۲-۸-۱طرحواره
پرسشهایی که از بافتار تجارب بالینی بر میخیزند و پاسخی قابل تأمل مییابند ، معمولاً حد و مرزهای رواندرمانی را زیر پا میگذارند . اگر این پرسشها به درستی پیگیری شوند، افقهای جدیدی پیش روی متخصصین بالینی میگشایند . یانگ و همکارانش در طی کسب تجارب گرانبها در روند درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت و بیماران مقاوم به درمان ، به این نتیجه رسیدند که تکنیکهای شسته و رفته شناختدرمانی نمی تواند بهبودی قابل ملاحظهای در این گروه از بیماران ایجاد کند ، بنابراین با گشاده نظری از مفاهیم رویکردهای دیگر استفاده کردند . نکته حائز اهمیت این که طرح واره درمانی از مبانی نظری منسجم و یکپارچهای برخوردار است و مدلی التقاطی محسوب نمی شود . (حمید پور۱۳۸۶)

پاتریشیا کولارد در سال ۲۰۰۴ با جفری یانگ مصاحبهای ترتیب داد . یانگ در این مصاحبه اظهار داشت : ” وقتی که در حول و حوش سال ۱۹۸۲ کار خصوصی را شروع کردم ، متوجه شدم بیماران مشکلات متنوع و زیادی دارند و کاربرد شناخت درمانی کلاسیک برای این دسته از بیماران موفقیت چندانی به همراه ندارد . میزان موفقیت در این گروه از بیماران به زیر ۵۰% میرسید و برای بسیاری از آن ها اصلاً موفق نبود. حداقل نیمی از بیمارن از پیشرفت کار راضی نبودند. احساس کردم باید مولفه های دیگری به رویکرد شناخت درمانی کلاسیک اضافه کنم . نکته دیگر این که متوجه شدم بیماران “مرکز شناخت درمانی بک ” از صافیهای تشخیصی میگذشتند، در حالی که معمولاً در کلینیکهای خصوصی نمی توان چنین ملاکهای شمولی در نظر گرفت “. مفهوم اصلی طرحواره که هسته اصلی این پژوهش به شمار میرود هر چند پدسکی (۱۹۸۸) با مفهوم ” طرح واره های ناسازگار اولیه ” مخالف است. او عقیده دارد با وجود مفهومی مثل ” باور مرکزی ” نیازی به اصطلاح طرحواره ناسازگار اولیه نیست. تغییر طرحواره ها از این جهت اهمّیت پیدا میکند که به نوعی تغییر سبک زندگی است. رویکرد طرحوارهدرمانی در قالب جنبش “سازندهگرایی ” می گنجد که صاحبنظرانی چون لیتوی و شفران در این گروه جای میگیرند. در جنبش سازندهگرایی بر نقش عواطف در فرایند تغییر، به کارگیری تکنیکهای تجربی، دلبستگیهای اولیه و رفتارهای بین فردی تاکید میشوند.(یانگ و باهری ۱۹۹۸).گاهی اوقات به رویکرد سازندهگرایی فرایند درمان عقلانی نیز گفته میشود ( پریتزر ۱۹۹۸). یکی از دلایل روی کار آمدن جنبش سازندهگرایی، عدم موفقیت در درمان بسیاری از مشکلات روانشناختی بود. که اختلالات شخصیت نیز در زمره همین اختلالات قرار میگیرند. تاریخچه رواندرمانی حاکی از آن است که درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت کاری سخت و توانفرسا بوده است. از آن جا که اختلالات شخصیت شیوع نسبتاً زیادی دارند و از طرفی وجود مشکل در محور II ، میتواند در نوع، شدت و مدت زمان علائم محور Iتاثیر بگذارد، لذا اهمیت نظریهای که بتواند چنین مشکلاتی را مفهوم سازی کند و راهنماهایی درمانی کارا و اثر بخشی پیش روی درمانگران قرار دهد، بیش از پیش نمایان میشود. این سوال که آیا طرحوارهدرمانی برای درمان اختلالات شخصیت مفید و مثمرثمر است ، هنوز پاسخ قابل توجهی دریافت نکرده است . هر چند که بعد از سال ۲۰۰۳ که کتاب طرحوارهدرمانی در اختیار محققان قرار گرفت، پژوهشهایی انجام شد و نشان دادند که اثر بخش است .( نوردال و نیستر ،‌۲۰۰۵و بامبر ۲۰۰۴، )
رویکرد طرحوارهدرمانی در پژوهش آفرینی و ایجاد تمایل در متخصصین بالینی برای بررسی صحت و سقم نظریههای برخواسته از این رویکرد، تا حدود زیادی موفق بودهاند (آرنتز ، کلوکمن ، سیس وردا ، ۲۰۰۵ ، استوپا ، واترز ، ۲۰۰۵ ؛ سیکرو ، نلسون ، گیلی ، ۲۰۰۴ ؛ نوردال ، هولتی ، و هوگام ، ۲۰۰۵ )
در واقع طرحوارهها حاصل گفتگوی والدین با کودک هستند که به تدریج در ذهن او جای گرفتهاند و هم اکنون به گونهای نظام مند ، اما نا کارآمد ، زندگی وی را زیر سیطره خود گرفتهاند . شناختدرمانی با همه پیشرفتی که کرده ، نتوانسته چگونگی درونسازی طرحوارهها را به طور دقیق روشن کند.( حمیدپور ۱۳۸۵، حمیدپور ۱۳۸۶)
در نظر گرفتن طرحوارهها به عنوان صدای والدین ، یاد آور نظریه فرهنگی _ تاریخی ویگوستگی و لوریا است که گفتار درونی را بستر تفکر و نظم بخشی رفتار به حساب میآورد .( حمیدپور ۱۳۸۵) .طرحوارهدرمانی حاصل تلاشی ماهرانه برای غنی ساختن تکنیکهای درمانی است . این رویکرد بر پایه شناختدرمانی بنا شده و برای بسیاری از مشکلاتی که افراد در زندگی روزمره خود با آنها دست به گریبان هستند ، راه حل میآفریند . به عنوان مثال فردی که طرحواره انزوای اجتماعی / بیگانگی دارد ، در عین حال که معتقد است از دیگران کناره گیری کرده ، اما اغلب به گونهای رفتار میکند که انزوای او بیشتر شود. طرحوارهدرمانی نشان میدهد که چگونه میتوانیم به چنین بیمارانی کمک کنیم تا الگوهای ناسازگار خود را بشناسند و تغییر دهند . ( رابرت استرنبرگ۱۹۸۶)

