چکیده
با توجه به نقش پیچیده و گسترده پول در اقتصاد و ضرورت تناسب میان رشد اقتصادی و رشد حجم پول و اهمیت وجود مدیریت کارآمد، وجود بانک مرکزی ضرورت پیدا کرده است. در کشور ما به موجب ماده 10 قانون پولی و بانکی، هدف از تأسیس بانک مرکزی، حفظ ارزش پول و موازنه پرداخت‌ها و کمک به رشد اقتصادی شمرده شده است. با این وجود سیاست کسری بودجه، سالیان متمادی است که در حال اعمال است. آمارها نشان می دهد به تدریج سهم سایر منابع تأمین اعتبار در کل منابع مورد استفاده دولت افزایش یافته است. این امر که بیان کننده کسری بودجه دولت است به بانک مرکزی منتقل شده و به ایجاد پول جدید و تورم انجامیده است. در نتیجه، به میزان تورم قدرت خرید از مردم به دولت انتقال پیداکرده و جامعه شاهد کاهش یافتن ارزش پول توسط بانک مرکزی می‌باشد. از آن جایی که این کاهش ارزش پول از مصادیق بی‌عدالتی دولت و ایجاد ضرر بر اموال و تضییع حقوق ملت است و پیامدهای منفی بسیاری دارد، لازم است نقش بانک مرکزی در ایجاد کاهش ارزش پول به عنوان یک نهاد اقتصادی و موظف به حفظ ارزش پول مورد مطالعه و بررسی فقهی و حقوقی قرار گیرد. در این پایان‌نامه ضمانت بانک مرکزی در کاهش دادن ارزش پول با در نظر گرفتن مبانی نظری و فقهی مسؤولیت مدنی و همچنین مواد قانونی، مورد بررسی قرار گرفته و ضمان بانک مرکزی، به موجب دیدگاه‌های نظریه تقصیر و خطر و قاعده‌های لا ضرر، اتلاف، تسبیب ، و.، ثابت شده است.
واژگان کلیدی : بانک مرکزی، کاهش ارزش پول، ضمان، مسؤولیت مدنی، قاعده لا ضرر، قاعده عدم ضمان امین، قاعده اتلاف وتسبیب
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه.1
تبیین موضوع .1
1-1 سؤال اصلی6
1-2 سؤالات فرعی6
فرضیه ها.6
ضرورت و اهداف تحقیق 6
پیشینه موضوع 7
4-1 پیشینه تاریخی موضوع 7
4-2 پیشینه نگارشی موضوع .9
4-2-1 پیشینه موضوع در اقتصاد متعارف .9
4-2-2 پیشینه موضوع در اقتصاد اسلامی.12
روش تحقیق 15
سازمان دهی تحقیق .15
فصل اول : کلیات
1-1 مقدمه .19
1-2 مفهوم شناسی 19
1-2-1 پول19
1-2-2 ارزش پول 19
1-2-3 تورم .20
1-2-4 قدرت خرید .20
1-2-5 ضمان .21
1-2-6 مسؤولیت .21
1-2-7 احکام اولیه .21
1-2-8 احکام ثانویه .22
1-2-9 احکام حکومتی 22
1-3 بررسی ماهیت و ویژگی‌های پول درعلم اقتصاد و علم حقوق.22
1-3-1 فلسفه پیدایش و سیر تحولات پول .24
1-3-1-1 نظام مبادله پایاپای یا تهاتری .24
1-3-1-2 نظام پول کالایی 25
1-3-1-3 نظام پول فلزی .26
1-3-1-4 سکه های فلزی .27
1-3-1-5 سکه‌های طلا و نقره 27
1-3-1-6 پول کاغذی جانشین 28
1-3-1-6-1 پول تمام عیار .28
1-3-1-6-2 پول کاغذی با تعهد 29
1-3-1-6-3 پول کاغذی بدون تعهد .30
1-3-1-6-4 پول اعتباری بدهی .30
1-3-2 پشتوانه پول 31
1-3-2-1 پشتوانه پول در اقتصاد .32
