قابلیت بازاریابی الکترونیکی

۰٫۸۰

محیط رقابتی

۰٫۸۹

شدت رقابت­

۰٫۹۰

آشفتگی بازار

۰٫۹۰

عملکرد مرتبط با مشتری

۰٫۷۴

عملکرد سازمانی

۰٫۸۹

با توجه به اطلاعات جدول شماره ۳-۲ در مورد ضریب آلفای محاسبه و مشاهده شده و با توجه به قاعده نتیجه ­گیری در مورد اعتبار پرسشنامه، علاوه بر اینکه کل پرسشنامه دارای اعتبار است بلکه ضریب آلفای کرونباخ هریک از مولفه­های مورد بررسی نیز دارای اعتبارلازم و کافی است. علاوه بر محاسبه ضریب آلفا سوالات بطور جداگانه بررسی شده است تا سوالات نامناسب نیز شناسایی شود. برای این منظور از نرم افزار SPSS استفاده شده است که علاوه بر بررسی همبستگی درونی سوالات ضریب آلفای هر سوال را نیز مشخص می­ کند. بنابراین سوالات نامناسب شناسایی می­ شود. در بررسی­های انجام شده هیچ یک از سوالات پرسشنامه نامناسب تشخیص داده نشده است.

۳-۶) روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها
یکی ازقوی­ترین و مناسب­ترین روش­های تجزیه وتحلیل در تحقیقات علوم رفتاری و اجتماعی تجزیه و تحلیل چندمتغیره است، زیرا ماهیت این گونه موضوعات چند متغیره است و نمی­ توان آن­ها را با شیوه­ دومتغیری (که هر بار تنها یک متغیر مستقل با یک متغیر وابسته در نظرگرفته می­ شود) حل کرد. تجزیه و تحلیل چندمتغیره به یک سری روش­های تجزیه و تحلیل اطلاق می­ شود که ویژگی اصلی آن­ها، تجزیه و تحلیل همزمان، متغیر مستقل و متغیر وابسته است.
۱) رگرسیون خطی
رگرسیون روش آماری است که به بررسی ارتباط دو یا چند متغیر می ­پردازد که با بهره گرفتن از آن می توان یک متغیر را بر اساس یک یا چند متغیر دیـگر پیش بـینی نمود. حال در صورتیکه یک متغیر مستقل داشته باشیم با مدل رگرسیون خطی ساده و در صورتیکه بیش از یک متغیر مستقل داشته باشیم با مدل رگرسیون چندگانه مواجه می­شویم.
الف) رگرسیون ساده
فرض کنید X یک متغیر مستقل، Y یک متغیر وابسته وe متغیر خطا باشد. معادله خط رگرسیون به صورت:

است که در آن پارامتر  نشان دهنده عرض از مبدا خط رگرسیونی و پارامتر  نشان دهنده شیب خط است. در مدل رگرسیونی خطی ساده متغیر مستقل تحت کنترل است و تصادفی نیست در صورتی که متغیر وابسته تصادفی است. با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون می­توانیم فرض وجود ارتباط بین دو متغیر مستقل و وابسته را آزمون کنیم. به منظور آزمون کردن فرض
“  : مدل رگرسیون خطی برازش داده شده، معنی دار نیست­”
در برابر فرض
“: مدل رگرسیون خطی برازش داده شده، معنی دار است­”
از جدول تجزیه واریانس استفاده می کنیم که به صورت زیر می­باشد:
جدول ۳-۴)جدول تجزیه واریانس

منبع تغییرات

مجموع مربعات

درجه آزادی

میانگین مربعات

آماره F

سطح معنی داری

رگرسیون

طرح (۱-۲)
تراکم نووناگل^[۵]
تراکم نووناگل آلدهیدها و کتون­ها با ترکیبات دارای متیلن فعال به طور گسترده در تشکیل پیوند C=C در سنتز ترکیبات به کار می‌رود. این واکنش به طور گسترده بر روی باربیتوریک اسیدها و تیوباربیتوریک اسیدها مورد مطالعه قرار گرفته است. در طرح (۱-۱۶) نمونه‌ای از واکنش نووناگل ۱و۳- دی اتیل ۲- تیوباربیتوریک اسید با آلدهیدهای آروماتیک در حلال اتانول و در دمای اتاق بدون حضور کاتالیست آورده شده است [۱۸]. در سایر موارد این واکنش به وسیله بازهایی از قبیل آمین‌ها و اتوکسیدها کاتالیست می­ شود.

طرح (۱-۳)
بر طبق واکنشی که در طرح (۱-۱۶) مشاهده می‌شود، ماهیت استخلاف روی حلقه آروماتیک برروی پیشرفت واکنش تأثیرگذار می‌باشد. وجود گروه‌های الکترون کشنده نظیر _۲NO روی حلقه آروماتیک باعث می­گردد که علاوه بر واکنش تراکم نووناگل واکنش افزایش یک نوکلئوفیل (افزایش مایکل۱) نیز صورت پذیرد. در حالی که حضور گروه‌های الکترون دهنده قوی نظیر _۲NMe روی حلقه آروماتیک باعث می‌گردد که واکنش تنها تا مرحله تراکم نووناگل پیش رود و به دلیل پایداری رزونانسی که ایجاد می­ کند مانع ادامه واکنش افزایش شده و واکنش در همان مرحله متوقف می‌شود.
بررسی شیمی دی هیدروفوران^­ها
دی­هیدروفوران­ها
سیستم حلقه فوران در تعداد زیادی از ترکیبات طبیعی به صورت ساختمان کاملاً غیر اشباع یا احیا شده یافت می­ شود. فوران -۲-کربالدهید (فورفورال) (شکل ۱-۱۴) با قیمت ارزان در دسترس است و در مقیاس بالا از طریق هیدرولیز پس مانده غلات که با اسید کاتالیز می­گردد، به دست می ­آید. کربوهیدرات­ها در موادی مانند چوب ذرت به وسیله اسید هیدرولیز می­شوند و قندهای پنتوز را ایجاد می­ کنند که آن­ها هم توسط اسید به فوران-۲- کربالدهید تبدیل می­شوند. فورفورال ماده اولیه متعارف برای تهیه تجارتی سایر فوران­های ساده است.

(۳۲)
شکل (۱-۱۴)
بیشتر ترکیبات طبیعی که یک حلقه کاملاً غیر اشباع فوران دارند از نظر ماهیت شبیه­ترین هستند. روزفوران (شکل ۱-۱۵) که در روغن گل سرخ یافت می¬شود مثالی از این مورد است. از فوران¬هایی که در طبیعت به صورت احیا شده یا سایر اشکال اصلاح شده وجود دارند، می¬توان قندها یپنتوز مانند ریبوز و دزوکسی ریبوز و گونه¬های مختلفی از گاما-لاکتون¬های غیر اشباع، که یک مثال آن¬ها آسکوربیک اسید (ویتامین ث (۳۴)) (شکل ۱-۱۶)، است را نام برد ]۱۹[.

(۳۴) (۳۳)
شکل (۱-۱۶) شکل (۱-۱۵)
تعدادی از مشتقات فوران عامل شیمی درمانی مفیدی هستند. سمی_­کاربازون ۵-نیتروفوران-۲-کربالدهید یک باکتری کش است. رانی­تیدین نیز یک عامل مهم شیمی­درمانی است که از مشتقات فوران می­باشد. فوران­ها به طور گسترده­ای به عنوان حدواسط در سنتز فرآورده ­های طبیعی به کار برده شده ­اند.
سنتز دی­هیدروفوران­ها
مشتقات ۴،۵- دی­هیدروفوران با بازده خوبی از واکنش ۲-(´۲و´۳-آلن­یل)استیل­استات­ها با آلکیل­هالیدها با کاتالیزرPd(0) در مجاورتK₃PO₄ به عنوان باز در حلال DMF سنتز شده ­اند (طرح ۱-۴) ]۲۰[.

(۳۷) (۳۶) (۳۵)
طرح (۱-۴)
روش جدیدی برای سنتز ۲،۳- دی­هیدروفوران­ها از انون­ها و نمک­های پیریدین گزارش شده است. در این روش نمک­های پیریدین به صورت درجا از هالیدهای مربوطه سنتز شده است (طرح ۱-۵) [۲۱[ .

(۴۰) (۳۹) (۳۸)
طرح (۱-۵)
استفاده از کاتالیست­های روتنیوم در واکنش زیر باعث شده تا سوبستراها متحمل واکنش حلقه­زایی شده و مشتقات ۳،۴- دی-هیدروفوران را تولید نماید (طرح ۱-۶) ]۲۲[.

(۴۳) (۴۲) (۴۱)
طرح (۱-۶)
اتیل ۲- (هیدروکسی (فنیل) متیل) بوتا- ۲و۳- دی اونات و اتیل ۲- (هیدروکسی (آلکیل) متیل) بوتا- ۲و۳- دی اونات در مجاورت کاتالیست مس متحمل هیدروآلکوکسیلاسیون شده و مشتقات ۲،-۳-دی­هیدروفوران را با بازده خوبی تولید می­ کنند (طرح ۱-۷) ]۲۳[

(۴۵) (۴۴)
طرح (۱-۷)
سنتز اسپیرو دی­هیدروفوران­ها
ترکیبات اسپیرو ترکیبات چند حلقه­ای هستند که در آن­ها یک کربن در دو حلقه مشترک است. حلقه­ها می­توانند یکسان یا متفاوت باشند. اتم متصل، اتم اسپیرو نامیده می­ شود و معمولاً کربن است [۲۴].
ساختارهای هتروسیکلی اسپیرو- اکسیندول یکی از ساختارهای موجود در ترکیبات بیولوژیکی است و ازین رو سنتز آن­ها دارای جذابیت خاص خود است. اخیرا مشتقات اسپیرو دی­هیدروفوران اکسیندول با حلقه­زایی اکسایشی (۲+۳) ترکیببات ۱،۳- دی- کربونیل گزارش شده است که مشتقات اسپیرو ۲- هیدروکسی­تتراهیدروفوران اکسیندول محصول واکنش بوده ­اند (طرح ۱-۸) ]۲۵[.

(۴۸) (۴۷) (۴۶)
طرح (۱-۸)
تترااستیل اتیلن با ترکیبات الکترون کشنده آزو واکنش داده و اسپیرو فوران- پیرازول تولید می­ کنند. محصولات واکنش با کریستالوگرافی X-ray آنالیز و مورد تأیید قرار گرفته است (طرح ۱-۹) ]۲۶[.

(۵۱) (۵۰) (۴۹)
طرح (۱-۹)
مشتقات سه حلقه­ای دی­هیدروفوران از واکنش آلدهیدهای آروماتیک و دیمدون با روش الکتروشیمیایی سنتز شده ­اند. مزایای این روش بازده بالای آن، سازگاری با محیط زیست و کاربرد گسترده در مقایسه با روش­های گزارش شده است (طرح ۱-۱۰) ]۲۷[.

