صالحی، محمدرضا، دباغ، رحیم

بررسی کارایی و عوامل مؤثر بر آن با بهره گرفتن از روش تحلیل پوششی داده‌ها و اقتصادسنجی (مطالعه کاربردي دانشگاه­هاي جامع دولتی کشور)

9

1393

پایان، علی، حسین آبادی، طاهره

تولید وزن­هاي مشترك پارتو کارا براي ارزیابی عملکرد واحدهاي تصمیم­گیرنده

10

1393

اصغریان، سولماز، حسین زاده لطفی، فرهاد، کاظمی پور، حامد

كارايي كلي و دو مرحله­اي شعب بانك به كمك مجموعه مشترك وزن با روش فازي

7-2- جمع‌بندی
در این فصل مبانی نظری تحقیق و پیشینه پژوهش گردآوری شده است. ابتدای فصل به مفاهیم ارزیابی عملکرد اختصاص یافته است که واژه­ های ارزیابی و عملکرد هریک بطور جداگانه تعریف شده ­اند و سپس به تعریف ارزیابی عملکرد پرداخته شده است. همچنین تاریخچه ارزیابی عملکرد در ایران و جهان بیان شده است و اهمیت و ضرورت ارزیابی عملکرد، اهداف، مزایا و موانع و مشکلات آن از دید صاحبنظران مختلف مورد بحث قرار می­گیرد و سپس دو دیدگاه سنتی و نوین به ارزیابی عملکرد، با یکدیگر مقایسه می­شوند. در ادامه، مباحث مربوط به کارایی اعم از مفاهیم و تعاریف، انواع و روش‌های اندازه ­گیری آن ذکر شده است و ضمن معرفی تحلیل پوششی داده‌ها به عنوان ابزاری برای اندازه ­گیری کارایی و ارزیابی عملکرد، مفاهیم مربوط به آن و مدل‌های پایه­ای تحلیل پوششی داده‌ها بیان شده است و با اشاره به ضعف و عدم توانایی مدل‌های پایه­ای ­تحلیل پوششی داده‌ها در رتبه ­بندی واحدهای کارا و رتبه ­بندی کامل واحدها، تعدادی از روش‌های ارائه شده به منظور پاسخ به این کاستی آورده شده است و با بیان مفهوم وزن‌های مشترک که خود پاسخی به ضعف مدل تحلیل پوششی داده ­های می‌باشد، چندین مدل ارائه شده در این زمینه بیان شده است. پس از آن به تعریف نوآوری و معرفی گزارش شاخص نوآوری جهانی پرداخته شده است و شاخص‌های بیان شده در این گزارش، معرفی می­ شود. و در نهایت با گردآوری پیشینه­ای از پژوهش‌های داخلی و خارجی انجام شده در زمینه تحلیل پوششی داده‌ها وزن‌های مشترک، فصل خاتمه می­یابد.

فصل سوم
روش‌شناسی تحقیق
1-3- مقدمه
برای بسیاری از انسان‌ها مقدور نیست که واقعیات و حقایق را بطور مستقیم و از طریق وحی، الهام، کشف شهود و اشتراق کشف کنند؛ لذا، انسان­های عادی با بهره­ گیری از تجارب ضبط شده در تاریخ بشریت دریافته­اند، اعمالی که در آنها ویژگی­هایی چون: نظم، دقت، تأمل، سازماندهی و برنامه­ ریزی، رعایت اختصار و مانند آن اعمال می­گردد، سرانجامی موفق­تر و نتیجه­ای معقول­تر دارند. بنابراین، آنان کوشش­های خویش را در جهت برملا سازی حقایق امور مجهز به صفات یاد شده و مشابه آنها کرده ­اند و چنین تلاش­هایی را در اصطلاح شیوه علمی کشف حقایق دانش نو یا تحقیق به روش علمی نام نهاده­اند (نادری و سیف نراقی، 1389). بنابراین دانش و معرفت بشر، حاصل تلاش کاوشگرانه­ او می‌باشد که طی قرن­های متمادی صورت گرفته است و از طریق انتقال به نسل­های بعد و افزوده شدن بر آن بصورت کنونی در آمده است؛ این دانش و معرفت خصلت افزایشی و گستردگی دارد، یعنی در هر مقطع دوره تاریخی از زندگی بشر، معلومات جدیدی حاصل گردیده است که بر معلومات قبلی او افزوده شده و این‌ روند تاریخی همچنان ادامه دارد. منشأ اصلی تلاش کاوشگرانه بشر را برای دستیابی به معلومات بیشتر، نیازهای فطری او به دانستن و نیز تأمین نیازهای زندگی و افزایش سطح رفاه زندگی تشکیل می‌دهد. بنابراین می­توان گفت، بشر در هر دوره تاریخی به آگاهی از روش و ابزار کسب معلومات و به عبارتی روش‌های تحقیق نیاز داشته است (حافظ نیا، 1384). هدف از انتخاب روش تحقیق این است که مشخص نماییم چه شیوه‌ای را باید انتخاب نماییم تا محقق دقیق‌تر و آسان‌تر به پاسخ‌هایی که برای پرسش‌گر در رابطه با تحقیق به وجود آمده است، پاسخ دهد.
در این فصل به معرفی نوع تحقیق و روش تحقیق و مدل‌های ارائه شده به منظور ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم ­گیری پرداخته می­ شود. همچنین در زمینه مورد مطالعاتی (ارزیابی کشورهای منتخب از نظر نوآوری) به مواردی از قبیل تعیین جامعه آماری تحقیق، معرفی ورودی­ ها و خروجی­ها مدل و بررسی روایی و پایایی ابزار تحقیق پرداخنه می­ شود.
2-3- تعریف تحقیق
تحقیق به گونه­ های متفاوتی تعریف شده است که کم و بیش همه تعاریف بر حقیقت یابی تأکید دارند.
تحقیق تلاشی منظم و سازمان یافته برای بررسی مسئله‌ای خاص می‌باشد که نیاز به راه حل دارد و شامل گام­هایی برای پیگیری و رسیدن به پاسخ­هایی برای این مسئله می‌باشد. مجموعه فرآیندی که سعی داریم با بهره گرفتن از آن مشکلات را حل نماییم تحقیق نامیده می‌شود (دانایی فرد، 1383). به عبارتی تحقیق یک عمل منظم می‌باشد که در نتیجه آن پاسخ­هایی برای سؤال‌های مورد نظر و مطرح شده در موضوع تحقیق بدست می ­آید (نادری و سیف نراقی، 1389).
3-3- انواع تحقیق
در هر تحقیق علمی، نوع تحقیق از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، که خود آن از اهداف تحقیق، چارچوب نظری و فرضیات حاصل از آن تأثیر می­پذیرد. تحقیق علمی بر اساس دو مبنا یعنی هدف و ماهیت و روش تقسیم‌بندی می­شوند:
1-3-3- انواع تحقیق علمی بر اساس هدف
بر اساس هدف تحقیقات علمی را می­توان به سه گروه بنیادی^[192]، کاربردی^[193] و توسعه­ای^[194] تقسیم کرد (دانایی فرد، 1383).
تحقیقات بنیادی که گاه تحقیقات مبنایی یا پایه­ای خوانده می­شوند، در جستجوی کشف حقایق واقعیت­ها و شناخت پدیده ­ها و اشیا بوده، که مرزهای دانش عمومی بشر را توسعه می‌دهند و قوانین علمی را کشف نموده، به تبیین ویژگی­ها و صفات یک واقعیت می­پردازند. در این تحقیقات ممکن است فرضیه ­ها یا قضایای نظریه­ای مورد آزمایش قرار گیرد (حافظ نیا، 1384).
هدف از این نوع پژوهش، توسعه و گسترش نظریه ­ها (دانش نو) از طریق کشف ویژگی­های عمومی و مشترک و یا اصول کلی است (نادری و سیف نراقی، 1389).
تحقیقات کاربردی با بهره گرفتن از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی که از تحقیقات بنیادی حاصل شده برای رفع نیازمندی­های بشر و بهبود و بهینه سازی ابزارها، روش­ها، اشیا و الگوها در جهت توسعه رفاه و آسایش و ارتقای سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می­گیرد (حافظ نیا، 1384).
هدف از این نوع پژوهش، رشد و بهتر کردن یک محصول یا روال یا یک فعالیت و خلاصه آزمودن مفاهیم نظری و مجرد (ذهنی) در موقعیت­های واقعی و زنده است (نادری و سیف نراقی، 1389).
تحقیقات توسعه­ای، توسعه به معنای کاربرد دانش می‌باشد (فریمن^[195]، 1974) بنابراین، تحقیقات توسعه­ای آن دسته از تحقیقاتی هستند که هدف آن­ها ارزیابی اثرات توسعه ­های دانش کاربردی است (دانایی فرد، 1383).
مفاهیم تحقیق بنیادی، کاربردی و توسعه­ای را می­توان در شکل 3-1 نشان داد (فریمن، 1974).
شکل 3-1- مفاهیم تحقیق بنیادی، کاربردی و توسعه­ای (فریمن، 1974)
با توجه به تعاریف فوق، از آنجا که تحقیق حاصل در پی ارائه مدل‌هایی برای ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم ­گیری با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده‌ها وزن‌های مشترک می‌باشد، لذا این تحقیق از لحاظ هدف، تحقیق کاربردی می‌باشد و همچنین با توجه به اینکه از مدل‌های ارائه شده به منظور ارزیابی عملکرد کشورهای منتخب از نظر نوآوری، پرداخته می­ شود و نتایج حاصل از مدل‌های پیشنهادی با سایر مدل­ها مقایسه می­ شود، لذا این تحقیق در دسته تحقیقات توسعه­ای نیز قرار می­گیرد. بنابراین پژوهش حاضر از لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی _ توسعه می‌باشد.
2-3-3- انواع تحقیق علمی بر اساس ماهیت و روش
روش تحقیق مجموعه‌ای از قواعد، ابزارها و راه­های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیت­ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است. اتخاذ روش تحقیق علمی تنها راه دستیابی به دستاوردهای قابل قبول و علمی است (خاکی، 1378).
روش‌های تحقیق را به طرق مختلفی می­توان دسته‌بندی کرد. مهم‌ترین تفاوت میان این ‌روش­ها مربوط به پژوهش‌های کمی و کیفی است.
روش تحقیق کمی^[196]، ابتدا در علوم طبیعی و به منظور بررسی پدیده‌های طبیعی به کار گرفته شد، لیکن اینک نمونه­هایی از روش تحقیق کمی در علوم اجتماعی مورد استفاده واقع می‌شود که از جمله آن­ها می­توان به روش‌های پیمایشی^[197]، آزمایش­های لابراتوری^[198] و روش‌های رسمی مانند اقتصادسنجی و روش‌های عددی مانند الگو سازی ریاضی اشاره کرد.
روش تحقیق کیفی^[199] ریشه در علوم اجتماعی دارد و هدف آن ایجاد این امکان برای پژوهشگران است تا پدیده‌های اجتماعی و فرهنگی را مورد مطالعه قرار دهند. پژوهش کیفی به معنای استفاده از داده ­های کیفی مانند مصاحبه­ ها، اسناد و مشاهدات به منظور درک و توضیح پدیده ­های اجتماعی است. از جمله روش‌های تحقیق کیفی: پژوهش موردی و پژوهش قوم نگارانه می‌باشد (اعرابی، 1378).
بر اساس ماهیت و روش، تحقیقات علمی را می­توان به پنج گروه تاریخی، توصیفی، همبستگی، تجربی و علی تقسیم کرد (حافظ نیا، 1384).
تحقیقات تاریخی با بهره گرفتن از اسناد و مدارک معتبر انجام می­ شود تا از این طریق بتوان ویژگی­های عمومی و مشترک پدیده ­های و حوادث تاریخی و دلایل بروز آنها را تبیین کرد.
تحقیق توصیفی هم جنبه کاربردی دارند و هم جنبه مبنایی؛ در بعد کاربردی از نتایج این تحقیقات در تصمیم ­گیری­ها و سیاست‌گذاری‌ها و همچنین برنامه­ ریزی­ها استفاده می­ شود و در بعد بنیادی به کشف حقایق واقعیت­های جهان خلقت می­انجامد. در این تحقیقات محقق به دنبال چگونه بودن موضوع است.
تحقیق همبستگی برای کسب اطلاع از وجود رابطه بین متغیرها انجام می­پذیرد؛ ولی در آن­ها لزوماً رابطه علت و معلولی مورد نظر نیست. در این تحقیق بر کشف وجود رابطه بین دو گروه از اطلاعات تأکید می­ شود.
تحقیقات علی (پس رویدادی) به دنبال کشف علت­ها یا عوامل بروز یک رویداد یا حادثه یا پدیده می­باشند.
تحقیقات تجربی بر اساس وجه مشخصه اصلی خود یعنی کنترل متغیرها و مشاهده پدیده و سنجش رابطه علت و معلولی بین متغیرها و حضور فعال محقق در صحنه آزمایش شناخته می­شوند.
با توجه به اینکه در تحقیق حاضر از ابزارات ریاضی و مدلسازی بهره گرفته شده و عملکرد کشورهای منتخب را با مدل‌های پیشنهادی مورد ارزیابی قرار می‌دهد، لذا از نوع تحقیقات کمی و توصیفی می‌باشد.