• • • تلاش برای ایفای نقش برتر در نزد کشورهای عربی

  

• • توسعه شبکه های اجتماعی وسیاسی به خصوص در ابعاد رسانه ای مثل:راه اندازی شبکه الجزیره

• • تسهیل سرمایه گذاری خارجی درعرصه انرژی

• • مشارکت فعال در سهام شرکتهای گازی ونفتی بزرگ از جمله: توتال

• • نقش فعال در توسعه سازمانهای تاثیر گذار در ارتقاء منافع تولید کنندگان گاز

7. 7. مفاهیم اصلی تحقیق :

انرژی، سیاست خارجی ، سیاست خارجی قطر
تعریف مفاهیم:
انرژی:انرژی (واژه یونانی ἐνεργός به معنی فعالیت) یا کارمایه، در فیزیک و دیگر علوم، یک کمیت بنیادین فیزیکی است. انرژی کمیتی است که برای توصیف وضعیت یک ذره، شیئ یا سامانه به آن نسبت داده می‌شود. در کتاب‌های درسی فیزیک انرژی را به صورت توانایی انجام کار تعریف می‌کنند. ِ تا به امروز گونه‌های متفاوتی از انرژی شناخته شده که با توجه به نحوهٔ آزادسازی و تأثیر گذاری به دسته‌ه ای متفاوتی طبقه‌بندی می‌شوند از آن جمله می‌توان انرژی جنبشی، انرژی پتانسیل، انرژی گرمایی، انرژی الکترومغناطیسی، انرژی شیمیایی و انرژی الکتریکی و انرژی هسته‌ای را نام برد. در علم فیزیک انرژی را به دو بخش تفسیم می‌کنند:
۱- اکسرژی (بخش مفید انرژی)
۲-انرژی (بخش قابل تبدیل انرژی (انرژی در واقع به نوعی از انرژی تبدیل می‌شود که در آن شرایط برای ما ممکن مفید یا غیر مفید باشد)
عامل، حامل و منبع همه گونه انرژی‌هایی که بشر از آن استفاده می‌کند (انرژی مواد فسیل، انرژی آبی و غیره) خورشید است، بجز انرژی هسته‌ای.در اینجا منظور نفت و گاز قطر است.
سیاست خارجی :
سیاست خارجی به معنی دنبال کردن هدف‌های کشور در محیط بین‌المللی و در رابطه با جامعه‌ها، دولت‌ها و کشورهای دیگر است. سیاست خارجی، راهنمای موضع‌گیری در جهان است؛ و مجموعه‌ای از اهداف بین‌المللی و راه‌های رسیدن به آن‌ ها را شامل می‌شود. سیاست خارجی کشورهای مختلف، با هم متفاوت است. سیاست خارجی یک کشور نیز در طی زمان، تغییر می‌کند.
سیاست خارجی قطر:
برای آشنایی موقت با سیاست خارجی قطر بهتر است به طور خلاصه به اصول سیاست خارجی این کشور اشاره شود و در فصول بعدی کاملا سیاست خارجی این کشور کالبدشکافی خواهدشد.
۱. قانون اساسى قطر مى‌گوید که هدف سیاست خارجى این کشور تحکیم پیوندهاى دوستى با کشورهاى مسلمان و نیز کلیه کشورهاى صلح‌دوست و مردم جهان میباشد.
۲. آن‌گونه که قطرى‌ها مى‌گویند اعتقادات اسلامى از معیارهاى سیاست خارجى این کشور در سطوح عربى و بین‌المللى مى‌باشد.
۳. همبستگى عربى اصل دیگر سیاست خارجى قطر است و این کشور بر همین اساس در ۱۱ سپتامبر ۱۹۷۱ به عنوان یک کشور مستقل رسماً به اتحادیه عرب پیوست.
۴. تعهد و هماهنگى با سیاست‌ها و اهداف شوراى همکارى خلیج‌فارس یکى دیگر از اصول سیاست خارجى قطر مى‌باشد. این کشور در ۲۵ ماه مى ۱۹۸۱ به همراه سایر شیخ‌نشین‌هاى عربى حوزه خلیج‌فارس در تشکیل شوراى همکارى خلیج‌فارس مشارکت نمود.
۵. قطر بر اساس تعهد به اصول منشور سازمان ملل مسیرى را در صحنه بین‌المللى انتخاب کرده که اهداف اعلام شده آن شامل تأئید حق تعیین سرنوشت ملت‌ها، تشویق همکارى جهت بهبود جامعه بشری، گسترش صلح و ثبات در جهان از طریق حل اختلافات از راه‌هاى مسالمت‌آمیز و ایجاد روابط مبتنى بر عدالت و برابرى و قوانین بین‌المللى مى‌باشد.
در ۱۶ سپتامبر ۱۹۷۱ شوراى امنیت ورود قطر به سازمان ملل را اعلام نموده و در ۲۱ سپتامبر ۱۹۷۱ مجمع عمومى نیز قطر را به عنوان یک عضو پذیرفت.
۶. در دهه ۷۰ میلادى سیاست قطر در منطقه خلیج‌فارس حفظ روابط با قدرت‌هاى اصلى منطقه یعنى ایران و عربستان بود. در همین حال مذهب مشترک یعنى وهابیت موجب نفوذ قابل توجه عربستان، بویژه ملک فیصل، در سیاست‌گذارى خارجى قطر شده بود. لیکن دولتمردان قطرى به مرور زمان توانستند از این نفوذ بکاهند به‌گونه‌اى که سال‌هاى اخیر شاهد اصطکاک شدیدى نیز بین سیاست‌هاى دو کشور بوده است.