.
خروجی ۱
خروجی ۲
خروجی m
شکل ۲-۱ تبدیل n ورودی به m خروجی در یک واحد تصمیم گیرنده^[۸]
۲-۳ محاسبه کارایی
همانطور که از مفهوم کارایی مشخص می شود، یک واحد تصمیم گیرنده می تواند کارایی خود را با افزایش خروجی و ثابت نگهداشتن ورودی و یا با کاهش ورودی و ثابت نگهداشتن خروجی ارتقا بخشد، و یا واحد تصمیم گیرنده ای که از چندین ورودی برای تولید خود استفاده می کند ممکن است بر اساس مقتضیات خود، گرایش به صرف کمتر از ورودی به خصوصی را داشته باشد و یا اگر خروجی متعدد می تواند تولید کند بر اساس نیاز یا استرا‍ تژی خود، خروجی به خصوصی را نسبت به سایر خروجی ها ترجیح داده و بدین طریق موجبات افزایش کارایی خود را فراهم سازد. اینها مواردی است که سنجش و مقایسه کارایی را با پیچیدگی مواجه می سازد. چنین دلایلی روش ها ی مختلف محاسبه کارایی را موجب شده است که عموماً بر اساس تابع تولید^[۹] عمل می کنند.

طبق تعریف، تابع تولید تابعی است که بیشترین ستاده ممکن را به ازای هر نهاده در یک سازمان مشخص می کند به عبارت دیگر تابع تولید نشان دهنده رابطه موجود بین منابع تولیدی مورد استفاده یک موسسه تولیدی ( ورودی ها ) و کالا ها و یا خدمات بدست آمده ( خروجی ها ) در یک زمان واحد و بدون در نظر گرفتن قیمت ها است (مهرگان،۱۳۸۷). این تابع عبارت است از مشخصه فنی رابطه ای که بین داده ها و ستاده ها در فرایند تولید وجود دارد (داگلاس،۱۳۷۲)
شکل ریاضی تابع تولید به صورت زیر است:
که Y میزان ستاده (خروجی یا محصول )،,X₂, _… X₁ میزان داده ها ( ورودی ها ) و نشانه رابطه موجود بین داده ها و ستاده ها است.
همانطور که گفته شد، تابع تولید به صورت معادله ای ریاضی بیان می شود و شکل آن، رابطه واقعی بین ورودی ها و خروجی ها را نشان می دهد، مثلاً ممکن است تولید ( ستاده / خروجی ) به صورت خطی، نمایی ( تابع کاب داگلاس^[۱۰] ) و یا هر تابع ریاضی دیگر با عوامل تولید ( نهاده / ورودی ) در ارتباط باشد. تعیین دقیق و چگونگی این وابستگی به قدرت ذاتی عوامل تولیدی ( وضعیت تکنولوژی ) بستگی دارد.
روش های تعیین تابع تولید و یا اصولاً مدل های ارزیابی کارایی به دو دسته پارامتری^[۱۱] و غیر پارامتری^[۱۲] تقسیم می شوند. در مدل های پارامتری بر اساس روابطی که گفته شد یک فرم از پیش تعیین شده برای تابع تولید در نظر گرفته می شود آنگاه مطابق با مقادیر ورودی ها و خروجی ها، پارامتر های مجهول محاسبه می شود. این در حالی است که در مدل های غیر پارامتری هیچ پیش فرضی برای شکل تابع تولید وجود ندارد و تابع تولید بر اساس وضعیت واحد های مورد سنجش، تعیین می گردد.
تعیین یک شکل از پیش تعیین شده برای تابع تولید در مدل های پارامتری یکی از مشکلات این نوع مدل هاست چرا که فرم های رایج مثل تابع کاب داگلاس و یا خطی برای همه فعالیت ها مناسب نیست و هر فعالیتی بنا بر اقتضائات خود تابع تولید خاصی را طلب می کند. همچنین استفاده از روش کمترین مربعات برای برآورد پارامترهای تولید در مدل های پارامتری نمی تواند خالی از اشکال باشد. چنین محدودیت هایی توجه به مدل های غیر پارامتری را که نیازی به تابع تولید از پیش تعیین شده ندارد، بیشتر کرده است.
بدون شک آغازگر توجه به مدل های غیر پارا متری ارزیابی کارایی، مقاله سال ۱۹۵۷ فارل است که در ادامه به آن پرداخته می شود.
از کارایی تعاریف متفاوتی مطرح شده که وجه اشتراک همه آنها ارتباط بین خروجی ها و ورودی های یک سیستم است. مثلاً گفته شده که در محاسبه کارایی، میزان خروجی واقعی با خروجی استاندارد یا خروجی مورد انتظار به ازای ورودی یکسان مقایسه می­ شود (Sumanth,1984):
کارایی = (خروجی واقعی) / (خروجی مورد انتظار یا استاندارد)
از سوی دیگر، می­توان هدف یا خروجی سازمان را ثابت در نظر گرفت و میزان منابع مصرف شده برای دست­یابی به خروجی مورد نظر را با میزان منابعی که انتظار می­رود برای دست­یابی به آن خروجی مصرف شود، مقایسه کرد (هدایت طباطبائی،۱۳۸۷) :
کارایی = (میزان منابع مصرفی مورد انتظار) / (میزان واقعی منابع مصرف شده)
برای به کاربردن تعاریف فوق، اطلاع از این موضوع که به ازای یک مقدار ورودی مشخص، مقدار خروجی مورد انتظار یا اینکه میزان منابع مصرفی مورد انتظار، برای تولید یک مقدار خروجی خاص چقدر است، ضرورت دارد. منظور از خروجی یا ورودی موردانتظار، خروجی یا ورودی در بهترین شرایط ممکن است. تابع تولید کارا^[۱۳] که در مقاله فارل (Farrel,1957) به آن اشاره شده، مفهومی است که این مهم را به عهده دارد. از نظر فارل، تابع تولید کارا تابعی است که بیان می­ کند یک واحد کارا، به ازای هر میزان ورودی، چقدر خروجی باید تولید کند. به کمک این تابع، می­توان کارایی هر واحد دلخواهی را اندازه گرفت. بدین ترتیب که اگر واحد مورد نظر، کارا باشد، پس مشخص است به ازای ورودی داده شده چقدر خروجی باید داشته باشد؛ در غیر اینصورت مقدارخروجی واقعی تولید شده توسط واحد مورد نظر با مقدار خروجی مورد انتظار ( خروجی یک واحد کارا) مقایسه می شود. نسبت این دو (نسبت مقدار واقعی به مقدار مورد انتظار خروجی) کارایی واحد مورد نظر خواهد بود. همچنین تابع تولید کارا می ­تواند به تابعی اطلاق شود که بیان کند برای تولید مثلاً یک عدد (یا یک کیلوگرم، یک متر، …) از خروجی مورد نظر، در حالت کارا به چه میزان ورودی احتیاج است.
استفاده از چنین تابعی که بدون تعیین قبلی و صرفاً بر اساس داده های واقعی واحد های تصمیم گیرنده نسبتاً کارا ( واحدهایی که نسبت به بقیه واحدهای تصمیم گیرنده بهترین شرایط را دارند) بدست می آید، پایه و اساس مدل های غیر پارامتری محاسبه کارایی را بنا نهاد.
فارل(Farrel,1957) در سال ۱۹۵۷ به کمک تابع تعریف شده تولید کارا، روشی را مطرح کرد که برای تخمین کارایی بخش کشاورزی امریکا نسبت به سایر کشورها به کار رفت. این روش برای ارزیابی کارایی واحد هایی که یک ورودی و یک خروجی دارند بسیار مناسب است.
فرمولی را که فارل برای محاسبه کارایی واحدهایی با چندین ورودی و چندین خروجی ارائه داد به شرح زیر است (مهرگان،۱۳۸۷):
کارایی
بدین معنی که اگر از بین n واحد که هر کدام m ورودی و s خروجی دارند، محاسبه کارایی واحد j ، مد نظر باشد در آن صورت (مهرگان،۱۳۸۷) :
به طوری که :
میزان ورودی iام برای واحد jام ( m…۱,۲,=i )
میزان خروجی rام برای واحد jام ( r=1,2,…,s )
وزن داده شده به خروجی rام ( قیمت خروجی rام )
وزن داده شده به ورودی iام ( هزینه ورودی iام )
سؤال مهم اینست که وزن ورودی ها () و خروجی ها () چگونه محاسبه می شود؟ شاید پاسخ، ارجاع به نظر خبرگان باشد و یا در برخی موارد بتوان از روش آنتروپی استفاده کرده؛ سپس ­ به کمک روشی مانند SAW ^[۱۴] واحدها را رتبه بندی کرد. اما اگر جنس ورودی ها و یا خروجی ها یکسان نبود مشکل جمع زدن آنها را چگونه می توان حل کرد؟ شاید گفته شود در چنین مواردی می­توان تمام ورودی­ ها و تمام خروجی­ها را بر حسب یک واحد تبدیل ، آن­گاه به مثابه یک واحد تولیدی یک ورودی – یک خروجی با آن برخورد کرد. در بسیاری از موارد، روش تبدیل تمام ورودی­ ها و خروجی­ها به یک واحد یکسان نمی­تواند بدون اشکال باشد. موارد بسیاری را هم می­توان نام برد که در نظر گرفتن یک ارزش قطعی برای ورودی­ ها یا خروجی­ها ممکن نیست یا حداقل جای سؤال داشته باشد. همچنین معمولا واحدهای تولیدی در مسیر عملکرد خود راهبردهای متفاوتی را اتخاذ می­ کنند. استراتژی های متفاوت موجب تولید بیشتر از یک نوع خروجی خاص یا گرایش به سمت مصرف کمتر از یک نوع ورودی به خصوص می شود. شاید نتوان هیچکدام از این راهبردها را بر دیگری برتری داد. در چنین مواردی، سنجش کارایی واحدها، طبق رابطه مذکور با مشکل مواجه خواهد شد.
با توجه به مشکلات فوق الذکر و از آنجایی که معمولاً واحدهای تولیدی از چندین ورودی برای
دست­یابی به چندین خروجی استفاده می­ کنند، ادعا می شود که روش ارائه شده توسط فارل توانایی کافی برای محاسبه کارایی را در چنین شرایطی دارا نیست. اما از آنجا که روش فارل و دیدگاه او آغازی بود برای حل چنین مشکلاتی، لذا ابتدا به بررسی این روش پرداخته می شود.
۲- ۴ فارل و اندازه گیری کارایی
برای ارزیابی کارایی واحدهایی حداکثر با دو ورودی - یک خروجی یا یک ورودی - دو خروجی، روش مطرح شده توسط فارل راهگشا و عاری از مشکلات فوق است. فارل بنا را بر این نهاد که، با فرض اینکه برای تولید یک خروجی، به دو نوع ورودی احتیاج است، نموداری پدید می آید که تمام ترکیب های قابل قبول از ورودی ها را برای تولید یک خروجی در یک واحد کارا نشان می دهد.
چنین نموداری که تمام ترکیبات متفاوت از ورودی ها را برای تولید یک واحد خروجی در یک شرکت کاملاً کارا ارائه می کند، نمودار تولید یکسان^[۱۵] نام دارد (Farrel,1957). از این تعریف در برخی منابع از جمله (داگلاس،۱۳۷۲) به عنوان ” منحنی تولید یکسان”^[۱۶] نام برده می شود.
مجموعه کاملی از منحنی های متساوی التولید یک موسسه تولیدی را نقشه منحنی های تولید یکسان گویند(مهرگان،۱۳۸۷). این منحنی ها همدیگر را قطع نمی کنند، نسبت به مرکز مختصات محدب هستند و شیب منفی دارند.
برمبنای همین تعریف و خصوصیات است که فارل تابع تولید کارا^[۱۷] را با منحنی تولید یکسان، یکی فرض کرده و اساس محاسبه کارایی را بر همین بحث نهاده است. این فرض بدین معناست که درشکل۲-۲، هر واحدی که با یک نقطه از منحنی تولید یکسان SS^‘ متناظر است، یک واحد کارا محسوب می شود. و به طور منطقی هیچ واحدی با هیچکدام از نقاط پایین منحنی SS^‘ متناظر نیست، چرا که این نقاط جزء مجموعه امکان تولید^[۱۸] نیستند. لذا هر واحد ناکارا با یک نقطه بالای منحنی تولید یکسان متناظر است.
ورودی دوم
خروجی
ورودی اول
خروجی
O
S
S’
واحدهای ناکارا
واحدهای کارا
شکل ۲-۲: تابع تولید کارا و واحدهای کارا و ناکارا
فارل در مقاله خود، برای یک نمونه ساده و با فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس (در ادامه این اصطلاح تشریح می شود) به اندازه گیری کارایی یک شرکت یا واحد تصمیم گیری پرداخته است.
از نظر فارل کارایی کلی^[۱۹] شامل کارایی فنی^[۲۰] و کارایی تخصیصی یا کارایی قیمت^[۲۱] است برای اندازه ­گیری کارایی یک واحد ناکارا به روشی که او مطرح کرد شکل ۲-۲ مفروض است.

رابیتز^[۲۴]: مدیریت دانش، شامل همه‌ روش هایی است که سازمان، دارایی های دانشی خود را اداره می کند که شامل چگونگی جمع آوری، ذخیره سازی، انتقال، بکارگیری، به روز سازی و ایجاد دانش است.
لاری پروساک^[۲۵]: مدیریت دانش، تلاشی برای آشکار کردن دارایی پنهان در ذهن اعضاء و تبدیل این دارایی به دارایی سازمانی است تا همه کارکنان سازمان به آن دسترسی داشته باشند.

تام داونپورت^[۲۶]: مدیریت دانش، عملیات کشف، سازماندهی و خلاصه کردن دارایی اطلاعات است؛ به شکلی که معلومات کارکنان را بهبود بخشد.
هوبرت سنت آنگو^[۲۷] : مدیریت دانش عبارت است از ایجاد ارزش از دارایی های پنهان شرکت. زمانی این هدف تأمین می شود که بتوانیم توانایی های سازمانی و فردی را به گونه ای پرورش دهیم که در ایجاد، تبادل و گردآوری دانش، توانا باشند. این امر مستلزم آن است که برای افراد بشر، ارزشی بالا قائل شویم.
دانشکده مدیریت تگزاس، مدیریت دانش را این گونه تعریف می کند: مدیریت دانش، فرایند سیستماتیک و نظام‏مند کشف، انتخاب، سازماندهی، تلخیص و ارائه¬ اطلاعات است؛ به گونه ای که شناخت افراد را در حوزه‌ مورد علاقه اش بهبود می بخشد. مدیریت دانش به سازمان کمک می کند تا از تجارب خود، شناخت و بینش بدست آورد و فعالیت خود را بر کسب، ذخیره سازی و استفاده از دانش متمرکز کند تا بتواند در حل مشکلات، آموزش پویا، برنامه ریزی راهبردی و تصمیم گیری از این دانش بهره گیرد. مدیریت دانش نه تنها از زوال دارایی های فکری و مغزی جلوگیری می کند، بلکه به طور مداوم بر این ثروت می افزاید.
ویکی پدیا: مدیریت دانش فرآیندی است که به سازمان ها کمک می کند تا اطلاعات و مهارت های مهم را که به عنوان حافظه سازمانی محسوب می شود و به طور معمول به صورت سازماندهی نشده وجود دارند، شناسایی، انتخاب، سازماندهی و منتشر نمایند. این امر مدیریت سازمان ها را برای حل مسائل یادگیری، برنامه ریزی راهبردی و تصمیم گیری های پویا به صورت کارا و موثر قادر می سازد.
۲-۲-۱۳- اهداف مدیریت دانش
داونپورت چهار هدف را به عنوان اهداف مدیریت دانش بر شمرده است ( ابطحی و صلواتی، ۱۳۸۵، ص ۱۰۳) : الف) ایجاد مخازن و منابع دانش : رادینگ ( ۱۹۹۸) منابع دانش را به دو دسته تقسیم کرده است:
دانش ساختار یافته، دانش استخراج شده از داده ها و منابع اطلاعاتی ساختار یافته است.
دانش ساختار نیافته ، دانش حاصل از منابعی همچون دانش های نهفته کارکنان و مشتریان است.
پژوهشگران دریافته اند که داده های ساختار یافته سازمان و نظام های اطلاعاتی، فقط در برگیرنده ۱۰ تا ۲۰ درصد کل داده های سازمانی است.
ب) تسهیل و بهبود دستیابی به دانش و توزیع آن : دستیابی آسان کارکنان به دانش مورد نیازشان و همچنین فراهم آوردن ساز و کارهای لازم برای توزیع آن، از جمله اهداف مهم مدیریت دانش به شمار می رود. ایجاد شبکه های دانش در سازمان می تواند در این راستا موثر باشد.
ج) تقویت محیط دانش : در یک محیط، منشأ اثربخشیدن ایجاد، توزیع و به کارگیری دانش عبارتند از : فرهنگ پذیرش دانش (یادگیری) ، تغییر نگرش در رفتار در قبال دانش، تلاش برای بهبود فرایندهای مدیریت دانش، افزایش آگاهی در خصوص اهمیت دانش مشتریان، فرهنگ توزیع دانش(یاددهی).
د) اداره موثر دانش به عنوان یک دارایی: بسیاری از سازمان ها معتقدند که دانش یک دارایی مهم است اما در عمل کمتر به آن توجه می کنند. یکی از اهداف مهم مدیریت دانش این است که در عمل هم با دانش به عنوان یک دارایی مهم و حتی مهمترین دارایی برخورد شود.
۲-۲-۱۴- موانع مدیریت دانش
موفقیت مدیریت دانش نیازمند عزم جدی سازمانها برای بر طرف کردن موانع موجود بر سر راه مدیریت دانش است .بسیاری از سازمانها دانش را مهم می دانند ودر ظاهر برای آن ارزش واعتبار زیادی قائل هستند اما عملا برای بر طرف کردن موانع موجود بر سر راه مدیریت دانش اقدامی نمی کنند باید مدیریت دانش در سازمان باور شود وکارکنان ومدیران به اثر بخشی آن اعتقاد پیداکنند وتنها در این صورت است که برای رفع موانع اقدام خواهند کرد .موانع عمده بر سر راه مدیریت دانش را می توان به پنج دسته اصلی تحت عنوان عوامل انسانی ،عوامل سازمانی ،عوامل فرهنگی ،عوامل سیاسی ،وعوامل فنی وتکنولوژیکی تقسیم نمود:
عوامل انسانی
یکی از موانع عمده مدیریت دانش این است که انسانها به هردلیلی نخواهند دانش خود را تسهیم کنند واز آن منحصرا برای پیشرفت شخصی خود استفاده کنند .شاید بتوان گفت که موانع انسانی مدیریت دانش بیش از سایر موانع حائز اهمیت است .زیرا دانش ،ماهیتی انسانی واجتماعی دارد وفقط وفقط در گرو تعامل وارتباطات است که می تواند رشد کند.
عوامل سازمانی
عوامل سازمانی نیز از جمله موانع مهم بر سرراه مدیریت دانش در سازمان می باشند .عمده این عوامل عبارتند از:
عوامل ساختاری : مدیریت دانش ،خواسته های جدیدی بر بخش های مختلف از جمله ساختار سازمان تحمیل می کند .ساختارهای غیر منعطف نمی تواند محمل خوبی برای مدیریت دانش باشد.ساختار سازمانی باید از انعطاف وپویائی لازم برخوردار باشد .
عوامل مدیریتی : عدم اعتقاد وحمایت مدیریت عالی از فعالیت ها وبرنامه های مدیریت دانش ،نگرش های کوتاه مدت وجزئی نگری وسبک های نا مناسب رهبری نیز مانع اجرای موفقیت آمیز برنامه های مدیریت دانش می شوند .
عوامل شغلی : شرح شغل های نامناسب ،مشاغل تکراری وروتین ،ابهام وتعارض در نقش نیز برای مدیریت دانش ،نامطلوب خواهند بود .
سیستم های حقوق ودستمزد وجبران خدمت : این سیستم ها نقش بسیار مهمی را در پشتیبانی بر نامه های مدیریت دانش ایفا می کنند .افراد ،زمانی اقدام به توزیع دانش می کنند که انگیزه لازم را برای اینکار داشته باشند .
سیستم های آموزشی: در تبدیل سیستم های سنتی به یک سازمان یاد گیرنده ،برنامه های آموزشی یک سازمان ،نقشی حساسی ایفا می کنند ،برنامه های آموزشی نا مناسب می توانند موانع عمده ای برای مدیریت دانش ایجاد کنند .
عوامل فرهنگی
تاثیر عوامل فرهنگی بر اثربخشی برنامه های مدیریت دانش انکار ناپذیر است .اگر در فرهنگی ،کسب وتوزیع دانش به عنوان یک ارزش تلقی می شود ومردم به اثربخشی دانش در کنار تجربه باور داشته باشند ،برای کسب دانش تلاش خواهند نمود .
عوامل سیاسی
موانع سیاسی در سازمانهای دولتی چشم گیر تر هستند .ثبات یا عدم ثبات فضای سیاسی کشور نیز به دلیل اثر گذاری بر فرایند خط مش گذاری وثبات مدیریت در سازمانهای دولتی ،مدیریت دانش را تحت تاثیر قرارخواهد داد .
عوامل فنی وتکنولوژیکی
دانش سازمانی حاصل تعامل دو نوع دانش است واین تعامل مستمر ومداوم است وزمان پایانی برای آن در نظر گرفته نشده است . دانش ایجاد شده بایستی به طریقی مناسب حفظ ونگهداری شوند واین در حالی است که بسیاری از سازمانها فاقد مراکز وماخذ مناسب برای نگهداری دانش هستند.
۲-۲-۱۵- عناصر و ابعاد مدیریت دانش در سازمان های خصوصی
هدف غایی مدیریت دانش در بخشهای خصوصی و تجاری، افزایش سودآوری است. در بخش خصوصی از دستیابی به دانش درونی یا بیرونی در راستای سود آوری بیشتر استفاده می شود و به عبارتی هدف، دست یابی به منافع صاحبان سهام است اما در سازمانهای دولتی از کسب دانش در راستای دستیابی به اهداف ذی نفعان استفاده می شود ( ویگ، ۲۰۰۰،ص ۱۱). به نظر میرسد که با توجه به هدف ها و مسئولیت های سنگین سازمان های دولتی، اکتفا نمودن به دانش سازمانی جواب گوی نیازهای متنوع دانشی سازمان ها نباشد. لذا چارچوب های مدیریت دانش در سازمان های دولتی باید به این موضوع دقت ویژه ای داشته باشند.
توانمندی های بخش خصوصی در عرصه های مختلف روز به روز بیشترمی شود و توانمندی آنها در بکارگیری تکنیک هایی مثل مهندسی مجدد فرآیندهای تجاری، مدیریت کیفیت جامع، مدیریت راهبردی و تکنیک های مشابه دیگر باعث شده است که فاصله موجود میان سازمان های بخش خصوصی و سازمان های دولتی رو به افزایش نهد. ( احمدی و صالحی، ۱۳۸۵، ص ۳۸۹)
دانش یک موضوع اجتماعی و انسانی است و برخلاف اطلاعات به فناوری وابسته نیست. با خروج نیروهای تحصیل کرده و حرفه ای از سازمان های خصوصی، عملاً بخشی از دانش که سازمان خصوصی سال ها برای آن سرمایه گذاری کرده است، از نظام خارج می شود و این می طلبد که از طریق الگوهای مناسب مدیریت دانش از اتلاف این سرمایه ها که سرمایه های ملی محسوب می شوند، جلوگیری نمود. همچنین با توجه به اینکه از نظر ساختاری و همچنین تکنیکی سازمان های دولتی و خصوصی کاملاً مجزا هستند و خط مشی و راهکارهای متفاوتی از یکدیگر دارند این سازمان ها را می توان کاملاً از یکدیگر متمایز دانست.
۲-۲-۱۶- عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش
در ادبیات مربوط به عوامل کلیدی موفقیت، تعاریف زیادی از آن ارائه شده است. یکی از مهمترین تعاریف مربوط به روکارت^۳۹ است . به زعم وی عوامل کلیدی موفقیت عبارتنداز: تعداد محدودی از حوزه های فعالیت که عملکرد رقابتی موفقیت آمیزی در پی خواهند داشت. در تعریف دیگری برونو و لیدکر^[۲۸] اظهار میدارند که عوامل کلیدی موفقیت عبارتند از : مشخصه ها، شرایط یا متغیر هایی که اگر درست مدیریت شوند می توانند اثر قابل ملاحظه ای بر موفقیت موضع رقابتی سازمان داشته باشند . در عوض، پینتو و اسلوین^[۲۹] عوامل کلیدی موفقیت را عواملی می دانند که به طور قابل ملاحظه ای شانس اجرای پروژه ها را بهبود می بخشند. در حوزه مدیریت استراتژیک، تعریف عوامل کلیدی موفقیت از جامعیت بیشتری برخوردار بوده و نشان دهنده یک پیوند ایده آل بین شرایط محیطی و مشخصه های کسب و کار است. اسکیرم و آمیدن^[۳۰] در خصوص پیاده سازی مدیریت دانش هفت عامل کلیدی را شناسایی کردند . این عوامل عبارتند از :
الزام مستحکم به کسب و کار، معماری وچشم اندار، رهبری دانش، فرهنگ تسهیم و خلق دانش، یادگیری مستمر، زیرساخت فن آوری توسعه یافته، و فرآیندهای دانش سازمانی .
مطالعه دیگر ی برای شناسایی عوامل کلیدی موفقیت توسط هلسپل و جوشی^[۳۱] انجام شده است . در ابتدا، آنها با مطالعه ادبیات مدیریت دانش، دسته ای از عوامل را استخراج کرده و در نهایت با تکنیک دلفی در جامعه خبرگانی متشکل از هیات بین المللی از متخصصان و دست اندرکاران مدیریت دانش بود، عوامل شناسایی شده را مورد ارزیابی قرار دادند . آنها سه طبقه اصلی از اثرگذارها (مدیریتی، منابع، و محیطی) را که عوامل کلیدی در درون هر یک از این اثرگذارها قرار دارد، معرفی کردند . اثرگذارهای مدیریتی دارای چهار عامل کلیدی اصلی است که عبارتند ا ز: هماهنگی، کنترل، رهبری و سنجه ها؛ اثرگذارهای منابع متشکل ازدانش، افراد، منابع مالی وغیرمالی است؛ در حالی که اثرگذارهای محیطی مشتمل بر رقابت، بازارها، اضطرار زمانی، جو اقتصادی و دولتی است .
داونپورت و همکاران^[۳۲]، یک مطالعه اکتشافی درسی و یک پروژه مدیریت دانش در بیست و چهار شرکت انجام دادند . هدف این مطالعه گسترده تعیین عوامل کلیدی مرتبط با پیاده سازی مدیریت دانش بود . آنها از میان ۱۸ پروژه موفق، هفت عامل کلیدی موفقیت را شناسایی کردند که عبارت بودند از :
ارزش صنعت، زبان و هدف مشترک، ساختار دانش انعطاف پذیر و استاندارد، کانال های چندگانه برای انتقال دانش، فرهنگ دانش پسند، زیرساخت سازمانی و فنی، اقدامات انگیزشی، و حمایت مدیریت ارشد. چریدس و
همکاران^[۳۳] عوامل کلیدی گوناگونی را برای پیاده سازی موفقیت آمیز مدیریت دانش در حوزه های وظیفه ای سازمان شناسایی کردند که استراتژی، مدیریت منابع انسانی، فن آوری اطلاعات، بازاریابی، و کیفیت از عوامل کلیدی آنها بود . در تحقیقی که توسط هونگ وهمکاران^[۳۴]در خصوص عوامل کلیدی موفقیت در بکارگیری سیستم مدیریت دانش برای صنعت داروسازی انجام شده است، هفت عامل درموفقیت سیستم مدیریت دانش
مورد شناسایی قرار گرفته است که عبارتند از :
۱) استراتژی الگوگیری وساختار دانشی اثربخش؛ ۲) فرهنگ سازمانی؛ ۳) زیرساخت سیستم اطلاعاتی؛ ۴) درگیری و آموزش افراد؛ ۵ ) رهبری و تعهد قوی مدیریت ارشد؛ ۶) محیط یادگیری وکنترل منابع؛ و ۷ )
ارزیابی از آموزش حرفه ای و کار تیمی .

