تفاوت دیگر این که اصل اولیه در دادگاهها علنی بودن محاکمات است(ماده ۱۰۱ ق.ا.د.م) این در حالی است که در داوری ها به علت عدم تمایل به افشای اطلاعات به خصوص اختلافات مربوط به تاجران که افشای اسرار تجاری آنان به منزله ی گاه خدشه دار شدن حیثیت تجاری آن هاست داوری ها به صورت محرمانه برگزار می گردد. همچنین بحث هزینه های داوری به حد قابل توجهی از دادرسی کمتر است چرا که میزان هزینه ها براساس رضایت طرفین و داور می باشد.
تمییز داوری از میانجیگری :
رأی داور براساس مفاد مواد ۴۸۸ ق. ا. د .م لازم الاتباع است و مطابق مقررات مربوط به اجرای احکام به اجرا گذارده می شود. ولی شخص میانجی بیشتر در مقام صلع و سازش است تا فصل خصومت، داوری یک نهاد حقوقی تلقی شده و دارای احکام و قوانین خاص خود است ولی در میانجیگری در حقوق ایران این طور نیست. در میانجیگری، فرد میانجی دنبال راه حلی است که مورد قبول هر دو باشد. اما داور بر اساس یک راه حل حقوقی اقدام می کند. همچنین ، در داوری به نقش مصلحت گرایی توجه نمی شود اما این در حالی است که در میانجیگری غیر از جنبه حقوقی سعی می شود به صرفه و صلاح دو طرف هم توجه شود. بحث هزینه ها هم یکی از مسائلی است که بین این دو نهاد متفاوت است . چرا که در میانجیگری مستلزم هزینه ی پایین تری می باشند.(سکوتی ،۱۳۹۰)
به طور خلاصه تفاوت های این دو نهاد شامل موارد زیر است:
۱-از لحاظ الأجرا بودن
۲-نوع نهاد حقوقی
۳-نقش مصلحت
۴-بحث هزینه ها
داور نمی تواند دعوا را به صلح و سازش ختم کند مگر این که چنین اختیاری داشته باشد در این صورت چنان چه از این اختیار استفاده کند میانجی و اگر با توسل به اصول حقوقی اقدام به صدور رأی کند داور تلقی می شود (کریمی،۱۳۹۲،۴۰)
امّا این نظر قابل نقد است:
چرا که داور تکلیف ندارد که از این اختیار استفاده کند ولی اگر استفاده کرد باز هم عنوان داوری را دارد. چرا که دو طرف قصد صلح دارند و از حقوق خود تا حدی کوتاه آمده اند و چون خودشان به نتیجه نمی رسند به داور می دهند داور فصل خصومت می کند و در این جا سازش در کنار خصومت است. البته داور باید به اختیار خود مبنی بر اجازه صلح و سازش در حکم اشاره کند چرا که رأی داور مفاد ماده ۴۸۲ قانون آیین دادرسی مدنی باید موجه و مستدل باشد امّا دکتر قدرت الله واحدی ذیل ماده ۴۸۳ ق. ا. د .م سؤالی را مطرح کرده، اگر طرفین اختلاف به داور، حق صلح و سازش داده باشند و با تفویض چنین حقی به او حق هرگونه اعتراض را از خود سلب کنند، آیا می توانند هر کدام بر حسب مورد نسبت به نظریه داور اعتراض کنند و این اعتراض پذیرفتنی است یا خیر؟
در پاسخ دفتر حقوقی وزارت دادگستری به شرح زیر اعلام کرده تعیین داور با حق صلح و سازش مانع از آن نیست که در ظرف مدت قانونی به رأی داور اعتراض شود و ماده ۴۸۹ شامل موردی هم که داور حق صلح و سازش داشته است می شود و داور را نمی توان مصدّق دانست.
رند دیوید
داوری از سازش دادن نیز باید تفکیک شود زیرا بین داوری و سازش دادن اختلاف اساسی وجود دارد راه حلّی که سازش دهنده یا میانجی پیشنهاد می کند مورد قبول اشخاص ذی نفع قرار گیرد و تا زمانی که طرفین راه حل مزبور را قبول نکرده باشند برای آنان الزامی و لازم الاجرا نخواهد بود در حالی که تصمیم داور برای اشخاص ذینفع بدون نیاز به پذیرش آن الزامی است.(صفایی،۱۳۷۷، ۸۶)

دکتر مرتضی نصیری
به هر حال صلحنامه لازم نیست که موجه و مدلل صادر شده باشد زیرا ماده ۴۸۳ اشاره به دلیل نشده ، مضافاً برآن گاهی ذکر دلیل مباین با ماهیت صلح نامه است.(نصیری، ۱۳۸۷، ۲۴۹)
رأی شماره ۵۹۲-۳۰/۲/۱۳۱۹ شعبه دیوان عالی کشور
صلحنامه مندرج در ماده ۴۷ قانون ثبت ظاهر در صلحی است که مبنی بر معامله و نقل و انتقال باشد و شامل مصالحه ای که در اثر دعوی و مبنی بر ختم و فصل دعوی صورت گرفته نمی باشد خصوصاً اگر به وسیله تراضی به عقیده مصدقین منتخب بوده و مصدقین عقیده خودشان را برحسب اختیاری که داشته اند اظهار کرده باشند، چنان که ماده ۱۹ قانون حکمت نیز مناطاً مؤید این معنی است که داورهایی که اختیار صلح دارند می توانند دعوی را به صلح خاتمه دهند و دلیلی بر لزوم قید چنین صلح نامه ای نیست(بازگیر،۱۳۸۶ ،۱۵۹ )
پس باتوجه به دکترین و رأی دیوان عالی کشور باید گفت داور نیازی به قید اجازه و صلح و ساز ندارد.
تمییز داوری از کارشناسی:
کارشناسی تحقیقی است که دادگاه به منظور، تمییز حق یا تمهید مقدمات آن به عهده شخص صلاحیتداری به نام کارشناس می نهد و از او می خواهد که اطلاعات فنی و حرفه ای را که در دسترس دادگاه نیست در اختیار دادرس قرار دهد یا اعتقاد و استنباط خود را از قراین علمی و فنی بیان کند. (کاتوزیان،۱۳۸۲،۳۱۷)
کاربرد کارشناسی ، کارشناسی در همه ی امور تخصصی زندگی روزمره معمول است مثلاً شخصی که در هنگام خرید اتومبیل ، برای اطمینان از سلامت موتور آن را به مکانیک نشان می دهد. کارشناسی در دعاوی یکی از ادله ی غیرمستقیم اثبات به شمار می رود. و ابزاری است که به طور معمول ذهن قاضی یا داور را به عملی قابل اتکاء هدایت می کند و در اثبات یا نفی ادعا مؤثر واقع می شود.
در داوری بین المللی هم به لحاظ اهمیت آن همسو با آنستیرال ، در میان ادله اثبات فقط کارشناسی را نام برده و ماده ۲۵ ق د ت ب به آن اختصاص دارد.
ماده ۲۵ می گوید، داور می تواند در مواردی که لازم بداند، موضوع را به کارشناسی ارجاع و مقرر کند هر کدام از طرفین هرگونه اطلاعات مرتبط را در اختیار و کارشناسی قرار دهد و …
در رسیدگی های داخلی هم اعم از قضاوت و داوری ، کارشناسی یا با تقاضای طرفین و یا به تشخیص قاضی یا داور انجام می گیرد.
نهاد کارشناسی با داوری این تفاوت را دارد که کار داور نتیجه گیری از مسائل موضوعی است و رأی او دارای قدرت اجرایی است این در حالی است که نظر کارشناس موکول به مطابقت آن با اوضاع و احوال قضیه و پذیرش آن توسط قاضی یا داور است. (ماده ۲۶۵ ق ا د م) و دیگر این که کارشناس نمی تواند نظرش را مطابق عدل و انصاف قرار دهد ولی داور می تواند دست کم در مواردی که اجازه داشته باشد رأی خود را براساس عدل و انصاف صادر نماید.(ماده ۴۸۳ ق ا د م)
البته ماهیت کارشناسی در جایی به مفهوم داوری نزدیک می شود که طرفین شخصی را به عنوان کارشناس، تعیین و نظر وی را در رابطه ای با یک امر فنی لازم الرعایه دانند، در این جا جهت تشخیص این دو از یکدیگر باید دید چه نوع اختیاری را به آن کارشناس داده ایم، آیا فصل خصومت و یا اظهارنظر فنی، اگر فصل خصومت را به او اختیار داده باشیم داوری اما اگر صرفاً اظهار نظر فنی در باب موضوع را به وی تفویض کرده باشیم این کارشناسی خواهد بود.(هاشمی،۱۳۹۲)
با وجود این تفاوت ها، شباهت هایی نیز وجود دارد، هر دو مورد موضوع اختلافی اظهارنظر می کنند، و هر دو مبتنی بر اراده طرفین است، همچنین طرفین می توانند مثل داور، کارشناس را با توافق، عزل کنند(ماده ۲۶۸ ق. ا. د .م ) در بعضی مواقع هم توسط دادگاه مراجعه به داور و کارشناس صورت می گیرد. جا دارد ذیل این مبحث به بند ۲ قسمت الف ماده ۵۳ شرایط عمومی پیمان که بیان داشته، کلیه اختلافات خود را طرفین می توانند به استثنا اختلافات ناشی از تفسیر بخشنامه ها به کارشناسی یا هیئت کارشناسی منتخب ارجاع دهند. در این خصوص باید گفت اولاً طرفین در رجوع به این شیوه مختارند و ثانیاً کارشناس یا کارشناسان با توافق طرفین انتخاب می گردد و ثالثاً رأی کارشناسان لازم الرعایه نیست و در صورت عدم اجرای رأی کارشناس ، موضوع به داوری ارجاع می شود.
نکته مهمی که در این ماده است و خود می تواند به عنوان یکی از تفاوت های این دو نهاد در نظر گرفته شود، تفسیر بخش نامه ها حتی در صورت ارجاع به کارشناسی، در صلاحیت کارشناس نیست و باید توسط داوری موضوع بررسی شود.
تمییز داوری از قاضی تحکیم :
این مفهوم در قانون شوراهای حل اختلاف ۱۳۸۷به کار رفته است اصطلاحی است که ریشه در فقه دارد، قاضی تحکیم، فردی جامع شرایط قضاوت ولی غیرمنصوب از ناحیه ی متولی قضاست که توسط طرفین دعوا برای دادرسی برگزیده می شود.
تفاوت این دو نهاد این است که برخی از فقها مراجعه به قاضی تحکیم را در دوران غیبت جایز نمی دانند. چرا که با عنایت به این که در قاضی به طور مطلق اجتهاد را شرط می دانند لذا وجود قاضی تحکیم را در عصر غیبت منکر شده اند. چرا که در صورت قائل شدن به اجتهاد به معنای منصوب بودن است، و یکی از شرایط قاضی تحکیم ، غیر منصوب بودن است (نجفی، ۱۳۸۴، ۱۲۹)
تفاوت دیگر، در حوزه های قضاوت این دوست، به عقیده برخی از فقها ، قضاوت قاضی تحکیم در برخی از امور مانند نکاح،قذف، لعان، قصاص، جایز نیست و برخی دیگر مثل ، شهید ثانی قضاوت قاضی تحکیم را فقط در حق الناس پذیرفته اند. البته در خصوص داوری هم این مسائل از آن جا که از مصادیق اعمال حاکمیت دولت است، قابل پیگرد توسط داوری نیست.( کریمی،۱۳۹۲،۴۷)
دکتر کریمی عقیده دارند که بین داوری و قضاوت قاضی تحکیم تفاوت وجود ندارد و تفاوت هایی هم که ذکر شد در رابطه با شرایط قاضی تحکیم نمی تواند وجه فارقی بین او و داور باشد و در حقیقت هر دو قاضی منتخب طرفین دعوایند و نقش ارده ی خصوصی افرد و عدم وابستگی مستقیم به نظام حکومتی ماهیت آن دو را آنچنان به هم پیوند داده که به نظر ما باید داوری همان قضاوت قاضی تحکیم در فقه به شمار آید. (کریمی،۱۳۹۲،۴۸) همچنین در قانون تشکیل دادگاهها ، در ماده ۶ قاضی تحکیم را همان داور دانست بعد از آن در سال ۷۴ بخش نامه ای شد که در مورد رجوع به قاضی تحکیم ، دادگاهها مکلف در آماده کردن مکان و تابع تشریفات داوری و قضاوت باشند و با بهره گرفتن از منابع فقهی و حقوقی موجود از مزایای داوری استفاده کنند،؛ البته هرچند از نظر هدف و بسیاری از جهات به هم شبیه اند. ولی دارای تفاوت های زیادی اند:
۱-با توجه به موارد قانون آیین دادرسی مدنی داوری یک نوع قرارداد است که در مورد مسائل حقوقی کارساز است امّا ، قاضی تحکیم به عقیده ی برخی هم در دعاوی حقوقی و هم کیفری کارساز است.
۲-در مورد داور ، منعی جهت این که داور شخصیت حقوقی باشد وجود ندارد امّا در مورد قاضی تحکیم باید گفت، فقط باید شخص حقیقی باشد.
۳-در داوری اصل بر صلاحیت ، همه ی افراد در به عهده گرفتن آن است و ضرورتی ندارد دارای شرط های قاضی تحکیم باشد، مگر شرط بلوغ و عقل که از جمله شروط اصلی است لذا زن می توانند عهده دار منصب داوری باشد.(رفیعی،۱۳۹۲، ۲۷)
با این وجود باید گفت، بین داوری و نهاد قضاوت قاضی تحکیم در فقه تطابق کامل وجود ندارد امّا می توان آن را نزدیک ترین نهاد به داوری در حقوق دانست.
با توجه به رویکرد فقها در بحث قاضی تحکیم می توان گفت که این نهاد هم از حیث تحقق و هم از جهت آثار رأی با داوری متفاوت است هر چند که از بسیاری از قواعد آن می توان به سود داوری استفاده نمود. قواعدی مانند عدم تسری رأی داور به دیگران، الزام آور بودن قرارداد یا شرط داوری و نافذ بودن حکم داور تا زمانی که ابطال نشده است.(خدابخشی،۱۳۹۲،۳۵)
تمییز داوری از وکالت :
وکالت و داوری تفاوت های اساسی دارند از نظر تحقق، جوهره وکالت با نمایندگی عجین شده است و قواعد آن را با این نظریه تحلیل می کنند امّا جوهره ی داوری نمایندگی نیست و تسلط است و قواعد آن را با این نظریه تحلیل می کنند و ریشه در قانون و حاکمیت نیز دارد در وکالت، امری را می توان اعطا نمود که اصیل از عهده ی آن برآید در حالی که می دانیم، قضاوت از شئون خاص است و خود اصیل نمی تواند در این خصوص دخالت نماید، این در حالی است که قضاوت از طریق داوری به شخص حقوقی واگذار می شود.
از لحاظ آثار هم تفاوت دارند، اولاًداور رأی صادر می نماید و به دستور دادگاه ، لازم الاجرا می باشد اما وکیل در حدود نمایندگی عمل حقوقی انجام می دهد و نتیجه اقدام او تنها متوجه موکل می شود بدون این که لازم الاجرا باشد.
ثانیاً، اقدام داور برای حل و فصل اختلاف است ولی غایت اقدام وکیل، منصرف از این مقصود است.(خدابخشی،۱۳۹۲، ۳۶)
تمایز داوری و وکالت در رویه قضایی هم به چشم می خورد ممکن است در قرارداد آمده باشد که هیأتی (به نمایندگی از طرفین) اقدام به حل اختلاف می نماید در این صورت نباید این هیأت را وکلای طرفین دانست بلکه منظور از نمایندگی ، تعیین شخص یا اشخاصی به عنوان داور است.
در دادنامه ی شماره ۸۸۰۹۹۷۱۲۹۱۱۹۹۳۴۲- ۲۵/۴/۸۸ موضوع پرونده شعبه اول دادگاه عمومی بابلسر این عبارت به عنوان داوری تفسیر و در دادگاه تجدید نظر مازندران تأیید شده است.
۱-۱- ۵ - بندپنجم : موافقت نامه داوری
در قانون آیین دادرسی مدنی تعریفی مشاهده نمی شود امّا در بند ج از ماده۱ قانون داوری تجاری بین الملل آمده است، توافقی است بین طرفین که به موجب آن تمام یا بعضی از اختلافاتی که در مورد یک یا چند رابطه حقوقی معین اعم از قراردادی یا غیر قراردادی بوجود آمده یا ممکن است پیش آید، به داوری ارجاع می شود. موافقت نامه داوری ممکن است به صورت شرط داوری و یا به صورت قرارداد جداگانه باشد.
در ماده ۲ کنوانسیون ۱۹۵۸ نیویورک آمده، موافقت نامه داوری اعم است از شرط داوری که در ضمن قرارداد درج شده یا توافق نامه ی جداگانه ای که به امضای طرفین رسیده یا ضمن مبادله نامه یا تلگرام حاصل شده است.
این که چه اختلافی را به داوری می توان ارجاع داد، این در حیطه ی اختیار طرفین است اختلاف ناشی از روابط حقوقی یا ناشی از اعمال حقوقی است یا وقایع حقوقی.
توافق داوری از لحاظ شکل تصریحی به کتبی بودن آن نشده است.امّا در عمل تحقق داوری منوط به کتبی بودن است.
ماده ۴۸۱ ق. ا. د .م از بین رفتن داوری را با تراضی کتبی می داند پس اصل این است که اگر از بین رفتن یک موافقت به صورت کتبی باید باشد پس تشکیل آن هم باید کتبی باشد.
در مورد ملزم بودن به شکل خاص مقنن ملزم به شکل خاصی نکرده است که می توانند به طور مستقل و یا شرط ضمن عقد باشد. (ماده ۴۵۵ ق اد م)

۱ – ۱۰ تعاریف
۱ – ۱۰- ۱ وجه تسمیه کتیبه
حبیب ­الله فضایلی در کتاب تعلیم خط، به­نقل از مجمع­البحرین درباره معنی لغوی کتیبه گفته است: «کتیبه را لغت­نامه­ ها به­دسته­ای از سپاه و لشکر یارمه­ی اسبان معنی کرده ­اند.» (فضایلی، ۱۳۶۲ ب: ۱۳۰) و در ادامه توضیح می­دهد که وقتی­کتیبه­ای را نگاه می­کنیم­کلمات آن مانند سواره نظام در حال رژه، دیده می­ شود. استفاده از کلمات افراشته با حرکات مختلف می ­تواند تداعی­کننده سرهای شمشیر، نیزه­ها و پرچم­ها باشد و نیز به­این نکته اشاره شده است که معنای دیگر کتیبه به­نقل از تذکره­­نامه­ ها به­روش فارسی، «کتابه» نیز بیان شده است، که مشخصه خطوط درشت و جلی است که از روی کاغذ به­کاشی منتقل شده و بر سردر، دیوارها، ضریح و درب­ها و محراب­های مساجد، اماکن متبرکه و بناهای مهم قرار گرفته و نصب می­گردد. (­همان­: ۱۳۰) درباره معنای لغوی کتیبه آورده شده است که واژه­ای عربی بوده و دارای معانی چون؛ سنگ ­نبشته، نوشته­ای که با خوشنویسی بر سر در اماکن و مساجد نقش شود، قسمت زیرین دیوار که با آجر، سنگ و نقوش تزیین شده باشد. (دهخدا، ۱۳۷۷، ج۱۲: ۱۸۱۸۰) نوشته­ای که حاشیه مانند دور سر در عمارت و اماکن مقدسه و سردر امراء نقش شده باشد، است. به­معنای لشگر و گروه اسبان نیز ذکر شده است. هم­چنین گفته شده جمع آن کتائب­ یا کتایب (دهخدا، ۱۳۷۷، ج۱۲ :۱۸۱۸۰؛ معین، ۱۳۸۱: ۸۴۹) و الکتائب (الطُریحی، ۱۴۱۶: ۱۵۵۲) می­باشد. و صورت دگرگون شده کتابه است. (دهخدا، ۱۳۷۷، ج۱۲ :۱۸۱۸۰؛ معین،­­ ۱۳۸۱: ۸۴۹) و به­معنی لشگر، سواره و پیاده هم معنا شده است. (عمید، ۱۳۶۵، ج۳: ۱۹۴۸) کتیبه در کاربرد اسم خاص، به­قلعه­ای از قلعه­های خیبر نیز گفته شده است. (نفیسی، ج ۴: ۲۷۶۳)
۱ – ۱۰ - ۲ کتیبه­نگاری
کتیبه به­عنوان یکی از اصلی­ترین­ مشخصه­های معماری اسلامی همواره مورد توجه هنرمندان و پژوهشگران هنرهای اسلامی بوده است، از­آنجایی که ­بسیاری از­کتیبه­ها در بر­دارنده مواردی چون تاریخ معماری بنا، نام معمار، نام بانی، نام هنرمند خوشنویس و دوره تاریخی می­باشند به­همین منظور می­توان به­اهمّیّت کتیبه­ها در معماری پی­برد و به­این نکته اشاره داشت که کتیبه­نگاری می ­تواند بخش مهمی از فرهنگ غنی اسلامی لحاظ شود که از طریق آن می­توان به­مطالعات زبانی و تاریخی، رمزگشایی­ها و تحولات خوشنویسی در دوره­ های مختلف پی برد.
کتیبه­ها دارای سابقه طولانی می­باشند، به­گفته شیلا بلر استفاده از کتیبه مختص فرهنگ اسلامی نبوده است. علم و مطالعه کتیبه­ها از واژه یونانی گرفته شده است که معنای «سنگ نوشته»^[۵] را شامل می­ شود. در روم باستان از کتیبه­ها برای نشان دادن قدرت و شکوه بناهای یاد­بود استفاده می­شد که وسیله­ای برای تبلیغات بصری بود. در سرزمین­های اسلامی رسم و روش قدیمی­تر نوشتن بر بناهای یادبود نه تنها ادامه پیدا کرد بلکه بسط نیز یافت. آنچه کتیبه­شناسی ­اسلامی را از دیگر موارد جدا می­ کند گسترش آن در طول زمان­، مکان و نوع تصویر است. چون کتیبه­ها ­تقریباً بر روی همه انواع اشیایی که در سراسر سرزمین­های اسلامی در تمامی زمان­ها ساخته شدند­، استفاده شده است.­ کتیبه­ها بر روی تمامی مواد به­کار رفته­اند، از کوچک­ترین آنها مانند چراغ نفتی­ها و سرامیک­های غیر لعابی­ تا مرغوب­ترین و گران­ترین

آن­ها مانند کریستال­های سنگی و یشم کاربرد داشته است. S.Blair, 1988: 3))
در کتیبه­نگاری ایران، به­ طور معمول از چند خط بیشتر استفاده نمی­ شود، آن ­دسته از خطوطی که بیشتر در تزیینات کتیبه­ای در ابنیه کاربرد داشته است، شامل: خط کوفی، ثلث، نستعلیق و تعلیق و در برخی موارد نسخ و محقق می­باشند که در طول تاریخ هنرمندان از قابلیت­ها و جنبه­ های ساختاری آنها استفاده کرده
به­ صورت خط نگاره­هایی برای تزیین کتیبه­ای بر بناهای مختلف نقش بسته­اند. در زیر تعاریفی از این
خطوط آورده شده است.
۱ – ۱۰ - ۲ ­- ۱ خط کوفی
این خط نه تنها جایگزین بیشتر خطوط اولیه و مبتدی شد بلکه به­ طور گسترده نفوذ بسیار عمیقی بر خوشنویسی اسلامی داشت. (سفادی، ۱۳۸۱: ۴۶) ­خط کوفی از نظر نوع نگارش متنوع بوده و به­دسته­های متفاوتی تقسیم می­گردد. در یک تقسیم­­بندی­کلی خط کوفی را می­توان به­دو شاخه کوفی­شرقی و کوفی­غربی تقسیم کرد. (بهرام­زاده، ۱۳۸۲: ۸۶ – ۸۵؛ لینگز، ۱۳۷۷: ۱۶)­ نوعی از کوفی که در مشرق زمین رواج پیدا کرد دارای سه شیوه متنوع می­باشد، یکی شیوه اصیل عربی مشتمل بر مکّی، مدنی، کوفی، بصری، شامی، مصری و توابع آن و دیگری شیوه ایرانی و سوم شیوه مختلط می­باشد. (فضایلی، ۱۳۶۲الف: ۱۴۹) خط کوفی از نظر نوع نگارش یکی از متنوع­ترین خطوط جهان به­شمار می­رود که دارای اقسام متفاوتی می­باشد، از آن جمله می­توان خط کوفی ساده (محرر)، تزیینی، مغربی، مشرقی، بنایی و … را عنوان کرد. در زیر توضیح مختصری درباره نوع خط کوفی­تزیینی و بنایی که کاربرد زیادی در کتیبه­های مجموعه زیارتی امام رضا (ع) داشته، آورده شده است.
۱ – ۱۰ – ۲­ ­– ۱­­- ۱ کوفی­تزیینی
این خط اکثر به­ صورت پیچیده بوده و سخت خوانده می­ شود، زیرا در آن تصرفات و ابداعات زیادی صورت گرفته است و خط در میان شاخه، گل و تزیینات هندسی به­کار می­رود، نوع تزیینی شامل اقسام بسیاری است که با نام­های مشجّر، مورّق، مُزهر، مظفر، معشّق و موشح خوانده می­ شود. (فضایلی، ۱۳۶۲الف: ۱۵۰) نمونه ­ای از خط کوفی تزیینی در­(تصویر ۱ – ۱ )آمده است.
تصویر ۱ – ۱٫ نمونه ­ای به­خط­ کوفی ­تزیینی، مدرسه ­نظامیه­ خرگرد­خواف، مأخذ­ تصویر:­­ Sheila s. Blair, 1998: 81.
۱ – ۱۰ – ۲­ ­– ۱­­- ۲ کوفی بنایی
این خط که نوع تزیین نشده خط کوفی می­باشد، دارای حرکات مستطیل و گاه مربع شکل می­باشد که در انتخاب این زوایا دقّت زیادی به­کار می­رود.­ به­ طوری­که یک طرح کامل هندسی را ایجاد می­نماید. به­نوع بنّایی نیز مشهور است و با واژگانی چون: مَعقِلی، بِنایی، منحصر، مربع، مستطیل و متداخل نیز خوانده می­ شود. (بهرام­زاده، ۱۳۸۲: ۸۷) کوفی ­بنایی به­سه نوع آسان، متوسط و مشکل تقسیم می­گردد. در نوع آسان، عبارت در یک سطح هندسی با حرکات مستطیلی و یا مربعی به صورت آزاد و فواصل وسیع که با بهره گرفتن از خطوط اضافی و زایده­ها، فضای خالی و وسیع آن پر شده است نوشته می­ شود. در نوع متوسّط کوفی ­بنایی، زمینه و خط طوری نوشته می­ شود که در آن فاصله زیاد و خطوط اضافی وجود ندارد و به­ صورت مساوی­ و موازی نوشته می­ شود. در نوع مشکل کوفی ­بنایی علاوه بر نظم و دقیقی که وجود دارد باید سواد و بیاض نیز حفظ شود و خوانده شود که به­ طور معمول به­این نوع از کوفی ­بنایی متداخل نیز گفته می­ شود. (فضایلی، ۱۳۶۲الف: ۱۶۰) این خط شامل خطوطی مستقیم و صاف می­باشد که به­ صورت افقی و ۱۸۰ درجه با زوایای تندی قرار گرفته است و در آن تناسب سیاهی و سفیدی به­ صورت یک قانون باید رعایت شود.­ (یارشاطر، ۱۳۸۴: ۳۵) به­گفته حبیب ­الله فضایلی این خط زمانی که به کمال مطلوب خود رسید به­معقلی شهرت یافت. (فضایلی، ۱۳۶۲الف: ۱۶۱) نمونه ­ای از این خط در( تصویر ۲ - ۱)آمده است.
تصویر ۲ – ۱٫ نمونه ­ای­ به­خط کوفی ­بنایی ساده با عبارت الله­اکبر، داخل ایوان مقصوره، مأخذ تصویر: آفرینش­های هنری آستان قدس رضوی.
۱ – ۱۰ - ۲ ­- ۲ خط محقق
این خط دارای دنباله­های کشیده می­باشد که به­شمره­های تند وتیز ختم می­گردد، از این­­رو آن را خطی خشک می­خوانند که در آن تفاوت در بین حروف عمودی و کوتاه­تر دیده می­ شود و فرو­رفتگی وگودی وتمایل به­پایین در حروف این خط دیده نمی­ شود. (شیمل، ۱۳۶۸: ۵۲) در این خط، قلم به­آرامی حرکت می­ کند و فشار قلم در سرتاسر یکسان است و هیچ تغییری در ضخامت و اندازه خط حاصل نمی­ شود. (یارشاطر،۱۳۸۴: ۴۵) نمونه ­ای از خط محقق در تصویر ۳– ۱ آمده است.
تصویر ۳ – ۱٫ نمونه ­ای به­خط محقق در قرآنی­ از ­شیراز ، به­کتابت یحیی ­جمالی ­صوفی، مأخذ­تصویر: سفادی، ۱۳۸۱: ۷۳.
۱ – ۱۰ - ۲ ­- ۳ خط ثلث
این خط دارای یک سوم سطح و دو سوم دور می­باشد. (فضایلی، ۱۳۶۲الف: ۲۶۳) به­خط ثلث نام «ام­الخطوط» را نهادند و گفته شده که این خط از درخشنده­ترین خطوط رایج در ممالک اسلامی می­باشد. (سراج­شیرازی، ۱۳۷۶: ۱۷۳؛ فضایلی، ۱۳۶۲الف: ۲۶۳) و زمانی معتبر می­باشد که خطاط آن را قرص و محکم نوشته و همواره خط ثلث یکی از خطوط مشکل از میان قلم­ها بوده است.(فضایلی،۱۳۶۲الف: ۲۶۴) درباره خط ثلث محققین اروپایی که تحقیق در هنرهای اسلامی داشته اند نیز نظراتی ارائه کرده ­اند. از جمله اینکه خط ثلث خطی بسیار شکسته می­باشد و بیشتر در نوشته­ های تاریخی و تذهیب قرآنی دیده می­ شود.(ایروین، ۱۳۸۸: ۱۴۷) و نیز گفته شده که ثلث از میان قلم­های ششگانه خوشنویسی، گیراترین خط بوده و شیوه­ای آرمانی از خوشنویسی باقی مانده است که بر همه چیز و در همه­جا با این قلم نگاشته­اند. (شیمل، ۱۳۶۸: ۵۵) نمونه ­ای از خط ثلث در تصویر ۴– ۱ آمده است.
تصویر۴ – ۱٫ نمونه ­ای ­کتیبه به­خط­ ثلث، ایوان ساعت صحن عتیق، رقم علیرضا عباسی، مأخذ­تصویر: آفرینش­های­ هنری آستان قدس رضوی.
۱ – ۱۰ - ۲ ­- ۴ خط نسخ
از مزیت­های برجسته خط نسخ، جلوه بسیار زیاد تناسب در آن است. حروف وکلماتش همه با هم هماهنگ ویکدست بوده، به­ طوری­که کلمات آن خیلی درشت نیستند اما از توازن بسیار خوبی برخوردار می­باشند. همین توازن وتناسب است که زیبایی خاصی به­این خط بخشیده است. از دیگر مزایای این خط وضوح آن است و اینکه به­سادگی خوانده می­­شود. افزوده شدن حرکات به­حروف، خوانایی آن را بسیار بالاتر می­برد وخطای خواندن را محو می­سازد. توازن با توزیع یکسان فرم­های دوایر وخطوط صاف یا نیم­خط­ها ونیم­دایره­ها و با حرکات سبک وسنگین قلم حاصل می­گردد. (یارشاطر، ۱۳۸۴: ۴۰) نمونه ­ای از خط نسخ در تصویر ۵– ۱ آمده است.
تصویر ۵ – ۱٫ نمونه ­ای به­خط نسخ انتظام ­یافته در قرآن، کتابت وصال­ شیرازی، قرن ۱۳­هـ­­، مأخذ تصویر: سفادی، ۱۳۸۱: ۶۸.
۱ – ۱۰ - ۲ ­- ۵ خط تعلیق
درباره این خط گفته شده، به­ دلیل غایت پیچیدگی و روانی بر کاغذ معلق بوده و به­همین جهت تعلیق نام گرفته است. (سراج­شیرازی، ۱۳۷۶: ۱۴۲) اساس این خط با حرکات دور بنیان شده است و حرکات سطح در آن بسیار کم می­باشد، این خط یکنواخت و خالص نوشته نمی­ شود و حروف و کلمات آن چاق و لاغر، ریز و درشت، کوچک و بزرگ نوشته می­شوند. (فضایلی، ۱۳۶۲ب: ۳۰۱، ۳۰۰) به­ طور­کلی کاربرد این خط در­کتابت احکام، مکاتبات، محاسبات، انشاء، ترسل، کتابت دیوان­های سلطانی و دفاتر قضاوت و بیشتر از همه در نامه­نگاری بوده است. در میان کاربردهای مختلفی که این خط دارا می­باشد بر انشاء و ترسل اتفاق نظر وجود داشته و محققین معاصرکاربرد آن را در کتابت امور دیوانی، مراسلات و کتابت دانسته ­اند. (صحراگرد، ۱۳۸۷: ۱۸، ۱۳) این خط جهت نگارش کتب ودیوان اشعار، مورد استفاده قرار می­گرفت ودر قرن هشتم ق./چهاردهم م. اصلاحات بیشتری در­آن صورت گرفت. (یار­شاطر، ۱۳۸۴: ­۶۵) خط تعلیق دارای دور زیاد بوده و نوع نگارش آن در یک سطر، به­نحوی می­باشد که نوشته در سمت راست بر کرسی قرار­گرفته و هر چه به­سمت انتهای سطر پیش می­رود از کرسی به­طرف بالا نوشته می­ شود. در تصویر۶ – ۱ نمونه ­ای از خط تعلیق آمده است.
تصویر۶­– ۱٫ نمونه­­ای به­خط تعلیق،­ کتابخانه­ مرکزی­آستان قدس، به­کتابت میرزا­ عبدالوهاب­ نشاط معتمدالدوله، مشهد، مأخذ­تصویر: مهدی­زاده، رزا، ۱۳۶۹: ۹۹٫
۱ – ۱۰ - ۲ ­– ۶ خط نستعلیق
در نوع­کامل این خط تمام نکات شیوایی از استواری، زیبایی، اصول ­و قواعد، ذوق ­وسلیقه، صفا ­وترکیب،­کرسی ­و نسب، ضعف ­و قوت، سطح ­و دور، صعود ­و نزول رعایت شده است. خط­های­عمودی الف ولام وکاف که در خطوط قبل دارای افراشته­های بلند بودند در خط نستعلیق بسیار ظریف شده، طوری­که در جریان­کلی خط وقفه­های مختصری ایجاد می­ شود. همه حروف دیگر با این سه شکل اصلی مطابقت دارد وگاهی این هم­آهنگی باعث می­ شود این خط بسیار خوانا باشد. (فضایلی، ۱۳۶۲الف:­۶۰۲) به­آن عروس خطوط اسلامی نیز گفته­اند. (فضایلی، ۱۳۶۲ الف: ­۴۴۴،­ ۶۰۲؛ برات­زاده،۱۳۸۴: ۶۹؛ عقیقی­بخشایشی، ۱۳۷۵: ۸۲) در این خط، دور بر سطح غلبه داشته به­همین دلیل از حسی عاطفی و صمیمی برخوردار می­باشد. (عقیقی­بخشایشی،۱۳۷۵: ۸۲) و حرکات قلم و تیزی و تندی مفردات این قلم از تعلیق­گرفته شده است، اما دارای ظرافت و زیبایی بیشتر بوده، به­ طوری­که هیچ­گاه مفردات و کلمات آن متقاطع نمی­ شود. (فضایلی، ۱۳۶۲ب: ۳۱۰) در(تصویر­۷ – ۱) نمونه ­ای از خط نستعلیق آمده است.
تصویر ۷ – ۱٫ نمونه ­ای به­خط نستعلیق، کتابخانه مرکزی آستان­قدس­رضوی، کتابت علیرضا عباسی، مأخذ­تصویر: مهدی­زاده، رزا، ۱۳۶۹: ۱۵.
۱ – ۱۰ - ۳ مفاهیم بصری^[۶]
در هنرهای تجسمی^[۷] همواره دو دسته از مفاهیم جنبه اساسی دارند. دسته اول عناصر بصری^[۸] هستند که قابل مشاهده بوده و شامل نقطه، خط، سطح، رنگ و … می­شوند که پایه و اساس هنرهای تجسمی محسوب شده و با در کنار هم قرار­گیری این عناصر، اثر هنری ایجاد می­گردد. دسته دوم کیفیت­های بصری^[۹] است که­­ بیشتر حاصل ممارست هنرمند در به­کار­گیری عناصر بصری می­باشند، عاملی برای سازمان دادن به­عناصر بصری هستند و به­نیروهای بصری اثر استحکام می­بخشند. این عوامل شامل: تعادل، تباین، آهنگ بصری، تناسب و … می­باشند. در این رساله چند نمونه از کیفیت­های بصری در­کتیبه­ها مورد بررسی قرار گرفته است­، بر این اساس تعاریف مربوطه در زیر آمده است.
۱ – ۱۰ – ۳ - ۱ آهنگ بصری^[۱۰]
این اصطلاح به­معنای تکرار و هماهنگی عناصر بصری در قاب تصویر می­باشد. درباره آن گفته شده:
«­وقوع منظم و مکرّر یک یا چند عنصر تصویری در فضا» می­باشد. (فلدمن، ۱۳۷۸: ۲۷۸) رابطه­ای میان عناصر ترکیب­بندی می­باشد که بر طبق تکرار، پایه­ریزی شده است. (پهلوان، ۱۳۹۰: ۳۶) «تکرار با قاعده یک یا چند عنصر بصری، خواه با تغییر و خواه بدون تغییر متناوب» (کرامتی، ۱۳۷۰: ۱۴۱) به­ طور­کلی چهار نوع آهنگ بصری را در آثار تجسمی می­توان یافت: آهنگ تکراری (تکرار یک شکل، خط، نقطه یا جهت با فواصل یکنواخت)، آهنگ متناوب (ایجاد تغییر جزیی اما محکم در عنصر و یا در میان فواصل آن)، آهنگ پیش­رونده (تکرار عنصر با افزودن تغییری مداوم در آن)، ریتم پیاپی (انتقال تدریجی از شکلی به­شکل دیگر و از وضعیتی به­وضعیتی دیگر) می­باشد. (پهلوان، ۱۳۹۰: ۳۷) و گفته شده هرگاه فرم­های واحد که دارای فضای محیطی هم اندازه هستند به­ طور منظم کنار هم قرار گیرند، دارای ساختار تکرار می­باشند. (ونگ، ۱۳۸۷: ۶۳) می­توان گفت آهنگ بصری تناسب بین اجزای اثر هنری را استحکام بخشیده و باعث هماهنگی در آن می­گردد، وجود آهنگ بصری به­کیفیت ترکیب­بندی کمک کرده و تعادل را در قاب تصویر ایجاد می نماید.
۱ – ۱۰ – ۳ - ۲ تعادل^[۱۱]
تعادل به­معنای ایستایی و برقراری نظم مشخص در نیروهای موجود در اثر هنری می­باشد. درباره آن گفته شده که رابطه­ای است بین اجزای یک ترکیب­بندی که براساس توزیع مناسب وزن، اندازه، کشش و ثبات، ایجاد می­گردد و هرگاه نظام­مند باشد و کیفیتی قانع­کننده داشته باشد می ­تواند سبب هماهنگی در اثر گردد. (پهلوان، ۱۳۹۰: ۲۷) و درباره آن چنین آمده است: «­تعادل در هنر امری دیدگانی است و نتیجه جمع آمدن شرایط (کیفیات)، سنگینی، تنش، کشش، استواری با ویژگی­ها و شرایطی است که انسان از راه حواس خود ادراک می­ کند.» (فلدمن، ۱۳۷۸: ۲۷۴) برای آن که پیام در یک اثر با قدرت بیشتری القا گردد، استفاده از تعادل یکی از مؤثرترین شیوه ­های بصری می­باشد. (داندیس، ۱۳۸۵: ۵۱) می­توان گفت هدف کلی ترکیب­بندی رسیدن به­تعادل بوده و تصاویر بسیاری وجود دارند که هنرمند به­ طور عمده آن را به­تعادل رسانیده است، اما گاه هنرمند به­ دلیل هدفی خاص تنش، ناهماهنگی، نگرانی و بی­تعادلی در تصویر ایجاد نموده که علت آن نیزموضوع یا بحث خاصی در­ اثرمی­باشد. (قلی­زاده، ۱۳۹۰: ۱۳۰) تعادل و توازن در هنر امری است که همواره مورد توجه هنرمندان قرار گرفته و کیفیتی است که می ­تواند ایستایی و استحکام اثر را به ارمغان آورد.
۱ – ۱۰ – ۳ - ۳ تباین^[۱۲]
تضاد نوعی رابطه بین عناصر بصری می­باشد که بر تفاوت­های بارز مبتنی بر محل قرارگیری، وسعت، اندازه، تناسبات و جهت عناصر مجاور در یک ترکیب­بندی تأکید می­نماید. (پهلوان، ۱۳۹۰: ۲۸) هم­چنین گفته شده تباین ارتباط بین شکل­ها، جهت ایجاد تأکید در تفاوت­ها می­باشد. (ونگ، ۱۳۸۷: ۳۴۷) تضاد در اثر هنری، باعث افزایش تنش و یا کشش بصری می­ شود. در میان عناصر بصری یک اثر، تضاد سبب ایجاد حیرت انگیزی، مطبوع سازی و جان دادن به­اثر تصویری می­گردد. (قلی­زاده، ۱۳۹۰: ۱۲۱) تباین یا تضاد در اثر هنری تقابل­های خاصی را پدید می ­آورد که به­ایجاد مقایسه و رابطه بین عناصر داخل تصویر می­انجامد. این تقابل می ­تواند در میان عناصری مانند نقاط، خطوط، سطوح، رنگ ها و … اتفاق بیافتد و تلاقی، رابطه و تنش بین این عناصر را مشخص نماید.
۱ – ۱۰ – ۳ – ۴ ترکیب­بندی^[۱۳]
نتیجه بصری نهایی که از قرار­گیری شکل­ها در داخل چهارچوب به­دست می ­آید، ترکیب­بندی می­باشد. (ونگ، ۱۳۸۷: ۳۴۷)­ می­توان گفت مهم­ترین گام در حل یک مبحث بصری، ترکیب­بندی است که در جلب توجه بیننده نقش اساسی را ایفا می­ کند. (داندیس، ۱۳۸۵: ۴۵) ترکیب­بندی امکان یگانه بودن عناصر و قسمت­ های مختلف اثر هنری را ایجاد می­نماید. (قلی­زاده،­۱۳۹۰: ۹۳)­ درباره رابطه عناصر و ترکیب بندی گفته شده: «­پویایی­های درونی یک شکل، رنگ یا حرکت خاص تنها در صورتی می­توانند حضور خود را آشکار سازند که با پویش عام کلیّت ترکیب­بندی تناسب داشته باشند.» (آرنهایم، ۱۳۹۱: ۵۴۳) ترکیب­بندی دارای اصولی است که شامل: اصل وحدت (تعیین­­کننده رابطه­ای می­باشد که بر انسجام و پیوستگی میان عناصر تأکید داشته و تعادل بین عناصر تشکیل­دهنده اثر را از لحاظ محل قرارگیری، اندازه، تناسب، کیفیت و جهت نمایان می­ کند)، اصل هماهنگی (تعیین­کننده رابطه­ای می­باشد که بر کلیتّی متناسب تأکید داشته و دارای بیانی آرام، ساکن و روشن می­باشد)، اصل تنوع (رابطه­ای که بر کلیّت متنوع تأکید کرده و تحرک و جذابیت بصری را شامل می­ شود). (پهلوان، ۱۳۹۰: ۲۶) ترکیب­بندی در هنرهای تجسمی به­شیوه ­های متفاوتی آشکار می­گردد اما نمونه­های بنیادین آن شامل دوازده­گونه می­ شود. با توجه به­مواردی که در این پایان نامه عنوان شده، تعاریفی اجمالی از ترکیب­بندی­های نام برده، عنوان شده است.
۱ – ۱۰ – ۳ – ۴ – ۱ ترکیب عمودی
در این نوع ترکیب­بندی، بعضی هنرمندان فقط با بهره گرفتن از آهنگ بصری، حرکت عناصر و یا ساختار­­­
عمودی، ترکیب مورد نظر خود را ایجاد می­نمایند. این ترکیب اغلب معرف روحیه­ای مثبت، ایستا و نشان­دهنده رشد و بالندگی می­باشد. (قلی­زاده، ۱۳۹۰: ۱۰۲) به­گفته حبیب­ الله آیت­ الهی حرکت از پایین به­بالا بر افراشتگی، اعتدال و ایستادگی بر پایه اصل را در بر دارد. حرکت از پایین به­بالا یا از بالا به­پایین، پویایی، نیرومندی، گرما، شادی، امکانات جنبش­های گرم و بیداری می­باشد. (آیت الهی، ۱۳۹۰: ۷۱) این ترکیب­بندی به­اثر هنری استقامت و تعادل بخشیده و استحکام اثر را به­دنبال دارد.
۱ – ۱۰ – ۳ – ۴ – ۲ ترکیب متقاطع

علاوه براین، مشخص شده که پلی فنولهای چای بطور انتخابی رشد کلستریدیا و بیفیدوباکتر روده بزرگ انسان را بترتیب مهار و تحریک میکنند (اوکیبو و جانجا، ۱۹۹۷). در یک مطالعه کوچک در ژاپن نشان داده شد تدارک کاتشین مخصوصاً از چای سبز (۵/۳۰ درصد اپی گالوکاتشین گالات) اثر مثبتی در بیماران آسایشگاه پیران دچار اختلال زیستی رودهای از طریق افزایش سطح لاکتوباسیل^[۶۶] و بیفیدوباکتر^[۶۷] وکاهش سطح Enterobacteriacea، Bacteroidaceae و Eubacteria داشت. سطوح متابولیتهای باکتریهای پاتوژن نیز کاهش یافت (گوتو و همکاران، ۱۹۹۸). چای توانایی تغییر در متابولیسم را ازطریق تعدیل رشد باکتریهای رودهای دارا میباشد. نوشیدن چای منجر به کاهش انتروباکترها که نقش مهمی در تولید آمونیاک، اسکاتول^[۶۸] و دیگر آمینها مضردارند میشود، علاوه براین اثر مفیدی روی افزایش سطح لاکتوباسیلها و بیفیدوباکترها داشته، که نقش مهمی در تولید اسیدهای آلی و کاهش pH دارند (ویس برگر، ۱۹۹۹؛ لاکنبرینک و همکاران، ۱۹۹۹).

۲-۵-۴- خواص ضد ویروس چای سبز
کاتشینهای موجود در چای سبز عامل بالقوه ضد ویروس و ضد پروتزا هستند. نتایج بدست آمده از گاتمن و ریو (۱۹۹۶) نشان داد که اپی گالوکاتشین گالات مانع از چسبیدن ویروس آنفولانزا A و B به سلولهای حیوانی کشت داده شده میشود. همچنین، اپی گالوکاتشین گالات فعالیت ضدویروسی برعلیه آنزیمهای ویروس HIV^[69] و برعلیه Rotaviruses و Anteroviruses در سلول کشت تهیه شده از میمون دارد (میتسچر و همکاران، ۱۹۹۷). اپی گالوکاتشین مانع از اتصال HIV به سلولهای T میشود (اولین گام در آلودگی به HIV). نانس و شیرر (۲۰۰۳) بیان نمودندکه اپی گالوکاتشین گالات از اتصال HIV به لنفوسیتهای CD₄(+) جلوگیری میکند که این یک گام تعیین کننده در آلودگی HIV میباشد. برای توسعه آلودگی، ویروس نیاز به ورود به داخل لنفوسیت CD₄(+) از طریق اتصال به مولکول CD₄ و بعد تکثیر درون سلولی دارد. اپی گالوکاتشین گالات میل شدیدی برای CD₄ داشته و از طریق باندکردنشان بطور مؤثری مانع از باند شدن با HIV میگردد. همچنین، نتایج ناکایاما و همکاران (۱۹۹۳) نشان داد که اپی گالوکاتشین گالات روی ویروس آنفولانزا اثر دارد. اپی گالوکاتشین گالات از طریق چسبیدن به ویروس، ویروسهای بلع کننده سلولهای MDCK را مهار مینماید. علاوه براین، عصاره استخراجی چای سبز اثر مهارکنندگی روی ترکیبات اسیدی کننده داخل سلولی نظیر اندوزمها^[۷۰] ولیزوزمها^[۷۱] داشته، که این منتج به مهار رشد ویروسهای آنفولانزا در کشت سلولی میگردد (ایمانیشی و همکاران، ۲۰۰۲).
۲-۵-۵- اثر چای سبز در کاهش سطح کلسترول پلاسما
مطالعات صورت گرفته روی حیوانات بطور واضحی نشان داد که چای سبز یا کاتشینهایشان سطح کلسترول خون در رتها (موراماتسو همکاران، ۱۹۸۶؛ یانگ و همکاران، ۱۹۹۷) و موشها (سوزوکی و همکاران، ۱۹۹۸) و همسترها (چان و همکاران، ۱۹۹۹) تغذیه شده با کلسترول و نیز سطح تری گلیسیرید پلاسما را در همسترهای تغذیه شده با جیره حاوی چربی بالا (چان و همکاران، ۱۹۹۹) و رتهای تغذیه شده با یک جیره حاوی فروکتوز بالا کاهش میدهند (یانگ و همکاران، ۲۰۰۱).
بیسواس و واکیتا (۲۰۰۱) با بهره گرفتن از سطوح ۵/۰، ۷۵/۰، ۱ و ۵/۱ درصد پودر چای سبز گزارش نمودند که سطوح مختلف چای سبز در جیره جوجههای گوشتی به طورمعنیداری کلسترول سرم خون و کلسترول و چربی کبدی را کاهش میدهد. به نظر میرسد که کاهش جذب اسیدهای صفراوی منجر به کاهش کلسترول کبد و کلسترول سرم خون در جوجههای گوشتی تغذیه شده با پودر چای سبز میگردد (بیسواس و واکیتا، ۲۰۰۱). فیبر بالای چای در حیوانات سطح کلسترول را از طریق کاهش جذب سطحی اسیدهای صفراوی و انواع لیپیدها به خود کاهش میدهد (اوانس و همکاران، ۱۹۹۲).
بدلیل جذب ناچیز و قابلیت دسترسی بیشتر کاتشینهای چای سبز در مجرای روده، این احتمال وجود دارد که اثر چای سبز و کاتشین روی کاهش لیپید بطور غیرمستقیم بیشتر متأثر از فرآیندهای رودهای درگیر در هضم و جذب چربیها میباشد (ایکدا و همکاران، ۲۰۰۳؛ لفست و همکاران؛ ۲۰۰۲). بطوریکه جیوهل و همکاران (۲۰۰۰) گزارش نمودند، چای سبز به طور معنیداری از فعالیت لیپاز پانکراس و معده جلوگیری مینماید. بیان شده کاتشینهای چای سبز (مخصوصاً اپی گالوکاتشین گالات) در سطوح مؤثر بطور برجستهای خصوصیات فیزیکوشیمیایی امولسیون لیپید را توسط افزایش اندازه ذرات و کاهش مساحت سطحی تغییر میدهد (شی شی کورا و همکاران، ۲۰۰۶). کاهش فعالیت لیپاز پانکراس همراه با افزایش اندازه قطر امولسیون و کاهش مساحت سطحی میزان هیدرولیز چربی را آرام میکند(آرماند و همکاران، ۱۹۹۹).
شواهد شایان توجه از مطالعات روی سلول و حیوان نشان داد که فسفولیپازA₂ پانکراس (PLA₂) برای سهولت هضم وجذب لیپیدها مهم است. مطالعات سیستمهای آزمایشگاهی و سلولهای رودهای نشان داد که هیدرولیز فسفاتیدیل کولین توسط PLA₂ پانکراس برای جذب مؤثر اسیدهای چرب، کلسترول و دیگر لیپیدهای هیدروفوبیک لازم است (بورگ استرفم و همکاران، ۱۹۸۰؛ هومن و همکاران، ۱۹۹۸). اپی گالوکاتشین گالات از طریق مهار فعالیت PLA₂ پانکراس در فرایند هیدرولیز رودهای فسفاتیدیل کولین اختلال ایجاد نموده وسبب تشدید کاهش جذب لیپیدها میشود (لاین و همکاران، ۱۹۹۸). علاوه براین، کاربرد ۴-۱ درصد چای سبز بصورت آشامیدنی در رتهای تغذیه شده با جیره حاوی ۱ درصد کلسترول اثر معنیداری روی فعالیت آنزیمهای کبدی متابولیزم کننده لیپید (کلسترول ۷ آلفا-هیدروکسیلاز، ۳-هیدروکسی-۳-متیل گلوتاریل-کوانزیم آ ردوکتاز) و سنتز اسیدهای چرب نداشت، اگرچه به طور مشخصی دفع مدفوعی کلسترول و اسیدهای صفراوی را افزایش داد (یانگ و همکاران، ۲۰۰۰). این یافتهها با دیگر مشاهدات مبنی بر افزایش دفع مدفوعی چربی و کلسترول و کاهش جذب رودهای لیپیدها توسط کاتشنهای چای سبز، بویژه اپی گالوکاتشین گالات نامتناقض بود (موراماتسو و همکاران، ۱۹۸۶؛ چان و همکاران، ۱۹۹۹؛ ریدراستروف و همکاران، ۲۰۰۳). همچنین، کاتشینهای چای سبز در فرایند میسل سازی و محلولیت میسلی لیپیدها که برای تجزیه چربیها و دریافت لیپیدهای هیدرولیز شده توسط انتروسایتها لازم است تداخل ایجاد میکند (جیوهل و همکاران، ۲۰۰۰؛ ایکدا و همکاران، ۲۰۰۵).
درمطالعه صورت گرفته روی رتها، تری گلیسیرید،کلسترول تام و -LDLکلسترول کاهش (یانگ و کو، ۱۹۹۷) و سوپر اکسید دسموتاز^[۷۲] (SOD) سرم وگلوتاتیون اس-ترانسفراز^[۷۳] (GST) و کاتالاز کبدی افزایش یافت ( لاین و همکاران، ۱۹۹۸).
کاتشینهای چای بطور مؤثری جذب کلسترول از روده را کاهش، محلولیت کلسترول راکم و دفع مدفوعی کلسترول و کل لیپیدها را افزایش میدهند (تیجبرگ و همکاران، ۱۹۹۷).
ترکیب شیمیایی فنولیک موجود در تانیک اسید نقش مهمی در کاتابولیسم کلسترول در کبد بازی میکند (یوگارانی و همکاران، ۱۹۹۲). تبدیل کلسترول به اسیدهای صفراوی منحصراً در کبد اتفاق میافتد، که این نشان دهنده مسیر اصلی حذف کلسترول از بدن میباشد (بیسواس و واکیتا، ۲۰۰۱).
پانجا و همکاران (۲۰۰۵) با اضافه کردن سطوح ۱ و ۵/۱ درصد پودر چای سبز به این نتیجه رسیدند که استفاده از این سطوح سبب کاهش در میزان کلسترول گوشت ران میشود.
نتایج کانکو وهمکاران (۲۰۰۵) نشان داد که استفاده از ۵/۲ درصد پودر چای سبز ژاپنی در جیره جوجههای گوشتی از سن ۳ تا ۸ هفتگی اثر معنیداری روی پروفیل سرم جوجهها ندارد.
۲-۵-۶- اثر چای سبز بر وزن اندامهای گوارشی و خصوصیات لاشه
نتایج بدست آمده از بیسواس و واکیتا (۲۰۰۱) با بهره گرفتن از سطوح ۵/۰، ۷۵/۰، ۱ و ۵/۱ درصد پودر چای سبز نشان داد که استفاده از سطوح ۱ و ۵/۱ درصد پودر چای سبز وزن لاشه بدون امعاء واحشاء^[۷۴]، درصد لاشه^[۷۵] و درصد کل قسمتهای خوراکی^[۷۶] را کاهش میدهد، اما نسبت امعاء و احشاء^[۷۷] در تمامی گروه های آزمایشی تفاوت قابل ملاحضهای نداشت. علاوه براین، درصد گوشت ران^[۷۸] درسطح ۵/۱ درصد پودر چای سبز افزایش و درصد گوشت بال^[۷۹] در تمام گروه های تغذیه شده با پودر چای سبز کاهش نشان داد. همچنین، درصد گوشت کل^[۸۰] و درصد ماده خشک، چربی خام و پروتئین خام گوشت سینه در بین گروه های آزمایشی تفاوت معنیداری نداشت. هرچند، به طور عددی در گروه های که پودر چای سبز دریافت کرده بودند میزان چربی و پروتئین گوشت نسبت به گروه شاهد کاهش و افزایش یافته بود. وزن نسبی چربی محوطه شکمی^[۸۱] در پاسخ به جیرههای حاوی سطوح بالای پودر چای سبز کاهش داشت. مطالعات اوانس و همکاران (۱۹۹۲) نشان داد که سطح بالای کاتشین در چای سبز اثر مهارکنندگی روی جذب لیپیدها دارد. که این از تجمع بیش از اندازه لیپید در کبد و دیگر بافتها جلوگیری میکند.
کاهش چربی لاشه می تواند مربوط به اثر مهاری پودر چای سبز روی خوراک مصرفی باشد، که این سبب کاهش لیپوژنسیس کبدی (تشکیل چربی) و تجمع چربی در بافت چربی و ماهیچه ای میشود (سادون و لکلرک، ۱۹۸۳).
در مطالعه پانجا (۲۰۰۵) با بهره گرفتن از سطوح ۵/۰، ۱، ۵/۱ و ۲ درصد پودر چای سبز درجیره جوجههای گوشتی تفاوت معنیداری در میان گروه های آزمایشی از لحاظ درصد لاشه و درصد چربی محوطه شکمی مشاهده نشد. در آزمایش رحمانی و همکاران (۲۰۰۸) استفاده از پودر برگ سبز چای کاهش چربی حفره شکمی و بزرگ شدن لوزلمعده را به دنبال داشت، ولی بر راندمان لاشه بی تأثیر بود. در این ارتباط به نظر میرسد جیرههای حاوی سطوح بالای برگ سبز چای به دلیل بالا بودن سطح فیبر و همچنین برخی مواد ضد تغذیه ای در آنها قادر به تأمین برخی مواد مغذی از جمله انرژی برای رشد یا ذخیره چربی نبودند. یکی از علل افزایش شدید فعالیت ترشحی و به دنبال آن افزایش اندازه لوزالمعده می تواند غیر فعال شدن آنزیمهای گوارشی مترشحه از این بافت توسط مواد ضدتغذیهای موجود در برگ سبز چای از جمله ترکیبات فنلی باشد (رحمانی و همکاران، ۲۰۰۸).
نتایج توماس و همکاران (۲۰۰۷) نشان داد که استفاده از سطوح ۵/۰ و ۱ درصد چای سبز در جیره جوجههای گوشتی در سنین ۱ تا ۲۱ روزگی اثری روی وزن نسبی ارگانهای گوارشی و دستگاه رودهای نداشت، اما طول روده در پرندگان تغذیه شده با سطح ۵/۰ درصد چای سبز بطور معنیداری کاهش نشان داد.
کانکو وهمکاران (۲۰۰۵) نیز نشان دادند که استفاده از ۵/۲ درصد پودر چای سبز ژاپنی در جیره جوجههای گوشتی از سن ۳ تا ۸ هفتگی وزن لاشه و وزن چربی محوطه شکمی را نسبت به گروه شاهد کاهش می دهد.
۲-۵-۷- اثر چای سبز بر عملکرد طیور
کانکو وهمکاران (۲۰۰۵) در آزمایشی که سطح ۵/۲ درصد پودر چای سبز را بر عملکرد جوجههای گوشتی از سن ۳ تا ۸ هفتگی مورد بررسی قرار دادند، متوجه شدند که استفاده از سطح ۵/۲ درصد چای سبز، باعث کاهش معنیدار وزن بدن و خوراک مصرفی در مقایسه با تیمار شاهد میگردد. پانجا (۲۰۰۵) بیان نمود که استفاده از سطوح مختلف چای سبز (۵/۰، ۱، ۵/۱ و ۲ درصد) در جیره جوجههای گوشتی اثر معنی داری بر مصرف خوراک، افزایش وزن، ضریب تبدیل، ابقا نیتروژن و انرژی مصرفی نداشت.
علاوه براین، مطالعات رحمانی و همکاران (۲۰۰۸) نشان داد که پودر سبز چای به طور معنیداری باعث کاهش وزن بدن، خوراک مصرفی، اضافه وزن روزانه و افزایش ضریب تبدیل غذایی جوجهها در کل دوره میگردد. برعکس توماس و همکاران (۲۰۰۷) گزارش نمودند جیرههای آزمایشی مکمل شده با چای سبز به طور معنیداری مصرف خوراک ۷ و ۲۱ روزگی را کاهش و ضریب تبدیل ۷ و ۱۴ روزگی را بهبود میدهد.
مطالعات صورت گرفته توسط پانجا (۲۰۰۵) نشان داد وقتی مرغهای تخمگذار سویه Isa brown به مدت ۱۰ هفته (از ۲۶ تا۳۵ هفتگی) با جیره حاوی چای چینی تغذیه گردیدند، مصرف خوراک، تولید تخم مرغ، وزن تخم مرغ و حجم تخم مرغ به طور منفی تحت تأثیر قرار گرفت. زیرا تانن موجود در برگهای چای با پروتئین جیرهای باند شده و قابلیت هضم و متابولیسم پروتئین را کاهش میدهد(تانیت، ۲۰۰۲؛ نیتیا، ۱۹۹۴).
کوجیما و یوشیدا (۲۰۰۸) با بهره گرفتن از سطوح مختلف چای سبز (۰، ۱، ۵، ۱۰ درصد) به مدت ۲۱ روز در جیره غذایی مرغهای تخمگذار (در مرحله آخر تخمگذاری) گزارش کردند که تفاوت معنیداری بین گروه شاهد و سطح ۱ درصد از لحاظ میزان تولید تخم مرغ، وزن تخم مرغ^[۸۲]، حجم تخم مرغ^[۸۳]، خوراک مصرفی، ضریب تبدیل^[۸۴] وجود نداشت. علاوه براین، بین گروه های آزمایشی تغذیه شده با سطوح ۵ و ۱۰ درصد نیز تفاوتی مشاهده نگردید. هرچند، بین گروه های آزمایشی شاهد و سطح ۱ درصد چای سبز در مقایسه با گروه های آزمایشی تغذیه شده با سطوح ۵ و ۱۰ درصد چای سبز تفاوت معنیدار وجود داشت.
یامان و همکاران (۱۹۹۹) نیز کاهش در مصرف خوراک در جیرههای غنی شده با عصاره چای سبز گزارش نمودند.کانکو و همکاران (۲۰۰۱) کاهش معنی دار وزن بدن نسبت به گروه شاهد در جوجههای تغذیه شده باجیرههای غنی شده با ۵/۲ و ۵ درصد چای سبز بعد از ۱۰ هفته گزارش کردند. علاوه براین، نتایج بدست آمده از مظالعات کانکو و همکاران (۲۰۰۰) با بهره گرفتن از عصاره چای سبز با نتایج بالا نامتناقض بود.
با توجه به بالا بودن میزان فیبر خام برگ چای (۵/۱۵ درصد) به نظر میرسد یکی از عوامل مؤثر بر این روند، حجیم بودن جیرههای غذایی حاوی این ماده و به دنبال آن کاهش مصرف غذا و میزان اضافه وزن روزانه باشد (رحمانی و همکاران، ۲۰۰۸). علاوه براین، بالا بودن غلظت پلی فنولهای (گراهام، ۲۰۰۰) موجود در برگ چای از جمله تانن (حدوداً ۸/۹ درصد) میتواند تأثیر منفی بر مصرف خوراک، به واسطه تشکیل پیوند با مواد مغذی مختلف بخصوص پروتئینها و آنزیمهای گوارشی مؤثر بر آنها داشته باشد و قابلت هضم و دسترسی این مواد را برای حیوان کاهش دهد (بیسواس و واکیتا، ۲۰۰۱).
بطورکلی، پلی فنولهای چای به واسطه تشکیل کمپلکسهای گوناگون نقش مهمی در ته نشین شدن پروتئینها و مهارآنزیمها بازی میکنند. (کارتریونا و همکاران، ۱۹۹۸؛ شی و همکاران ۱۹۹۴). مشخص شده که بیشتر، پلی فنولها از جمله تانیک اسید^[۸۵]، گالوتانین^[۸۶]، کاتشین^[۸۷]، پروآنتوسیانید^[۸۸] توانایی ایجاد واکنش با پروتئینها را دارند، که این منتج به ته نشین شدن پروتئین میگردد. این مواد به واسطه ایجاد کمپلکسهای قوی منجر به تغییر در شکل مولکولی آنزیمها و کاهش فعالیت کاتالیتیکی^[۸۹] آنها میشوند (هی و همکاران، ۲۰۰۶).
مشخص شده است که چندین آنزیم نظیر تریپسیناز^[۹۰]، پروکسیداز^[۹۱]، تریپسین^[۹۲] (هانگ و همکاران، ۲۰۰۴)، دکربوکسیلاز^[۹۳] (برتولدای و همکاران، ۲۰۰۱)، اسکولین اپوکسیداز^[۹۴] (ابی و همکاران، ۲۰۰۰) و ریبونوکلاز^[۹۵] (قوش و همکاران، ۲۰۰۴) توسط پلی فنولهای چای دناتوره میشوند. بنابراین به نظر میرسد که پلی فنولهای چای با آنزیمهای هضمی باند شده و آنها را ته نشین میکنند. مصرف بیش از اندازه پلی فنولهای چای سبب کاهش در قابلیت هضم خوراک میشود (هی و همکاران، ۲۰۰۶).
در آزمایش که توسط هی و همکاران (۲۰۰۶) صورت گرفت، توان باندکنندگی پلی فنولهای چای (غلظت ۰۵/۰ میلی گرم در هر میلی لیتر) در شرایط آزمایشگاهی با آنزیمهای مشخص (آلفا-آمیلاز، پپسین، تریپسین و لیپاز) مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش نسبت مهارکنندگی آلفا-آمیلاز، پپسین، تریپسین و لیپاز بترتیب ۶۱، ۳۲، ۳۸، ۵۴ درصد بود. این اثر مهارکنندگی توسط افزایش در غلظت پلی فنول تشدید میشود. بنابراین، این ترکیبات سبب کاهش در قابلیت هضم کربوهیدراتها، پروتئینها و لیپیدها میگردند. آنزیمها میانجیگر واکنشهای هیدرولیز در دستگاه گوارش میباشند. بنابراین ممکن است پلی فنولهای چای بعنوان یک فاکتور ضد تغذیه ای عمل کند.
به نظر میرسد مکانیسم اصلی در ایجاد پیوند بین پلی فنولهای چای و پروتئین اثرات متقابل غیر کووالانت باشد (دروستی، ۲۰۰۰؛ سیبرت و همکاران،۱۹۹۶). پلی فنولهای چای حاوی گروه های هیدروکسیل^[۹۶] و گروه های گالویل^[۹۷] در ساختار مولکولیشان میباشند. گروه های پلی فنولیک میتوانند پیوند هیدروژنی با گروه های قطبی (آمید، گوانیدین، پپتید، آمین و کربوکسی) پروتئین ایجاد کنند. ترکیب و مقدار گروه های قطبی پروتئین آنزیم، روی شکلگیری و قدرت پیوند بین پلی فنولهای چای و آنزیمها تأثیر دارد.
گروه های گالویل موجود در پلی فنولهای چای خاصت هیدروفوبیکی^[۹۸] دارند (هی و همکاران، ۲۰۰۶a). چندین آمینو اسید هیدروفوبیک در پروتئین آنزیمها شناخته شده، که عبارت ازپرولین، فنیلآمین، تیروزین هستند، که بنظر میرسد پلی فنولهای چای پیوند محکمی از طریق ارتباط هیدروفوبیکی ایجاد میکنند. وقوع پیوند هیدروژنی و ارتباط هیدروفوبیک، شکل مولکولی آنزیم را تغییر میدهد، و منتج به اثر شدید روی فعالیت آنزیم میشود. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که پلی فنولهای چای بعنوان یک فاکتور ضدتغذیهای عمل میکنند. اثرات مهار کنندگی پلی فنولها روی آنزیمهای هضمی، ممکن است ناشی از اثرات اشتراکی ارتباط هیدروفوبیکی یا پیوند هیدروژنی در شکلگیری کمپلکس پلی فنولهای چای و آنزیم باشد(هی و همکاران، ۲۰۰۶b).
مطالعات نشان داده که اپی گالوکاتشین گالات متابولیسم را بالا برده و به سوزاندن چربی کمک میکند. دالو و همکاران (۱۹۹۹) نشان دادند که میزان متابولیسم در حالت استراحت^[۹۹] در انسان پس از مصرف ۹۰ میلیگرم اپی گالوکاتشین گالات (سه بار در روز) ۴ درصد افزایش مییابد. وسترترپ-پلانتنگا و همکاران (۲۰۰۵) نتیجه گرفتند که مصرف دائم مقادیر کمی از کافئین (کافئین چای سبز) کاهش وزن را از طریق ترموژنسیس^[۱۰۰] و اکسیداسیون چربی ها بهبود میدهد. در مطالعات حیوانی اپی گالوکاتشین گالات کاهش ۲۱ درصدی وزن بدن رتها را در پی داشت. در این آزمایش رتهای تزریق شده با اپی گالوکاتشین گالات اشتهایشان را از دست داده بودند و چند روز پس از تزریق روزانه مصرف خوراک آنها به کمتر از ۶۰ درصد حالت طبیعی رسید. همچنین، اپی گالوکاتشین گالات سبب بی حس شدن رسپتورهای لپتین^[۱۰۱] در مطالعات حیوانی گردید (یانگ-هسی، ۲۰۰۰). لپتین پروتئینی با وزن مولکولی ۱۶ کیلو دالتون و ۱۶۷ اسیدآمینه بوده، که از بافت چربی ترشح میشود. لپتین از طریق دو نوع رسپتور در بدن عمل میکند. یک نوع رسپتور بلند که در بخشهایی از مغز و هیپو تالاموس وجود دارد. این نوع رسپتورها از خانواده سیتوکینهای نوع یک است و با فعال شدن این رسپتورها توسط هورمون لپتین باعث مهار اشتها و افزایش متابولیسم بدن از طریق اثر روی هورمونهای تیروئیدی و آدرنال میشود (دیلون و همکاران، ۲۰۰۱؛ ال-هاسچیمی وهمکاران ۲۰۰۰).
فرم دوم رسپتورهای لپیتین در بافتهای محیطی مانند ماهیچهها، چربی، کبد و روده وجود دارد و با فعال شدن آنها اثرات متابولیسمی زیادی در رابطه با تنظیم انرژی و وزن بدن در بافتها اعمال میکنند (ال-هاسچیمی وهمکاران ۲۰۰۰٫؛ کوریا و همکاران، ۲۰۰۲).
۲-۵-۸- اثر چای سبز روی کیفیت تخم مرغ
مطالعات صورت گرفته توسط کوجیما و یوشیدا (۲۰۰۸) با بهره گرفتن از سطوح مختلف چای سبز (۰، ۱، ۵ و ۱۰ درصد) در جیره طیور تخمگذار نشان دادند که استحکام پوسته تخم مرغ در بین گروه های آزمایشی تفاوت معنیدار نداشت، اما یک رابطه معکوس بین استحکام پوسته و مقدار چای سبز در جیره مشاهده گردید. ضخامت پوسته تخم مرغ متناسب با افزایش چای سبز در جیره کاهش یافت، که این وضعیت در گروه ۱۰ درصد چای سبز وخیمتر بود. این نتایج با آزمایشات آنگن بایر و همکاران (۲۰۰۵) که اثبات نمودند متناسب با افزایش پودر چای سبز در جیره پوسته تخم مرغ تولید شده سستتر و نازکتر میشود نامتناقض بود. علاوه براین، رنگ پوسته تخم مرغ، در گروه ۵ درصد، نسبت به گروه شاهد مقدار روشنایی و قرمزی کمتری داشت. مقدار واحد هاو^[۱۰۲] نیز در پرندگان تغذیه شده با ۵ و ۱۰ درصد چای سبز نسبت به گروه ۱ درصد کمتر بود و همچنین هیچ گونه همبستگی بین نسبت چای سبز در جیره و رنگ زرده^[۱۰۳] مشاهد نگردید.
نتایج بدست آمده ازمطالعات پانجا (۲۰۰۵) نشان دادکه گروه های آزمایشی تغذیه شده با سطوح مختلف چای سبز به لحاظ ارتفاع آلبومین، ضخامت پوسته و وزن پوسته از تفاوت معنی داری برخوردار بودند (درسطح ۲ درصد). اما واحد هاو، رنگ زرده، رنگ پوسته، وزن زرده و آلبومین^[۱۰۴] در بین گروه های آزمایشی معنیدار نبود. در آزمایشی دیگری که توسط پانجا و همکاران (۲۰۰۵) به انجام رسید، استفاده از سطوح مختلف چای سبز (۵/۰، ۱، ۵/۱، ۲ درصد) در جیره مرغهای تخمگذار سبب کاهش میزان کلسترول زرده گردید، که این اثر در سطح ۱ تا ۲ درصد معنیدار بود.

فصل ۳
مواد و روشها
۳-۱- مکان و زمان آزمایش
برای بررسی اثرات چای سبز و کامبوچا و مقایسه آن با آنتی بیوتیک، پروبیوتیک و پری بیوتیک بر عملکرد جوجه های گوشتی، آزمایشی به مدت ۴۲ روز با بهره گرفتن از ۲۴۰ قطعه جوجه یک روزه گوشتی واریته “راس” انجام شد. این آزمایش در سالن مرغداری تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان انجام شد.
۳-۲- آماده سازی سالن
ابتدا سالن از بقایای بستر و غبار باقی مانده از دوره قبل تمیز شد. سپس کف و دیوارهای سالنها با فشار آب و شوینده شستشو داده شد. پن بندی به تعداد ۲۴ پن در ابعاد۱۳۰×۱۳۰ سانتیمتر مربع در داخل سالن طراحی گردید. کلیه ملزومات داخل سالن (آبخوری، دانخوری و پنها) شستشو و با مواد ضد عفونی کننده ضد عفونی شد. هواکش سالن ها سرویس شد و بخاری دو روز قبل از جوجه ریزی برای رسیدن دمای سالن به حد مطلوب روشن شد.
۳-۳- مدیریت پرورش پیش از ورود جوجهها، دمای سالن به ۳۲ درجه ‌سانتیگراد رسانده شد. بعد از وزن کشی و تقسیمبندی جوجهها به داخل پنها، ابتدا آب و سپس جیرههای آزمایشی بطور آزاد، در دسترس آنها قرار داده شد.
۳-۴- ترکیب جیره
جیره پایه بر اساس احتیاجات مواد مغذی توصیه شده توسط انجمن ملی تحقیقات ^[۱۰۵] (۱۹۹۴) تنظیم شد. ترکیب و آنالیز خوراک مورد استفاده در این آزمایش در جدول ۳-۱ نشان داده شده است.
جدول۳-۱- ترکیب و اجزای جیرههای پایه مورد استفاده در سنین ۰ تا۲۱ و ۲۱ تا۴۲ روزگی جوجههای گوشتی مورد آزمایش (برحسب درصد)

به نقل از دفتر برنامه‌ریزی انرژی وزارت نیرو، هزینه‌های افزایش تولید هر تن معادل نفت خام در مناطق دریایی ۵/۹۸ دلار و در مناطق خشکی ۴/۲۶ دلار است. بنابر این میانگین وزنی هزینه افزایش ظرفیت تولید نفت خام برابر است با:
۰.۰۸۹*۹۸.۵+۰.۹۱۱*۲۶.۴=۳۲.۸۱۶۹ (دلار بر تن معادل نفت خام)
و چون هر تن معادل نفت خام برابر ۳۱۵/۷ بشکه معادل نفت خام است، بنابر این هزینه ایجاد ظرفیت هر بشکه نفت خام برابر است با ۴۸۶۳/۴ دلار. به نقل از دفتر برنامه‌ریزی انرژی وزارت نیرو هزینه‌ی ایجاد ظرفیت فرآوری متوسط هر بشکه نفت خام ۱۱۰۰۰ دلار در روز است و هم‌چنین با توجه به مقدار مصرف فرآورده‌های مختلف نفتی در سال‌های اخیر معلوم می‌شود که افزایش مصرف فرآورده‌های نفتی به دلیل افزایش در مصرف بنزین بوده است و دیگر فرآورده‌ها یا مصرف آنها کم شده است و یا این که تغییر محسوسی نکرده‌اند. بنابراین افزایش مصرف را با افزایش مصرف بنزین یکی در نظر می‌گیریم. از طرف دیگر برای تولید یک بشکه بنزین تقریبا پنج بشکه نفت خام بایستی فرآوری شود و هم‌چنین هر بشکه معادل نفت خام، تقریبا برابر یک بشکه فرآورده است. بنابر این:

K_OIL=173115500 (دلار بر میلیون بشکه معادل نفت خام)

محاسبه سرمایه‌گذاری مورد نیاز در بخش نفت

سرمایه‌گذاری برای گاز

در بخش گاز نخست مقدار تقاضای سالانه اضافه شده را از طریق اتحاد زیر بدست می‌آوریم:
∆GASCONS_t=GASCONS_t-GASCONS_t-1 (۱۷)
که در آن ∆GASCONS_t میزان مصرف اضافه شده گاز بر حسب میلیون بشکه معادل نفت خام در سال t و GASCONS مقدار مصرف سالانه گاز بر حسب میلیون بشکه معادل نفت خام است. سپس از طریق اتحاد زیر، سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای افزایش ظرفیت تولید گاز بدست می‌آید:
K∆GASCONS_t=K_GAS.∆GASCONS_t (۱۸)
که در آن K∆GASCONS_t سرمایه‌گذاری دلاری جهت ایجاد ظرفیت تولید اضافی گاز در سال t و K_GAS ضریب سرمایه‌ای افزایش ظرفیت تولید یک میلیون بشکه معادل نفت خام گاز طبیعی، بر حسب دلار بر میلیون بشکه معادل نفت خام است. در اینجا هزینه‌های مربوط به استهلاک و هزینه‌های نقل و انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی دیده نشده است.
جهت بدست آوردن K_GAS بدین ترتیب عمل شده است:
تا پایان سال ۱۳۸۱ سهم گاز تولیدی در مناطق خشکی ۳۳/۸۳ درصد و در مناطق دریایی ۶۷/۱۶ درصد بوده است. به نقل از دفتر برنامه ریزی معاونت انرژی وزارت نیرو متوسط هزینه ایجاد ظرفیت برای تولید گاز طبیعی در میادین دریایی ۵/۹۸ دلار بر تن معادل نفت خام و در مناطق خشکی ۴/۲۶ دلار بر تنمعادل نفت خام است. بنابر این اگر ما فرض کنیم نسبت تولید از مناطق خشکی و دریایی روند کنونی را ادامه دهد میانگین وزنی هزینه ایجاد ظرفیت گاز برابر است با:
۰.۸۳۳۳*۲۷.۷+۰.۱۶۶۷*۶۶.۵=۳۳.۱۶۷۹۶ (دلار بر تن گاز)
با توجه به اینکه هر تن گاز برابر ۳۱۵/۷ بشکه معادل نفت خام است، بنابر این هزینه ایجاد ظرفیت جدید گاز بر حسب دلار بشکه معادل نفت خام برابر است با ۶۲۳۶/۲۴۲ و در نتیجه:
K_GAS=4534100 (دلار بر میلیون بشکه معادل نفت خام)

محاسبه سرمایه‌گذاری مورد نیاز در بخش گاز

سرمایه‌گذاری برای برق

در بخش برق نخست مقدار تقاضای سالانه اضافه شده را از طریق اتحاد زیر بدست می‌آوریم:
∆ELCONS_t=ELCONS_t-ELCONS_t-1 (۱۹)
که در آن ∆ELCONS_t میزان مصرف اضافه شده برق بر حسب میلیون بشکه معادل نفت خام در سال t و ELCONS مقدار مصرف سالانه برق بر حسب میلیون بشکه معادل نفت خام است. سپس از طریق اتحاد زیر، سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای افزایش ظرفیت تولید برق بدست می‌آید:
K∆ELCONS_t=K_EL.∆ELCONS_t (۲۰)
که در آن K∆ELCONS_t سرمایه‌گذاری دلاری جهت ایجاد ظرفیت تولید اضافی برق در سال t و K_EL ضریب سرمایه‌ای افزایش ظرفیت تولید یک میلیون بشکه معادل نفت خام برق، بر حسب دلار بر میلیون بشکه معادل نفت خام است. در اینجا نیز هزینه‌های مربوط به استهلاک و هزینه‌های نقل و انتقال نفت و فرآورده‌های نفتی دیده نشده است.
جهت بدست آوردن K_EL بدین ترتیب عمل شده است:

• • یک بشکه معادل نفت خام مساوی است با یک کیلووات در سال تقسیم بر ۵۴/۵۱.

