بازده یک سرمایه گذاری که بر اثر سرمایه گذاری در سهام یا هر نوع سرمایه گذاری دیگر به دست می‌آید شامل دو قسمت می‌باشد که عبارتند از:
- بازده ناشی از دریافت سود سهام
۲٫ بازده ناشی از منفعت سرمایه[۱۴] یا ضرر سرمایه[۱۵]
مهمترین جز بازده، سودی است که به صورت جریان نقدی دوره ای سرمایه گذاری می‌باشد و می‌تواند به شکل بهره یا سود تقسیمی دریافت شود. ویژگی های ممتاز این دریافت ها این است که منتشرکننده پرداخت هایی به صورت نقدی به دارنده دارایی پرداخت می‌کند. این جریانات نقدی با قیمت اوراق بهادار مرتبط است.
دومین جز مهم بازده، منفعت یا ضرر سرمایه است که مخصوص سهام عادی است ولی در مورد اوراق قرضه بلندمدت و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز صادق است. سود (زیان) سرمایه، بخشی از بازده ای است که سرمایه گذار بر اثر سرمایه گذاری در سهام یا هر نوع سرمایه گذاری دیگر به دست می آورد که بر اساس انتظارات سهام‌داران و سرمایه گذاران در بازارهای اوراق بهادار شکل می‌گیرد. به طوری که هر واقعه ای در مورد شرکت ها روی دهد که با انتظارات سرمایه گذاران مغایر باشد روی قیمت های سهام نیز اثر می‌گذارد. چنانچه قیمت سهام در پایان دوره بیشتر از قیمت سهام در اول دوره باشد اصطلاحا به آن منفعت سرمایه می‌گویند. اگر قیمت سهام در پایان دوره کمتر از قیمت سهام در اول دوره باشد، آنگاه سرمایه گذار با ضرر سرمایه مواجه می‌گردد. به هر حال منفعت سرمایه یا ضرر سرمایه بخشی از بازده سرمایه گذاری یک سرمایه گذار محسوب می شود. از طرفی در طی سال معمولا اکثر شرکت ها در صورت سودآور بودن، بخشی از سود خود را به سهام‌داران توزیع می‌کنند. بنابرین سهام‌داران مبلغی را به عنوان سود سهام در طی یکسال دریافت می‌کنند. لذا نرخ بازده یک سهم نگهداری شده برای یک سال برابر مجموع بازده ناشی از دریافت سود سهام و بازده ناشی از منفعت سرمایه یا ضرر سرمایه می‌باشد(مشایخی و پناهی،۱۳۸۶)
۲-۲-۳-۵-بازده مورد انتظار یک سهم
سرمایه گذاران سهام را به خاطر بازده آتی آن خریداری می‌کنند. بنابرین مدل های پرتفولیو باید به صورت آینده نگر(مبتنی بر پردازش وقایع آتی) فرموله شوند. به دلیل این که جهان غیر قطعی است، بازده سهام در واقع قضاوت های احتمالی هستند. برای محاسبه بازده مورد انتظار یک سهم، سرمایه گذار به تخمین بازده واقعا قابل دستیابی سهم به علاوه احتمال وقوع هر بازده ممکن نیاز دارد (همان منبع)
۲-۲-۳-۶-انواع بازده
بازده سرمایه گذاری شامل دو قسمت «بازده کمی»و «بازده کیفی» می‌باشد که به صورت زیر تشریح می شود(مشایخی و پناهی،۱۳۸۶)
بازده کمی
بازده کمی سرمایه گذاری خود شامل دو قست می شود؛
۱-سود نقدی [۱۶] : وجوهی است که به صورت متناوب و دورهای به یک سرمایه گذاری تعلق می‌گیرد یا به عبارت دیگر پرداخت نقدی است که به دارندگان داراییها و اوراق بهادار پرداخت می شود.
۲-عایدی(تغیرات قیمت)[۱۷] :این قسمت افزایش یا کاهش در قیمت دارایی است که به طو ر متداول به آن تغیرات قیمت می گوئیم. این قسمت بیشتر برای سهام‌داران عادی مهم است تا برای دارندگان اوراق قرضه بلند مدت و اوراق بهادار با درآمدثابت.
بازده کل از بعد کمی به صورت زیر اندازه گیری وسپس به صورت درصد یا اعشاری بیان می شود:
فرمول ۲۱ -۲
که در آن:
TR=بازده کل
=CFوجه نقد دریافتی طی دوره t
PE=قیمت در آخر دوره یا قیمت فروش
pB=قیمت در اول دوره خرید
Pc=تغیر در قیمت طی دوره (یعنی PE-PB)
به دیگر سخن بازده کمی سرمایه گذاری در سهام عادی،در یک دوره معین ،با توجه به قیمت اول دوره و آخر دوره ومنافع حاصل از مالکیت ،به دست می‌آید.منافع حاصل از مالکیت در دوره هایی که از شرکت مجمع برگذار کرده باشد به سهام‌داران تعلق می‌گیرد در دوره هایی که مجمع ،برگذار نشده باشد، منافع مالکیت، برابر صفر خواهد بود. منافع حاصل از مالکیت ممکن است به شکل های مختلفی به سهام‌داران پر داخت شود(مشایخی و پناهی،۱۳۸۶)
بازده کیفی
شامل مواردی می شود که به اعتبار شرکت (مانند سرقفلی)،امتیازات اجتماعی، توان تاثیر گذاری در جریانات اجتماعی –اقتصادی بستگی دارد.
از جهت دیگر می توان بازده را بر حسب زمان به صورت زیر تقسیم بندی کرد :
الف) بازده گذشته نگر
ب) بازده آینده نگر
بازده های گذشته نگر : از طریق نسبت‌هایی نظیر بازده سرمایه گذار[۱۸]ی، بازده داراییها[۱۹]،ارزش افزوده[۲۰] اقتصادی وارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده[۲۱] و کیو تو بین[۲۲] ونظایر آن ها اندازه گیری وارزیابی می شود.
بازدهای آینده نگر : نیزاز شاخص سود آوری قابل محا سبه خواهد بود ،عوامل موثردربازدهی آتی سرمایه گذاریها به شرح زیر می‌باشد :
میزان دخالت دولت ،مدیریت داراییها ،تورم مورد انتظار ،مدیریت ،طرحهای بهره وری وبهبود روش‌ها ،تغییرات اجتماعی ،درصد ظرفیت مورد استفاده، طرحهای توسعه ،حمایت‌های دولتی ،تغییرات سیاسی ،وابستگی به ارز ومواد اولیه خارجی و.. (سجادی و همکاران،۱۳۹۲).
- – ۳ – پیشینه تحقیق
۲ – ۳ – ۱ – پیشینه داخلی
پس از جستجو در منابع داخلی به تحقیقی که مستقیماً موضوع پژوهش حاضر را موردبررسی قرار داده باشد، برخورد نشد. لذا به اهم تحقیقاتی که پیرامون پیش‌بینی جریان وجه نقد و اقلام تعهدی در داخل کشور انجام‌شده اشاره می‌شود.
عرب مازار یزدی (۱۳۷۴)در تحقیق خود به بررسی محتوای افزاینده اطلاعاتی جریان های تعهدی و نقدی شرکت ها پرداخته است. برای انجام این تحقیق تعداد ۴۰ شرکت از میان شرکت ها پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای یک دوره دو ساله با بهره گرفتن از مدل های اقتصاد سنجی و رگرسیون چند متغیر مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج به دست آمده از آزمون فرضیات تحقیق نشان می‌دهد که داده های جریان های نقدی دارای محتوای افزاینده اطلاعاتی نسبت به دادهای جریان های تعهدی نیست و رابطه معنی داری بین تغییرات غیر منتظره جریان های نقدی حاصل از عملیات و تغییرات غیرمنتظره بازده سهام وجود ندارد.
کردستانی (۱۳۷۴) در پژوهش خود که از روش فینگر تبعیت می‌کرد، توانایی سود کل حسابداری را برای پیش‌بینی سود و جریان‌های نقد آتی موردبررسی قرارداد. نتایج پژوهش کردستانی نشان داد که هیچ یک از مدل‌ها قادر نیست جریان وجه نقد آتی را به گونه‌ای پیش‌بینی کند که به اقلام واقعی نزدیک باشد؛ اما به‌هر حال سود حسابداری نسبت به جریان نقدی پیش‌بینی کننده برتر است.
قدرت الله برزگر (۱۳۷۸)درتحقیق خود با عنوان بررسی تحلیلی تا ثیر اجزای نقدی و تعهدی سود عملیاتی در پیش‌بینی سود های آتی به بررسی ماهیت اطلاعات اجزای نقدی و تعهدی سود های عملیاتی پرداخته است. نتایج تحقیق فوق نشان می‌دهد که جزء نقدی و تعهدی سود عملیاتی هر یک به تنهایی برای پیش‌بینی سودهای عملیاتی آتی مفید نیستند اما اجزای فوق الذکر، تواماً برای پیش‌بینی سودهای عملیاتی آتی مفید بوده و از محتوای افزاینده اطلاعاتی نسبت به تک تک اجزا برخوردار هستند.
مدرس و همکاران (۱۳۸۲) کاربرد مدل سری زمانی چند متغیره را در پیش‌بینی جریان نقد عملیاتی بررسی کردند. با بهره گرفتن از داده های نمونه آماری مربوط به ۴۰ شرکت در دوره زمانی ۱۳۵۹-۱۳۷۹، نتایج نشان داد مدل مبتنی بر جریان‌های نقدی، سود حسابداری و اقلام مربوط به داراییها و بدهی‌های جاری، مناسب‌ترین مدل موجود برای پیش‌بینی جریان‌های نقدی عملیات است.