۲۲- مطمئنّ القلب ما تزعجه زفراتٌ کالغضا المشتعل ( همان، ص۴۸۱)
قلبی آرام دارد که ناله هایی چون شعله های سوزان درخت غضا او را غمگین نمی کنند .
نوع تشبیه : مرسل مجمل
۲۳- کادت الکأس التی فی قبرُص تشبهُ الکأسَ التی فی کربلا ( همان، ص۴۹۰)
نزدیک است ساغری که در قبرس است شبیه ساغر کربلا شود .
نوع تشبیه : مقیّد
۲۴- وَ روحاً علی القلب مثل النسیم یهبُّ فینعش قلب الکئیب ( همان، ص۴۹۲)
و روحی که همچون نسیم بر قلب می وزد ، و دل انسان غمگین را زنده می کند .
نوع تشبیه : مرسل مجمل
۲۵- نسیَ الطیرُ همَّهُ حینَ غنّی قلما یستقـرُّ همُّ الطـروب ( همان، ص۵۰۰)
پرنده غمش را به هنگام آواز فراموش کرد ، غم زنده دل دوامش خیلی کم است .
نوع تشبیه : ضمنی
۲۶- نستقی مِن الرّدی وَ لَن نکونَ لِلعدی کالعبید ( همان، ص۵۱۲)
از مرگ می نوشیم و هرگز برای دشمن چون برده نمی شویم .

نوع تشبیه : مرسل مجمل
۲۷- جنّه الفردوس هاتیک الرّبی کیف تبقی لسوانا نُزُلا ( همان، ص۵۱۶)
این تپه ها بهشت برین است ، پس چگونه نشیمنگاه غیر ما شود .
نوع تشبیه : مقلوب
۲۸- أولئک الشموسُ وَالبدورُ دائمه الإشراق لا تغور ( همان، ص۵۲۹)
شهیدان خورشیدها و ماه های همیشه تابانند و نورشان کم نمی شود .
نوع تشبیه : جمع
۲۹- رأیتُ بیضا ًیعتنقن سُمرا هُنَّ النّجومُ یأتلقنَ زُهرا ( همان، ص۵۳۰)
دیدم سفید پوستانی که سبزه رویانی را در آغوش گرفتند ، آنها ستارگانی هستند که پرتو افکنی می کنند .
نوع تشبیه : بلیغ
۳۰- کونی بودِّک کَالبدر فهوَ یَخفی وَ یَظهر ( همان، ص۵۴۸)
عشق من به تو مانند ماه است که گاه پنهان و گاه آشکار است .
نوع تشبیه : تمثیلی
۳۱- ربِّ أطعمنی غلاماً شاعراً لدواعی الحسن مثلی مُذعنا (همان ، ص۵۵۰)
پروردگارا پسرشاعری به من ارزانی بدار که مانند خودم فرمانبردار خیر و نیکی باشد .
نوع تشبیه : مرسل مفصل
ب ) مجاز
مجازبه دوقسم لغوی و عقلی تقسیم می شود .

1. 1. مجازلغوی :لفظی است که درغیرآنچه که برایش وضع شده باعلاقه و قرینه ای که مانع

ازاستعمال معنای حقیقی است بـه کارگرفتـه می شود . علاقـه ای که واسط بین معنای حقیقـی
و مجـازی است ممکن است غیر مشابهت کـه در این صورت مجـاز، مرسل است و یا مشابهت
باشد که دراین صورت مجاز، استعاره است .
۱, ۱. مجاز مرسل
کلمه ای که در غیر معنای حقیقی با علاقه غیر مشابهت و قرینه ای که مانع از استعمال معنای
اصلی است استعمال می شود . از علاقه های آن می توان به موارد زیر اشاره کرد :
۱- سببیه : مانند :
لَه أیادٍ علیَّ سابغه أُعَدَّ مِنها و لا أُعَدِّدُها
او را دستهایی بخشنده است که من جزء آنها هستم لذا نمی توانم آنها را برشمارم .
۲- مسببیه : مانند : « و یُنَزِّلُ لَکُم مِن السَّماءِ رزقاً » ( غافر : ۱۳ )
۳- جزئیه : مانند:
کَم بَعثنا الجیشَ جرّا راً وَ أرسَلنا العُیونــا
چه لشکر بزرگی تدارک دیدیم در حالیکه بر زمین کشیده می شد و چشمهایی ( جاسوسهایی) فرستادیم .
۴- کلیه : مانند : « جَعَلوا أصابعَهُم فی آذانِهم » ( البقره : ۱۹ )
۵- اعتبار ما کان : مانند : « وَ آتوُا الیتامی أموالَهم » ( النساء : ۲ )
۶- اعتبار ما یکون : مانند : « وَ لا یَلِدُوا إلّا فاجِراً کُفّاراً » ( نوح : ۲۷ )
۷- محلیّه : مانند : « فلیدعُ نادیه » ( العلق : ۱۷ )