3.ضرورت انجام تحقیق 5

سؤال­های تحقیق .5
 

فرضیه ­های تحقیق5
 

هدف­ها و کاربردهای مورد انتظار از انجام تحقیق 6
 

روش انجام تحقیق 6
 

ساماندهی طرح تحقیق 6
فصل اول: مبارزه با بی­کیفری از آرمان تا عمل.8
بخش اول:مبارزه با بی­کیفری به مثابه­ی یک آرمان.10
گفتار اول:مفهوم بی­کیفری .10
گفتار دوم:اهمیت مبارزه با بی­کیفری و اعمال کیفر17
1.مجازات نمودن جنایت­کاران 20
2.پیشگیری از ارتکاب جنایت 21
3.حاکمیت قانون .22
4.حفظ صلح و امنیت .24
گفتار سوم:مبانی حقوقی مبارزه با بی­کیفری 25
1.معاهدات بین ­المللی 26
الف.کنوانسیون­های چهارگانه­ی ژنو12آگوست 1949 .26
ب.کنوانسیون منع و مجازات جنایت نسل­کشی9دسامبر 1948 .27
ج.کنوانسیون بین ­المللی منع و مجازات جنایت آپارتاید30نوامبر1973 28
د.اساسنامه­ی رم .28
2.قطعنامه­های سازمان ملل متحد .29
بخش دوم:مبارزه با بی­کیفری: تحقق یک آرمان 32
گفتار اول:پیشینه­ی مبارزه با بی­کیفری .32
1.محاکم بین ­المللی نسل اول .35
2.محاکم بین ­المللی نسل دوم 36
الف.دادگاه بین ­المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق .36
ب.دادگاه بین ­المللی کیفری برای روآندا 40
3.محاکم بین ­المللی نسل سوم .41
الف.شعبات فوق­العاده در محاکم کامبوج 41
ب.دادگاه ویژه­ی سیرالئون .43
ج.دادگاه ویژه­ی لبنان 46
گفتار دوم:موانع مبارزه با بی­کیفری .48
1.موانع حقوقی .50
الف.فقدان قانون­گذاری یا قانون­گذاری نامناسب کشورها برای تعقیب و محاکمه­ی جنایت کاران بین ­المللی 50
ب. مصونیت متهمان .51
ج.عفو .54
د.عدم اقدام دولت­ها در انجام تعهد به محاکمه یا استرداد .56
2.موانع غیر حقوقی یا سیاسی .58
الف.فقدان اراده­ی سیاسی کشورها در مبارزه با بی­کیفری .58
ب. برخوردهای سیاسی و گزینشی نسبت به جنایات بین­المللی59
گفتار سوم:ابزارهای مبارزه با بی­کیفری .60
1.ابزارهای حقوقی مبارزه با بی­کیفری .60
الف.تشکیل محاکم بین ­المللی .61
ب.اعمال اصل صلاحیت جهانی .62
2.ابزارهای غیر حقوقی مبارزه با بی­کیفری 65
فصل دوم:نقش دیوان بین ­المللی کیفری در مبارزه با بی­کیفری .68
بخش اول:فلسفه­ی وجودی دیوان بین ­المللی کیفری .70
گفتار اول:سیر تاریخی تشکیل دیوان بین ­المللی کیفری .70
گفتار دوم:اهداف دیوان بین ­المللی کیفری .74
1.پایان دادن به بی­کیفری .77
2.ایجاد اثر بازدارندگی 78
3.کمک به برقراری صلح ،عدالت و امنیت 79
بخش دوم:ارزیابی شیوه ­های مبارزه با بی­کیفری به وسیله­ی دیوان بین ­المللی کیفری 80
گفتار اول:اصل صلاحیت تکمیلی دیوان بین ­المللی کیفری .80
1:اصل تکمیلی بودن صلاحیت دیوان بین ­المللی کیفری .81
2:اصل صلاحیت تکمیلی دیوان به عنوان سازوکاری جهت مبارزه با بی­کیفری 83
3.دولت غیرمایل .86
الف.مصون نگه داشتن از مسؤولیت کیفری 86
ب.تأخیر غیرقابل توجیه در رسیدگی 86
ج.بی­طرفانه یا مستقل نبودن رسیدگی­ها 87
4.عدم توانایی یک دولت در رسیدگی 87
گفتار دوم:ارجاع یک وضعیت توسط شورای امنیت سازمان ملل به دیوان بین ­المللی کیفری در چارچوب اساسنامه­ی رم 89
1.صلاحیت ارجاع یک وضعیت توسط شورای امنیت به دیوان بین ­المللی کیفری 90
2.اهمیت ارجاع یک وضعیت توسط شورای امنیت به دادستان دیوان در مبارزه با بی­کیفری 96
گفتار سوم:تسری صلاحیت ذاتی دیوان­بین ­المللی­کیفری با تصویب یک قطعنامه توسط شورای امنیت 100
گفتار چهارم:نادیده گرفتن مصونیت سران و مقامات 105
1.مبانی حقوقی نادیده گرفتن مصونیت سران و مقامات .107
2.اهمیت نادیده گرفته شدن مصونیت سران و مقامات دولتی در مبارزه با بی­کیفری 113
گفتار پنجم:عدم پذیرش عفو عمومی 119
1.مبانی تعهد دولت­ها در عدم اعطای عفو نسبت به مرتکبان جنایات بین ­المللی 120
2.دیدگاه اساسنامه­ی رم نسبت به اعطای عفو به مرتکبان جنایات بین ­المللی 122
گفتار ششم:عدم پذیرش و پیش ­بینی مرور زمان .127
نتیجه­گیری 132
پیشنهادها136
منابع 137
«انسان­ها فاقد هرگونه روحیه­ی حقوقی خالص و ناب هستند و فقط
 در مقابل قواعد حقوقی الزام آور سر تسلیم فرود می­آورند.» «ژرژ سل»
مقدمه
جوامع همواره در پی نظم و ترتیب دادن به امور خود بوده ­اند. در این مسیر بزهکاران همواره دشمنانی علیه نظم و امنیت تلقی شده ­اند که بایستی مورد مجازات قرار می­گرفتند. بعد از تشکیل دولت­های مختلف در عرصه­ بین ­المللی ، روابط میان کشورها وارد مرحله­ی جدیدی شد. در روابط بین دولت­ها و در عرصه­ بین ­المللی نیز برقراری نظم و امنیت و رسیدن به صلح و عدالت به همان اندازه­ روابط بین افراد در یک کشور دارای اهمیت است. بنابراین دولت­ها به منظور برقراری نظم وامنیت در عرصه­ بین ­المللی و داخلی ناگزیر از همکاری با یکدیگر جهت مبارزه با جنایت­کاران بوده ­اند. از اواخر سده­ی نوزدهم میلادی، دولت­ها به منظور دست­یابی به بزهکارانی که با روش­های گوناگون از چنگال عدالت می­گریختند و به سرزمین کشورهای دیگر پناه می­بردند، به تدریج سازوکارهایی فراهم آوردند تا با مساعدت یکدیگر راه­های فرار از کیفر را به روی بزهکاران ببندند. دولت­ها در نخستین گام با انعقاد معاهدات دوجانبه و گذر از فراز و نشیب­هایی که حمایت از حقوق فردی و ملاحظات حاکمیت ملی ایجاب می­کرد، به تدریج پذیرفتند که عبور بزهکاران از سرزمین دیگر کشورها نباید به منزله­ی گذرنامه­ی بی­کیفری آنان قلمداد گردد.(اردبیلی، 1386، 13)
در قرن بیستم ارتباطات مردمی و پدیده­ جهانی شدن شتاب بیشتری گرفت ، در نتیجه­ی گسترش این روابط ، جرایم و جنایاتی که در این دوران به وقوع می­پیوست ،اثرات ویران­گر بیشتری نسبت جرایم سده­های قبل داشت. در نتیجه با همان سازوکارهای پیشین مقدور نبود که به مبارزه با بی­کیفری مرتکبان جنایات جدید اقدام نمود و سازوکارهای نوینی برای مبارزه با بی­کیفری لازم بود.
1.بیان مسأله
فکر تأسیس یک دادگاه دایمی کیفری بین ­المللی که صلاحیت رسیدگی به جرایم بین المللی را داشته باشد، از آغاز قرن بیستم و به ویژه بعد از پایان جنگ جهانی دوم وجود داشته است. در این راستا تلاش­های متعددی در زمان­های مختلف توسط اعضای اجتماع بین ­المللی به عمل آمده است. برای نمونه می توان به تشکیل دادگاه­های نورنبرگ و توکیو، دادگاه­های بین ­المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق و روآندا و همچنین دادگاههای کیفری مختلط اشاره کرد. در نهایت اساسنامه ی دیوان بین المللی کیفری در 17 ژوئیه­ی 1998 از سوی نشست نمایندگان تام الاختیار ملل متحد در شهر رم مورد پذیرش قرار گرفت و در سال 2002 لازم الاجرا شد.