۷. حفظ روابط سنتى با انگلیس نیز از دیگر اصول پذیرفته شده در سیاست خارجى قطر در دهه ۷۰ بود و با توجه به حضور مستشاران انگلیسى در دستگاه‌هاى سیاسى و امنیتى قطر، این کشور معمولاً در رابطه با اقدامات و تحرکات جهانى و منطقه‌اى انگلیس از خود واکنشى نشان نداده و یا بعضاً اقدام به اتخاذ سیاست موافق با انگلیس مى‌نموده است. به‌طور کلى مى‌توان گفت که قطر در دهه ۷۰، سیاست خارجى فعالى نداشت و از آن در این دوره به عنوان کشورى میانه‌رو، بى‌طرف و یا بى‌علاقه به مسائل مهم تلقى مى‌شود. تنها فراز مهم این دوره از سیاست خارجى قطر مخالفت آن با موافقت‌نامه‌هاى کمپ دیوید در سال ۱۹۷۹ بود.
سیاست خارجى قطر در دهه ۸۰ میلادى شاهد تحوّلاتى مهم و پى‌درپى بود. این امر تا حدودى ناشى از روى کار آمدن طراحان و دست‌اندرکاران جدید در سیاست خارجى این کشور و تا حدودى نیز به دلیل تحوّلات نظامی، سیاسى و اقتصادى در سطح منطقه و بین‌الملل بود. قطر در سال ۱۹۸۱ به شوراى همکارى خلیج‌فارس پیوست. این کشور در سال ۱۹۸۲ اقدام به امضاى یک موافقت‌نامه دفاعى دو جانبه با عربستان نمود.
با توجه به جریان داشتن جنگ تحمیلى عراق علیه ایران، اجلاس سران شوراى همکارى در سال ۱۹۸۳ تشکیل یک سیستم دفاعى واحد را مطرح نمود. پس از این اجلاس، قطر اولین اولویت‌ها را به هزینه‌هاى نظامى داد.
۸. حفظ توان و آمادگى جهت مقابله سیاسى - دیپلماتیک و یا حتى نظامى با بحران موجود در روابط با بحرین بر سر جزایر حوار یکى از اصول ثابت سیاست خارجى قطر بوده است. در آوریل ۱۹۸۶ در جریان حمله نیروهاى قطر به قرارگاه در دست احداث گشت ساحلى بحرین در جزیره فشت‌الدبیل ۲۹ کارگر خارجى که مشغول کار بودند، دستگیر شدند. این امر منجر به تیرگى شدید در روابط دو کشور شد. بعداً عربستان و چند کشور دیگر منطقه اقدام به میانجیگرى نموده و نهایتاً توافقى جهت تخریب قرارگاه فوق و آزادى کارگران مزبور حاصل گردید. لیکن قطرى‌ها بعداً میانجیگرى عربستان را طرفدارانه و به نفع بحرین دانستند و در نتیجه در ۸ ژوئیه ۱۹۹۱ خواهان حل این اختلاف از طریق دادگاه بین‌المللى لاهه شدند. مبانى استدلال قطر جهت مالکیت بر جزایر مورد اختلاف، عبارت از قرار گرفتن این جزایر در آب‌هاى ساحلى قطر مى‌باشد.
شیخ حمدبن جاسم‌بن جبر وزیر خارجه قطر در ۷/۱۰/۷۳ طى مصاحبه‌اى با اشاره به اینکه اختلاف مزبور با بحرین و اختلاف عربستان در پانزدهمین اجلاس سران شورا در منامه (۳۰/۹/۷۳) مورد بررسى قرار گرفته است گفت که: منتظر حکم دادگاه بین‌المللى در این مورد هستیم. رادیو آمریکا در ۲۸/۱۱/۷۳ به نقل از مقامات قطرى گزارش داد در صورتى که عربستان مایل به میانجیگرى جهت اختلاف قطر و بحرین باشد، قطر مى‌تواند شکایت خود را از دادگاه لاهه پى بگیرد. اما این موضع‌گیرى به نظر مى‌رسد که خیلى جدى نبوده است زیرا دو روز بعد از پخش این خبر مجدداً مراکز خبرى (رادیو تهران) به نقل از ولیعهد قطر گزارش داد که عربستان در میانجیگرى بین قطر و بحرین ناکام بوده است. نهایتاً اینکه بحرین با حل موضوع در دادگاه لاهه مخالف است این در حالى است که دادگاه صلاحیت خود را براى رسیدگى به موضوع عربستان و بحرین اقدام به موضع‌گیرى مزبور (۲۸/۱۱/۷۳) نموده است. قطر براى بار دوم در سال ۱۹۹۴ به دادگاه لاهه شکایت کرده بود.
۹. عدم عقب‌نشینى در مقابل عربستان بویژه در رابطه با اختلافات مرزى و در عین حال تلاش جهت پرهیزکردن از ایجاد وضعیتى خطرناک و جبران‌ناپذیر در روابط با این کشور.

