1-1- مقدمه 3
1-2-بیان مساله 3
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق : 4
1-4- اهداف تحقیق : 6
1-5-فرضیات تحقیق: 6
1-6-قلمرو تحقیق : 7
1-6-1-قلمرو موضوعی تحقیق: 8
1-6-2-محدوده زمانی تحقیق: 8
1-6-3-قلمرو مکانی تحقیق: 8
1-7- جامعه، حجم نمونه و روش نمونه گیری : 8
1-8- ابزار تحقیق و شیوه گردآوری داده ها : 9
1-9- روش تحلیل داده ها: 9
1-10- جنبه ی نوآوری و جدید بودن تحقیق در چیست ؟ 9
1-12-تعریف واژه ها : 10
1-12-1-چرخه های تجاری : 10
1-12-2-تامین مالی وسرمایه گذاری: 10
فصل دوم 12
2-1- مقدمه 13
2-2 –تامین مالی: 14
2-2-1-تامین مالی و اهمیت آن در اقتصاد یک کشور: 14
2-2-2-جایگاه بورس اوراق بهادار در تامین مالی شرکت ها: 15
2-2-3-شیوه های تامین مالی: 15
2-2-3-1-تامین مالی از طریق استقراض: 16
2-2-3-1-1-روش انتشار اوراق تجاری: 17
2-2-3-1-2-روش اخذ وامهای بانکی: 18
2-2-3-1-3-روش گرو گذاردن حساب های دریافتنی: 18
2-2-3-1-4-روش وثیقه قراردادن موجودی کالا: 19
2-2-3-2-تامین مالی از طریق انتشار سهام: 19
2-2-3-2-1-تامین مالی از طریق انتشار سهام ممتاز: 19
2-2-3-2-2-تامین مالی از طریق انتشار سهام عادی: 19
2-2-3-2-3-تامین مالی از طریق سود انباشته: 19
2-2-4-عوامل تعیین کننده ساختار تامین مالی 20
2-2-4-1-اصل تطابق در تامین مالی 20
2-2-4-2-تامین مالی و الگو بازار کامل 21
2-2-4-3-تامین مالی در شرایط انحراف از الگوی بازار کامل 21
2-2-5-نظریه های تامین مالی 22
2-2-5-1-نگرش سنتی: 22
2-2-5-2-نظریه میلر و مودیلیانی(M-M) 22
2-2-5-3-تئوری سلسله مراتب گزینه مالی 23
2-2-5-4-تئوری ایستا یا پایدار 23
2-2-5-5-تئواری زمان بندی بازار 24
2-2-5-6-مدل تامین مالی پویا 24
2-2-6-شیوه های تامین مالی در شرکت ها از منظری دیگر: 24
2-2-6-1-تامین مالی درون سازمانی و برون سازمانی 25
2-2-6-2-تامین مالی کوتاه مدت و بلند مدت 25
2-2-6-2-1-تامین مالی کوتاه مدت 26
2-2-6-2-2- تامین مالی بلند مدت و میان مدت 26
2-2-7-شیوه تامین مالی از نظر ساختار مالی شرکت ها 26
2-2-7-1-تامین مالی از طریق سهام 27
2-2-7-2-تامین مال از طریق بدهی 27
2-2-8-تامین مالی نوآوری در ایران 27
2-2-8-1-اصول تأمین مالی اسلامی: 28
2-2-8-2-ابزارهای مالی اسلامی 29
2-3-سرمایه گذاری: 29
2-3-1-ماهیت سرمایه گذاری 29
2-3-2-نگاهی گذرا بر سرمایه گذاری 30
2-3-3- چرا سرمایه گذاری می کنیم؟ 30
2-3-4-بیان فرآیند سرمایه گذاری 31
2-3-5-ارتباط شرکت های سهامی با بازار سرمایه: 31
2-3-6-اهمیت بازارهای مالی 32
2-3-7-بازارهای اولیه 33
2-3-8-مؤسسه تأمین سرمایه 33
2-3-9-عرضه خصوصی و عمومی اوراق بهادار 34
2-3-10-بازارهای ثانویه: ساختار 34
2-4-چرخه تجاری 35
عوامل تثبیت کننده وضع اقتصادی : 35
2-4-1-مفهوم چرخه های تجاری 36