یکی از مهم ترین اهداف دیوان بین ­المللی کیفری محاکمه و مجازات جنایتکاران بین المللی و محو بی کیفری است. در واقع هدف و شعار اصلی دیوان بین ­المللی کیفری مبارزه با بی­کیفری است.بی­کیفری به معنی داشتن مصونیت در مقابل مجازات است. در بند3 دیباچه­ی اساسنامه­ی دیوان بین ­المللی کیفری مقررشده است که«با تأکید براینکه فجیع­ترین جنایاتی که موجب نگرانی جامعه­ی بین ­المللی می­شوند، بی مجازات نمانند.» این امر حاکی از اهمیت مبارزه با بی­کیفری برای دیوان است. در واقع دادگاه نماد این خواست بین ­المللی است که دیگر شدیدترین جنایاتی که موجب نگرانی اجتماع بین ­المللی می­شوند، بی کیفر باقی نماند و تعقیب این جرایم به شیوه ای منصفانه ومستقل مورد رسیدگی قرار گیرد.
به علاوه دیوان می ­تواند از تجربه­های نظام­های حقوقی کیفری داخلی نیز بهره­مند شود. در حقوق کیفری داخلی هدف از اعمال مجازات از یک طرف پیشگیری از ارتکاب جرم است و از طرف دیگر جامعه با اجرای مجازات سعی در تحقق عدالت دارد.(نوربها،1385، 354).بنابر این می توان گفت که در حقوق بین ­المللی کیفری- همانند حقوق کیفری داخلی- تعیین کیفر و اعمال مجازات با هدف بازداندگی صورت می گیرد. در حقیقت دیوان نیز با توسل به این سازوکار از یک جهت مرتکبان جنایات فعلی را محاکمه و مجازات می نماید و از جهت دیگر به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می کند.(Seibrt-fobr, 2002, 303) این مطلب در مورد دیگر دادگاههای بین المللی کیفری نیز صادق می باشد.
حال سوال اساسی این است که دیوان بین ­المللی کیفری چگونه و با توسل به چه ابزار یا سازوکارهایی می ­تواند به این هدف مهم- خاتمه دادن به بی­کیفری- نایل شود؟ در این نوشتار نگارنده به بررسی نقش دیوان در مبارزه با بی­کیفری و همچنین سازوکارهای مطلوب دیوان در این خصوص می پردازد.
ضرورت انجام تحقیق
درک این واقعیت که دیوان بین ­المللی کیفری ،که نهادی دایمی برای رسیدگی به جرایم مندرج در اساسنامه­ی رم است،چگونه می تواند اهداف خود را تحقق بخشد.از آنجا که مجازات جرایم ارتکابی در پیشگیری از ارتکاب جرایم در آینده مؤثر است،دیوان با پیش بینی سازوکارهایی در اساسنامه­ی خود سعی در محو جرایم موجب نگرانی بین ­المللی دارد.
 4.سؤال­های تحقیق
1 – آیا مجازات جنایات پیش ­بینی شده در ماده­ی 5 اساسنامه­ی دیوان بین ­المللی کیفری می ­تواند در مبارزه با بی­کیفری مؤثر باشد؟
2 – آیا دیوان بین ­المللی کیفری برای مبارزه با بی­کیفری سازوکارهای لازم را در اختیار دارد؟
3 – آیا مفاد ماده­ی 98 اساسنامه­ی دیوان می ­تواند به عنوان مانعی در مبارزه با بی­کیفری توسط دیوان قلمداد شود؟
 5.فرضیه ­های تحقیق
1 – مجازات مرتکبان جنایات تحت صلاحیت دیوان می ­تواند در مبارزه با بی­کیفری موثر باشد.
2 – اساسنامه­ی دیوان بین ­المللی کیفری سازوکارهای لازم برای مبارزه با بی­کیفری را مقرر نموده است.
3 – مفاد ماده 98 اساسنامه­ی دیوان می ­تواند به عنوان مانعی برای مبارزه با بی­کیفری توسط دیوان قلمداد شود.
6.هدف‌ها وکاربرد های مورد انتظار از انجام تحقیق
شناخت اهداف دیوان بین ­المللی کیفری و سازوکارهایی که این نهاد بین ­المللی در محو بی­کیفری دارد، تا از این راه بتوان به اهمیت تأسیس چنین نهادی،تأثیر آن بر