۲-۸-۲طرحوارهدرمانی:مدلمفهومی
طرحوارهدرمانی که توسط یانگ و همکارانش ( یانگ ۱۹۹۹، ۱۹۹۰) بوجود آمده ،درمانی نوین و یکپارچه است که عمدتا” بر اساس بسط و گسترش مفاهیم و روش های درمان شناختی _ رفتاری کلاسیک بنا شده است .طرحوارهدرمانی ، اصول و مبانی مکتب های شناختی – رفتاری ، دلبستگی گشتالت ، روابط شیئی ، سازندهگرایی و روانکاوی را در قالب یک مدل درمانی و مفهومی ارزشمند تلفیق کرده است .
این شیوه درمان ، سیستم جدیدی از روان درمانی را تدارک می بیند که مخصوصا” برای بیماران مبتلا به اختلالات روان شناختی مزمن و مقاوم که تا کنون یک مساله بغرنج در درمان محسوب میشدند ، مناسب است .
تجارب بالینی نشان می دهد بیمارانی که دچار اختلالات شدید شخصیتی هستند و نیز افراد مبتلا به مشکلات چشمگیر منششناختی که چنین مسایلی شالوده ی اختلالات محور I آن ها را تشکیل می دهند . به طرحوارهدرمانی خیلی خوب پاسخ میدهند البته گاهی اوقات در ترکیب با سایر رویکردهای درمانی. (یانگ۱۹۹۰)
۲-۸-۳شناختدرمانیتاطرحوارهدرمانی:
نگاهی به حوزه رفتاردرمانی شناختی به ما کمک می کند تا ضرورت ایجاد طرحوارهدرمانی را از نظر یانگ توضیح دهیم.پژوهشگران و متخصصین بالینی رویکرد شاختی _ رفتاری در تدوین درمانهای اثربخش برای اختلالات محور I از جمله اختلالات خلقی ، اضطرابی ، جنسی ، خوردن ، جسمانی کردن و سوءمصرفمواد ، پیشرفت قابل ملاحظهای داشتهاند. این درمانها ، کوتاه مدت ( تقریباً ۲۰ جلسه ) و هدف آنها کاهش نشانه ها ، مهارتآموزی و حل مسائل زندگی فعلی بیمار است . با این حال ، اگر چه بسیاری از بیماران با این شیوه درمان مشکلاتشان حل میشود ، ولی بسیاری از آن ها به این نوع درمان جواب نمیدهند و مطالعات نتیجه پژوهی ، معمولاً میزان بالایی از موفقیت درمانی را گزارش میکنند برای مثال در افسردگی ، میزان موفقیت ، بلافاصله پس از درمان بالاتر از ۶۰ % است ، ولی میزان عود مشکل ، پس از گذشتیکسالحدود۳۰%است(یانگ،وینبرگروبک،۲۰۰۱) .
همچنین تعداد قابل توجهی از بیماران نیز از درمان نتیجه نمیگیرند . اغلب بیماران مبتلا به اختلالات شخصیت یا کسانی که مشکلات منششناختی زیر بنایی دارند از درمانهای شناختی – رفتاری کلاسیک نتیجهکاملنمیگیرند.
امروزه یکی از چالشهای رفتاردرمانیشناختی ، تدوین درمانهای اثربخش برای این بیماران مزمن و مقاوم بهدرماناست.(بکفریمنوهمکاران،۱۹۹۰)
مشکلات منش شناختی میتوانند اثر بخشی رفتار درمانی کلاسیک را کاهش دهند. برخی از بیماران که برای درمان اختلالات محور I مثل اضطراب یا افسردگی مراجعه میکنند ، نمیتوانند روند درمان را با موفقیت پشتسربگذراند،یابهمحضپایاندرمان،مشکلاتشانعودمیکند .
به عنوان مثال ، خانمی که مبتلا به اختلال گذر هراسی بود ، برای درمان شناختی – رفتاری مراجعه کرد . او با کمک برنامه درمانی مشتمل بر تنفس آموزی ، چالش با افکار فاجعه آمیز و رویارویی تدریجی با موقعیتهای هراسزا ، ترس خود از نشانه های آسیمگی را به طور قابل ملاحظهای کاهش داد و بر اجتناب خود از موقعیتهای گوناگون غلبه کرد ، ولی به محض پایان سیر درمان ، مشکل گذر هراسی بیمار دوباره عود کرد . یک عمر وابستگی به همراه با احساس آسیبپذیری و بی کفایتی _ که ما آن ها را طرحوارههای آسیبپذیری و وابستگی مینامیم،او را از خطرپذیری باز میداشت . او برای تصمیمگیری ، اعتماد نفس لازم نداشت و در کسب مهارتهایی مثل رانندگی، غلبه بر مشکلات زندگی، مدیریت مالی و انتخاب اهداف مناسب، با شکست مواجه شده بود .ترجیح میداد افراد مهم زندگیاش ، کارهای او را انجام دهند . این بیمار نمی توانست یک برنامه تفریحی دسته جمعی را هماهنگ کند، کاری که به عنوان تکلیف خانگی به وی داده شده بود و برای حفظ دستاوردهای درمان ، ضروری بود .
طرحوارهدرمانی در مقایسه با شناختدرمانی بیشتر توانست زنان مبتلا به GAD را در افزایش تحمل بلاتکلیفی یاری دهد و همچنین شدت حوزه‌های نگرانی را بیشتر کاهش داد که این پدیده ممکن است به دلیل تعدیل سبک‌های مقابله‌ای و گستردگی حوزه مداخله در طرحوارهدرمانی باشد. از سوی دیگر، شناختدرمانی در کاهش اجتناب شناختی، موفق‌تر از طرحوارهدرمانی بود که این پدیده احتمالاً به دلیل به کارگیری تکنیک‌های رویاروسازی با نگرانی رخ داده است. با این که علایم جسمانی GAD مستقیماً آماج این دو روش درمان قرار نمی‌گیرند، اما باعث کاهش علایم می‌شوند. هر چند سازکار آن‌ ها متفاوت است.(حمیدپور۱۳۸۸)
مفید بودن طرحوارهدرمانی در درمان افسردگی و اضطراب مزمن ، اختلالات شدید خوردن ، مشکلات شدید زناشویی و مشکلات رایج در تداوم روابط صمیمی ، تایید شده است وعلاوه بر این ، طرحوارهدرمانی برای مجرمان جنایی و همچنین در جلوگیری از عود مشکل در بین سوءمصرفکنندگان مواد نیز مؤثر است . طرحوارهدرمانی برای درمان جنبه های مزمن منششناختی اختلالات روانی طراحی شده است ، نه برای کاهش علائم حاد آن اختلالات ( مثل افسردگی عمده یا حملات آسیمگی عود کننده) طرحوارهدرمانی درونمایههای روانشناختی را مد نظر قرار میدهد که شاخصه بیماران مبتلا به مشکلات منش شناختی هستند این درونمایهها را طرحوارههای ناسازگاراولیه مینامیم با به کارگیری این مدل از درمان بیماران میتوانند مشکلات شخصیتی خود را به شکل ناهمگون ببینند و در نتیجه برای رها شدن از شر مشکلات انگیزه بیشتری پیدا کنند. درمانگران با بهره گرفتن از راهبردهای شناختی _عاطفی ، رفتاری و بین فردی ، در مبارزه با طرحوارهها با بیماران هم پیمان میشوند وقتی این بیماران الگوهای ناکارآمد مبتنی بر طرحوارههایشان را تکرار میکنند درمانگر آنها را به شیوه ای همدلانه با دلایل و ضرورت تغییر روبهرو میکنند . درمانگر به علت به کارگیری “بازوالدینی حد و مرز دار ” در برابر نیازهای ارضا نشده دوران کودکی بسیاری از بیماران در حکم یک پادزهر نسبی عمل مینماید.
۲-۸-۴طرحوارههایناسازگاراولیه:تاریخچهسازهطرحواره
کلمه طرحواره در حوزه های پژوهشی مختلفی به کار برده شده است طرحواره به طور کلی به عنوان ساختار ، قالب ، یا چهارچوب تعریف می شود واژه طرحواره در روانشناسی و به طور گستردهتر در حوزه شناختی تاریخچه ای غنی و برجسته دارد . در حوزه رشد شناختی طرحواره را به صورت قالبی در نظر میگیرند که بر اساس واقعیت یا تجربه شکل میگیرد تا به افراد کمک کند تجارب خود را تبیین کنند .علاوه بر این ادراک از طریق طرحواره واسطه مندی میشود و پاسخهای افراد نیز توسط طرحواره جهت پیدا میکند. به عبارت دیگر طرح کلی از عناصر برجسته یک واقعه را طرحواره میگویند .
ویژگی مهم طرحوارهها از نظر یانگ این است که الگوها یا درونمایههای عمیق و فراگیری هستند، از خاطرات، هیجانها و احساسات بدنی تشکیل شدهاند، در دوران کودکی یا نوجوانی شکل گرفتهاند در سیر زندگی تداوم دارند درباره خود و رابطه با دیگران هستند و در عین حال به شدت ناکارآمدند. بنابراین رفتارها از طرحوارهها نشأت میگیرند ولی بخشی از طرحوارهها محسوب نمیشوند. هدف طرحوارهدرمانی بهبوددرطرحوارههاست .
طرحواره به عنوان نقشه انتزاعی شناختی در نظر گرفته میشود که راهنمای تفسیر اطلاعات و حل مساله است. بنابراین ما به یک طرحواره زبانی برای فهم یک جمله و به یک طرحواره فرهنگی برای تفسیر یک افسانه نیاز داریم .از روان شناسی شناختی که بگذریم ، در حوزه شناخت درمانی، بک ( ۱۹۶۷) در اولین نوشتههایش به مفهوم طرحواره اشاره کرد. با این حال، در بافتار روانشناسی و رواندرمانی طرحواره به عنوان هر اصل سازمان بخش کلی در نظر گرفته میشود که برای درک تجارب زندگی فرد ضروری است. یکی از مفاهیم جدی و بنیادی حوزه روان درمانی، این است که بسیاری از طرحوارهها در اوایل زندگی شکل میگیرند، به حرکت خود ادامه میدهند و خودشان را به تجارب بعدی زندگی تحمیل میکنند، حتی اگر هیچگونه کاربرد دیگری نداشته باشند این مساله همان چیزی است که گاهی اوقات به عنوان نیاز به هماهنگی شناختی از آن یاد میشود، یعنی حفظ دیدگاهی با ثبات در باره خود یا دیگران، حتی اگر این دیدگاه نادرست یا تحریف شده باشد. با این تعرف کلی، طرحواره میتواند مثبت یا منفی، سازگار یا ناسازگار باشد و همچنین میتواند در اوایل زندگی یا در سیر بعدی زندگی شکل بگیرد.
تعریف یانگ از طرحواره : یانگ ( ۱۹۹۹،۱۹۹۰) معتقد است برخی از این طرحوارهها بویژه آنها که عمدتاً در نتیجه تجارب ناگوار دوران کودکی شکل میگیرند ممکن است هسته اصلی اختلالات شخصیت، مشکلات منش شناختی خفیفتر و بسیاری از اختلالات مزمن محورI قرار بگیرند. یانگ برای بررسی دقیقتر این ایده، مجموعه ای از طرحوارهها را مشخص کرده است که به آنها طرحوارههای ناسازگار اولیه میگویند. پس از بازنگری در تعریف اولیه ای که از طرحواره ارائه کرده بود به این نتیجه رسید که طرحوارههای ناسازگار اولیه خصوصیات زیر را دارند:
الگوها یا درون مایه های عمیق و فراگیری هستند.
از خاطرات ، هیجان ها ، شناختواره ها و احساسات بدنی تشکیل شده اند.
در دوران کودکی یا نوجوانی شکل گرفتهاند.
در سیر زندگی تداوم دارند .
درباره خود و رابطه با دیگران هستند.
به شدت ناکارآمدند .
خلاصه اینکه طرحواره های ناسازگار اولیه، الگوهای هیجانی و شناختی خود آسیبرسانی هستند که در ابتدای رشد و تحول در ذهن شکل گرفتهاند و در سیر زندگی تکرار میشوند. توجه کنید که طبق این توصیف، رفتار یک فرد بخشی از طرحواره محسوب نمیشود، چون یانگ معتقد است که رفتارهای ناسازگار در پاسخ به طرحواره به وجود میآیند بنابراین رفتارها از طرحوارهها نشأت میگیرند، ولی بخشی از طرحوارهها محسوب نمیشوند .
۲-۹ریشههایتحولیطرحوارهها:نیازهایهیجانیاساسی
طرحوارهها به دلیل ارضا نشدن نیازهای هیجانی اساسی دوران کودکی به وجود آمدهاند. ما معتقدیم که انسانها ۵ نیاز هیجانی اساسی دارند . ۱- دلبستگی ایمن به دیگران شامل نیاز به امنیت ، ثبات، محبت و پذیرش ۲- خودگردانی ، کفایت و هویت ۳- آزادی در بیان نیازها و هیجانهای سالم ۴ - خودانگیختگی و تفریح ۵- محدویتهای واقعبینانه و خویشتنداری. این نیازها جهان شمول هستند همه انسانها این نیازها را دارند اگر چه شدت این نیازها در بعضی افراد بیشتر است. فردی که از سلامت روان برخوردار است، میتواند این نیازهای هیجانی اساسی را به طور سازگارانهای ارضا کند .گاهی اوقات تعامل بین خلق و خوی فطری کودک و محیط اولیه به جای ارضا این نیازها منجر به ناکامی آنها میشود. هدف طرحوارهدرمانی این است که به بیماران کمک کند تا راه های سازگارانهتری برای ارضا این ۵ نیاز هیجانی بیابند . تمام مداخلات درمانی رویکرد طرحوارهدرمانی ابزاری هستند ، برای رسیدن به این هدف.
۲-۹-۱تجارباولیهزندگی:
چهار دسته از تجارب اولیه زندگی ، روند اکتساب طرحوارهها را تسریع میکنند. اولین دسته از تجارب اولیه زندگی ناکامی ناگوار نیازها^[۸۹] هستند این حالت وقتی اتفاق میافتد که کودک تجارب خوشایندی را تجربه نکند طرحوارههایی مانند محرومیت هیجانی^[۹۰] یا رهاشدگی^[۹۱] به دلیل نقص در محیط اولیه به وجود آیند. در محیط زندگی چنین کودکی ، ثبات ، درک شدن یا عشق وجود ندارد. نوع دوم تجارب اولیه زندگی که طرحوارهها را به وجود میآورند آسیب دیدن^[۹۲] و قربانی شدن^[۹۳] هستند. در چنین وضعیتی، کودک آسیب میبیند یا قربانی میشود و طرحوارههایی مثل بیاعتمادی/ بدرفتاری^[۹۴] ، نقص / شرم ^[۹۵]یا آسیبپذیری نسبت به ضرر^[۹۶] در ذهن او شکل میگیرد. در نوع دوم تجارب مشکل این است که کودک زیادی چیزهای خوب را تجربه میکند. والدین جهت رفاه و آسایش کودک ، همه کار میکنند ، در حالی که تامین رفاه و راحتی در حد متعادل برای رشد سالم کودک لازم است در اثر این گونه تجارب در ذهن کودکان طرحوارههایی نظیر وابستگی / بی کفایتی^[۹۷] یا استحقاق / بزرگ منشی به وجود میآید. این حالت، والدین به ندرت با کودک جدی برخورد میکنند و کودک روی پر قو بزرگ میشود و لوس بار میآید در نتیجه نیازهای هیجانی کودک به خود گردانی یا محدویتهای واقع بینانه ارضا نمیشوند. والدین ممکن است بیش از حد درگیر زندگی کودک بشوند یا ممکن است بدون هیچ گونه محدودیتی آزادی عمل زیادی به او بدهند. نوع چهارم تجارب زندگی که باعث شکل گیری طرحوارهها می شود درونی سازی انتخابی^[۹۸] یا همانندسازی با افراد مهم زندگی است . کودک به طور انتخابی با افکار احساسات، تجارب و رفتارهای والدین خود همانندسازی کرده و آنها را درونسازی میکند. در تجارب بالینی محققان به این نکته رسیدهاند که کودکان به طور انتخابی با جنبه های خاصی از افراد مهم زندگیشان همانندسازی کرده و آنها را درونیسازی میکنند. برخی از این همانندسازیها و درونیسازیها به طرحوارهها و بعضی نیز به سبکهای مقابلهای یا ذهنیت تبدیل میشوند. معتقدیم خلق و خوی کودک تعیین میکند که آیا او با ویژگیهای افراد مهم زندگیاش همانندسازی کند یا خیر. به عنوان مثال کودکی با ویژگیهای افسردهخویی، احتمالاً سبک خوش بینانه والدین خود را در مقابل بد شانسیها درونیسازی نخواهد کرد زیرا رفتار چنین والدینی آنقدر مخالف طبع کودک است که نمیتواند آن را جذب کند .
۲-۹-۲زیستشناسیطرحوارههایناسازگاراولیه
در این بخش طرحوارهها را از دیدگاه بیولوژیکی بررسی میکنیم. این دیدگاه ، بر اساس پژوهشهای انجام شده در حوزه هیجان و بیولوژی مغز ( لدو، ۱۹۹۶) مطرح شده است . همچنین بر فرضیههایی تاکید میکنیم که راجع به سازوکارهای احتمالی شکلگیری و تغییر طرحواره مطرح شدهاند . هنوز پژوهشی انجام نشده است که صحت و سقم این فرضیه ها را آزمون کند . پژوهشهای اخیر به این نکته اشاره میکنند که تنها یک سیستم هیجانی در مغز وجود ندارد بلکه چندین سیستم وجود دارد . هیجانهای مختلفی وجود دارند که درگیر مکانیسمهای حیاتی هستند .پاسخ به خطر ، جستجوی غذا ، رابطه جنسی و جفتیابی ، مراقبت از فرزندان ، پیوندهای عاطفی اجتماعی به نظر میرسد که هر یک از آنها توسط شبکه مغزی منحصر به فردی واسطهمندی میشوند . تاکید ما در این بخش بر شبکه مغزی مرتبط با شرطیشدن ترس و حوادث آسیبزا است. سیستمهای مغزی در گیر در شرطیشدن ترس و حوادث آسیبزا مطالعات انجام شده بر روی بیولوژی مغز به نواحی خاصی اشاره می کنند که توسط طرحوارههای مبتنی بر حوادث آسیبزای دوران کودکی، مانند رهاشدگی یا بدرفتاری برانگیخته میشوند. لدو در جمع بندی خود از پژوهشهای انجام شده در باره بیولوژی حوادث آسیبزا مینویسد در حین بروز یک حادثه آسیبزا خاطرات هوشیار توسط سیستمی ذخیره میشوند که با هیپوکامپ و نواحی قشر مغز مرتبط است. و خاطرات ناهشیار، توسط سازو کارهای شرطیشدن ترس شکل میگیرند که این سازوکارها از طریق سیستم آمیگدال عمل میکنند. این دو سیستم یه طور موازی فعال میشوند و درباره تجربه آسیبزا، اطلاعات متفاوتی ذخیره میکنند. هر یک از این دو سیستم میتوانند به محض روبه رو شدن با محرکهایی که در طول حادثه آسیبزا وجود داشته است، خاطرات خود را بازیابی کنند. نتایج بازیابی سیستم آمیگدال، به صورت آمادگی پاسخ های بدنی در مقابل خطر ظاهر میشوند و سیستم هیپوکامپ نیز خاطرات را به صورت هشیارانه به یاد میآورد. بنابراین طبق نظر لدو بین سازوکارهای مغزی سهیم در ثبت، ذخیره و بازیابی خاطرات هیجانی یک حادثه آسیبزا و سازوکارهای مرتبط با پردازش شناخت وارهها و خاطرات هشیار همان حادثه، تفاوت وجود دارد . آمیگدال، خاطرات هیجانی را ذخیره میکند در حالی که هیپوکامپ و قشر عالی مغز، خاطرات شناختی را نگهدای میکنند. پاسخهای هیجانی می توانند بدون فعال شدن سیستم های پردازش قشر عالی مغز که درگیر تفکر، استدلال و هشیاری هستند، اتفاق بیفتند.
۲-۱۰ حوزه های طرحوارهها:
طرحوارهها بر طبق پنج/۵ نیاز هیجانی ارضاء نشده تقسیم می شوند که آنها را حوزه های طرحواره مینامند.
۲-۱۰-۱ حوزه اول: بریدگی^[۹۹] و طرد^[۱۰۰]
بیمارانی که طرحواره هایشان در این حوزه قرار دارد، نمیتوانند دلبستگیهای ایمن و رضایتبخشی با دیگران برقرار کنند. چنین افرادی معتقدند که نیاز آنها به ثبات، امنیت، محبت، عشق و تعلق خاطر برآورده نخواهد شد. خانواده های اصلی آنها معمولاً بی ثبات (رهاشدگی/ بی ثباتی)، بدرفتار(بی اعتمادی/ بدرفتاری) ، سرد و بی عاطفه (محرومیت هیجانی)، طردکننده(نقص/ شرم) یا منزوی(انزوای اجتماعی/ بیگانگی^[۱۰۱]) هستند. بیمارانی که طرحوارههایشان در حوزه بریدگی و طرد قرار میگیرد، اغلب بیشترین آسیب را میبینند. بسیاری از آنها دوران کودکی تکان دهندهای داشتهاند و در بزرگسالی تمایل دارند به گونهای نسنجیده و شتاب زده از یک رابطه خودآسیبرسان به رابطهای دیگر پناه ببرند یا از برقراری روابط بین فردی نزدیک اجتناب کنند. رابطه درمانی، اغلب محور اصلی درمان این گروه از بیماران قرار میگیرد.
بیمارانی که دارای طرحواره رها شدگی/ بی ثباتی هستند، اعتقاد دارند روابطشان با افراد مهم زندگی ثباتی ندارد. بیمارانی که این طرحواره را دارند، احساس میکنند افراد مهم زندگیشان در کنار آنها نمیمانند، زیرا از نظر هیجانی غیر قابل پیش بینیاند، فقط چند صباحی به طور موقت در کنار آنها حضور دارند و میمیرند یا بیمار را به حال خود رها میکنند.
از جمله طرحوارههایی که در حوزه اول دیده میشوند عبارت است از: بیمارانی که طرحواره بی اعتمادی/ بدرفتاری دارند، بر این باورند که دیگران با کوچکترین فرصت از آنها سوء استفاده میکنند. به عنوان مثال، به آنها آسیب میزنند، تحقیرشان میکنند، دروغ میگویند، بدرفتاری میکنند، فریب میدهند یا آنها را دست میاندازند^[۱۰۲].
بیمارانی که طرحواره محرومیت هیجانی دارند، انتظار ندارند تمایل آنها برای برقراری رابطه هیجانی با دیگران به طور کافی ارضاء شود. تا به حال سه نوع محرومیت هیجانی را شناخته ایم: (۱) محرومیت از محبت^[۱۰۳] (فقدان عاطفه یا توجه)؛ (۲) محرومیت از همدلی^[۱۰۴] (به حرف دل فرد گوش ندادن و درک نشدن) و (۳) محرومیت از حمایت^[۱۰۵] ( راهنمایی نشدن از سوی دیگران).
بیمارانی که طرحواره نقص/ شرم دارند، احساس میکنند افرادی ناقص، بد، حقیر یا بی ارزشاند و اگر خود را در معرض نگاه دیگران قرار دهند، بدون شک طرد میشوند. این طرحواره معمولاً با احساس شرم نسبت به نقایص ادراک شده همراه است. این نقص و کمبودها ممکن است شخصی^[۱۰۶] (مثل خودخواهی، تکانههای پرخاشگرانه،تمایلات جنسی غیر قابل قبول) یا عمومی^[۱۰۷]( مثل ظاهر غیر جذاب، نابرازندگی اجتماعی) باشند.
بیمارانی که طرحواره انزوای اجتماعی/ بیگانگی دارند، احساس میکنند با دیگران متفاوتند و وصله ناجور اجتماع هستند. در واقع این طرحواره، حس متفاوت بودن فرد یا عدم تناسب با اجتماع را در بر میگیرد. معمولا بیماران مبتلا به این طرحواره، به هیچ گروه یا جامعه ای، احساس تعلق خاطر نمیکنند.
۲-۱۰-۲ حوزه دوم: خودگردانی و عملکرد مختل

همانگونه که برخی از بزرگان اهل سنت تصریح نمودهاند، بخاری و مسلم، همه احادیث صحیح را جمع نکرده‌اند. حاکم نیشابوری در مستدرک خود می‌گوید:
«لم یحکما و لا واحد منهما بانه لم یصح من الحدیث غیر ما اخرجاه»^[۲۰۳]
یعنی؛ هیچ کدام از بخاری و مسلم نگفتهاند که حدیث صحیحی غیر از احادیثی که آنها جمع کرده‌اند، نیست.
خود بخاری می‌گوید:
«ما ادخلت فی کتابی الجامع الصحیح الا ما صح و ترکت من الصحاح حتی لایطول»^[۲۰۴].
یعنی؛ همه احادیثی که در الجامع الصحیح آورده ام، صحیح می‌باشد، ولی برای این که کتاب طولانی نشود، از نقل احادیث صحیح دیگر اجتناب کردم.

مسلم نیشابوری در مورد جمع آوری بخشی از احادیث در« الجامع الصحیح» از سوی محدثان معاصر خویش مورد انتقاد واقع شد با این دلیل که این عملکرد شما موجب رد احادیث دیگر از سوی برخی خواهد شد، زیرا آنان در مقام استناد هر حدیثی را که موافق نظرشان نباشد به دلیل این که در الجامع الصحیح نقل نشده است، غیر صحیح تلقی خواهند نمود. مسلم در پاسخ این انتقاد چنین گفت:
«ان ما اخرجت فی هذا الکتاب و قلت هو صحاح و لم اقل ان ما لم اخرجه من الحدیث فی هذا الکتاب فهو ضعیف»^[۲۰۵]
من صحت تمام احادیثی را که در این مجموعه نقل کرده ام، تایید می‌کنم و اما درباره احادیث دیگر نگفتهام که آنها صحیح نیستند.
پس به تصریح و اعتراف خود بخاری و مسلم همه احادیث صحیح در صحیحین جمع نشده است «بدین جهت است که حاکم نیشابوری خواسته است با تالیف کتابی به نام «مستدرک الصحیحین» تمام احادیثی را که طبق شرایط بخاری و مسلم صحیح بودهاند،ولی آنها نقل نکردهاند، جمع آوری و نقل نماید و لذا وی در ذیل هر حدیثی که در مستدرک نقل می‌کند، میگوید: «هذا حدیث صحیح علی شرط الشیخین و لم یخرجاه»^[۲۰۶] یعنی این حدیث طبق مبانی بخاری و مسلم صحیح است، ولی نقل نکردهاند.
بنابراین از عدم نقل حدیثی توسط برخی با وجود نقل بسیاری دیگر، نمی‌توان عدم صحت آن را نتیجه گرفت.
قوشچی می‌گوید بسیاری از محدثین این حدیث را نقل نکردهاند، ولی تنها از سه نفر یاد میکند و حال آن که برای اثبات حرف خود باید از افراد بیشتری نام میبرد.
میر حامد حسین هندی نیشابوری در پاسخ این ایراد هفت وجه ذکر میکند^[۲۰۷].
۱٫تعصب
نقل نکردن حدیث غدیر با وجود تواتر و حداقل، شهرت آن دلالت بر تعصب و اعراض آنها از اهل بیتF میکند.
۲٫مثبِت مقدم بر نافی است.
ازقواعد مسلم در نزد علمای اصول فقه قاعده تقدم مثبت بر نافی است.بنابر این قاعده، با وجود مثبت بر مطلبی بر وجود نافی صریح اعتنا نمی‌شود. بی تردید مثبت به طریق اولی مقدم بر سکوت است. در ادامه میر حامد حسین شواهدی را نقل می‌کند که نشانگر این است که علمای اهل سنت این قاعده را قبول دارند و به مقتضای آن عمل می‌کنند.
از این روی با وجود اثبات حدیث غدیر از سوی بسیاری از علمای اهل سنت به سکوت برخی دیگر به هیچ وجه اعتنا نمی‌شود.
۳٫شهادت بر نفی پذیرفته نمی‌شود.
میر حامد حسین، موردی را نقل می‌کند که دهلوی صاحب «تحفه اثنا عشریه» به این قاعده استناد کرده است.
بنابراین اگر انکار تاب و توان مقابله و معارضه با اثبات را نداشته باشد، چگونه سکوت می‌تواند با اثبات معارضه نماید.

4. 4. عدم نقل دلالت بر عدم نمی‌کند.

این که برخی حدیثی را تقل نکرده باشند، دلیل بر عدم وجود آن حدیث نمی‌شود.
۵٫بخاری و مسلم، تمام احادیث صحیح را جمع آوری نکردهاند.
میر حامد حسین برای اثبات این مطلب برخی از بزرگان اهل سنت را نام می‌برد که به این امر تصریح نمودهاند.
۶٫بر فرض نقل بخاری و مسلم، باز هم افراد متعصب انکار می‌کردند.
اگر بخاری و مسلم هم حدیث غدیر را روایت می‌کردند، برخی از متعصبین انکار می‌کردند. همان گونه که قوشچی با وجود این که حدیث منزلت در صحیحین موجود است، باز در آن خدشه می‌کند.
هم چنین دهلوی در تحفه اثناعشریه، حدیث رحلت حضرت فاطمه زهراI را در حال غضب از ابوبکر، منکر است، با وجود این که صحیحین این جریان را روایت کردهاند.
برخی از اهل سنت حدیث عدم بیعت امام علیA به مدت شش ماه با ابوبکر را قبول ندارند با وجود این که این مسأله را صحیحین نقل کردهاند.
برخی از بزرگان اهل سنت، حدیث قرطاس را با وجود این که در هفت جای صحیح بخاری آمده است و مسلم نیز آن را به سه طریق نقل کرده است، جعلی می‌دانند^[۲۰۸].
با این بیانات روشن شد که برخی از اهل سنت می‌کوشند هر حدیثی را که مؤید امامت حضرت علیA باشد، رد یا توجیه کنند، اگر چه این احادیث در مهم ترین منابع حدیثی آنها آمده باشد.
۷٫نظر بزرگان اهل سنت درباره صحیحین
قوشچی طوری سخن می‌گوید که گویی هر حدیثی که در صحیحین آمده است، صحیح است و حال آن که بسیاری از بزرگان اهل سنت در برخی از احادیث آن خدشه وارد کردهاند.
صاحب عبقات به برخی از این موارد اشاره کرده است.

۵-۲-۱-۳٫ جواب شبهه نقل نشدن صدر حدیث:

جواب نخست: میر حامد حسین پنجاه راوی را نام می‌برد که صدر حدیث را نیز روایت کرده‌اند^[۲۰۹].
علامه امینی نیز ۶۴نفر از بزرگان اهل سنت را می‌شمارد که راوی صدر حدیث بودهاند^[۲۱۰].
جواب دوم: قوشچی فکر کرده است، تنها دلیل شیعه بر این که مراد از ولی اولی در تصرف است، صدر حدیث است، ولی این پنداشت صحیح نیست، زیرا با قطع نظر از صدر حدیث نیز ادعای شیعه قابل اثبات می‌باشد.
قرائن متصله و منفصله دیگری وجود دارند که ادعای شیعه را اثبات می‌کنند.این قرائن عبارتند از:
۱٫ذیل حدیث:
بسیاری از محدثین اهل سنت روایت کردهاند رسول اکرم۶ در ذیل حدیث غدیر دعا کرد و فرمود: «اللهم وال من والاه و عاد من عاداه…»
این دعا از دو جهت دلالت می‌کند که مراد از مولی امامت و خلافت است.
الف.حضرت رسول اکرم۶ می‌دانستند که امام نیاز به اعوان و انصار دارد و نیز آگاهی داشتند که کسانی هستند که کینه علیA را در دل دارند و برخی از اهل طمع و دنیاپرست نیز سد راه امامت حضرت علیA خواهند شد، از این رو برای علیA دعا کرد تا مردم بدانند که موالات علیA سبب جلب موالات خداست و دشمنی با او دشمنی خدا را در پی دارد.

۲-۱ مقدمه:
در بازار امروز، رسانه های اجتماعی حرکت سریع تری را برای خدمت به کمپانی ها آغاز کرده اند. سازمانها چه کوچک و چه بزرگ در رسانه های اجتماعی وارد شده اند و سعی دارند آرام آرام فواید آن را کشف کنند. آنها از توییتر استفاده کرده اند، در فیس بوک صفحه های طرفداران خود را ایجاد کرده اند و در یوتیوب فیلم ویدئویی گذاشته اند و شاید در اواخر قرن بیستم وب سایت ساخته اند. سازمانها امروزه احساس می کنند که رسانه های اجتماعی وسیله­ای برای تجارت هستند و خواهند بود و باید بر این موج سوار شوند(دیمتریداس^[۲۰]، ۲۰۱۲). رسانه های اجتماعی از طریق تبلیغات و بازاریابی، توانایی جذب مخاطبان خود را بسیار بالا برده و افزایش همکاری با سایتهای دیگر نیز به رشد تعداد کاربران آنان کمک میکند. به این ترتیب، صرف هزینه برای بازاریابی پاداشی به جز توسعه مستمر در حوزه تبلیغات تجاری اینترنتی در پی نخواهد داشت. مدیریت صحیح کسب و کار باعث رونق و عدم توجه به آن باعث خسران کار می شود. در حال حاضر، رسانه های اجتماعی بخشی جدایی ناپذیر از جامعه مدرن می باشند، و رسانه های اجتماعی به یک صنعت بزرگ تبدیل شده اند(آرن و دیگران^[۲۱]، ۲۰۱۳). شرکت های بزرگی مانند دل، مایکروسافت و اچ پی به طور موثر در خصوص کسب و کار از بازاریابی رسانه های اجتماعی استفاده می کنند و بودجه ای را نیز به این موضوع اختصاص می دهند و تعداد زیادی از کارکنان را در این خصوص تعلیم می دهند. در واقع بازاریابی رسانه های اجتماعی ، یک استراتژی بازاریابی اینترنتی می باشد که باعث کسب و کار در سازمان و رسیدن به جامعه هدف میگردد، بازاریابی رسانه های اجتماعی شامل تلاشی با بهره گرفتن از رسانه های اجتماعی برای متقاعد کردن مصرف کنندگان یک شرکت، جهت استفاده از محصولات و یا خدمات ارزشمند آن (زالی و دیگران، ۱۳۹۱). هدف اصلی بازاریابی رسانه های اجتماعی ایجاد یک کسب و کار بر پایه مشتری مداری و اعتبار یک شرکت به منظور توسعه و مدیریت کاری می باشد. هیچ کس نمی تواند ادعا کند که در عرصه بازاریابی رسانه های اجتماعی فقط مزایا و منافع نهفته است. بلکه در بازاریابی رسانه های اجتماعی همانند تمامی ابعاد زندگی، معایب و محاسن توامان و در کنار یگدیگر وجود دارد(الین^[۲۲]، ۲۰۱۰).

۲-۲ مبانی نظری:
۲-۲-۱ شبکه های اجتماعی:
۲-۲-۱-۱ تعریف شبکه اجتماعی:
در تئوری شبکه اجتماعی سنتی، یک شبکه اجتماعی به این صورت تعریف می شود که یک مجموعه ای از نهادهای اجتماعی که شامل مردم و سازمان ها که به وسیله مجموعه ای از روابط معنی دار اجتماعی به هم متصل اند وبا هم در به اشتراک گذاشتن ارزش ها تعامل دارند. شبکه های اجتماعی مجازی گونه ای از رسانه های اجتماعی هستند که بیشترین شباهت را به جامعه انسانی داشته و به فرد امکان برقراری ارتباط با شمار فراوانی از افراد دیگر است . شبکه های اجتماعی مجازی، نسل جدیدی از وب سایت های اینترنتی هستند(هاندی^[۲۳]، ۲۰۰۹).
۲-۲-۱-۲ پیشینه شبکه های اجتماعی
شبکه های اجتماعی، پیشینه­ای به قدمت حیات بشر داشته و پیوندی آشکار با همزیستی اجتماعی انسان­ها در کنار یکدیگر دارند. آنچه قابلیت شبکه های اجتماعی عصر کنونی را از گذشته متمایز میسازد، بستر شکل گیری شبکه های اجتماعی و مکانیزم های ارتباطات درونی آنها است. این قابلیت ها، توانایی تغییر در معادلات سنتی قدرت را نصیب این شبکه ها نموده است. ویژگی های عمده شبکه های اجتماعی فضای سایبر را در انعطافپذیری (بازسازی و واکنش پذیری در برابر تغییرات محیطی)، مقیاس پذیری (کوچک و بزرگ شدن) و توانایی تداوم حیات، بدون وابستگی به مرکزیتی واحد ذکر میکند. قابلیت مهم این شبکه ها، امکان ورود کنشگران جدید و وجود فضای تعامل گسترده با دیگران، تولید آزادانه محتوا، اشتراک گذاری دانش و اطلاعات، و استقلال آنها از مراکز قدرت رسمی است. در شبکه های اجتماعی فضای سایبر، قدرت کنترل رسمی جریان اطلاعات، به نفع بازیگران جدید، محدود شده و شبکه روابط بین کنشگران، سرمایه اجتماعی عظیمی را خلق کرده است. از یک سو، با گستردگی واسطه های انتشار اطلاعات، تمرکز قدرت در کنترل اطلاعات از میان رفته است؛ و از سوی دیگر، کانونهای قدرتی که در شبکه های اجتماعی، پیرامون ارزشها، ایده ها، و علایق مشترک شکل گرفته اند، در عرصه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در نقش بازیگران قدرتمند، اظهار وجود کرده اند. اکنون، رواج تجارت الکترونیکی و کسب و کارهای آنلاین، جنبه اقتصادی شبکه های اجتماعی را از اهمیتی چشمگیر برخوردار کرده است. شرکت ها، سازمان ها و صاحبان کسب و کارهای کوچک، میتوانند از طریق شبکه های اجتماعی تراکنش و داد و ستد مالی وسیعی داشته باشند. افزون بر ارتباطات صنفی که در بستر شبکه های اجتماعی تخصصی شکل می گیرد و متضمن منافع اقتصادی عظیمی برای طرفین است، از دیدگاه تجاری، هر کاربر شبکه های اجتماعی میتواند یک مشتری بالقوه تلقی شود. داده های مربوط به رفتار کاربران در شبکه و تعاملات و علایق آنان میتواند منبع اطلاعاتی مهمی برای شرکتها، سازمانها و دولتها باشد. از این رو،کشف علایق انبوه کنشگران شبکه و قرار دادن محصولات و خدمات مورد نظر در معرض دید آنان، برای تولیدکنندگان محصولات و خدمات اهمیت ویژه­ای دارد. مدیران شبکه های اجتماعی، نیز با دریافت هزینه و در اختیار قرار دادن اطلاعات مرتبط با خدمات و تولیدات شرکتها، از مدلهای گوناگونی برای انتشار حجم عظیمی از تبلیغات در بین کاربران بهره میبرند. این اطلاعات میتواند از دو منبع پروفایل و محتوای تعاملات کاربران استخراج شود. شاید اشاره دقیق به حجم گردش مالی حاصل از تجارت الکترونیکی از طریق شبکه های اجتماعی سایبر دشوار باشد، اما نگاهی به آمار میلیاردی کاربران شبکه های اجتماعی، میتواند پتانسیل اقتصادی موجود در آنها نشان دهد(رضایی و فاضلی، ۱۳۸۹).
۲-۲-۱-۳ رسانه های اجتماعی برای مقاصد تجاری
از هنگامی که واحد های تجاری شروع به استفاده از رسانه ای اجتماعی کردند زمان زیادی گذشته است. بدون شک شبکه های اجتماعی و کانال های مشابه در جهت پیشبرد عرضه طیف گوناگونی از ابزارها، کاربردها و توسعه دهنده ها را در اختیار آنان گذاشته اند. از آنجا که رسانه های اجتماعی می توانند توسط میلیون ها کاربر و متقاضیان ارزشمند به طور همزمان مورد استفاده قرار گیرد، کنترل کردن مخاطبین هدف را برای تجار بسیار ساده کرده است و صاحبان بازار تقریباً به همه اهداف همچون مدیریت برند و ساخت تصویر از آن، کاملاً دست یافته اند(اخوان، ۱۳۹۲).
۲-۲-۱-۴ رسانه های اجتماعی، ابزاری برای بازاریابی
آنچه که رسانه های اجتماعی برای تجار و بازاریابان انجام می دهند فراهم سازی بهترین و موثرترین بستر جهت بیان اهدافشان است. آنها می توانند به راحتی با کاربران و مشتریان ارتباط برقرار کنند. در دسترس بودن ابزارهای کم هزینه اختیار بیشتر در بازاریابی برنامه هایشان را فراهم می سازد تا بتوانند فناوری مناسب را با اخلاق اجتماعی ترکیب کنند. در واقع می توان گفت که بازاریابی رسانه های اجتماعی تلاشی است برای جلب انبوه مخاطبان برای کسب سود بیشتر که در مقیاس های کوچک عاید می شود. لذا می توان فرایند استفاده از رسانه های اجتماعی برای رونق کسب وکار و سود ویژه را در چهار سطح به شرح زیر بیان نمود:
۱- تدوین سیاست های بازاریابی جدید.
۲- نظارت و مدیریت فعالیت های شبکه های اجتماعی.
۳- دوره ارزیابی نتایج.
۴- اصلاح طرح ها، در صورت لزوم.
بازاریابی رسانه های اجتماعی از بسیاری جهات تاثیر بسزایی در کسب و کار می گذارد. کسب و کارها استفاده از شبکه های اجتماعی را به عنوان راهی برای کمک به ارتباط کارکنان و مشتریان و به منظور کسب اطلاعات در خصوص علایق و ویژگی های آنها و همچنین ارائه خدمات به مشتریان در یک محیط جذاب فناوری آغاز نموده اند . علاوه بر این شبکه های اجتماعی آنلاین محبوب و پرطرفدار تبلیغات آنلاین از خرده فروشی ها و شرکت های دیگر را جذب می کنند. قرار دادن تبلیغات آنلاین در وب سایت های شبکه های اجتماعی از مزیت حجم بازدید بالای مشتریان بالقوه بهره مند خواهند شد. بازاریابی با بهره گرفتن از شبکه اجتماعی یکی از روش های بازار یابی اینترنتی می باشد.
در این روش از بازاریابی شرکتها و فروشنده ها باید در شبکه های اجتماعی عضو شده و با انتشار محتوا، تصاویر، ویدیو و کمک گرفتن از سایر امکاناتی که در این شبکه ها وجود دارد نظر دیگر اعضای حاضر در این شبکه ها رو به خود جلب نموده و آنها را برای بازدید از وب سایت خود و خرید کالا و خدمات ترغیب نمایند(آندرو و دیگران^[۲۴]، ۲۰۱۰).
۲-۲-۱-۵ مزایای بازاریابی با شبکه های اجتماعی
- تقریبا می توان همه اقشار جامعه را در این شبکه ها پیدا کرد.
- محبوبیت شما در این شبکه ها بر رنکینگ وب سایت شما در موتورهای جستجو تاثیر گذار است.
- می توانید به پرسشهای کاربران پاسخ دهید و با آنها ارتباط نزدیک برقرار کنید.
- با انتشار یک تصویر، ویدیو یا مطلب جذاب می تواند هزاران هوادار برای خود دست و پا کنید.
- فعالیت در این شبکه ها باعث میشود افراد زیادی لینک محصولات شما را در پروفایل خود ببینند(گایاتری^[۲۵]، ۲۰۰۸).
۲-۲-۱-۶ معایب بازاریابی با شبکه های اجتماعی
- تعداد زیادی شبکه اجتماعی وجود دارد که هر کدام ویژگیهای مخصوص به خود را دارد.
- برای بازاریابی موثر در این شبکه ها باید حداقل یک ساعت در روز را به این کار اختصاص دهید.
- کاربران در این شبکه ها عقاید متفاوتی دارند و هر مطلبی را به اشتراک نمی گذارند.
- اکثر مطالبی که در این شبکه به اشتراک می گذارید مطالعه نمی شود.
- برای فعالیتهای تخصصی، مخاطبان شما بندرت به پروفایل خود در این شبکه ها سر می زنند(براد و پاولین^[۲۶]، ۲۰۰۶).
۲-۲-۱-۷ چشم انداز رسانه های اجتماعی
در روزگار گسترش فناوری هر کسی می تواند با تعداد بیشتری از شرکتها ارتباط داشته باشد آن هم با بهره گرفتن از کانالهای اجتماعی صرفا برای ایجاد اگاهی و حمایت با عنوان متفکران اجتماعی. یک شرکت برای تصمیم گیری های استراتژیک و اجرایی، در خصوص بهره مندی از رسانه های اجتماعی برنامه ریزی می کند. مانند برنامه ریزی برای بازاریابی بیشتر فروش موبایل و …از طریق رسانه های اجتماعی. در این رهگذر پر بدیهی ست که ما با موجی از ارائه دهندگان خدمات جمع آوری شده در شبکه های اجتماعی با قابلیت استفاده از تلفن همراه مواجه خواهیم شد. می توان گفت رسانه های ا جتماعی به جرات با چالشهای جدیدی روبرو هستند که نیاز به بازاریابی موثر و قدرت تکنیکهای ساختاری و هدفمند نمودن استراتژی رسانه های اجتماعی دارند تا بتوانند به بخش جدایی ناپذیری از طرح های بازاریابی کامل و هدایت شده تبدیل شوند. شرکتهای خدماتی متوجه این موضوع هستند که آنها نیز باید برای جلب مشتریان بیشتر حرکت کنند و این بدان معناست که رسانه های اجتماعی باید با جریان فن آوری حرکت نمایند. این فن آوری رسانه های اجتماعی را توسعه می دهد و عدم استفاده از آن فن آوری باعث عقب ماندگی خواهد شد(کیتزمن^[۲۷]، ۲۰۱۱).
۲-۲-۲ شبکه های اجتماعی گرایشی جدید در بازاریابی الکترونیکی:
در دنیای بازاریابی الکترونیکی مدل های کسب و کار جدیدی معرفی شده اند و گرایشات جدیدی نیز در حال ظهور می­باشند.یکی از آخرین گرایشات،وب سایت های شبکه های اجتماعی هستند که نه تنها تعداد زیادی کاربر و بازدید کننده را جذب کرده ­اند بلکه مکانی برای قرار دادن تبلیغات آنلاین شرکت ها و کمپانی های مختلف می باشد. شبکه های اجتماعی مردم را با همه انواع مختلف علاقه ها مرتبط کرده و یکی از نواحی درحال گسترش در استفاده از شبکه ­های اجتماعی محیط های شرکتی و صنفی می باشد(مانگولد و فالز^[۲۸]، ۲۰۰۹).
کسب و کارها استفاده از شبکه های اجتماعی را به عنوان راهی برای کمک به ارتباط کارکنان،مشتریان برای به دست آوردن اطلاعات و کمک را آغاز کرده اند. کمپانی های کسب و کار از سرویس های شبکه های اجتماعی برای حمایت از محصولات خود و یا سرویس دهی به مشتری به عنوان گرایشی جدید استفاده می کنند. علاوه بر شبکه های اجتماعی استفاده شده به وسیله کمپانی­ها، فراهم آوردن سرویس­های کارمندان یا مشتری­ها، شبکه های اجتماعی آنلاین محبوب مثل نینگ دات کام^[۲۹] تبلیغات آنلاین از خرده فروشی­ها و شرکت­های دیگر را جذب می کنند. قرار دادن تبلیغات آنلاین در وب سایت های شبکه ­های اجتماعی از مزیت حجم بازدید بالای مشتریان بالقوه بهره مند خواهند شد. اکثر کسب و کارهای آنلاین از مدل­های درآمدی چندگانه استفاده می کنند و تقریباً تمام وب سایت های شبکه های اجتماعی از مدلهای درآمدی تبلیغات، حق اشتراک و کارمزد پیوند استفاده می کنند. ولی منبع درآمد اصلی شبکه های اجتماعی آنلاین تبلیغات و کارمزد پیوند می باشد. حق اشتراک سهم کمتری در میزان درآمد آن ها دارد(ترینر و دیگران^[۳۰]، ۲۰۱۲).
۲-۲-۳ آیا شبکه های اجتماعی تجارت الکترونیک را بهبود می بخشد؟
شبکه های اجتماعی تاثیر بسیار مهمی بر چگونگی ارتباط کاربران اینترنت دارند. امروزه کاربران اینترنت به دنبال تحقیق و تقسیم اطلاعاتشان هستند. نتایج نشان می دهد هنگامی که اکثر کاربران در شبکه های اجتماعی درگیر نباشند، آنهایی که با دوستانشان از طریق شبکه های اجتماعی تراکنش و داد و ستد دارند، معمولاً منفعت های مهمی در فرم رضایت بالاتر کاربران بدست می آورند. کاربران به این شبکه­ ها ملحق شده،پروفایل­های خود را منتشر و پشتیبانی کرده و ارتباطاتی را با دوستانشان ایجاد می کنند(انیهورتی و دیگران^[۳۱]، ۲۰۱۳).
نتیجه این ارتباطات اجتماعی سندی است که نشان دهنده سطح و مقدار اعتماد ایجاد شده بین کاربران مرتبط می باشد . افراد بسیاری معتقدند که افزایش بازارهای آنلاین با خصوصیات و ویژگی های شبکه های اجتماعی باید اعتماد مابین طرفین تراکنش و رضایت کاربران را بهبود بخشد(کاتمن^[۳۲]، ۲۰۰۷).
مشتریان بازارهای آنلاین سنتی مانند کریج لیست^[۳۳] و ای بی ^[۳۴]به طور معمول با افرادی کاملاً غریبه داد و ستد انجام میدهد که آن­ها را در برابر متقلّبین آسیب پذیر می نماید. در حالی که یک بازار اجتماعی ویژگی های شبکه های اجتماعی را با جامعه خرید آنلاین جمع کرده و به مشتریان اجازه خرید از دوستان یا دوستان دوستانشان را می­دهد(رامو^[۳۵]، ۲۰۱۰).
برای ارزیابی تاثیر شبکه های اجتماعی بر بازارهای آنلاین ارتباط کاربران و رفتار آن­ها از طریق یک پایگاه داده­ای بزرگ از کاربران آوراستاک آوکشن^[۳۶] مورد مطالعه قرار گرفته است(دیترمیداس^[۳۷]، ۲۰۱۲).
آوراستاک آوکشن یک خانه حراجی مشابه با ای بی می باشد. ولی از لحاظ اجتماع شبکه های اجتماعی،با جامعه بازار،تک و منحصر به فرد می باشد. همانند دیگر شبکه های اجتماعی این حراجی نیز کاربران را تشویق به ایجاد یک پروفایل از طریق یک صفحه اختصاصی همراه با تاریخچه فردی ، عکس و ارتباط با دوستان می نماید.ولی بر عکس شبکه های اجتماعی معمولی این سایت شامل اولویت های خرید و سیاست های بازگشت می باشد(جان^[۳۸]، ۲۰۰۹).
آوراستاک آوکشن از اعضای ۲ شبکه مختلف حمایت و پشتیبانی می­ کند. کاربران می توانند از طریق ایجاد رابطه دوستی با سایر کاربران، عضو شبکه اجتماعی شوند و کاربرانی که آیتم هایی را خرید یا فروش می نماید قسمتی از شبکه کسب و کاری خواهند شد.جایی که هر لینک،۲ کاربر را که در آن تراکنش سهیم و دلالت داشته اند را بهم متصل می کند. برای هدایت و راهنمایی تصمیم گیری­های مالی آن ها،این وب سایت اطلاعات کاربران برای چگونگی ارتباط با هر شرکت تجاری بالقوه ای را پیشنهاد می­دهد.
آوراستاک آوکشن شبکه­ ای اجتماعی و خرده­فروشی آنلاین با چهار صد هزار کاربر است که نام تجاری کالاها را پیشنهاد و قیمت آن­ها را از طریق اینترنت کاهش و تخفیف قائل می شود (شفیعی و دیگران، ۱۳۹۰).
۲-۲-۴ شبکه های اجتماعی و تجارت الکترونیک:
این روزها مشتریان به طور چشمگیری رفتارهایشان را هم­راستا با تکنولوژی و محیط اقتصادی دنیا تغییر می دهند . آن ها حجم زیادی از اطلاعات را به دست می آورند ، از محصولات با خبر،با آن ها آشنا و اعتمادشان را نسبت به تبلیغات از دست می­ دهند. محصولات و خدمات سفارشی را ترجیح می دهند و کانال های خرید خود را تغییر می دهند. بنابراین کسب و کارها برای بقای خود مجبور به اصلاح یا حتی تغییر استراتژی های تبلیغاتی خود برای از عهده بر آمدن تغییرات،حقایق و رفتارهای مشتریان خود می باشند . این روزها تجارت الکترونیک در حال انتقال از حالت تراکنش پایه به سمت شبکه اجتماعی پایه یا اعتماد پایه می باشند(کمالیان و دیگران، ۱۳۸۹).
۲-۲-۴-۱ چرا ایجاد ارزش مهم است:
هنگامی که در مورد تغییر در کسب و کار صحبت می شود خواه این تغییرات در ساختار سازمانی باشد و خواه در مورد وارد کردن تکنولوژی جدید،لازم است این اطمینان حاصل شود که این تصمیم تغییر، استراتژیک و کارآمد باشد. اگر چه بعید است که هر تغییری در فرم پولی جامه عمل پوشیده شود ولی لازم است که این تغییر کمپانی را در مدت زمان کوتاه یا بلند در مسیری خوب، تحت تاثیر قرار دهد.
تا اندازه­ای دشوار است که در مورد خوب یا بد بودن سرمایه گذاری شرکت ها در تکنولوژی های موبایل و الکترونیک قضاوت شود،که البته شبکه های اجتماعی نیز یکی از مثال­های چنین سرمایه گذاری هایی می باشند(صفایی و دیگران، ۱۳۸۹).
برای اتخاذ یک تصمیم درست در مورد استفاده از شبکه های اجتماعی، لازم است متدی غیر از مدل پولی انتخاب شود. بر اساس نظریه جلسی^[۳۹] تکنولوژی اگر طوری ساخته و اجرا شوند که محدودیت های ممکن در داخل ساختار زندگی روزمره کاربران را توسعه و شرح بدهد هنگامی که موانع از بین بروند به جای این که انتخاب های متعددی فراهم شود برای کاربران بالقوه ارزش ایجاد خواهد کرد و می تواند فرصت هایی را برای حمایت بیشتر در مقایسه با تکنولوژی های موجود پیشنهاد کند. برای واضح نمودن آن، ویژگی های یک ارزش است که تعیین می کند چگونه آن ارزش می تواند ایجاد شود.

بیشترین همبستگی بین میزان هتروزیس و فاصله ژنتیکی بر اساس مارکر های مولکولی ISSR مربوط به صفت عملکرد (^** ۳۰ r= )می باشد . که همبستگی قابل قبولی برای این صفت می باشد اما برای سایر صفات همبستگی معنی داری مشاهده نشد.

مقایسه دندروگرام های حاصل از داده های صفات مورفولوژیک و داده های مولکولی حاصل از مارکر های ISSR نشان می داد که شباهت زیادی به یکدیگرندارند بطوریکه فقط والد های P₃ و P₄ در هر دو کلاستر در یک گروه قرار دارند و بقیه والدین در گروه های مختلفی قرار گرفته اند.
پیشنهادات :
باتوجه به تنوع ارقام موجود در کشور لاین های متنوعی برای بررسی میزان هتروزیس و قابلیت ترکیب پذیری آنها توصیه می شود، از والدین دارای صفات مهم دیگر نیز در تلاقی ها استفاده گردد.
استفاده از سیستم نر عقیمی و شناسایی لاین های نرعقیم برای تلاقی ها ، و تعیین مارکرهای ساده در مرحله گیاهچه ای برای شناسایی گیاهان نر عقیم.
هیبرید های حاصل از این تحقیق به منظور بررسی تاثیر شرایط محیطی مختلف ،در مکانها و زمان های متفاوت کشت و نتایج با نتایج این مطالعه مقایسه گردد.
در مورد تولید ارقام صد درصد مقاوم به آفات و بیماریها و نحوه کنترل ژنتیکی آنها تحقیقات کاملی صورت گیرد.
جهت بررسی الگوی تنوع ژنوتیپ های والدینی از سایر مارکرهای مولکولی AFLP، RAPD و … استفاده شود.
منابع
اهدائی ب .۱۳۸۲٫ اصلاح نباتات .انتشارات دانشگاه تهران
ارزانی ا. ۱۳۸۳٫ اصلاح گیاهان زراعی. مرکز نشرجهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان.
باقری ا.،یزدی صمدی ب.،تائب م.،و احمدی م.ر.۱۳۸۰٫بررسی همبستگی و روابط بین عملکرد و سایر صفات کمی و کیفی گلرنگ .مجله علوم کشاورزی،۳۲(۲):۳۰۷-۲۹۵٫
برادران و . ر.، و زینالی خانقاه ح.۱۳۷۵٫ بررسی رابطه ژنتیکی عملکرد و اجزای آن و مطالعه همبستگی صفات مهم زراعی در گلرنگ از طریق تجزیه عملیات .چکیده مجموعه مقالات چهارمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ،دانشگاه صنعتی اصفهان .
رحیمی نژاد م.ر. ۱۳۸۵٫سیستماتیک مولکولی گیاهی. انتشارات دانشگاه اصفهان .
زینعلی ا.۱۳۷۸٫ گلرنگ (شناخت ،تولید و مصرف ).انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
سعیدی ح. ۱۳۸۴٫سیستماتیک گیاهی.انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان.
عبدمیشانی س. و شاه نجات بوشهری ع.ا.۱۳۷۶٫ اصلاح نباتات تکمیلی.جلد اول و دوم.انتشارات دانشگاه تهران .
فارسی م.،باقری ع .۱۳۸۸٫اصول اصلاح نباتات .انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
فرشادفر ع. کاربرد ژنتیک کمی در اصلاح نباتات جلد اول و دوم .۱۳۷۷٫ انتشارات دانشگاه رازی(صاق بستان).
قربانزاده نقاب م.۱۳۸۹٫ارزیابی ژنتیکی و فیلوژنتیکی ژرم پلاسم گلرنگ با بهره گرفتن از شاخص های فنوتیپی و مارکرهای مولکولی ،رساله دکتری بیوتکنولوژی گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد .
قره یاضی ب.۱۳۸۵٫ایران و تنوع زیستی گونه های گیاهی.نشریه پیام کشاورزی،۱۶-۱۵٫
قره یاضی ب.۱۳۸۰٫کاربرد نشانگرهای DNA در اصلاح نباتات .کارگاه آموزشی کاربرد نشانگرهای مولکولی DNA در کشاورزی و منابع طبیعی،دانشگاه گیلان.
قدرتی غ.ر.۱۳۷۶٫ بررسی تنوع ژنتیکی و سیتوژنتیکی توده های بهاره بومی گلرنگ ایرانی.
گریوانی ح.بی همتا.،سیاه سر ب.،و.ناروئی راد م.ر.۱۳۸۸٫بررسی پیشرفت ژنتیکی و توارث پذیری صفات مختلف در گلرنگ جهت انتخاب صفات در استراتژی های اصلاحی .دهمین کنفرانس ژنتیک ایران ،تهران .
محمد فارسانی ط.،اعتمادی ن.ا.، و طباطبائی ب.ا.۱۳۸۶٫ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه بندی نمونه های گیاه چمنی (Cynodon dactylon) با بهره گرفتن از صفات مورفولوژیک و نشانگرهای مولکولی ISSR. پنجمین همایش ملی بیوتکنولوژی ایران ،تهران .
میرشمسی کاخکی ا. ۱۳۸۲ .ارزیابی پتانسیل مارکرهای RAPDدر تخمین هتروزیس در گوجه فرنگی .پایان نامه کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد .
ناصری ف.۱۳۷۰٫دانه های روغنی.انتشارات آستان قدس رضوی.
نقوی ،م.ر.ملبویی،م.ع.، ورشیدی منعضوس.۱۳۸۸٫بیوانفورماتیک(داده پردازی زیستی).انتشارات دانشگاه تهران،تهران.

در دنیای امروز مبادلات برون­مرزی بدون اینترنت و کارتهای اعتباری پذیرفته شده در سطح بین المللی امکان پذیر نیست. نتایج نشان دهنده رابطه معنی­دار و معکوس میان تأثیر استفاده از ابزارهای نوین بانکداری الکترونیک بر نقدینگی در اقتصاد ایران وجود دارد. باید توجه داشت که استفاده از این ابزارهای نوین طی این چند سال نحوه دسترسی مشتریان بانکی را تغییر داده است.
در سال های اخیر، روند رو به رشد استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک در سیستم بانکی کشور قابل توجه است، حال آنکه در طی این مدت رشد نقدینگی در اقتصاد ایران به شدت افزایش یافته است و لذا این گمان می رود که رابطه ای میان استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک و رشد نقدینگی وجود داشته باشد.
در یک نگاه کلی می توان ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک را زیر مجموعه ای از کسب و کار الکترونیک که ارمغان فن­آوری اطلاعات می باشد، دانست. استقرار تجارت الکترونیک نیازمند بسترسازیهای مناسب اقتصادی، فنی، مخابراتی، حقوقی، انسانی و فرهنگی می باشد. بانکداری الکترونیک و به تبع آن پول الکترونیک و ابزارهای آن به عنوان یکی از مهمترین بسترهای لازم در زمینه تجارت الکترونیک، از طریق تسهیل در پرداخت و نقل و انتقال الکترونیکی وجوه معاملات اینترنتی می تواند زمینه رشد و توسعه تجارت الکترونیکی را بیش از پیش فراهم نماید. در نتیجه گسترش کاربرد پول الکترونیکی آثار اقتصادی،سیاسی، تجاری و اجتماعی چشمگیری به همراه خواهد داشت.
دراین پایان نامه ضمن آشنایی و بررسی روند به کارگیری و توسعه ابزارهای نوین پرداخت درسیستم بانکی بانک رفاه کارگران، جایگاه اثرات استفاده از ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک (خودپرداز، پایانه فروش و پایانه شعب) بر متغیر کلیدی و مهم مدیریت نقدینگی در بانک رفاه مورد بررسی  قرار می­گیرد. در این راستا با بهره گرفتن از روش های اقتصادسنجی و به کارگیری تکنیک رگرسیون اثرات استفاده از تکنولوژی های جدید بر نقدینگی می پردازیم و در بخش آخر نیز ضمن نتیجه گیری و ارائه خلاصه مباحث، پیشنهادهای لازم جهت توسعه و به کارگیری ابزارهای نوین پرداخت الکترونیک در بانک رفاه ارائه می گردد.

• پیشینه تحقیق

محمدالادم و نجوان عبدالت(۲۰۰۹) در مطالعه­ایی که صورت داده­اند به بررسی اثر توسعه پول الکترونیکی بر سیاست پولی و نقش بانک مرکزی پرداخته اند. در سال های اخیر منافع قابل توجهی در توسعه پول الکترونیکی وجود دارد. طرح های پول الکترونیکی تا به پتانسیل به سر می برد از پول نقد به عنوان مهمترین ابزار ساخت پرداخت­های کوچک ارزش و معاملات از جمله ساده تر و ارزان تر برای هر دو می تواند مصرف کنندگان و تجار پول الکترونیکی سابقه ای از بودجه ها و یا "ارزش "در دسترس را به یک مصرف کنندگان دستگاه های الکترونیکی را در اختیار او ذخیره می شود، یا بر روی یک کارت اعتباری و یا در یکرایانه های شخصی برای استفاده بیش از یک شبکه رایانه ای مانند اینترنت است .این مقاله استدلال می کند که پول به خوبی به شبکه، می تواند تبدیل به یک شکل مهم از ارز در آینده.چنین توسعه اثربخشی و اجرای سیاست های پولی را تحت تاثیرقرار دهد.گریک افزایش استفاده از پول الکترونیکی قابل ملاحظه تقاضا برای ذخایر بانک مرکزی را محدودکند. (پازوکی و امیرخانی، ۱۳۹۰)

محمدالصمدی(۲۰۱۱) درمقاله مورد بررسی اثر بانکداری الکترونیک را بر سیستم بانکداری کشور اردن تجزیه وتحلیل کرده است. بانکداری الکترونیکی تبدیل شده است به یکی از مهم ترین و مدرن ترین برنامه های کاربردی گسترش قابل توجهی در طول سال گذشته شاهد بوده است .این مطالعه به بررسی تاثیر بانکداری الکترونیکی بر عملکرد بانک اردن .تجزیه و تحلیل تجربی شده است بر روی داده های ۲۰۱۰ انجام شده است. (پازوکی و امیرخانی، ۱۳۹۰)
قنبری و براتی(۱۳۸۸) درمطالعه­ای به عنوان اثر بانکداری الکترونیکی بر سودآوری سیستم بانکی (مطالعه موردی بانک صادرات ایران) از آنجا که اقتصاد ایران بر پایه نظام پولی پایه­ریزی گردیده، بانک­ها به عنوان مهمترین نهاد بازار پول، دارای نقش و اهمیت فراوان در اقتصاد و بالطبع توسعه کشور می باشند، صنعت بانکداری یکی از صنایعی است که بیشترین تأثیر را از پیشرفت های ناشی از فناوری های مربوط به اطلاعات و ارتباطات پذیرفته است. این مقاله با بهره گرفتن از شاخص های عمده بانکداری الکترونیکی به بررسی تأثیر آن ها بر سودآوری بانک پرداخته است. کاربرد بانکداری الکترونیکی درصنعت بانکداری کشورهنگامی مفیدارزیابی می شود که سرمایه گذاری های انجام شده از سوی بانک ها در این زمینه سودآوری آنها را افزایش دهد. (پازوکی و امیرخانی، ۱۳۹۰)
مدل به کار رفته در این پژوهش بر مبنای نظریه ساختارگرایی بوده که در آن بازده کل دارایی به عنوان متغیر وابسته و شاخص تمرکز بازار بانک، اندازه بانک، تعداد ماشین های خودپرداز بانک، تعداد پایانه های فروش، تعداد پایانه های شعب به عنوان متغیرهای توضیحی تعریف می شوند. مدل با بهره گرفتن از داده های تلفیقی مربوط به بانک صادرات ایران در ۲۸ استان کشور برای دوره زمانی برآورد می شود.
نتایج براساس مدل اثر تصادفی با بهره گرفتن از نرم افزار Stata 1388-1380 نشان می دهد شاخص تمرکز بازار بانک، اندازه بانک، تعداد ماشین های خود پرداز و تعداد پایانه های فروش ، اثر مثبت و معنادار بر سود آوری بانک داشته است . اما ،تعداد پایانه های شعب دارای اثر منفی بر سودآوری بانک داشته است.