2-4-2-ویژگی های چرخه های تجاری : 37
2-4-3-تعریف چرخه تجاری : 38
2-4-4-تعریف دیگر چرخه تجاری : 38
2-4-5-اقتصاد ایران و دوره های رونق و رکود در دهه 80 : 39
2-4-6-اصول چرخه ها 40
2-4-7-چگونه چرخه ها را مجزا کنیم : 40
2-4-8-طبقه بندی چرخه ها: 41
2-4-8-1-چرخه کندراتیف: 41
2-4-8-2-چرخه های موسمی : 41
2-4-8-3-چرخه های بازار سرمایه : 42
2-4-8-4-چرخه ی ریاست جمهوری: 42
2-5-پیشینه تحقیق در سطح ملی 42
2-5-1- پیشینه های مربوط به چرخه های تجاری 42
2-5-2- پیشینه های مربوط به تامین مالی 44
2-6- پیشینه های تحقیق در سطح بین المللی 47
2-6-1- پیشینه های مربوط به چرخه های تجاری 47
2-6-2- پیشینه های مربوط به تامین مالی 48
2-7- جمع بندی: 52
فصل سوم 54
3-1- مقدمه 55
3-2-روش تحقیق 55
روش گرد آوری اطلاعات ( میدانی ، کتابخانه ای و غیره ) : 55
3-3-فرضیات تحقیق: 56
3-4-قلمرو تحقیق 57
5-3-جامعه آماری 57
3-6- روش نمونه گیری و حجم نمونه 57
3-7-متغیرهای تحقیق و نحوه محاسبه آنها: 58
3-7-1-تعریف نظری: 58
3-7-1-1-تامین مالی و سرمایه گذاری: 58
3-7-1-2-چرخه های تجاری : 59
3-7-2-تعریف عملیاتی: 59
3-7-2-1-متغیرهای وابسته: 60
3-7-2-2- متغیرهای مستقل: 62
3-8-مدل های تحقیق 64
3-9-تکنیک های تجزیه و تحلیل داده ها 65
3-9-1-تخمین مدلهای رگرسیون با دادههای پانل 65
3-9-2-مزایای استفاده از داده های تابلویی (ترکیبی) 65
3-9-3-آزمون های انتخاب مدل در پنل دیتا 66
3-9-4-آزمون معنی دار بودن مدل مربوط به فرضیهها 68
3-9-5-آزمون فرضیهها 69
فصل چهارم 72
4-1- دیباچه 73
4-2- تجزیه وتحلیل نتایج 73
4-2-1- تجزیه و تحلیل فرضیه اصلی 74
4-2-2-تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی اول 77
4-2-3-تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی دوم 80
4-2-4-تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی سوم 82
4-2-5-تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی چهارم 85
4-2-6-تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی پنجم 88
4-2-7-تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی ششم 90
4-2-8-تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی هفتم 93
4-2-9-تجزیه و تحلیل فرضیه فرعی هشتم 95
فصل پنجم 99
5-1) مقدمه 100
5-2) خلاصه تحقیق 100
5-3) نتایج پژوهش 101
5-4) پیشنهادات مبتنی بر تحقیق 105
5-5) پیشنهادات برای تحقیقات آتی 105
منابع و مآخذ 106
Abstract 111
مقدمه
انتخاب ساختار مالی مطلوب وشیوه های مختلف تأمین مالی،دغدغه اصلی مدیران مالی شرکت ها است ویکی از مواردی که در خصوص وضعیت و تأمین مالی شرکت ها مورد اهمیت است وضعیت چرخه های تجاری و اقتصادی می باشد،که این تحقیق به بررسی اثر این چرخه ها بر انواع مختلف روش های تامین مالی شرکت ها می پردازد.
