظات روششناختی مطالعات فرهنگی، از جمله نقاط ضعف پایان نامه ها بود. غلبه متن زدگی و به دست دادن نتایجی مشابه، دلخوش بودن به مفاهیمی کلیشه ای چون مقاومت، ابداع در مصرف، خوانش خلاقانه متون و نتایجی تکراری از مطالعه موضوعاتی گاه تکراری با انجام تحقیقاتی بر روی گروههای در دسترس که به لحاظ غالب متغیرهای جمعیت شناختی از همگنی قابل توجهی برخوردار هستند از دیگر یافته های تحقیق است.
باید پذیرفت که در مطالعات فرهنگی ایرانی با یک معضل جدی مواجه هستیم. این معضل بیش از همه در فاصله روزافزون مطالعات فرهنگی با ادعاهای رهایی بخش اولیه آن پدیدار میشود. به گونهای که نه تنها مطالعات فرهنگی موجود معطوف به حل مسئله و کاستن از محنتهای بشری نیست بلکه با ادعاهای پرطمطراق و دستاوردهای عملی نه چندان محسوس خود به ویژه در تغییر و بهبود وضعیت موجود، اعتماد دانشگاهیان را سلب کرده و بغض دولتمردان را فزونی میبخشد.
واژگان کلیدی: مطالعات فرهنگی، سیاست فرهنگی، سیاستگذاری فرهنگی، الگوی بنتی، پایان نامه های مطالعات فرهنگی در ایران.
فهرست مطالب
عنوان صفحه شماره صفحه
فصل اول؛ کلیات تحقیق
مقدمه 2
بیان مسئله. 2
ضرورت تحقیق 3
اهداف تحقیق 5
سوالات تحقیق 6
پیشینه تحقیق. 7
جمعبندی. 10
فصل دوم: مطالعات فرهنگی؛ تعاریف و رویکردها از آغاز تا کنون
مقدمه 13
موقعیت آکادمیک. 14
مشخصات برجسته 15
رسالت 16
همسایگان. 16
سه نسل مطالعاتی 18
مطالعات فرهنگی در چهار برهه 19
چرخش در مطالعات فرهنگی. 20
جمع بندی و نتیجهگیری. 23
فصل سوم؛ گذار از سیاست فرهنگی به سیاستگذاری فرهنگی
مقدمه 25
سیاست و سیاستگذاری. 25
پیشینه توجه به سیاستگذاری عمومی و سیاستگذاری فرهنگی 27
نسبت مطالعات فرهنگی با سیاست. 29
سیاست فرهنگی. 31
جایگاه قدرت در مطالعات فرهنگی 32
فرهنگ؛ عرصه سلطه و مقاومت 34
سیاستگذاری فرهنگی 36
ورود مقوله سیاستگذاری به گفتمان مطالعات فرهنگی. 38
مطالعات سیاستگذاری فرهنگی 40
جمع بندی و نتیجه گیری 43
فصل چهارم؛ ملاحظات تونی بنت در باب مطالعات فرهنگی
مقدمه 45
تونی بنت، طرح اولیه 45
تولد مطالعات سیاست فرهنگی از دل انتقاد به وضع موجود 47
بیرون از ادبیات؛ نقطه شروع. 47
جای دادن سیاست درون مطالعات فرهنگی؛ قدم بعدی. 48
بنت و بازاندیشی در تعریف فرهنگ. 49
گرامشی و فوکو؛ چهره های تاثیرگذار بر بنت. 53
میراث نظری گرامشی برای مطالعات فرهنگی 54
فوکو و ایده حکومتمندی 56
تعاریف و تاریخچه. 56
هنرحکومت کردن و الزامات زمانه 60
نقد مفهوم هژمونی و کاربست ایده حکومتمندی. 63
جایگاه موزهها در سیاستگذاری فرهنگی. 66
بنت و سیاست نمایش 68
رویکرد ترکیبی بنت 69
نقد رویکرد بنت. 71
جمع بندی و نتیجهگیری. 73
فصل پنجم؛ روششناسی تحقیق
مقدمه 75
جامعه آماری 75
دوره زمانی مورد مطالعه. 76
روش تحقیق 76
روش تحلیل 76
روند انجام کار. 77
مطالعات فرهنگی ایرانی در نگاه نخست. 77
فصل ششم؛ یافته های تحقیق
مقدمه 80
بخش اول: محورهای موضوعی 81
حوزههای موضوعی در دانشگاههای علامه و علم و فرهنگ 87
حوزههای موضوعی در دانشگاه تهران 90
بخش دوم: روششناسی 93
نقد روششناختی مطالعات فرهنگی ایرانی 95
مطالعات کمی و کیفی. 96
از روششناسی تا روش. 98
روشهای تحلیل متن. 99
تئوری مبنایی. 100
قومنگاری. 101
مصاحبه کیفی 101
بخش سوم: مواد مورد مطالعه 102
مطالعات خوانش. 105
مطالعات متن. 107
مطالعات بازنمایی 112
مطالعات فرهنگی از دریچه مطالعات بازنمایی. 113
بازنمایی مطالعات بازنمایی در ایران. 114
دو سنت مطالعات بازنمایی در ایران. 115
موضوعات . 116
الزامات . 117
روش شناسی 120
مطالعات میدانی 121
بخش چهارم: پیشنهادات کاربردی 125
جمع بندی و نتیجهگیری 127
فصل هفتم؛ بحث و نتیجه گیری