• تاریخچه بانکداری الکترونیک در جهان

زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال ۱۹۱۸ میلادی برمی‌گردد، یعنی هنگامی که بانکهای فدرال رزرو آمریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف می‌پرداختند. این بانک بعدها با توسعه موسسات تهاتری خودکار (در سال ۱۹۷۲) زمینه استفاده گسترده از پول الکترونیک را فراهم کرد. اینترنت در سال ۱۹۷۰ توسط متخصصین دانشگاهی، به منظور اشتراک دریافت ها، توسعه یافت و تا سال ۱۹۹۳ محبوبیت اینترنت برای عموم و خصوصاً تجاری که امید به گسترش مشتریانشان را داشتند، افزایش پیدا کرد. عواملی که بانکداران را به سمت اینترنت متوجه ساخت عبارت بود از: مواجه شدن با مبالغ هنگفت، مشتریان زیانده و رقابت بین غیر بانکی ها. در سال ۱۹۹۴، بانکها شروع به کاوش در اینترنت کردند تا به عنوان یک سیستم تحویلداری پیشنهادی برای محصولات و خدماتشان، از بانکداری اینترنتی استفاده کنند. این نوع بانک برای هر تراکنشی قیمت کمتری را از بانک های شعبه دار پیشنهاد کرد. همچنین به دسترسی بازارهای جهانی و آسایش بیشتر مشتریان توجه بیشتری نشان داد. تا ژانویه ۱۹۹۵، فقط ۲۴ بانک بر روی شبکه اینترنت وجود داشت. لیکن، به فاصله یک سال،‌۸۰۰ بانک به این تعداد افزوده شد، به طوری که کارشناسان بانکهای صنعتی تخمین زدند که بانک های شمال آمریکا تا سال ۲۰۰۰، حدود ۱۵۰۰ شبکه اینترنت تاسیس خواهند کرد.
اولین تجربه ساخت دستگاه خودپرداز به سال ۱۹۳۹ برمی‌گردد. این دستگاه که توسط سه مخترع به نام‌های لاتر، جرج و سیمجیان ساخته شد، مورد توجه بانک‌ها و سازمان‌ها قرار نگرفت. با وجود این تجربه ناموفق، سه مخترع دیگر با نام‌های دان وتزل، تام بارنز و جرج چستین در سال ۱۹۶۸، ساخت دستگاه خودپرداز را با مفهومی جدید آغاز کردند. ساخت اولین نمونه آنها، پنج میلیون دلار هزینه دربر داشت. محصول این پروژه در سال ۱۹۷۳ به عنوان اولین دستگاه خودپرداز در بانک کمیکال در شهر نیویورک نصب شد. اولین نسل از دستگاه‌های خودپرداز، به صورت آفلاین کار می‌کردند و پول به صورت خودکار از حساب مشتریان کسر نمی‌شد. بنابراین فقط مشتریان ویژه‌ای که از اعتبار خاصی برخوردار بودند،مجاز به استفاده از این دستگاه‌ها بودند.(دانشنامه ویکیپدیا، ۱۳۹۲)
منادی سرویس‌های بانکداری خانگی مدرن سرویس‌های بانکداری از راه دور از طریق رسانه‌های الکترونیکی در اوایل دهه هشتاد بودند. در اواخر دهه هشتاد کلمه آنلاین محبوب شد و به استفاده از یک پایانه، صفحه کلید، و صفحه نمایش برای دسترسی به سیستم بانکی از طریق یک خط تلفن اطلاق می‌شد. کلمه بانکداری خانگی همچنین می‌تواند به استفاده از یک صفحه کلید کوچک عددی برای فرستادن صدا از طریق خط تلفن به وسیله دستورالعمل هایی برای بانک اطلاق شود. سرویس‌های آنلاین در سال ۱۹۸۱ در نیویورک شروع به کار کردند زمانی که چهار بانک بزرگ شهر سرویس‌های بانکداری خانگی را به وسیله سیستم ویدئوتکس (Videotex) ارائه کردند. به دلیل شکست تجاری تکنولوژی ویدئوتکس این سرویس‌های بانکداری هرگز محبوب نشد به جز در فرانسه –جایی که استفاده از ویدئوتکس به وسیله شرکت telecom تامین مالی می‌شد- و انگلستان – که سیستم prestel استفاده می‌شد. اولین سرویس‌های بانکداری آنلاین خانگی در انگلستان به وسیله شرکت ساخت و ساز ناتینگهام (NBS) در سال ۱۹۸۳ پایه ریزی شد. سیستمی که استفاده می‌شد بر پایه سیستم prestel انگلیسی بود و از یک رایانه – مثل BBC Micro- یا صفحه کلید متصل به سیستم تلفن و دستگاه تلویزیون استفاده می‌کرد. این سیستم (که ارتباط خانگی-homelink- نامیده می‌شد) مشاهده آنلاین صورتحسابها، انتقالات بانکی و پرداخت قبوض را ممکن می­ساخت. برای انجام انتقال بانکی یا پرداخت قبوض، باید یک دستورالعمل نوشته شده حاوی جزئیات دریافت کننده موردنظر به NBS فرستاده شود و آنجا اطلاعات وارد سیستم homelink شود. اغلب دریافت کنندگان، شرکت‌های گاز و برق و تلفن و حساب هایی در بانک‌های دیگر بودند. اطلاعات پرداخت انجام شده از طریق Prestel توسط دارنده حساب وارد سیستم NBS می‌شود. یک چک توسط NBS برای دریافت کننده وجه فرستاده می‌شود و یک اطلاعیه حاوی جزئیات پرداخت نیز برای دارنده حساب فرستاده می‌شود. سیستم BACS بعدها برای انتقال مستقیم پرداختی ابداع و استفاده شد. موسسه اعتباری فدرال استنفورد اولین موسسه‌ای بود که در اکتبر سال ۱۹۹۴ سرویس‌های بانکداری اینترتی را به همه اعضای خود ارائه کرد. (فکور ثقیه، ۱۳۸۸)

• تاریخچه بانکداری الکترونیک در ایران

سابقه فعالیت‌های بانکداری الکترونیک در ایران به سال ۱۳۵۰ برمی‌گردد. در آن موقع بانک تهران با در اختیار گرفتن بین ۷ تا ۱۰ دستگاه خودپرداز در شعبه‌های خود نخستین تجربه پرداخت اتوماتیک پول را تنها در همان شعبه نصب شده بر عهده داشتند. ‌اواخر دهه ۱۳۶۰ بانک های کشور با توجه به کاربرد کامپیوتر شخصی و احساس نیاز به اتوماسیون عملیات بانکی به رایانه‌ای کردن عملیات بانکی پرداختند. طرح جامع اتوماسیون بانکی پس از مطالعه و بررسی­های گوناگون در قالب پیشنهادی برای تحولی جامع در برنامه‌ریزی فعالیت های انفورماتیکی بانک­ها به مسئولان شبکه بانکی ارائه شد که با مصوبه مجمع عمومی بانک­ها در سال ۷۲ طرح جامع اتوماسیون سیستم بانکی شکلی رسمی به خود گرفت. در همان سال بانک مرکزی، شرکت خدمات انفورماتیک را به عنوان سازمان اجرایی طرح جامع انفورماتیک سیستم بانکی تاسیس کرد. طی سال های ۷۲ و ۷۳ جرقه های ایجاد سوییچ ملی جهت بانکداری الکترونیکی زده‌ شد و در همان راستا شبکه ارتباطی بین بانک ملی و فروشگاه های شهروند ایجاد شد. در خرداد ۱۳۸۱ مجموعه مقررات حاکم بر مرکز شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی موسوم به شتاب به تصویب رسید. بدین­سان اداره شتاب بانک مرکزی در ۱/۴/۱۳۸۱ تاسیس و با هدف فراهم کردن زیرساخت بانکداری الکترونیکی آغاز به کار کرد. شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه های خود پرداز سه بانک رسماً متولد شد (بانک­های کشاورزی، توسعه صادرات و صادارت ایران در پایلوت اولیه این طرح حضور داشتند و بانک­های خصوصی سامان و کارآفرین نیز درخواست کردند که درآزمایش­های اولیه شتاب حضور داشته باشند). درحال حاضر بیشتر بانک­های ایران بطورمستقیم طرح­های بانکداری الکترونیکی خود را پیش برده و می برند. بانک ملی با طرح سیبا، بانک تجارت با طرح SGB، بانک صادرات با طرح سپهر، بانک رفاه با طرح جاری همراه، بانک کشاورزی با طرح مهر، بانک ملت با طرح جام و بانک­های خصوصی با طرح بانکداری ۲۴ ساعته و به صورت مجزا و منفرد، بانکداری الکترونیکی را درحوزه تحت پوشش خود تجربه کرده و می کنند. (سید جوادین و سقطچی، ۱۳۸۵)

• معرفی بانکداری الکترونیک

بانکداری الکترونیک یا برخط یا اینترنتی، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارائه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهای بین شعبه‌ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارائه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به مشتریان که با بهره گرفتن از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز (۲۴ ساعته) از طریق کانال‌های ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند.
مولر (۲۰۰۸)، بانکداری الکترونیک را استفاده بانک‌ها از اینترنت برای ارائه خدمات بانکی به مشتریان و استفاده مشتریان از اینترنت برای ساماندهی، کنترل و انجام تراکنش بر روی حسابهای بانکی خود تعریف می‌کند.  با این حال، برخی از صاحبنظران تعریف کلی تری ارائه کرده اند و استفاده از سایر ابزارها و کانالهای الکترونیک نظیر تلفن همراه، تلفن و تلویزیون دیجیتال به منظور اطلاعرسانی، ایجاد ارتباط و انجام تراکنش بانکی را نیز مشمول تعریف بانک‌داری الکترونیک دانسته اند. مهمترین کانال‌های بانکداری الکترونیک عبارتند از:

• رایانه‌های شخصی(بانکداری اینترنتی)

• کیوسک و شعبه های الکترونیکی

• شبکه‌های مدیریت یافته

• تلفن ثابت و فناوری های مرتبط با آن

• تلفن همراه و فناوری های مرتبط با آن