۷٫۱٫۲٫ الگوی نظری استعدادیابی: چهارچوبی برای تحقیق
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

یکی از آخرین اثرات رنیه در سال ١٩۸۷ تحت عنوان ” الگوی نظری استعدادیابی؛ چهارچوبی برای تحقیق ” است که بر پایه علوم مرتبط و قابل قبول در زمینه استعدادیابی و اصول شش گانه­ای که در بالا نوشته شد، تهیه و ارائه شده است. این الگو نوعی چهارچوب نظری را فراهم می ­آورد تا دیگر پژوهشگران بتوانند برای استعدادیابی در انواع رشته­ های ورزشی از روی آن، آزمون سازی کنند. مفاهیم اصلی این الگو به شرح زیر است:
اصول اولیه آزمون سازی برای استعدادیابی
طبق الگوی رنیه، دو دسته اطلاعات برای ساختن ابزار اندازه گیری استعدادیابی در هر ورزش باید مورد توجه قرار گیرند:
الف– معیار سازی برای ارزشیابی عملکرد ورزشی: معیار یا فهرستی از معیارها که بتوانند مفاهیم نظری عملکرد ورزشی را ارزشیابی کنند.
ب– تعیین متغییرهای تعیین کننده عملکرد ورزشی:یک فهرست جامع از متغییرهای اصلی تعیین کننده عملکرد، در ورزش مورد نظر به منظور تعریف عوامل مؤثر (رنیه، ١٩۸۷).
هدف اصلی استعدادیابی ورزشی، پیشگویی عملکرد آینده ورزشکار بر پایه ویژگی­های جسمانی، ظرفیت ها، توانایی­ها و امکانات محیطی او در زمان حال است. این پیشگویی در صورتی مفید خواهد بود که دقیق با شد و دقت آن نیز با عملیاتی بودن تعریف متغییرها و اعتبار و پایایی ابزاری که آنها را اندازه می­گیرند، بستگی دارد (امیرتاش، ١۳۸۱).
۸٫۱٫۲٫ تعریف ویژگی­های مورد اندازه گیری در این پژوهش
ویژگی­های بیومکانیک^[۶۴]
مطالعه­ ما درباره بیومکانیک تمرین و ورزش، مستلزم کسب آگاهی از علم مکانیک است. ما به طور خلاصه علم مکانیک را تحلیل نیروها و اثرات آن­ها تعریف کردیم. تعریف کامل­تر می ­تواند چنین باشد: علمی که درباره اثرات نیروهای وارد بر اجسام بحث می­ کند. به بیان دیگر، بیومکانیک دانشی است که برای برقراری ارتباط بین حیات و اصول و قوانین فیزیکی حاکم بر اجسام، وضع پویایا ایستای^[۶۵] موجودات زنده(مانند انسان ) را بررسی می­ کند (صادقی، ۱۳۸۷). ویژگی­های بیومکانیک مورد استفاده در این پژوهش عبارتند از:
- تعادل^[۶۶]
قابلیت فرد در حفظ بدن را در یک حالت ایستا یا پویا، تعادل می­گویند. وقتی جسمی در حال سکون باشد و در آن هیچ گونه حرکت انتقالی و یا چرخشی دیده نشود گفته می­ شود آن جسم در حال تعادل است.
اولین ویژگی یک جسم در حال تعادل آن است که برآیند مؤلفه­ های نیرو در هر جهت برابر صفر باشد. دومین مشخصه یک جسم در حال تعادل آن است که برآیند گشتاور در یک صفحه و حول هر نقطه برابر با صفر خواهد بود (نمازی زاده، ۱۳۸۲).
بنا بر قانون اول نیوتن، اگر برآیند نیروهای وارد بر یک جسم صفر باشد، آن جسم در حال سکون باقی می­ماند (حرکت نمی­کند)، و یا با سرعت ثابت (بدون تغییر) بر روی یک خط راست به حرکت خود ادامه می­دهد. بنا بر قانون دوم نیوتن در حرکت، شتاب شتاب یک جسم نسبت مستقیم با نیروی خالص وارد بر جسم و نسبت معکوس با جرم آن دارد. اگر نیروی خالص وارد بر یک جسم صفر باشد، در سرعت آن تغییری ایجاد نخواهد شد (شتاب صفر است). بر عکس در صورتی که جسم در حال سکون یا با سرعت ثابت در حال حرکت باشد (شتاب حرکت آن صفر باشد)، نیروی خالص وارد بر آن صفر است. در هر کدام از این موارد نیروهای خارجی وارد بر جسم، در حال تعادل هستند و به یک نیروی برآیند صفر منجر می­شوند. اگر جسم در حال تعادل باشد، نیروها در تعادل هستند و جسم را در حال تعادل ایستا توصیف می­کنیم. شاخه­ای از علم مکانیک که درباره مطالعه اجسام در حال تعادل ایستا بحث می­ کند، استاتیک نامیده می­ شود (ژاله معماری، ۱۳۸۴).
معمولاً در تربیت بدنی تعادل را به دو شکل ارزیابی می­ کنند، تعادل پویا و تعادل ایستا.
در آزمون­های تعادل ایستا، فرد باید قادر باشد بدن خود را در یک حالت ساکن نگاه دارد، مانند حرکت بالانس سه پایه و حرکت تعادلی فرشته. در آزمون­های تعادل پویا، فرد می­بایست تعادل خود را حین انجام حرکات حفظ نماید. مانند راه رفتن بر روی چوب موازنه یا فرود آمدن پس از عبور از مانع در ۱۰۰ متر مانع دو و میدانی.
شواهد بسیاری وجود دارد مبنی بر اینکه قابلیت تعادل، به صورت ساکن و پویا بستگی به عملکرد ساختار مجاری نیم دایره­ای گوش، مخچه، تاندون­ها و مفاصل، حس بینایی و لامسه و همچنین توانایی ایجاد هماهنگی این عوامل با یکدیگر دارد.
تعادل، یک توانایی جسمی برای انجام فعالیت­های روزانه مانند، ایستادن، راه رفتن، و انجام صحیح غالب حرکات در ورزش­ها است که با توانایی فرد در کنترل محل قرار گیری مرکز ثقل بدن ارتباط بسیار دارد.
با توجه به اهمیتی که تعادل در انجام حرکات مختلف ورزشی دارد، دانشمندان طی تحقیقات گوناگون به این نتیجه رسیدند که ورزشکاران در مقایسه با سایر افراد دارای تعادل بیشتری هستند.
هامل^[۶۷]در تحقیقات خود به این نتیجه رسید که قهرمانان نسبت به دانشجویان تربیت بدنی از تعادل بیشتری برخوردارند و آزمون تعادل رینولد^[۶۸]نشان داد که دانشجویان تربیت بدنی از این نظر بهتر از دانشجویان رشته­ های دیگر هستند در تحقیقات ثابت شده که قهرمانان کشتی و شنا که در سطح بالایی قرار دارند، نسبت به ورزشکاران معمولی در این رشته ها، تعادل پویای بیشتری دارند.
دانشمندان بسیاری کوشش کرده ­اند تا نقش مؤثر هر رشته ورزشی را در ایجاد تعادل بیشتر تعیین کنند. گرین لی^[۶۹] به این نتیجه رسید که بین ورزش بولینگ و تعادل پویا ضریب همبستگی بالایی وجود دارد. در تحقیقات دیگر ثابت شد که ارتباطات مثبت و مختلفی بین تعادل و فعالیت­هایی مانند بسکتبال، رقص و شنا وجود دارد. تحقیقات دیگر مؤید این امر بود که تعادل یک قابلیت عمومی بوده و به اندازه­ قد بستگی چندانی ندارد (هادوی، ۱۳۷۸).
- دامنه حرکتی مفصل^[۷۰]
مقدار حرکت مفصل یا گروهی از مفاصل حول محور خود را دامنه حرکتی آن مفصل می­گویند. دامنه­ حرکت هر مفصل فوق العاده اختصاصی است و به عوامل مورفولوژیکی (ریخت شناسی) متعددی مثل شکل (هندسه) مفصل، کپسول مفصلی، لیگامنتها، تاندونها و طول عضلات مفصل وابسته می­باشد. ساختار مفصل، حدود حرکت را معین می­ کند و می ­تواند دامنه­ حرکت یک مفصل خاص را محدود سازد (گائینی، ۱۳۸۲).

• • روش­های اندازه گیری دامنه­ حرکتی مفاصل

دامنه­ حرکتی را به روش مستقیم و با بهره گرفتن از یک گونیامتر^[۷۱] (زاویه سنج)، فلکسومتر^[۷۲] (انعطاف سنج)، یا اینکلاینومتر^[۷۳] (انحراف سنج)، اندازه گیری و مقدار چرخش مفصل را به درجه ثبت می­ کنند. معمول­ترین روش استفاده از زاویه سنج است. زاویه سنج وسیله­ای شبیه نقاله با دو دسته­ی استیلی یا پلاستیکی است که زاویه ­ی مفصل را در کرانه­های (دو انتهای) دامنه­ حرکتی می­سنجد. دسته­ی ثابت زاویه سنج به خط صفر نقاله می­چسبد و دسته­ی دیگر آن، متحرک است. برای استفاده از زاویه سنج، مرکز وسیله را طوری قرار می­ دهند که با نقطه­ی اتکا–یا محور چرخش- مفصل سازگار شود. در این حالت و به موازات محور طوری هر قطعه­ی متحرک بدن، دسته­های زاویه سنج باعلامت­های استخوانی هم راستا است (گائینی، ۱۳۸۲).
ویژگی­های آنتروپومتریک^[۷۴]
آنتروپومتریک به علم اندازه گیری نسبت­ها و ترکیب بدن انسان گفته می­ شود. سنجش ویژگی­های فیزیکی بدن (آنتروپومتریک) از نظر اندازه، شکل نسبتها یا ترکیب بدن، که با موضوعاتی چون رشد، ورزش، اجرا و تغذیه مرتبط است، یکی از نخستین و مهمترین مراحل مربوط به درک و تجزیه و تحلیل حرکات بدن انسان شناخته می­ شود. ویژگی­های آنتروپومتریک مورد استفاده در این پژوهش عبارتند از:
- اندازه بدن: اندازه بدن شامل ارتفاع، جرم و اندازه قسمت هم شامل طول، محیط، قطر و مواردی از این نوع است. ملاک­های مهمی که در اندازه گیری­های آنتروپومتریک باید به آن توجه کرد قابل قبول بودن^[۷۵] اندازه گیری و استفاده دقیق از پروتکل اندازه گیری از قبل تعیین شده است؛ زیرا در روش­های مختلف اندازه گیری­های آنتروپومتریک، ممکن است برای توصیف یک قسمت از بدن پروتکل­های مختلفی وجود داشته باشد. بنابراین، بسیار مهم است که اندازه گیری از پروتکل مشخصی استفاده و به دقت دستورالعمل­های آن را اجرا کند.
- شکل بدن و رابطه بین قسمت­ های مختلف آن: شکل بدن را می­توان بر اساس نسبت­های بین اندازه گیری­های مختلف آن توصیف کرد که در این روش، تناسب مورد نظر بین اندازه گیری­ها تعیین کننده ساختار بدن است. بین اندازه گیری­های مختلف ممکن است رابطه وجود داشته باشد. برای نمونه می­توان به رابطه بین ارتفاع و وزن اشاره کرد (صادقی، ۱۳۸۷).
عوامل مختلفی از جمله سن، جنس، وراثت، تغذیه و سایر شرایط محیطی بر اجرای افراد مؤثرند اما عوامل بیومکانیک مثل اجزای پیکرسنجی قد، وزن، طول اندام، نسبت­های بدن و محیط اندام نیز تأثیر به سزایی در عملکرد بیشینه افراد بخصوص جوانان و نوجوانان دارد. به طور کلی ویژگی­های جسمی و فیزیکی ارثی هستند. در همین راستا هلن اسکرت و آنا اسپنسشاد می­گویند: “افراد از والدین خود عوامل متعددی را به ارث می­برند، که تا حد زیادی تعیین کننده وضع ظاهری و فیزیکی و همچنین حداکثر توانایی­ها و قابلیت ­های آنان می­باشد” (شیخ، ۱۳۸۷).
ویژگی­های آمادگی جسمانی^[۷۶]
مجموعه ­ای از ویژگی­های ذاتی و اکتسابی که توانایی اجرای فعالیت بدنی را تعیین می­ کند. مجموعه ویژگی­های بدن مانند: قدرت، انعطاف پذیری، استقامت عضلانی، سرعت، چابکی، توان، عملکرد قلبی تنفسی و مقاومت در برابر خستگی اطلاق می­ شود (علیجانی، ۱۳۸۱).
ویژگی های آمادگی جسمانی مورد استفاده در این پژوهش عبارتند از:
۱- قدرت^[۷۷]
قدرت عبارتست از قابلیت به کارگیری نیروی یک عضله یا گروهی از عضلات، برای یک بار و با حداکثر کوشش و مقاومت. محققان تربیت بدنی، قدرت را مهمترین عامل در مهارت­ های ورزشی می­دانند. زیرا قدرت، توانایی انقباض عضلانی است که سبب می­ شود حرکتی متوقف یا بوجود آید. بهترین روش اندازه گیری این عامل، استفاده از آزمون­هایی است که در آن حداکثر کوشش فرد برای یک مرتبه مورد ارزشیابی قرار گیرد. واحد اندازه گیری قدرت، کیلوگرم یا پوند است.
متخصصان ورزش می­توانند روابط پیچیده میان ویژگی­هایی چون قدرت، نیرو و توان را نشان دهند. سرعت انقباض عضلانی در مقابل انقباض از جمله­ این روابط می­باشند. اما هنگامی که قدرت را به عنوان توانایی عضله در ایجاد نیرو تعریف می­کنیم، حرف همه ما صحیح است. به خاطر داشته باشید که قدرت عضله با استقامت آن فرق دارد. برخی فعالیت­های ورزشی برای مدت زمان کوتاهی به قدرت نیاز دارند. اما استقامت عضلانی مستلزم حفظ قدرت در یک مدت زمان طولانی­تر است (سعید ارشم، الهام راد نیا، ۱۳۸۵).
معمولاً بر اساس نوع انقباض عضلانی^[۷۸]، اندازه گیری قدرت به چند شکل صورت می­گیرد:

• • قدرت پویا بر اساس انقباض دینامیک یا ایزومتریک^[۷۹] عضله: در این اندازه گیری عضله با جابجا نمودن اشیا، قدرت خود را به نمایش می­ گذارد و در این انقباض، طول طول عضله کوتاه شده و در مفصل حرکت دیده می­ شود. معمولاً قدرت پویا را با وزنه­های مختلف اندازه گیری می­ کنند.

• • قدرت ایستا بر اساس انقباض استاتیک یا ایزوتونیک^[۸۰] عضله: در این اندازه گیری عضله در مقابل یک مقاومت، در زمانی بسیار کوتاه (حدود ۶ الی ۱۰ ثانیه)، قدرت خود را به نمایش می­ گذارد. در این انقباض، تغییری در طول عضله دیده نمی­ شود و مفصل حرکتی نخواهد داشت. معمولاً قدرت ایستا را با دستگاه­های مختلف نظیر دینامتر^[۸۱] پا و دست یا کابل تنسیومتر^[۸۲] اندازه گیری می­ کنند.

• • قدرت ترکیبی بر اساس انقباض ایزوکینتیک^[۸۳] عضله: در این اندازه گیری نه تنها مانند انقباض ایزوتونیک در مفصل حرکت مشاهده می­ شود، بلکه در عین حال مانند انقباض ایزومتریک، قدرت عضله در مقابل مقاومت به نمایش گذاشته می­ شود. معمولاً قدرت ترکیبی را با دستگاه­های الکترومکانیکی و هیدرولیکی نظیر سایبکس^[۸۴] اندازه گیری می­ کنند (هادوی، ۱۳۸۷).

بر اساس تقسیم بندی فاکس^[۸۵] و ماتیوس^[۸۶]، فدرت بر سه نوع است: