از رشد و توسعه نیز موفق نبوده و سبب ایجاد مشکلات متعددی برای نواحی  روستایی شده ­اند، این مسئله باعث شده است که در سالهای اخیر بار دیگر توسعه روستایی و شهری  مورد توجه قرار گرفته و نظریه­پردازان، برنامه­ریزان و مجریان حکومتی در صدد برآیند تا با راهکار­ها و روش­های جدید، از معضلات و مسائلی که این نواحی گریبا­نگیر آن هستند بکاهند. یکی از این راهبرد­ها که اخیرا در اغلب کشور­های جهان مورد توجه قرار گرفته و حتی در برخی از این کشور­ها به اجرا، درآمده و نتایج مثبتی بهمراه داشته، توسعه و گسترش توریسم در نواحی روستایی است که دارای پتانسیل­های لازم برای گسترش گردشگری است، می­باشد(میرزایی،1388).

 

گردشگری، یکی از پویاترین فعالیت‌های اقتصادی عصر حاضر است که نقش مهمی در توسعه پایدار محلی ایفا می‌کند. این صنعت از طریق ترکیب و به‌کارگیری همزمان منابع داخلی و خارجی منافع اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و فرهنگی زیادی را به همراه دارد.در بسیاری از کشورها، امروزه گردشگری نیروی اصلی بهبود و رشد اقتصادی کشور محسوب شده و با فراهم آوردن فرصتی راهبردی به اقتصاد محلی تنوع بخشیده، موجب اشتغالزایی شده، ایجاد درآمد می‌کند و باعث افزایش ارزش منابع وارد شونده به محیط محلی می‌شود.

 

از این رو گردشگری، یک گزینه اولیه در امر توسعه به حساب می‌آید و ارکان مهم آن عبارتند از: محیط زیست و فرهنگ محلی در کنار رضایت و موافقت محلی برای پذیرش گردش. رشد گردشگری در خلال دهه‌های اخیر، به گونه‌ای بوده که در مناطق مختلف دنیا به وضوح دیده شده است. فرآیند جهانی‌سازی به طور مشخص توسعه این بخش را تحت‌تاثیر قرار داده و مرزها را به عنوان یکی از مشکلات مهم برای آن از بین برده است.

 

حرکت‌های جمعیت و منابع، عوامل دخیل در این تحول محسوب شده و اثبات می‌کنند گردشگری ظرفیت بالایی برای تاثیرگذاری داشته و می‌تواند طلایه‌دار توسعه اقتصادی و اجتماعی در قلمروهای مختلف باشد(میراج،1386).

 

زیر بخش‌های اقتصادی کمی وجود دارند که از چنین انعطاف‌پذیری و قابلیت انطباق با محیطی که در آن عمل می‌کنند، بهره‌مند باشند و این دلیل ارتباط مبحث گردشگری با موقعیت‌های راهبردی برای توسعه محلی است، اما گردشگری، ارتباط تنگاتنگی با سایر عوامل اقتصادی دارد و عوامل مختلف دست به دست هم می‌دهند تا کشوری، از مسیر گردشگری به موفقیت‌های اقتصادی برسد.

 

در چارچوب گفتمان‌های اشتغالزایی و سرمایه‌گذاری، نیز گردشگری می‌تواند ابزار مهمی برای توسعه ثروت باشد. فراتر از این، گردشگری تاثیرات مثبتی در تقویت ارزش‌های بومی منطقه، اثبات ارزش‌های فرهنگی محلی، گشودن جوامع محلی به روی تاثیرات خارجی و توسعه توان بالقوه یک قلمرو می‌گذارد که شایان توجه است(میرزایی،1388).