از ویژگیهای بیشتر اقتصادهای امروزی این است که فعالیت های اقتصادی در آنها ازیک دوره رونق که در آن رشد اقتصادی وجود دارد،به یک دوره رکود که درآن فعالیت های اقتصادی رشد منفی می یابد در حرکت است.شناسایی این دوره هاکه باهم ادوار تجاری خوانده می شود مرکز ثقل بسیاری از تحقیقات اقتصادی در چند دهه اخیر بوده است.
ایران نیز،در ادوار مختلف،باچرخه های تجاری شامل دوره های رونق و رکود مواجه است وهمچنین شرکت های خصوصی در ایران از روش های مختلف تأمین مالی وسرمایه گذاری استفاده می کنند که می تواند تحت تأثیر دوره های رونق و رکوداقتصادی تغییرکندویا بامنابع مالی دیگر جایگزین شود.
این پژوهش برآن است که میزان حساسیت روش های تأمین مالی وسرمایه گذاری رانسبت به چرخه های تجاری و دوره های رونق و رکود اقتصادی (وضعیت اقتصادی) نشان دهد.این تحقیق به بررسی اثر چرخه های تجاری بر روش های مختلف تأمین مالی و سیاست های مالی و سرمایه گذاری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد.
1-2-بیان مساله
شرکت ها با توجه به گسترش فعالیت های تجاری و توان رقابتی در بازار های جهانی، نیاز به منابع مالی مختلف جهت رفع نیاز مالی و انجام سرمایه گذاری ها در بخش های مختلف اقتصادی را دارند، لذا یکی از مسائل اساسی آنها چگونگی سیاست های تامین مالی می باشد .
سیاست های تأمین مالی و سرمایه گذاری در شرکت ها به روش های مختلف داخلی و خارجی می باشد.
شامل: استفاده از اعتبار تجاری، بدهی های کوتاه مدت و بدهی های بلند مدت، که همان تأمین مالی خارجی هستند و تأمین مالی داخلی که همان صدور سهام، استفاده از سود انباشته و استفاده از نقدینگی شرکت و بالابردن آن می باشد(Ormrod , 2013).
شرکت ها با توجه به نوع و اندازه خود و یا قرار گرفتن در دوره های رونق و رکود از انواع مختلف این روش های تأمین مالی استفاده می کنند و در ایران نیز، این روشها تحت تأثیر چرخه های تجاری رونق ورکود می باشد.
یکی از مشکلات جامعه ایران وجود اقتصاد بی ثبات و چرخه های تجاری متفاوت از جمله رکود، تورم، بحران و غیره می باشد که شرکت ها را از نظر تامین مالی با مشکل مواجه می سازد.
ادوار تجاری نوعی نوسانات باقاعده و منظم در فعالیت های کلان اقتصادی کشور ها هستند که عمدتا به وسیله بنگاه های تجاری سازماندهی می شوند . یک چرخه با یک دوره رونق اقتصادی که هم زمان با فعالیت های متعدد اقتصادی رخ می دهد شروع و به دوره رکود و انقباض منتهی می شود. این سلسله از تغییرات بارها و بارها تکرار می شوند؛ ولی حالت منظم دوره ای ندارند ( هادیان و هاشم پور ، 1391، 95 ).
اقتصاد ایران پس از ثبت نرخ های رشد نسبتا مناسب و حفظ رونق اقتصادی در نیمه اول دهه 80 ، در نیمه دوم دهه 80 با تضعیف رشد مواجه شده است (زمان زاده ، 1392).
