1-1-بیان مسئله. 6
1-2-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 7
1-3-سوابق و پیشینه تحقیق 7
1-4-جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق 8
1-5-اهداف مشخص تحقیق 8
1-6- سؤالات تحقیق 9
1-7-فرضیه های تحقیق 9
1-8-تعریف واژه ها و اصلاحات فنی و تخصصی 10
1-9-روش تحقیق 11
1-10-مفاهیم ، تاریخچه و مبانی تحقیق 12
1-11-وظیفه ضابط در قابل جرایم غیر مشهود. 16
1-12-ضابطین دادگستری 17
1-13-مشخصات ضابط دادگستری 17
1-14-ارزش اثباتی گزارش ضابطان دادگستری 18
1-15- چگونگی دستور های قضایی به ضابطین دادگستری 19
1-16-تاریخچه – مروری بر مطالعات. 19
1-17-شناسنامه ضابطین دادگستری 21
1-18- انواع ضابط دادگستری 23
1-19-مفهوم بزه دیده 28
1-20-تفسیر موسع بزه دیده 28
1-21-تعریف مضییق بزه دیده 29
1-22-مبانی حمایت از بزه دیدگان. 31
1-23- گستره حمایت از بزه دیدگان. 31
1-24-مبانی در زمینه یزه دیده : 31
1-25-حقوق متهم. 32
1-26-تعریف متهم. 33
1-27-مطلع. 34
1-28-حمایت. 35
فصل دوم: حقوق بزه دیده
2-1-مقدمه. 37
2-2-مسئولیت ضابطین دادگستری در حمایت از بزه دیدگان. 38
2-2-1-گفتار اول : ارائه خدمات و مشاوره حقوقی و آگاه سازی به بزه دیدگان. 38
2-3-گفتار دوم. 40
2-3-1-رسیدگی به شکایات و تشکیل پرونده قضایی 40
2-4-گفتار سوم : 41
2-4-1- جمع آوری گزارشات مردمی 41
2-5-گفتار چهارم : 42
2-5-1- حق دسترسی سریع به پلیس. 42
2-6-گفتار پنجم : 43
2-6-1-حق رسیدگی عادلانه. 43
2-7-گفتار ششم. 44
2-7-1-حق اطلاع از محتویات پرونده 44
2-8-گفتار هفتم. 45
2-8-1- حق برخورداری از رفتار احترام آمیز. 45
2-9-گفتار هشتم. 46
2-9-1-تضمین امنیت بزه دیده و خانواده وی در برابر انتقام جویی 46
2-10-گفتار نهم. 49
2-10-1-حق حفظ هویت و اسرار و اطلاعات شخص بزه دیده 49
2-11-گفتار دهم. 51
2-11-1-تحقیق نکردن در جرایم منافی عفت. 51
2-11-2–تحقیق از جرایم منافی عفت : 52
2-12-گفتار یازدهم. 52
2-12-1- حق حفظ آثار و علائم جرم از سوی پلیس. 53
2-13- گفتار دوازدهم. 54
2-13-1- حق ابراز درد ها ونگرانی ها 54
2-14-گفتار سیزدهم. 55
2-14-1-انتقال بزه دیدگان به مکان امن 55
2-15-گفتار چهاردهم. 56
2-15-1- حق جبران خسارت. 56
فصل سوم: بررسی مسئولیت ضابطین دادگستری در حمایت از متهمین
3-1-مقدمه. 59
3-2-مبحث اول : مسئولیت ضابطین دادگستری در رعایت حقوق متهم. 60
3-2-1-گفتار اول : جرم مشهود. 60
3-2-2-گفتار دوم : جرایم غیر مشهود. 84
فصل چهارم: مسئولیت ضابطین دادگستری در حمایت از شاهدان
4-1-مقدمه. 95
4-2-گفتار اول : مبنای ادای شهادت. 95
4-3-گفتار دوم : احضار شهود. 97
4-4-گفتار سوم : جلب شاهد. 99
4-5-گفتار چهارم : حقوق شاهد در هنگام تنظیم صورتجلسه. 100
4-6-گفتار پنجم : تحقیق و بازجویی از شهود. 101
4-7-گفتار ششم : ممنوعیت اجبار شاهد به ادای سوگند. 103
4-8-گفتار هفتم : حق سکوت. 103
4-9-گفتار هشتم : جابجا شدن عنوان شاهد و متهم. 104
4-10-گفتار نهم : حفظ هویت شاهدان. 105
4-11-گفتار دهم : امنیت شاهد. 107
4-12-گفتار یازدهم : حمایت روانی از شاهد. 109
