تلاش اصلی ما در این پایان نامه معطوف به نقد و ارزیابی مطالعات فرهنگی در ایران است. با توجه به اینکه بخش عمده مطالعات فرهنگی در ایران را پایان ­نامه­های دانشجویان این رشته تشکیل می­دهد، جامعه آماری تحقیق را پایان نامه ­های دفاع شده در این رشته در سه دانشگاه علامه طباطبایی، علم و فرهنگ و تهران تشکیل خواهد داد.

 

در تحلیل مطالعات موجود، بر دیدگاه­های نسل سوم از مطالعات فرهنگی تمرکز کردیم. این سنت به شکل رسمی در اوایل دهه 1990 میلادی از جانب جبهه استرالیایی این رشته و از سوی تونی بنت مطرح شد. ایده محوری الگوی بنتی، گذار از سیاست فرهنگی به سیاستگذاری فرهنگی و ورود به عرصه تصمیم ­گیری و مدیریت فرهنگی است. از دید وی تنها در این صورت است که مطالعات فرهنگی می ­تواند مدعی مفیدبودگی باشد، ضمن اینکه این پیشنهاد، یکی از معیارهای اصلی  ارزیابی مطالعات فرهنگی موجود نیز قرار گرفته است.

 

مطالعه به صورت تمام شماری بوده و روش تحقیق مورد استفاده در این مطالعه اسنادی است. در تحلیل داده­های به دست آمده نیز از تحلیل محتوای موضوعی استفاده شد. در بخش تحلیل یافته­ها از سه منظر موضوع، روش و مواد مورد مطالعه به بررسی 92 پایان ­نامه پرداختیم. علاوه­براین جامعه‌ آماری تحقیق خود را براساس مواد مطالعه به سه دسته مطالعات متن، خوانش و میدان تقسیم کردیم. نتایج عمده این مطالعه عبارت بود از سه کلیشه­ی”فرودستی”، “خوانش مخالفت جویانه” و ” مقاومت و ابداع “.

 

عدم ریسک­پذیری در انتخاب موضوع، اجتناب از قرارگرفتن در میدان تحقیق، تکیه صرف بر متون، سهل­انگاری و کم­توجهی در کاربرد روش بدون درنظرداشتن ملاحظات روش­شناختی مطالعات فرهنگی، از جمله نقاط ضعف پایان نامه ­ها بود. غلبه متن زدگی و به دست دادن نتایجی مشابه، دلخوش بودن به مفاهیمی کلیشه ای چون مقاومت، ابداع در مصرف، خوانش خلاقانه متون و نتایجی تکراری از مطالعه موضوعاتی گاه تکراری با انجام تحقیقاتی بر روی گروه­های در دسترس که به لحاظ غالب متغیرهای جمعیت شناختی از همگنی قابل توجهی برخوردار هستند از دیگر یافته­ های تحقیق است.

 

باید پذیرفت که در مطالعات فرهنگی ایرانی با یک معضل جدی مواجه هستیم. این معضل بیش از همه در فاصله روزافزون مطالعات فرهنگی با ادعاهای رهایی بخش اولیه آن پدیدار می­شود. به گونه­ای که نه تنها مطالعات فرهنگی موجود معطوف به حل مسئله و کاستن از محنت­های بشری نیست بلکه با ادعاهای پرطمطراق و دستاوردهای عملی نه چندان محسوس خود به ویژه در تغییر و بهبود وضعیت موجود، اعتماد دانشگاهیان را سلب کرده و بغض دولتمردان را فزونی می­بخشد.

 

واژگان کلیدی: مطالعات فرهنگی، سیاست فرهنگی، سیاستگذاری فرهنگی، الگوی بنتی، پایان نامه های مطالعات فرهنگی در ایران.