 

با توسعه گردشگری توسط سازمان میراث در استان گیلان امتیازات زیادی برای مردم این استان فراهم شده است ولی علی رغم این مزایای فراوان اقتصادی،غیر تخصصی بودن،فصلی بودن و دشواری مشاغلی که به مردم محول می شود،عدم توانایی مالی افراد در سرمایه گذاری برای توسعه امکانات زیر بنایی و رو بنایی این صنعت در استان از عواملی هستند که اثرات مثبت اقتصادی را برای مردم این استان کمرنگ کرده و آنها را بدبین میکند.   مهمترین جاذبه های گیلان جاذبه های طبیعی است که بخش های قابل توجهی از آن به علت فقدان امکانات رفاهی هنوز دست نخورده است. سالانه بیشتر از 180 هزار نفر از گیلان دیدن می کند که این رقم نشان می دهد که گیلان یکی از قطب های گردشگری ایران است.بنابر این با توجه به بررسی نقش و کارکرد گردشگری روستایی در ایجاد اشتغال در استان گیلان سوالی که مطرح میشود این است که:آیا صنعت گردشگری روستایی بر میزان پویایی اشتغال ساکنین از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان موثر است یا خیر؟و اینکه گردشگری بر میزان اشتغال ساکنین،جوانان و زنان و کارآفرینی موثر می باشد یا خیر؟

 

طرح مسئله و سوالات اصلی تحقیق

 

گردشگری پدیده کهنی است که از دیر باز در جوامع انسانی وجود داشته است و به تدریج در طی مراحل مختلف تاریخی به موضع فنی، اقتصادی، اجتماعی وصنعتی کنونی خود رسیده است (بهمن کارگر، مقدمه). امروزه صنعت توریسم به ویژه توریسم داخلی (که توریسم روستایی نیز بخشی از آن محسوب می­شود) جایگاه خاصی در اقتصاد کشور­ها داشته است و نقش فعال و موثری در ارتقاء ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور­های رو به توسعه بازی می­ کند (راجی،1379، ص 1، در مهدوی،1383، ص 2). در شرایط کنونی، توجه به رویکرد توسعه و گسترش گردشگری روستایی می ­تواند کمک زیادی به تنوع بخشی، پایداری و رشد اقتصادی جوامع روستایی و حل مشکلات از جمله بحران بیکاری روستایی بنماید. به عبارت دیگر گردشگری روستایی منبع با ارزش اشتغال­زایی و ایجاد درآمد است و می ­تواند وسیله­ای در جهت حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستایی باشد و می ­تواند نقش اساسی در توسعه و حفظ روستا داشته باشد (ریچارد، جولیا شارپلی، 1380، ص8).

 