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1- نتیجه گیری 112
5-2- مبحث دوم : پیشنهادت. 117
منابع و ماخذ. 119
چکیده
یکی از ارکان اساسی در حکمرانی خوب ورسیدن به جامعه ی مطلوب تامین امنیت در تمام سطوح وابعاد آن است، یکی از مهمترین ابعاد در تامین امنیت همه جانبه در جامعه امنیت قضایی افراد است. مسلماً جامعه ای یافت نخواهد شد که عاری از جرم باشد و هر قوم و قبیله ای متناسب با فرهنگ، منش و خصوصیاتی که دارد در کنار پیشرفت ها – ترقی ها و مسائل مختلفی که جهت تکامل خود داراست آبستن اعمال مجرمانه ای است که ناگزیر به تحمل آنهاست به هر تقدیری افرادی در جامعه هستند که در معرض بزه دیدگی، اتهام وشهادت قرار دارند وبر این اساس ممکن است تعدیات مجریان قانون و ضابطین دادگستری حقوق مشروعه آنها را مورد تعرض قراردهد. پس بایستی با مکانیسم های امنیت قضایی و حمایت از حقوق این افراد تامین گردد.
بدون تردید استقرار نظام دادگستری شایسته و اصل حاکمیت قانون می تواند تضمین عمده ای در خصوص تهدیدات مختلف امنیت قضایی باشد و از سویی ضابط به سبب تعامل مستقیم با شهروندان نقش اساسی در چرخه عدالت کیفری دارد و از سوی دیگر استفاده از ضابطین دادگستری مجرب و کارآزموده در کشف جرم و رعایت حقوق اساسی و مسئولیت آنها در حمایت از بزه دیدگان مثل حق داشتن مشاوره احساس همدردی پلیس با آنان – حق دسترسی سریع به پلیس- رسیدگی عادلانه و مناسب در زمان معقول – آگاهی از حقوق و حق دسترسی به پرونده – حفاظت از بزه دیده در برابر خطر – حفاظت از بزه دیده در رویارویی با متهم و . . . و مسئولیت آنها در حمایت از متهمین مثل ثبت هویت متهمین، حق سکوت متهم در بازجویی، انجام پرسش های ممیز و روشن از متهم، ممنوعیت شکنجه، حق داشتن وکیل و . و مسئولیت آنها در حمایت از شهود و مطلعین مثل حمایت از شهود و مطلع در مقابل مجرم – برقراری امنیت و اعتماد خاطر آنها، مصونیت شاهد، حق السکوت، ممنوعیت الزام شاهد به ادای سوگند و . . . می تواند از جمله مواردی باشد که بایسیت مورد اهتمام قرارگیرد .
واژگان کلیدی
ضابطین دادگستری- حقوق بزه دیدگان- حقوق متهمین – حقوق شهود و مطلعین
مقدمه
ضابطین دادگستری به عنوان بازوی اجرایی نظام قضایی نقش مهم وقابل توجهی در دستیابی به عدالت کیفری و نزدیک شدن هر چه بیشتر به نظام های کیفری مطلوب و کارآمد دارند. هدف از زندگی اجتماعی برخورداری از آسایش، آرامش، رفاه وسعادت در جامعه است، اگر چه در این بین افراد جامعه انسانی تفاوت های فردی وتمایلات گوناگونی دارند . برای رسیدن به این هدف باید روابط اجتماعی مردم تحت ضوابط و قواعدی درآیند . وجود ضوابط، قواعد وقوانین کیفری برای دفاع جامع در مقابل بزه و بزهکاری کفایت نمی کند چرا که صرف تعیین جرایم و مجازاتها جهت مبارزه با بزهکاران، پاسخگوی نیاز موجود نبوده وضرورت داشت این قوانین کیفری ماهوی از قوه به فصل درآید. به همین دلیل قوانینی وضع گردید که شیوه رسیدگی به جرایم، صدور حکم و اجرای آن، وظایف واختیارت مراجع قضایی کیفری را معین می کردکه به این آیین دادرسی کیفری می گویند .
در دستگاه عدالت کیفری از زمان کشف جرم تا هنگام اجرای حکم مقامات ویژه ای عهده دار انجام هر یک از مراحل دادرسی کیفری هستند. در این مرحله بزه دیده، بزهکار و جامعه دارای حقوق و تکالیفی هستند که نادیده گرفتن آنها یکی از موارد نقض حقوق شهروندی محسوب می شود و همچنین حقوق شهروندی از جمله اموری است که کوچکترین مسامحه نسبت به آن در مرحله کشف جرم و تحقیقات مقدماتی موجب تضییع آزادی های اساسی و در مواردی نقض حقوق طرفین در فرایند کیفری را فراهم می سازد و ضابطین یه عنوان اولین مقامات دستگاه عدالت کیفری با پرونده کیفری برخورد دارند و همچنین توجه به حقوق بزه دیده، متهمین ، شهود و مطلعین از مسئولیت اولیه ضابطین دادگستری به عنوان اولین نهاد مرتبط با فرایند کیفری است .
ضابطین دادگستری به عنوان بازوان قوه قضاییه شناخته شده اند، پس ضرورت دارد چنین نیرویی با توجه به حساسیت وظایف محوله که ارتباط مستقیم با دستگاه قضایی دارد از استعداد، دانش، تجربه ، آگاهی تسلط والایی نسبت به ماموریت های خود برخوردار باشد تا بتواند در ایفای نقش خود همواره به موفقیت دست یابد[1] .
نخستین تعرضی که به حقوق بزه دیده گان، متهم و سایر شهروندان صورت می گیرد در همان مرحله ابتدایی تشکیل پرونده های جزایی است زیرا ضابط دادگستری نخستین فردی است که با صحنه جرم ، شاکی، متهم، شهود و مطلعین روبرو می شود و باید شایستگی های لازم را داشته باشند، شایستگی از طریق آموزش و تجربه به دست می آید. بنابرانی نتیجه و نحوه عملکرد ضابطین دادگستری با حاصل کار مقام قضایی ارتباط دارد.
شناخت دقیق و کامل ضابطین دادگستری با حاصل کار برای مقامات قضایی دادسرا این امکان را فراهم می سازد که در مورد اجرای دستور مقام قضایی را به اشخاص و نهادهایی که صلاحیت و تخصص های لازم را داشته و قبلاً تعلیم داده و با موازین قضایی آشنا شده اند محول کنند و از دخالت افراد غیر صالح و غیر متخصص ممانعت به عمل آورده و جلوگیری کنند. در نظامی کیفری ایران در گذشته اقدامات موثری در جهت تعیین مسئولیت قانونی و حمایت از بزه دیده گان ، متهمین ، شهود و مطلعین توسط پلیس آنچنان که باید مورد توجه قرارمی گرفت نگرفته بود. اما در سال های اخیر بخصوص در قانون جدید گام های موثری برای دفاع از حقوق بزه دیده، حقوق متهم و حقوق شهود و مطلع صورت گرفته است و همچنین ضابطین دادگستری به عنوان بازوی اجرایی و اولین نهاد نظام کیفری نقش و مسئولیت مهمی در حمایت از بزه دیده گان، متهمین، شهود و مطلعین د ارند.
در این تحقیق تحت عنوان« بررسی مسئولیت ضابطین دادگستری در حمایت از بزه دیده گان ، متهمین، شهود و مطلعین در قانون آیین دادرسی کیفری جدید» سعی شده است به آنچه که مرتبط با موضوع تحقیق است پرداخته شود .
در فصل اول به کلیات در خصوص روش تحقیق، بیان مسئله تحت عنوان حقوق بزه دیده گان، حقوق متهمین، حقوق شهود و مطلعین در قانون جدید آیین دادرسی کیفری و مفاهیم و مبانی و موضوع مرتبط با مسئولیت ضابطین دادگستری پرداخته شده است تا آشنایی نسبی در این خصوص حاصل گردد.