 

   فهرست مطالب

 

عنوان صفحه                                                                                 شماره صفحه

 

فصل اول؛ کلیات تحقیق

 

مقدمه 2

 

بیان مسئله. 2

 

ضرورت تحقیق 3

 

اهداف تحقیق 5

 

سوالات تحقیق 6

 

پیشینه تحقیق. 7

 

جمع­بندی. 10

 

 

 

فصل دوم: مطالعات فرهنگی؛ تعاریف و رویکردها از آغاز تا کنون

 

مقدمه 13

 

موقعیت آکادمیک. 14

 

مشخصات برجسته 15

 

رسالت 16

 

همسایگان. 16

 

سه نسل مطالعاتی 18

 

مطالعات فرهنگی در چهار برهه 19

 

چرخش در مطالعات فرهنگی. 20

 

جمع بندی و نتیجه­گیری. 23

 

 

 

فصل سوم؛ گذار از سیاست فرهنگی به سیاستگذاری فرهنگی

 

مقدمه 25

 

سیاست و سیاستگذاری. 25

 

پیشینه توجه به سیاستگذاری عمومی و سیاستگذاری فرهنگی 27

 

نسبت مطالعات فرهنگی با سیاست. 29

 

سیاست فرهنگی. 31

 

جایگاه قدرت در مطالعات فرهنگی 32

 

فرهنگ؛ عرصه سلطه و مقاومت 34

 

سیاستگذاری فرهنگی 36

 

ورود مقوله سیاستگذاری به گفتمان مطالعات فرهنگی. 38

 

مطالعات سیاستگذاری فرهنگی 40

 

جمع بندی و نتیجه گیری 43

 

 

 

 

 

فصل چهارم؛ ملاحظات تونی بنت در باب مطالعات فرهنگی

 

مقدمه 45

 

تونی بنت، طرح اولیه 45

 

تولد مطالعات سیاست فرهنگی از دل انتقاد به وضع موجود 47

 

بیرون از ادبیات؛ نقطه شروع. 47

 

جای دادن سیاست درون مطالعات فرهنگی؛ قدم بعدی. 48

 

بنت و بازاندیشی در تعریف فرهنگ. 49

 

گرامشی و فوکو؛ چهره های تاثیرگذار بر بنت. 53

 

میراث نظری گرامشی برای مطالعات فرهنگی 54

 

فوکو و ایده حکومتمندی 56

 

تعاریف و تاریخچه. 56

 

هنرحکومت کردن و الزامات زمانه 60

 

نقد مفهوم هژمونی و کاربست ایده حکومتمندی. 63

 

جایگاه موزه­ها در سیاستگذاری فرهنگی. 66

 

بنت و سیاست نمایش 68

 

رویکرد ترکیبی بنت 69

 

نقد رویکرد بنت. 71

 

جمع بندی و نتیجه­گیری. 73

 

 

 

فصل پنجم؛ روش­شناسی تحقیق

 

مقدمه 75

 

جامعه آماری 75

 

دوره زمانی مورد مطالعه. 76

 

روش تحقیق 76

 

روش تحلیل 76

 

روند انجام کار. 77

 

مطالعات فرهنگی ایرانی در نگاه نخست. 77

 

 

 

فصل ششم؛ یافته­ های تحقیق

 

مقدمه 80

 

بخش اول: محورهای موضوعی 81

 

حوزه­های موضوعی در دانشگاه­های علامه و علم و فرهنگ 87

 

حوزه­های موضوعی در دانشگاه تهران 90

 

بخش دوم: روش­شناسی 93

 

نقد روش­شناختی مطالعات فرهنگی ایرانی 95

 

مطالعات کمی و کیفی. 96

 

از روش­شناسی تا روش. 98

 

روش­های تحلیل متن. 99

 

تئوری مبنایی. 100

 

قوم­نگاری. 101

 

مصاحبه کیفی 101

 

بخش سوم: مواد مورد مطالعه 102

 

مطالعات خوانش. 105

 

مطالعات متن. 107

 

مطالعات بازنمایی 112

 

مطالعات فرهنگی از دریچه مطالعات بازنمایی. 113

 

بازنمایی مطالعات بازنمایی در ایران. 114

 

دو سنت مطالعات بازنمایی در ایران. 115

 

موضوعات . 116

 

الزامات . 117

 

روش شناسی 120

 

مطالعات میدانی 121

 

بخش چهارم: پیشنهادات کاربردی 125

 

جمع بندی و نتیجه­گیری 127

 

 

 

فصل هفتم؛ بحث و نتیجه گیری