8. 8. روش تحقیق :

در این پژوهش با اتکا به مطالعه سیاست خارجی قطر در طی سه دهه اخیر سعی شده است با روشی تحلیلی – توصیفی به مطالع سیاست خاجی این کشور پرداخته شود.در واقع با توجه به میزان درامدهای حاصل از منابع انرژی در قطر از یک سو و اصول و جهت گیریهای سیاست خارجی این کشور از سوی دیگر سعی خواهد شد چگونگی تاثیر منابع انرژی بر سیاست خارجی قطر تجزیه و تحلیل شود.
الف: جامعه آماری: این تحقبق فاقد نمونه اماری است
ب: روش نمونه گیری و حجم نمونه :
ج: نحوه جمع آوری داده ها: کتابخانه ای ،اسناد،منابع اینترنت وسایر موارد
د: فنون مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده ها:در این پژوهش با کاربرد نظریه نوواقع گرایی سعی شده است سیاست خارجی قطر تجزیه و تحلیل شود که قبلاً توضیح داده شده است.

9. 9. پیشینه و ادبیات تحقیق:

در مورد سیاست خارجی و نقش منابع انرژی اثار زیادی وجود دارد که در بخش منابع به آنها اشاره شده است.اینکه اثری به زبان فارسی تاثیر انرژی بر سیاست خارجی قطر را مورد مطالعه قرار دهد وجود ندارد و از این رو می توان موضوع پژوهش حاضر را نواورانه و ابتکاری دانست. اما در حوزه سیاست خارجی کتابهای مختلفی به زبانها فارسی،عربی و لاتین نگاشته شده است و همچنین موضوع منابع انرژی هم با استقبال کارشناسان این حوزه مواجه شده است.در سیاست خارجی کتابهای اساتید به نامی همچون رمضانی،سیف زاده ،دهقانی فیروزابادی و… وجود دارد که در این پژوهش سعی شده است از آنها به عنوان الگوهای تحقیق استفاده شود.
هرکدام از این اساتید و کتابهای دیگر در حوزه سیاست خارجی سعی در بررسی نگاهی خاص همچون واقع گرایی،لیبرالیسم و … دارند . لذا با الهام از دیدگاه های مختلفی که وجود دارد و با بهره گرفتن از دیدگاه دکتر دهقانی در خصوص بررسی سیاست خارجی ایران بر مبنای نوواقع گرایی،سعی شده است از چارچوب نظریه نواواقع گرایی جهت بررسی تاثیر انرژی به جهت گیری و اصول سیاست خارجی قطر استفاده گردد.

10. 10. سازماندهی پژوهش:

پژوهش حاضر با توجه به نوع سئوالات و فرضیات اصلی و فرعی سازمان دهی ویژه ای دارد. در فصل اول کلیات پژوهش؛مبانی نظری و چارچوب تحلیلی مورد بررسی قرار می گیرد.در واقع کالبد و چارچوب تحقیق را همین فصل مشخص می کند.در این فصل علاوه به کلیات تحقیق سعی شده است به مبانی سیاست خارجی پرداخته شود. جهت علمی تر شدن کار با وام گیری از نظریه نوواقع گرایی چارچوب نظری طرح پایه ریزی می شود تا کلیت تحقیق از انسجام کافی برخوردار باشد.