• • یک کیلووات در سال برابر است با یک کیلووات ساعت ضرب‌در (۲۴*۳۶۵)

• • یک کیلووات ظرفیت برابر است با یک کیلووات ساعت تقسیم بر ۴۴۶۷ ساعت.

از طرفی ۸۷/۲۴ درصد از تولید برق در سال ۱۳۸۱ بصورت ۶/۴ درصد مصارف داخلی نیروگاه، ۳/۵ درصد در شبکه انتقال و ۸۷/۱۴ درصد در شبکه توزیع هدر رفته است که در فرمول تبدیل تولید در ظرفیت در نظر گرفته شده است. به نقل از دفتر برنامه‌ریزی انرژی وزارت نیرو هزینه ایجاد یک کیلووات ظرفیت در یک نیروگاه متوسط برابر ۵۰۰ دلار است که با ترکیب محاسبات فوق نتیجه می‌شود که:
K_EL=190245200 (دلار بر میلیون بشکه معادل نفت خام)

محاسبه سرمایه‌گذاری مورد نیاز در بخش برق

جمعیت

در بخش جمعیتی مدل، جمعیت کل کشور را بصورت برون‌زا در نظر گرفته‌ایم که به هنگام پیش‌بینی، جمعیت را از معادله رشد زیر در هر سال بدست می‌آوریم:
N_t=N_t-1(1+r) (22)
که در آن N جمعیت کل کشور و r نرخ رشد جمعیت است.

نحوه رشد جمعیت در مدل

کالیبراسیون پارامترها، بررسی نتایج و تحلیل حساسیت مدل

کالیبراسیون پارامترها

همانطور که در فصل‌های گذشته بیان شده بود در تکنیک پویایی شناسی سیستمی چند روش جهت کالیبراسیون پارامترهای مدل وجود دارد.در این تحقیق چنین عمل کرده‌ایم که ابتدا قسمت‌هایی از مدل که مصرف‌ها را بیان می‌کنند با بهره گرفتن از روش OLS یک تخمین مقدماتی می‌زنیم تا حدود هر پارامتر برای ما روشن شود. پس از آن مدل را بصورت کلی اجرا می‌کنیم و با توجه به نتایج مدل و مقایسه آنها با رفتار تاریخی متغیرها، پارامترها را در حدود مقدار بدست آمده تغییر می‌دهیم تا نتایج مدل با رفتار تاریخی متغیرها به کمترین اختلاف برسد. برای این کار بارها و بارها مدل را اجرا کرده‌ایم و پارامترها را تغییر داده‌ایم تا اینکه به رفتار قابل قبول رسیده است.
پس از تعیین مقدار پارامترها، مدل را اجرا می‌کنیم و نتایج مدل را تا سال ١۴٠٠ بیان کرده و مورد بررسی قرار می‌دهیم. در پایان با اعمال سیاست‌های متفاوتی تحلیل حساسیت‌های مورد نظر را در بخش انرژی اعمال خواهیم کرد. نتایج کالیبراسیون در بیان ریاضی مدل آمده است.

بیان ریاضی مدل

پس از کالیبراسیون پارامترها، با بهره گرفتن از Equation level نرم‌افزار تمامی روابط و مقادیر نهایی مدل بصورت زیر قابل ارائه می‌باشند.
ECP(t) = ECP(t - dt) + (ECFLOW) * dt
INIT ECP = 0
ECFLOW = ELCONA*RPELA+ELCONI*RPELI+ELCONR*RPELR+GASCONS*RPGAS+OILCONS*RPOIL-ECP
ELCONA(t) = ELCONA(t - dt) + (ELCONAFLOW) * dt
INIT ELCONA = .15
ELCONAFLOW = c3+.12*DELAY(ELCONA,1)+0.036*RGDP/N-0.14*RPELA

• • نام بردن روش های مناسب بررسی مسائل علوم اجتماعی

• • • بیان روش های مورد استفاده دانشمندان برای پاسخ دادن به سؤالهایی که درباره جهان طرح می شوند.

  

۳۰/۱ دانش امور کمی وسائل انتزاعی یک رشته. دانش مربوط به طرحها و الگوهایی که به وسیله آنهاپدیده ها و اندیشه ها سازمان می یابند.
۳۱/۱ دانش اصلها و تعمیمها:

• • بیان اصول مهم یادگیری مورد استفاده در آموزش کلاسی

• • بیان قوانین زیست شناسی مربوط به تولید مثل و وراثت.

۳۲/۱ دانش نظریه ها و ساختها:

• • بیان اصول و نظریه های درس شیمی

توضیح دادن نظریه های مهم مربوط به فرهنگهای مختلف .( سیف، ۱۳۸۰، ص۱۳۹)
تواناییها و مهارتهای ذهنی
هدفهای مربوط به تواناییها و مهاتهای ذهنی بر فرایندهای سازمان دهی و تجدید سازمان مطالب آموخته شده که برای منظوری معین لازم اند تأکید می کنند. این هدفها درک و فهم مطالب، توانایی استفاده از آنها در موقعیتهای تازه، تجزیه و تحلیل مسائل، ابداع و ایجاد آثار تازه و داوری و قضاوت دباره امور مختلف را شامل می شوند. این بخش از حوزه شناختی از پنج طبقه به شرح زیر تشکیل یافته است.( سیف، ۱۳۸۰، ص۱۴۰ )
۰۰/۲ فهیمدن. فهمیدن یعنی درک مطالب که فرد از آن طریق در می یابد که هدف اصلی مطلب مورد نظر چیست. فهیمدن یک مرحله بالاتر از دانش است. زیرا در دانش از یادگیرنده صرفاً خواسته می شود مطالبی را که قبلاً آموخته است، بدون دخل و تصرف زیاد در آن به یاد آورد. اما در این طبقه یادگیرنده علاوه بر حفظ مطالب باید آنها را بفهمد. طبقه بندی فهمیدن از سه خرده طبقه به شرح زیر تشکیل یافته است:
۱۰/۲ ترجمه یا برگردان. انتقال معنی از شکلی از گفتار به شکلی دیگر. ترجمه با توجه به میزان وفاداری به متن مورد قضاوت قرار می گیرد. یعنی، صرف از این که مطالب تغییر شکل می دهد مفهوم یا مضمون آن با چه دقتی حفظ می شود؟

• • توانایی خواندن نقشه های معماری.

• • توانایی ترجمه شعر یا نثر از یک زبان به زبانی دیگر.

منظور از ترجمه تنها معنی متداول آن یعنی برگردان مطلبی از یک زبان به زبان دیگر نیست، بلکه تبدیل و تغییر مطلب به هر طریق از شکلی به شکل دیگر است. مثلاً وقتی از دانش آموز می خواهیم شعری را که حفظ کرده است به زبان خود تعریف کند، با ترجمه سروکار داریم. یا وقتی که مطلبی را از صورت توضیحی به شکل نمودار یا بالعکس تبدیل می کند باز هم کار ترجمه انجام می دهد. البته تبدیل مطلبی از یک زبان به زبان دیگر مانند ترجمه کتابی از زبان انگلیسی به زبان فارسی هم موردی از ترجمه است.
۲۰/۲ تفسیر. توضیح دادن یا بیان کردن مطالب از طریق معنی کردن یا دادن مثالها یا خلاصه ای از آنها. در حالی که ترجمه شامل برگردان عینی و بخش به بخش مطلب از یک صورت به صورتی دیگر است، تفسیر مستلزم بازچینی و بازآرایی مطلب یا ارائه دیدگاهی تازه از آن است.

• • توانایی تشخیص و بیان نتیجه گیریهای درست یا نادرست از مجموعه ای از اطلاعات

• • توانایی درک و بیان اندیشه اصلی یک اثر یا یک مطلب به صورت خلاصه

۳۰/۲ برون یابی و درون یابی. بسط دادن اطلاعات به ورای معلومات موجود، مثلاً تعمیم دادن نتایج حاصل از تحقیق با نمونه ای از یک جامعه به کل آن جامعه. شخص در برون یابی به پیش بینی امور می پردازد. شق دیگر برون یابی، درون یابی است. درون یابی شامل پرکردن فواصل موجود در یک رشته اطلاعات است.( سیف، ۱۳۸۰، ص۱۴۰ )

• • توانایی پیش بینی یا برآورد نتایج اقدامات مختلف

• • توانایی تشخیص دادن عواملی که دارای نتایج نادرست هستند.

۰۰/۳ کاربستن. استفاده از مطالب انتزاعی( اندیشه های کلی، قواعد اجرایی، روش های کلی در موقعیتهای ویژه و عینی.

• • توانایی استفاده از اصول و قوانین یادگیری در آموزشهای کلاسی.

• • توانایی استفاده از محاسبات ریاضی در موقعیت های عملی زندگی.

۰۰/۴ تحلیل. شکستن یک مطلب یا موضوع به اجزا یا عناصر تشکیل دهنده آن به گونه ای که سلسله مراتب اندیشه ها به صورتی روشن نشان داده شود و روابط میان اندیشه های بیان نشده مشخص گردند. این طبقه از سه خرده طبقه با نامهای زیر تشکیل یافته است:
۱۰/۴ تحلیل عناصر. شناسایی عناصر موجود در یک مطلب

• • توانایی تشخیص واقعیتها از فرضیه ها

• • توانایی تشخیص فرضهای بیان نشده در یک مطلب خواندنی

۲۰/۴ تحلیل روابط. شناسایی روابط و تعاملهای بین عناصر و اجزای یک مطلب

• • توانایی تشخیص روابط علت معلولی از سایر روابط

• • توانایی تشخیص سفسطه های منطقی در استدلالها

۳۰/۴ تحلیل اصول سازمانی. شناسایی سازمان و آرایش نظامدار یک مطلب که هم ساختار آشکار و هم ساختار نهان آن را شامل می شود. (سیف، ۱۳۸۰، ص۱۴۱ )

• توانایی تشخیص دیدگاه های یا تعصب های نویسنده در بیان یک واقعه تاریخی