در حال حاضر در بسیاری از نواحی روستایی، گردشگری از حالت انفعالی به عاملی پویا و مؤثر بر تغییرات و کنترل چشم انداز اجتماعات روستایی مبدل شده است. ماهیت و اهمیت این تغییرات، توجه فزآینده­ای را به کارکرد گردشگری و فراغتی در نواحی روستایی معطوف داشته است ( .(Butler et al, 1998, 3به طوری که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته نیز با افول فعالیت­‌های اقتصادی، تضعیف جریان صنعتی­سازی در روستاها و مهاجرت جوانان دارای تحصیلات عالی، گردشگری را به عنوان یکی از راهبردهای توسعه برای باز تولید اقتصادی و اجتماعی در نواحی روستایی اتخاذ کرده اند (Briedenhann and Wickens,2004, 71). از طرف دیگر در کشورهای کمتر توسعه یافته، کارشناسان معتقدند که گردشگری یکی از معدود گزینه­‌های عملی برای توسعه روستایی است. اما دولت‌­های کشور­های در حال­توسعه که برای تجدید ساختارتحت فشار می­باشند و نیاز شدید به رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال دارند، معمولاً به خاطر بی‌توجهی به شرایط مناسب فرهنگی و به ویژه مشارکت ساکنین محلی در فرآیند تصمیم‌گیری و میزان حمایت آنها یا نگرش و گرایش ساکنین، قربانی خطرات توسعه بدون برنامه یا بر حسب ضرورت می‌شوند (Briedenhann and Wickens,2004, 71). بدین ترتیب موفقیت هر پروژه گردشگری در راستای برنامه ­ریزی و توسعه پایدار روستایی، بدون شناخت و حمایت از جامعه میزبان مورد تهدید قرار می گیرد، در حالیکه موفقیت در این فعالیت به جاذبه­ها و خدمات روستایی وابسته است. علاوه بر آن نیازمند میهمان­نوازی و استقبال از طرف جامعه میزبان نیز می باشد. به طوری که عصبانیت، بی علاقگی و سوء­ظن جمعیت میزبان نهایتاً به گردشگران منتقل خواهد شد و احتمالاً منجر به عدم تمایل گردشگران به بازدید از مکانهایی می­شود که آنها احساس ناخوشایندی از آنجا دارند. بدین سان درک واکنش محلی و عواملی که برروی این طرز تفکر تأثیر می­گذارند در دستیابی به هدف حمایت مطلوب از توسعه گردشگری روستایی امری ضروری است (Gursoy et al, 2002, 80). رشد روزافزون و پرشتاب گردشگری بسیاری از صاحب نظران را بر آن داشته است که قرن بیستم را قرن گردشگری بنامند.انتونیو ساوینیاک،دبیر کل پیشین سازمان جهانگردی در 1998 اعلام کرد((گردشگری در پایان قرن بیستم به صنعت شماره یک جهان تبدیل خواهد شد))(gee,1994,16).بسیاری از کشورها از این صنعت پویا به عنوان عامل اصلی درامد و اشتغال زایی استفاده می کنند،این خصیصه بویژه در کشورهای در حال توسعه به طور ملموستری قابل مشاهده است و حتی تعدادی از کشورها به گردشگری به عنوان یک فعالیت اقتصادی اصلی و در نتیجه یک صنعت می نگرند.بنابراین باید کشورها برای استفاده هرچه بیشتر از صنعت گردشگری با اجرای برنامه هایی به ایجاد تغییراتی در این زمینه بپردازند تا بتوانند از این صنعت رو به رشد به عنوان عامل اصلی اقتصادی بهره مند شوند.امروزه اقتصاد و بیکاری از مسائل مهم در ادبیات اقتصادی همه کشورهاست.اشتغال منبع عمده درامد مردم و عامل اصلی تعدیل فقر در جامعه است.گسترش بیکاری نیز عامل مهم در زمینه رشد اقتصادی و افزایش عارضه های اجتماعی بشمار میرود.(نصیری زاده و توتونچی،211,1382)با توسعه جهانگردی توسط سازمان میراث در استان گیلان امتیازات زیادی برای مردم این استان فراهم شده است ولی علی رغم این مزایای فراوان اقتصادی،غیر تخصصی بودن،فصلی بودن و دشواری مشاغلی که به مردم محول می شود،عدم توانایی مالی افراد در سرمایه گذاری برای توسعه امکانات زیر بنایی و رو بنایی این صنعت در استان از عواملی هستند که اثرات مثبت اقتصادی را برای مردم این استان کمرنگ کرده و آنها را بدبین میکند.   مهمترین جاذبه های گیلان جاذبه های طبیعی است که بخش های قابل توجهی از آن به علت فقدان امکانات رفاهی هنوز دست نخورده است. سالانه بیشتر از 180 هزار نفر از گیلان دیدن می کند که این رقم نشان می دهد که گیلان یکی از قطب های گردشگری ایران است.

 

بنابر این با توجه به بررسی نقش و کارکرد گردشگری در ایجاد اشتغال در استان گیلان سوالی که مطرح میشود این است که:چه رابطه ای میان صنعت گردشگری و پویایی اشتغال در این استان وجود دارد .

 

 

 

فرضیات تحقیق

 

فرضیه اصلی:

 

صنعت گردشگری روستایی بر پویایی اشتغال از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است.

 

فرضیه های فرعی:

 

صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال جوانان از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است
 

صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال زنان از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است
 

صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال ساکنین از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است
 

صنعت گردشگری روستایی بر گرایش به کارآفرینی ساکنین از نظر کارکنان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موثر است.
اهمیت و ضرورت تحقیق

 

محققان در زمینه گردشگری به ویژه گردشگری روستایی لزوم توجه به نگرش­ها و عقاید ساکنان محلی و مشمول قرار دادن آن در آغاز امر برنامه ­ریزی را مورد تاکید قرارمی دهند (Liu et al,1987.17).

 

بدین ترتیب توسعه گردشگری در نواحی روستائی به مانند دیگر راهبردهای توسعه اقتصادی نیازمند حضور بخش‌های گوناگون برای رسیدن به موفقیت می‌باشد. پیش­شرط­هایی توسعه موفقیت­آمیز گردشگری شامل موارد زیر است :

 

1- جاذبه‌ها: چه طبیعی و چه ساخته دست بشر هم در درون اجتماع و هم در نزدیکی آن.

 

2- تبلیغات: بازاریابی یک اجتماع و جاذبه‌های گردشگری آن برای گردشگران بالقوه.

 

3- زیر­ساخت‌های گردشگری: تسهیلات دسترسی (راه‌ها، فرودگاه‌ها، قطارها و اتوبوس‌ها)، خدمات برق و آب، پارکنیگ، علائم راهنمائی و تأسیسات تفریحی.

 

4- خدمات: اسکان، غذاخوری‌ها و مغازه‌های خرده فروشی و تنوع که باید نیاز گردشگران را در نظر بگیرند.

 

5- مهمان نوازی و حمایت جامعه میزبان: چگونگی برخورد با گردشگران توسط ساکنین اجتماع و کارکنان مغازه‌ها و جاذبه‌های گردشگری. به این فهرست، باید کارآفرینان گردشگری و نقش آنها در تقویت این اجزاء را نیز اضافه نمود. اگر چه روشن است که بخش‌های فوق و دارائی‌های یک اجتماع در توسعه گردشگری مهم هستند، اما تنها مشارکت همه جانبه و حمایت ساکنین، مسئولان و کمک کارآفرینان بخش گردشگری روستائی تضمین‌کننده یک پایه‌گذار فراگیر برای توسعه موفق گردشگری می‌باشد (Wilson et al, 2001, 133). براین اساس ویلسون[1] یکی از مهمترین پیش شرط­های موفقیت آمیز توسعه گردشگری در نواحی روستایی را حمایت جامعه میزبان می­داند.

 

کوک نیز معتقد است که تمام برنامه‌ریزی‌ها برای گردشگری شهری و روستایی باید براساس اهداف و اولویت‌های ساکنین باشد. در واقع او حتی گام را از این هم فراتر گذاشت و پیشنهاد کرد که جاذبه‌های محلی تنها به هنگام کسب اجازه قانونی از ساکنین ارتقاء یابد (Cooke, 1982, 26)

 

درآمد حاصل از توریسم استان گیلان در برنامه چهارم توسعه 123296/24 میلیون ریال پیش بینی شده است که در صورت موفقیت از آن طریق می توان 948 شغل جدید در استان ایجاد نمود که 24/66 درصد از بیکاری را در استان پوشش خواهد داد و اگر بتوان با ایجاد مدیریت کارا،فقط 2/7 درصد از توریسم گذری استان را که 12 میلیون نفر بازدیدکننده در سال است جذب نمود مشکل بیکاری در استان رفع خواهد شد.استان گیلان به رغم داشتن موقعیت مناسب و بکر برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی،متاسفانه از نرخ بالای بیکاری رنج می برد که باید با برنامه ریزی هوشمندانه و کارمند گرد و غبار پدیده بیکاری را از سطح استان زدود.در این بین به نظر می رسد یکی از ارگانهایی که نقش اساسی را برای ایجاد اشتغال بازی می کند سازمان میراث استان گیلان باشد که با توجه به امکانات طبیعی بسیار زیاد این استان از نظر گردشگری می تواند در امر ایجاد شغل در این صنعت گام موثری برداشته و ضریب اشتغال را افزایش دهد.

 

اهداف کلی تحقیق

 

شناخت و سنجش  تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال

 

   اهداف فرعی تحقیق

 

شناخت و سنجش تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال جوانان

 

شناخت و سنجش تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر میزان اشتغال زنان

 

شناخت و سنجش  تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر میزان کاهش اشتغال ساکنین

 

شناخت و سنجش  تاثیر صنعت گردشگری روستایی بر گرایش به کارآفرینی

 

روش­ها و ابزارهای گرد­آوری اطلاعات

 

روش­گردآوری اطلاعات باتوجه به ماهیت مطالعه حاضر به دوصورت کتابخانه­ای و میدانی بوده و با توجه به ضرورت در هر یک از مراحل تحقیق از یک یا هر دو روش مورد استفاده قرار خواهد گرفت. براین اساس ابتدا برای شناخت کامل موضوع تحقیق، کسب بینش نظری لازم و استخراج متغیرها و شاخص­ها از نظریه­ های مرتبط با موضوع تحقیق نظیر گردشگری پایدار، رویکردهای برنامه ­ریزی گردشگری، نگرش وگرایش ساکنین به توسعه گردشگری استفاده می­شود. همچنین باتوجه به موضوع موردمطالعه و فرضیه ­های تحقیق، اطلاعات مورد نیاز برای آزمون فرضیات از طریق داده­های عینی[2] و­ذهنی[3] از طریق تکمیل پرسشنامه با کارکنان اداره کل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان در سال1392 بدست خواهد آمد. براین اساس واحد تحلیل فرد(کارمند) می­باشند.

 

در این پژوهش برای دستیابی به اهداف مورد نظر پژوهش، یک نوع پرسشنامه طراحی شده است.

 

پرسشنامه­‌های استفاده شده در این تحقیق به صورت سؤالات بسته و باز تهیه گردیده است. پرسشنامه­های مورد نظر از و یژگی­های خاصی برخوردار است اولا ًبا توجه به سوالات و موضوع مورد مطالعه طراحی شده است تا حدامکان سعی شده است ارتباط سؤالات با متغیرها، معرفها و بالاخره شاخص مورد نظر مشخص شود. به طوریکه برای محقق روشن شود که از طریق سؤالات، داده­های مورد نیاز را برای شاخص مورد نظر به دست خواهد آورد. ثانیا ًبه منظور ارتقاء اعتبار و پایایی پرسشنامه این پژوهش، طراحی و تنظیم شاخص­ها از یک­سو دقیقاً براساس نظر یا تعلمی در راستای رویکرد توسعه گردشگری پایداری و از سوی دیگر باتوجه به مشاهدات مستقیم محقق از ناحیه مورد مطالعه صورت گرفته است.

 

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات

 

برای تجزیه و تحلیل داده­ ها و اطلاعات بدست آمده از تحلیل­های کمی وکیفی استفاده خواهد شد که برای طبقه ­بندی و تجزیه و تحلیل داده­ ها و اطلاعات با بهره گرفتن از روش­های آماری (توصیفی و استنباطی) و با بهره­ گیری از نرم افزارهای EXCEL و  SPSS صورت خواهد گرفت.  

 

در بررسی آماری داده­های پرسشنامه­ای از روش­های آماری نظیر میانگین، میانه، حداکثر و حداقل و جهت آزمون فرضیه ­ها بسته به نوع داده و اهداف مورد نظر از روش­های آماری پارامتری نظیر ازمون تی تک نمونه ای و فریدمن استفاده می­شود.

 

 

 

 

 

جامعه آماری

 

جامعه آماری این مطالعه در این تحقیق را کلیه کارمندان ستادی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان تشکیل می دهند که تعداد انان برابر با آخرین اطلاعات 136نفر می باشند.

 

نمونه آماری