1-3-2-2 پشتوانه پول در قانون پولی و بانکی کشور 34
1-3-3 تعریف پول 35
1-3-3-1 پول در لغت35
1-3-3-2 پول در اصطلاح فقهی .36
1-3-4 ماهیّت پول .36
1-3-4-1 مالیّت پول .37
1-3-4-1-1 پول ( اسکناس و مسکوک ) مال است .37
1-3-4-1-1-1با توجه به وظیفه « ذخیره ارزش بودن پول » .38
1-3-4-1-1-2 باتوجه به تعریف پول 38
1-3-4-1-1-3 با بهره گرفتن از تعریف مال 39
1-3-4-1-2 پول حواله و سند است .39
1-3-4-2 دیدگاه اقتصاددانان درباره ماهیت پول .40
1-3-4-2-1 تعاریفی که به جنبه حقوقی و قانونی پول اشاره دارند .40
1-3-4-2-2 تعریف پول از طریق شناخت وظایف و کارکردها .40
1-3-4-2-3 تعریف پول با کمک مصادیق آن 42
1-3-4-3 دیدگاه فقهاء و اندیشوران مسلمان در باره ماهیت پول 43
1-3-4-3-1 پول، بیان کننده قیمت است 43
1-3-4-3-2 پول چیزی است که از طرف قانون گذار به نحو قدرت خرید اعتبار مالیت شده است44
1-3-4-3-3 پول، ارزش مبادله‌ای محض اشیاءاست45
1-3-4-3-4 پول، شئی دارای ارزش مبادله‌ای عام است45
1-3-4-4 دیدگاه عرف درباره ماهیت پول 46
1-3-5 ارزش پول 46
1-3-5-1 انواع ارزش پول 46
1-3-5-1-1 ارزش اسمی .47
1-3-5-1-2 ارزش حقیقی 47
1-3-5-1-3 ارزش داخلی پول .47
1-3-5-1-4 ارزش خارجی پول47
1-3-5-2 تغییر و کاهش ارزش پول.48
1-3-5-3 آثار کاهش ارزش پول. 49
1-3-5-3-1 ناهماهنگی تغییرات قیمت‌ها و درآمدها. 49
1-3-5-3-2 تحمیل بار سنگین مخارج دولت بر دوش صاحبان درآمدهای ثابت .49
1-3-5-3- 3 آسیب رسیدن به وظایف پول 50
1-3-5-4 ضرورت حفظ ارزش پول .50
1-3-5-5 علل تضعیف پول ملی .52
1-3-5-5-1 انتشار پول جدید توسط بانک مرکزی 52
1-3-5-5-2 انتشار پول برای تأمین کسری بودجه 53
1-3-5-5-3 خلق پول توسط بانک ها 54
نتیجه گیری 55
فصل دوم :اهمیت و ضرورت مدیریت پول و نقش بانک مرکزی در این امر
2-1 مقدمه 60
2-2 اهمیت و ضرورت مدیریت پول .60
2-3 فلسفه پیدایش بانک مرکزی 61
2-4 بانک مرکزی در نظام های پولی غیر اسلامی .61
2-5 تأسیس و پیدایش بانک مرکزی در ایران .62
2-6 وظایف و اهداف بانک مرکزی .63
2-6-1کنترل چاپ پول: 65
2-6-2 عملیات بازار باز: .65
2-7 نقش بانک مرکزی در کاهش یافتن ارزش پول و مهارآن.66
2-7-1 نقش بانک مرکزی در کاهش دادن ارزش پول67
2-7-2 نقش بانک مرکزی در مهار کاهش ارزش پول .67
2-8 نقش دولت در کاهش دادن ارزش پول و مهارآن.67
2-8-1 نقش دولت در کاهش دادن ارزش پول.67
2-8-1-1 کاهش دادن ارزش پول به منظور تأمین هزینه‌های دولت به جای مالیات .68
2-8-1-2 کاهش دادن ارزش پول به منظور حمایت از اشتغال .68
2-8-1-3 کاهش دادن ارزش پول به منظور کاهش حقیقی بدهی‌های دولت 68
2-8-1-4 نقش درآمدهای نفتی دولت در کاهش ارزش پول .68
2-8-2 نقش دولت در مهار کاهش ارزش پول69