این تحقیق بر آن است که میزان حساسیت روش های تامین مالی و سرمایه گذاری را نسبت به چرخه های تجاری و دوره های رونق و رکود نشان دهد و اینکه شیوه های مختلف تامین مالی شرکت ها در این دوره ها چگونه می باشد ؟ و اثری که این دوره های رونق و رکود بر سیاست های تامین مالی شرکت ها دارند و منابع جایگزینی که در این دوره ها استفاده می شوند کدامند ؟
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق :
انتخاب ساختار مالی مطلوب و شیوه های مختلف تأمین مالی برای شرکت های مختلف از اهمیت بسزایی برخوردار است و این به دلیل تنوع زیاد این شیوه ها می باشد؛ که به دو بخش تأمین مالی خارجی به صورت استفاده از اعتبارات تجاری یا بدهی های کوتاه و بلند مدت و همچنین تأمین مالی داخلی به صورت صدور سهام یا استفاده از وجه نقد شرکت می باشد .
اورمرود [1](2013) با تحقیقی که بر روی شرکت های خصوصی در انگلستان انجام داد نتیجه گرفت که، سیاست های مالی و سرمایه گذاری در شرکت های خصوصی، به تغییرات و تنوع تأمین اعتبار حساس است و انقباضات اعتباری ناشی از بحران های مالی بر عملکرد و سرمایه گذاری شرکت های خصوصی اثر منفی دارد.
پورحیدری و عالی پور (1390) در پژوهش خود اثر چرخه های تجاری در متغیر های حسابداری را بررسی و نتیجه گرفتند که این متغیر ها کاملا با چرخه های تجاری در ارتباط هستند.
پژوهش های فوق، متغیر تأمین مالی و چرخه تجاری را به صورت مجزا از هم و در ارتباط با سایر متغیرها مورد بررسی قرار داده اند؛ در اینجا محقق قصد دارد که اثر چرخه های تجاری یعنی شرایط اقتصادی رونق یا رکود را، بر روش های مختلف تأمین مالی و سرمایه گذاری شرکت ها نشان دهد.
شرایط اقتصادی می تواند تأثیرات متفاوتی بر شرکت ها داشته باشد؛ مثلا در شرایط رکود انتظار می رود میزان رشد فروش، حاشیه سود، همچنین میزان سرمایه گذاری و یا تأمین مالی شرکت ها کاهش یابد و در دوران رونق عکس این موضوع رخ دهد، بنابراین آگاهی از تغییر روش های تأمین مالی و سرمایه گذاری با توجه به چرخه های تجاری، می تواند سرمایه گذاران و سایر تصمیم گیرندگان بازارهای مالی را در پیش بینی دقیق و درست تر روش تأمین مالی در هریک از دوره های رونق یا رکود اقتصادی یاری رساند .
همچنین شرایط کشور ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه، کاملا متفاوت از اقتصادهای پیشرفته است یعنی در حالی که نرخ اقتصادی 3 درصدی می تواند حاکی از رونق بالای اقتصادی در کشوری مانند آمریکا باشد، این نرخ در ایران با توجه به میانگین رشد اقتصادی بیانگر رکود اقتصادی است(زمان زاده، 1392). و با توجه به اینکه تاکنون در ایران پژوهشی در این راستا انجام نشده است؛ این تحقیق، این امکان را برای شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران فراهم می آورد؛ که بتوانند روش های درست تأمین مالی و سرمایه گذاری در شرایط متفاوت رونق یا روکود اقتصادی را پیش بینی کرده و به این درک برسند که چطور در دوره های رونق یا روکود، بودجه ها یشان را اداره کنند ؟ و یا چطور اثر انقباضات اعتبار را با متوسل شدن به منابع جایگزین تأمین مالی به حداقل برسانند.
1-4- اهداف تحقیق :
هدف اصلی : تعیین اثر چرخه های تجاری بر سیاست های تامین مالی و سرمایه گذاری شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
هدف فرعی 1 : تعیین اثر رونق و رکود اقتصادی بر بدهی های بلند مدت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
هدف فرعی 2 : تعیین اثر رونق و رکود اقتصادی بر بدهی های کوتاه مدت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
هدف فرعی 3 : تعیین اثر رونق و رکود اقتصادی بر اعتبار تجاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
هدف فرعی 4 : تعیین اثر رونق و رکود اقتصادی بر بدهی خالص در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران