۳-۲-۲- بررسی تغییرات طیف‌سنجی FT-IR برای تخریب سونوشیمیایی MG در حضور کاتالیزور کبالت

بدین منظور در این قسمت از آزمایش با بهره گرفتن از این تکنیک به بررسی تغییرات رخ داده در اثر تابش امواج فراصوتی با بهره گرفتن از کاتالیزورها (پرسولفات و کبالت) در تخریب سونوشیمیایی MG می‌پردازیم. با توجه به این که محلولهایمان به حالت مایع هستند برای طیف گیری از نمونه‌های مایع یک قطره از نمونه‌مان را بین دو سل از جنس برمیدپتاسیم(KBr) قرار داده و طیف را با بهره گرفتن از دستگاه اندازه می گیریم و بر اساس آن شکل ۳-۱۲ بدست می آید . در شکل قسمت‌های d ,c ,b ,a نمایانگر محتوی و غلظت های مختلف محلولهایمان هستند که میزان غلظت برای هر قسمت بر اساس غلظت بهینه ای که از قسمت های قبلی تعیین شده است انتخاب کردیم که بدین ترتیب می‌باشند، a: MG به تنهایی به غلظت mg/L30 ، b: MG به غلظت mg/L 30 به همراه پرسولفات به غلظت L/g 11 ، c: MG به غلظت mg/L 30 و پرسولفات به غلظت L/g 11 و کبالت به غلظت L/g 11 ، d: MG به غلظت mg/L30 و پرسولفات به غلظت L/g 13و رزین کبالت به غلظت L/g 10 ، در هر چهار مرحله حجم محلولمان mL 30 می‌باشد که در داخل بالن mL50 ریخته و به داخل حمام التراسونیک با دمای ℃۲± ۲۵ منتقل کردیم .   از بالن در تماس با آب حمام التراسونیک می‌باشد . زمان تابش‌دهی در هر چهار قسمت ۲۰ دقیقه بوده است . پس از پایان ۲۰ دقیقه طیف سنجی را انجام می دهیم. نتیجه ای که از طیف سنجی FT-IR برای چهار نمونه مان بدست آوردیم مشابه بود ولی شدت پیکها تفاوت داشته‌اند . پیک‌های انتقالی در ۳۴۵۰ ، ۲۰۷۵ ،۱۶۴۰ و ۷۰۰ cm^-1 ظاهر شده‌اند، می‌توانند به ترتیب به گروه‌های عاملی هیدروکسیل ، X=N=Y ، C=C (و یا حلقه آروماتیک) و C-Cl نسبت داده شوند که نشانگر اتصال کلر اسیدی به یکی از کربن های MG می باشد و همچنین نیتروژن MG که بصورت سه پیوند یگانه می باشد بعد از تخریب سونوشیمیایی بصورت دو پیوند دوگانه در آمده است .

شکل ۳-۱۲:طیف FT-IR برای تخریب سونوشیمیایی MG در حضور کاتالیزور کبالت، ℃۲± ۲۵ T=
a :رنگ خالص ،b MG+PS :، c MG+PS+Co :، MG+PS+Co (resin): d
۳-۳- نتیجه‌گیری
در این تحقیق تأثیر امواج التراسونیک (US) و کاتالیزورهای مختلف بر تخریب مالاشیت سبز (MG) به عنوان آلاینده ی صنایع نساجی مورد مطالعه قرار گرفت. تحقیقات نشان داد تخریب مالاشیت سبز بوسیله رادیکال‌های سولفات فعال شده توسط امواج التراسونیک و یون‌های آهن و کبالت انجام شدنی است. اثر فرایندهای مختلف شامل US، US+PS، US+Fe، US+Fe(resin)، US+PS+Fe، US+Co، US+Co(resin)، US+PS+Co در تخریب MG بررسی گردیده و درصد رنگ‌زدایی فرایندها به ترتیب ۳۳%، ۹۸%، ۵۱%، ۳۸%، ۸۹%، ۶۰%، ۴۳% و ۹۹% می‌باشد و سیستم US+PS+Co به عنوان موثرترین روش تخریب مالاشیت سبز انتخاب شده است. سرعت تخریب سونوشیمیایی MG تحت شرایط بهینه از شبه مرتبه اول تبعیت می‌کند و با افزایش غلظت MG سرعت واکنش کاهش می‌یابد ولی با افزودن پرسولفات، آهن و کبالت به عنوان کاتالیزور سرعت واکنش افزایش می‌یابد. pH تأثیر چندانی در تخریب MG ندارد. اثرات پارامترهای عملیاتی مختلفی نظیر دز پرسولفات، دز رزین آهن، دز رزین کبالت، زمان تماس مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج طیف‌سنجی FT-IR تغییرات شیمیایی MG بوسیله تخریب سونوشیمیایی و افزودن کاتالیزورهای مختلف را نشان داده است.
۳-۴- پیشنهادات

1. 1. استفاده از کاتالیزورهای مختلف نظیر Mn، Zn، Au، Cu در تخریب سونوشیمیایی مالاشیت سبز.

1. 1. استفاده از پرسولفات در تخریب سونوشیمیایی رنگ‌های دیگر نظیر ردامین، اسید زرد و…

1. 1. استفاده از سایر تجهیزات ماورای صوتی نظیر پروب و مقایسه کارایی آن با حمام التراسونیک

1. 1. استفاده از امواج سونیکاسیون در فرکانس‌ها و توان‌های مختلف و مقایسه تأثیر فرکانس و توان در حذف آلاینده‌های محیط زیست.

فهرست منابع
۱٫ Nageswara Rao, A., Sivasankar, B., Sadasivam, V., 2009, Kinetic study on photocatalytic degradation of Direct Yellow 12 in the presence of ZnO catalyst, J. Mol. Catal. A-Chem, ۳۰۶, ۷۷-۸۱٫
۲٫ Sauer, T., Neto, G.C., Jose, H.J., and Moreira, R.F.P.M., 2002, Kinetic of photocatalytic degradation of reactive dyes in a TiO₂ slurry reactor, J.Photochem. Photobiol. A, ۱۴۹, ۱۴۷-۱۵۴٫
۳٫ Saquib, M., and Muneer, M., 2003, TiO₂-mediated photocatalytic degradation of triphenylmethane dye (gentian violet), in aqueous suspensions, Dyes Pigments, ۵۶, ۳۷-۴۹٫
۴٫ Colonna, G.M., Caronna, T., Marcandalli, B.,1999, Oxidative degradation of dyes
by ultraviolet radiation in the presence of hydrogen peroxide, Dyes Pigments,41,
۲۱۱–۲۲۰٫
۵٫ Poon, C.S., Huang, Q., Fung, P.C., Degradation kinetics of cuprophenyl yellow RL by UV/H₂O₂/ultrasonication (US) process in aqueous solution,
Chemosphere, ۳۸, ۱۰۰۵-۱۰۱۴٫
۶٫ Daneshvar, N., Ashassi-Sorkhabi, H., Tizpar, A., 2003, Decolorization of orange II by electrocoagulation method , Sep.Purif. Technol., ۳۱, ۱۵۳-۱۶۲٫
۷٫ Vončina, D.B., and Majcen-Le-Marechal, A., 2003, Reactive dye decolorization using combined ultrasound/H₂O₂, Dyes Pigments, ۵۹, ۱۷۳-۱۷۹٫
۸٫ Tanaka, K., Padermpole, K., and Hisanage, T., 2000, Photocatalytic degradation of commercial azo dyes, Water Res., ۳۴, ۳۲۷-۳۳۳٫
۹٫ Hachem. C., Boequillon, F., Zahraa, O., and Bouchy, M., 2001, Decolorization of textile industry wastewater by photocatalytic degradation process, Dyes Pigments, ۴۹, ۱۱۷-۱۲۵٫
۱۰٫ Behnajady, M.A., and Modirshahla, N., 2006, Kinetic modeling on photooxidative degradation of C.I. Acid Orange 7 in a tubular continuous-flow photoreactor, Chemosphere, ۶۲, ۱۵۴۳-۱۵۴۸٫
۱۱٫ Adewuyi, Y.G., 2001, Sonochemistry: environmental science and engineering applications, Ind. Eng. Chem. Res., ۴۰, ۴۶۸۱-۴۷۱۵٫
۱۲٫ Okitsu, K., Iwasaki, K., Yobiko, Y., Bandow, H., Nishimura, R., and Maeda, Y., 2005, Sonochemical degradation of azo dyes in aqueous solution: A new heterogeneous kinetics model taking into account the local concentration of OH radicals and azo dyes, Ultrasonics Sonochem, ۱۲, ۲۵۵-۲۶۲٫
۱۳٫Oppenländer, T., 2003, Photochemical purification of water and air,advanced oxidation processes (AOPs): principles, reaction mechanisms, reactor concepts, Weinheim:Wiley-VCH., ۱-۱۱, ۱۱۶-۱۲۰٫
۱۴٫ Androzzi, R., Caprio, V., Insola, A., and Marotta, R., 1999, Advanced oxidation processes (AOP) for water purification and recovery, Catal. Today., ۵۳, ۵۱٫
۱۵٫ Mason, T.J., 1999, Sonochemistry, New York: Oxford Science Publications, p.1-59.
۱۶٫ Thompson, S., Riggenbach, J., 2004, Catalyzed persulfate remediation of chlorinatedand recalcitrant compounds in soil, ۴th International Conference on the Remediation of Cl & Recalcitrant.
۱۷٫ Gayathri, P., Praveena Juliya Dorathi, R., Palanivelu, K., 2010, Sonochemical degradation of textile dyes in aqueous solution using sulphate radicals activated by immobilized cobalt ions, Ultrasonics Sonochem, ۱۷, ۵۶۶-۵۷۱٫
۱۸٫ Siddique, M., Farooq, R., Mehmood Khan, Z., Khan, Z., Shaukat, S.F., 2011, Enhanced decomposition of reactive blue 19 dye in ultrasound assisted electrochemical reactor, Ultrasonics Sonochem, ۱۸, ۱۹۰-۱۹۶٫
۱۹٫ Philip, B.A., Brown, R.A., Robinson, D., 2004, Novel activation technologies for sodium persulfate in situ chemical oxidation, Fourth International Conference on the Remediation of Cl & Recalcitrant.
۲۰٫ Vajnhandl, S., and Marechal, A.M.L., 2005, Ultrasound in textile dyeing and the decolourization/ mineralization of textile dyes, Dyes Pigments, ۶۵, ۸۹-۱۰۱٫
۲۱٫ Vinodgopal, K., Peller, J., Makogon, O., and Kamat, P.V., 1998, Ultrasonic mineralization of reactive, textile azo dye, remazol black B, Water Res., ۳۲, ۳۶۴۶-۳۶۵۰٫
۲۲٫ Manousaki, E., Psillakis, E., Kalogerakis, N., and Mantzavinos, D., 2004, Degradation of sodium dodecylbenzene sulfonate in water by ultrasonic irradiation, Water Res., ۳۸, ۳۷۵۱-۳۷۵۹٫
۲۳٫ Behnajady, M.A., Modirshahla, N., Shokri, M., Vahid, B., 2008, Effect of operational parameters on degradationof Malachite Green by ultrasonic irradiation, Ultrasonics Sonochem, ۱۵, ۱۰۰۹-۱۰۱۴٫
۲۴٫ Behnajady, M.A., Vahid, B., Modirshahla, N., Shokri, M., 2009, Evaluation of electrical energy per order (E_EO) with kinetic modeling on the removal of Malachite Green by US/UV/H₂O₂ process, Desalination, ۲۴۹, ۹۹-۱۰۳٫
۲۵٫ Behnajady, M.A., Modirshahla, N., Bavili Tabrizi, S., Molanee, S.,2008, Ultrasonic degradation of Rhodamine B in aqueous solution: Influence of operational parameters, J. Hazard. Mater. B, ۱۵۲, ۳۸۱-۳۸۶٫
۲۶٫ Taghizadeh, M.T., Abdollahi, R., 2011, Sonolytic, sonocatalytic and sonophotocatalytic degradation of Chitosan in the presence of TiO₂ nanoparticles, Ultrasonics Sonochem, ۱۸, ۱۴۹-۱۵۷٫
۲۷٫ Bejarano-Pe´rez, N.J., Sua´rez-Herrera, M.F., Sonochemical and sonophotocatalytic degradation of Malachite Green: The effect of carbon tetrachloride on reaction rates, Ultrasonics Sonochem, ۱۵, ۶۱۲-۶۱۷٫
۲۸٫ Kim, J.K., Huang, C.P., and Chiu, P.C., 2001, Sonochemical decomposition of dibenzothiophene in aqueous solution, Water Res., ۳۵, ۴۳۷۰-۴۳۷۸٫
۲۹٫ Selli, E., 2002, Synergistic effects of sonolysis combined with photocatalysis in the degradation of an azo dye, Phys. Chem. Chem. Phys., ۴, ۶۱۲۳-۶۱۲۸٫
۳۰٫ Chen, C.C., Lu, C.S., Chung, Y.C., and Jan, J.L., 2007, UV light induced photodegradation of Malachite Green on TiO₂ nanoparticles, J. Hazard. Mater., ۱۴۱, ۵۲۰-۵۲۸٫
Investigation of sonochemical degradation of Malachite Green in aqueous solution in the presence of persulphate radicals activated by Cobalt and Iron ions
Abstract

مطابق ماده ۱۸ قانون تشکیل شرکت پست ایران، در هر مورد که انجام تحقیق و حصول قطع به ارتکاب تخلف از این قانون و مقررات پستی، مستلزم ضبط یا باز کردن محموله باشد، این مهم باید در اسرع وقت با تنظیم صورتمجلس، لزوماً در حضور یا با اجازه دادستان یا قائم مقام یا نماینده او صورت گیرد و عدم رعایت آن موجب مسئولیت کیفری یا انضباطی مدیر یا کارمند یا مأمور خاطی خواهد بود. به موجب ماده یاد شده، رؤسا و مدیران واحدهای پستی در هنگام کشف جرایم پستی بعنوان ضابط دادگستری بوده و موظفند تحقیقات و اقدامات لازم را با تنظیم صورتمجلس به مقامات قضایی منعکس کنند.
ماده ۱۶ قانون مارالذکر مقرر می دارد: «هر یک از کارکنان شرکت پست یا مستخدمین یا مأمورین دولت یا اشخاصی که به هر نحو به همکاری و خدمت دعوت شده اند یا با ادامه فعالیت آنها موافقت شده است، مراسلات و نامه های اشخاص را در غیر موارد مجاز در قانون مفتوح یا بازرسی یا توقیف یا معدوم کند یا مندرجات و مطالب آنها را بدون اجازه صاحبان آنها افشا کند، علاوه بر مسئولیت مدنی در مقابل صاحب مراسله با توجه به شرایط و امکانات خاطی و دفعات و مراتب جرم به کیفر جرایم مذکور مندرج در ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) محکوم خواهد شد».
اصل ۲۵ قانون اساسی، بازرسی و نرساندن نامه ها، را ممنوع اعلام کرده است. این اصل قانون اساسی، مرسولات پستی را مصون از تعرض دانسته است. یعنی اصلی را که اتحادیه جهانی پست و کنگره های آن بدون تصریح در مقرراتشان پذیرفته است، قانون اساسی ما با صراحت آن را مورد قبول قرار داده است.
بنابراین، اصل کلی این است که بازکردن، ضبط، توقیف و تفتیش نامه ها و سایر بسته های پستی ممنوع است. مگر بر طبق قانون و آن هم در صورتیکه مقامات قضائی صالح بر مبنای ظن قوی که به صورت متعارف کسب شده باشد، تشخیص دهند که بازکردن یا ضبط و تفتیش نامه یا سایر مرسولات پستی برای حمایت از امنیت ملی ضرورت دارد، یا به کشف ادله جرم در حال ارتکاب یا ارتکاب یافته کمک خواهد کرد. و نیز در مواردی مأموران پست بدون اخذ مجوز قضایی می توانند به بازرسی و احیاناً گشودن مراسلات پستی اقدام کنند و آن هم در صورتی که بر مبنای ادله قوی تشخیص دهند یکی از موارد ۱۲ گانه که قبلاً به آن اشاره شد، در بسته پستی وجود دارد.

غیر از موارد مذکور به نظر می رسد، باز کردن، توقیف، تفتیش و نرساندن مرسولات پستی به هر دلیل که باشد، نقض حریم خصوصی ارسال کنندگان و دریافت کنندگان آن مرسولات می باشد و علاوه بر مراتب بالا در مورد بسته های پستی سرگردان، مأموران پستی می توانند جهت کشف مشخصات گیرنده یا فرستنده و تعیین تکلیف در مورد نامه یا بسته پستی سرگردان آنرا باز کنند. بنابراین به جز مسائل پیش گفته، مأمورین پست در قبال بازکردن، ضبط، توقیف، تفتیش و نرساندن بسته های پستی به جهت نقض حریم خصوصی اشخاص ذینفع، مسئولیت جزائی و مدنی دارند.
۲ـ ارتباط از طریق تلفن
پیشرفت فناوری باعث شده است که انواع ارتباطاتی که از طریق تلفن و وسایل دیگر از این قبیل، صورت می گیرد، قابل شنود و رهگیری باشند. تلفنهای معمولی، همراه و سلولی که از سیگنالهای یکسان استفاده می کنند به آسانی قابل شنود هستند. این شنودها باعث نگرانی های مسوولین و مردم شده است.
درج اخبار مربوط به شنود تلفنهای مقامات عالی رتبۀ یونان در شبکه ای ناشناس، باعث به راه افتادن جنجال سیاسی در آن کشور شد. ^[۱۰۴] همچنین بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر، امریکا در صدد تصویب قوانینی بر آمد که دولت این اجازه را داشته باشد، تا جهت جلوگیری از حوادث تروریستی مشابه، مکالمات را شنود کند. این موضوع مدتی باعث جنجال و مخالفت گروهای مختلف در آن کشور شد. اینگونه مسائل و موضوعات باعث حساس شدن این قضیه گردید که حریم ارتباطات شخصی در معرض خطر جدی قرار گرفته است. دست اندرکاران و فعالین این بخش در صدد برآمدند تا ابزارهای حقوقی و قانونی مقوله «شنود و رهگیری» مکالمات تلفنی را کنترل نمایند.
اتحادیه بین المللی ارتباطات از راه دور، مسوول مقررات و تنظیمات، استانداردسازی، هماهنگ سازی و توسعه ارتباطات تلفنی از راه دور و نیز همسان کردن سیاستها و خط مشیهای ملی ارتباطات از راه دور است. مقررات مصوب این اتحادیه برای دولتهای عضو، طبق حقوق بین الملل، لازم الاتباع است. ماده ۳۷ اساسنامه اتحادیه مذکور چنین می گوید:
«۱ـ اعضای اتحادیه موافقت می کنند تا همۀ تدابیر ممکن و منطبق با سیستم ارتباطات از راه دور را جهت تضمین محرمانه بودن مکالمات بین المللی اتخاذ کنند».
بدین ترتیب اصل محرمانه بودن ارتباطات از راه دور در اساسنامه اتحادیه بین المللی ارتباطات از راه دور، تأکید شده است، لیکن در بند ۲ ماده مرقومه، اعمال و کار بست این اصل را به مقامات ملی واگذار کرده است. در بند ۲ماده ۳۴ اساسنامه مزبور پیش بینی شده، تا اعضای اتحادیه هر نوع ارتباطات از راه دور شخصی را که برای امنیت کشور،خطرناک تشخیص داده یا مخالف قوانین نظم عمومی و یا عفت عمومی باشد را قطع کنند.
بنابراین، مقررات بین المللی، اصل محرمانه بودن ارتباطات را به صورت مشروط قبول کرده است. و این اجازه را به دولتها داده تا آنها ارتباطات از راه دور خصوصی را بر مبنای دلایل منعکس در ماده ۳۴ اساسنامه، رهگیری و شنود نمایند.
در نظام حقوقی ایران، قانون اساسی، قانون مجازات اسلامی، قانون آئین دادرسی کیفری و قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران مصوب ۱۳۵۰، مقرراتی هستند که در خصوص محرمانه بودن مکالمات و ارتباطات تلفنی و چگونگی شنود آنها، مواردی را پیش بینی کرده اند.
اصل ۲۵ قانون اساسی، فاش کردن مکالمات تلفنی را ممنوع اعلام کرده است و افشاء و شنود مکالمات تلفنی را موکول به حکم قانون نموده، تبصره ماده ۱۰۴ قانون آئین دادرسی کیفری، کنترل تلفن افراد را جز در مواردی که به امنیت کشور مربوط است و یا برای احقاق حقوق اشخاص لازم است، ممنوع دانسته است.
ماده ۵۸۲ قانون مجازات اسلامی، برای مأمورین و مستخدمین دولتی که بدون مجوز قانونی مکالمات تلفنی اشخاص را استراق سمع می کنند و یا بدون اجازه آنها مطالب آنها را افشا می کنند مجازات حبس از یک تا سه سال یا جزای نقدی از شش تا هجده میلیون ریال در نظر گرفته است.
ماده ۶۴۱ قانون مذکور برای مزاحمت تلفنی، مجازات یک تا شش ماه حبس پیش بینی کرده است. تبصره های ماده ۱۴ قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران، برای استفاده کنندگان غیرمجاز وسایل مخابراتی عمومی و اختصاصی و مزاحمین ارتباطات تلفنی، محدودیتهایی قائل گردیده، و ورود به حریم خصوصی دیگران را نه تنها ممنوع، بلکه حسب مورد و با توجه به مراتب و دفعات، مستوجب قطع وسیله ارتباطی می داند.
از مجموع مقررات و قوانین بین المللی و داخلی، پیرامون ارتباطات و مکالمات تلفنی افراد، می توان چنین نتیجه گیری کرد، که شنود و رهگیری کلیه مکالمات و ارتباطات تلفنی اشخاص، بدلیل محرمانه بودن ممنوع است، مگر در مواردیکه قانون تجویز کرده است. یعنی از آنجا که ارتباطات و مکالمات تلفنی اشخاص، حریم خصوصی آنها محسوب می شود، هیچکس حق ندارد، این حریم خصوصی را نقض نماید. اگر کسانی، چه داخل در حکومت و چه افراد غیرحکومتی بدون داشتن مجوز قانونی، مبادرت به شنود یا افشائ مکالمات تلفنی دیگران نمایند، علاوه بر مجازاتهای مقرر قانونی، دارای مسئولیت مدنی در قبال خسارت دیدگان خواهند بود.
۳ـ ارتباط از طریق تلگراف
تلگراف، دستگاهی است که به وسیله آن، اخبار و مطالب را از راه دور مخابره می کنند و آن مرکب است از دستگاه فرستنده، دستگاه گیرنده و سیمهای رابط. مطالبی که به وسیله تلگراف مخابره و بر کاغذی نوشته شده باشد را پیام تلگرافی می گویند.^[۱۰۵]
همانگونه که در بحث راجع به «ارتباط از طریق تلفن» بیان گردید، اتحادیه بین المللی ارتباطات از راه دور، بعنوان سیاست گذار و خط مشی دهنده به کشورهای عضو، ارتباطات تلگرافی را هم شامل «اصل محرمانه بودن» قلمداد کرده است. ولی در بند یک ماده ۳۴ اساسنامه مذکور، در خصوص تلگراف و ارتباطی که بدین طریق انجام می گیرد، استثنایی قائل گردیده، بنابر ماده مرقومه: «اعضای اتحادیه حق دارند که ارسال هر نوع تلگرام شخصی را که به نظر آنها برای امنیت کشور خطرناک بوده یا مخالف قوانین، نظم عمومی یا عفت عمومی است متوقف سازند و …».
در خصوص «تلگراف» همانند مکالمات تلفنی، دولتهای عضو به دلایل تصریح شده در ماده مذکور، می توانند آنها را رهگیری نمایند. دلایل منعکس در ماده مذکور به نظر می رسد حصری است و تمثیلی نبوده و دول عضو اتحادیه می بایست در چهارچوب آن دلایل، تلگرافها را بررسی و رهگیری نمایند.
نظام حقوقی ایران در قوانین مختلف خود به ممنوعیت رهگیری و افشاء «تلگراف» اشاره کرده است. قانون اساسی، قانون مجازات اسلامی و قانون آئین دادرسی کیفری از جمله این قوانین به شمار می آیند.
آنچه در مورد استراق سمع و رهگیری ارتباطات و مکالمات تلفنی در مطالب قبلی اشاره شد، در این خصوص صادق است و مقررات قانونی به نحوی مشابه می باشند. بنابراین، افشای مخابرات تلگرافی و در دسترس غیر قراردادن آنها، ورود به حریم خصوصی فرستنده و گیرنده، تلگراف است و دولت حق ندارد به بهانه های مختلف، تلگراف افراد را رهگیری و فاش نماید، مگر اینکه ظن قوی بر مخاطره افتادن امنیت کشور باشد یا اینکه، تلگراف بر خلاف قوانین و نظم یا عفت عمومی باشد. در این صورت با دستور مقامات صالحه قضایی، دولت حق دارد به آنها دسترسی پیدا کند. در غیر اینصورت افرادیکه تلگراف را رهگیری یا فاش نمودند، علاوه بر مسئولیت کیفری، بعلت تعرض به حریم خصوصی افراد، مسئولیت مدنی نیز خواهند داشت.
۴ـ ارتباط از طریق بی سیم
بی سیم، وسیله ارتباطی بین دو یا چند نفر برای مقاصد و مأموریتهای خاص می باشد. بی سیم عموماً توسط مأمورین دولتی مورد استفاده قرار می گیرد و از مکانی بنام «مرکز» هدایت می شود. استفاده از بی سیم با رمز یا کد، میسر می باشد، یعنی اینکه، استفاده کنندگان قبل از بکارگیری آن، رمزهای خاصی را بین خود رد و بدل می نمایند و به وسیله رمزها، یکدیگر را شناسایی کرده و اخبار منظور نظر خود را برای همدیگر مخابره می نمایند. بی سیم ها اصولاً بر روی فرکانس های متفاوت هستند. سیگنالهایی که از بی سیم ها ارسال می گردد، قابل رهگیری و شنود می باشند و در حقیقت می توان گفت ارتباطات بی سیم ایمن نیست. قوانین بین المللی وداخلی اختلال و شنود بی سیم ها را ممنوع اعلام کرده است. علاوه بر آن، بر اساس قوانین مربوط به مخابرات، داشتن بی سیم ها تنها در انحصار ادارات و سازمانهای دولتی ذیربط می باشد و اشخاص دیگر حق داشتن بی سیم را ندارند. شنود و رهگیری ارتباطات بی سیم، استراق سمع غیرقانونی محسوب می شود و چه بسا لوازم یک جاسوسی و افشای اسرار دولتی را فراهم آورد و باعث کاهش اقتدار سیستم امنیتی و اطلاعاتی شود. گاهی اوقات، افراد با رهگیری کدهای بی سیم و ورود به آنها و دادن اطلاعات غلط به مخاطبین، باعث گمراهی مأمورین و استفاده کنندگان شده و مأموریت محوله آنان را با شکست روبرو می سازد.
این ورودهای غیرقانونی، ورود به حریم خصوصی ارتباطات مخابراتی بوده و نه تنها از حیث عمومی جنبه مجرمانه داشته، بلکه در صورتی که شنودها و افشای آنها و یا اختلال در بی سیم، موجب ضرر و خسارت به اشخاص شود، مسئولیت مدنی نیز به همراه خواهد داشت.
ب ـ ارتباطات نزدیک
برخی موارد، ارتباطات خصوصی دیگران، ارتباطات نزدیک است. این ارتباطات ممکن است توسط فرد یا افرادی نقض شود. بعبارت دیگر ممکن است به حریم خصوصی ارتباطات نزدیک دیگران تجاوز شود. ارتباطات نزدیک شامل، ارتباطات جنسی، ارتباطات کلامی و ارتباطات از طریق ایما و اشاره می شود که به آنها پرداخته خواهد شد.
۱ـ ارتباطات جنسی
منظور از ارتباطات جنسی، ارتباطات آمیزش دو نفر به قصد لذت بردن از یکدیگر است. خواه آن دو نفر از یک جنس باشند یا از جنس مخالف. همان گونه که در گفتار دوم این فصل مشروحاً بیان گردید، ورود به حریم منزل و خلوتگاه افراد بدون رضایت آنها و بدون مجوز قانونی ممنوع وتجاوز به حریم خصوصی محسوب می شود.
قانونگذاران در بیشتر کشورهای جهان حریم خلوت اشخاص را مکانی امن جهت استراحت، مطالعه، عشق بازی و هر کار دیگری که شخص صلاح بداند، قلمداد کرده اند و ورود به حریم خلوت اشخاص را منع نموده اند.
ارتباطات جنسی افراد، موضوعی بسیار خصوصی بوده و هیچکس حق ندارد به آن ورود نماید. در کشورهای غربی این نوع ارتباطات، خصوصی محض است و دیگران مطلقاً حق ندارند به آن وارد شوند. اما در کشورهای اسلامی بخصوص کشور ما، این نوع ارتباطات، به ارتباطات مشروع و نامشروع تقسیم می شوند.
در ارتباطات مشروع، مطلقاً کسی حق تعرض ندارد، ولی در ارتباطات نامشروع، افرادی خود را مجاز می دانند که در این مقوله وارد شوند و دخالت نمایند. البته این افراد در قالب امر به معروف و نهی از منکر که یکی از فروع اسلام است خود را موظف به دخالت می دانند. و همچنین ضابطین دادگستری در جرائم مشهود، داخل این موضوع می شوند.
با تمام این تفاصیل، آیات و روایات بسیاری در منع تجسس و ورود به منازل و حریم خصوصی اشخاص وجود دارد و قبلاً به آنها پرداخته شد. ^[۱۰۶]
بنابراین ارتباطات جنسی از هر نوع که باشد، یک امر خصوصی محض تلقی می شود و کسی نمی تواند به بهانه های مختلف این نوع ارتباطات را نقض نماید و به حریم خصوصی دیگران تجاوز کند. هیچ کس راضی نیست که راجع به خلوت جنسی اش، دیگران مطلع شوند و یا درآن هنگام شخص یا اشخاصی به آنجا ورود نمایند. قوانین شرعی اسلام در این خصوص بسیار سختگیرانه می باشد و راه های ثبوت زنا و لواط را آن قدر مشکل گرفته، که کمتر کسی بتواند آنها را اثبات کند. مثلاً راه های ثبوت زنا، چهار بار اقرار و یا شهادت چهار مرد عادل یا سه مرد عادل و دو زن عادل، می باشد. این همه سختگیری شارع در ثبوت این جرائم، این است که نمی خواهد، قبح عمل در جامعه اسلامی شکسته شود و راهی برای متجاوزان حریم خصوصی مفتوح نماید و هر روز عده ای به پاییدن عده ای دیگر مشغول شوند.
نتیجه این که، ارتباطات جنسی اشخاص، جزء حریم خصوصی آنها است و کسی حق ورود و تفتیش در این مقوله را ندارد و متعرضین علاوه بر مسئولیت کیفری، دارای مسئولیت مدنی در صورت ورود ضرر و خسارت خواهند بود.
۲ـ ارتباطات کلامی
ارتباطات کلامی، صحبت و گفتگوی دو یا چند نفر راجع به موضوع خاص است. این گفتگوها اگر در یک مکان عمومی، که مخاطبین آن مشخص نباشند، صورت گیرد، از موضوع بحث ما خارج است. زیرا اینگونه صحبتها، اصولاً در همایش ها و کنفرانس ها بعمل می آید و حریم خصوصی ارتباطات را شامل نمی شود. منظور ما در اینجا، ارتباطات کلامی است که بین دو یا چند نفر بصورت مخفی یا غیرعلنی انجام می گیرد. کسانیکه در این ارتباطات حضور دارند، تمایلی ندارند، که دیگران مکالمات و مذاکرات آنها را شنود کنند یا آنها را برای دیگران افشاء نمایند.
استراق سمع یک عمل زشت اخلاقی و نکوهش شده در تمام جوامع بشری می باشد. گاهی استراق سمع توسط جاسوسان باعث بر ملا شدن یک تاکتیک جنگی می شود و باعث شکست خوردن طرفی که این تاکتیک را بکار برده می گردد. برخی موارد، استراق سمع موجب، کشف اسرار یک شرکت بزرگ تجاری شده و افشاء آن، کاهش فروش کالاهای آن شرکت را به دنبال خواهد داشت.
از پیامبر اسلام (ص) منقول است که آنحضرت فرمودند، هر کس به سخنان و گفتگوی دیگران گوش بسپارد در حالیکه آنان رضایت ندارند، در روز قیامت به گوشهای او سرب گداخته می ریزند.
این مجازات سخت که خداوند برای این افراد قائل گردیده است، جهت ورود آنان به حریم خصوصی ارتباطات دیگران است. متعرضین به این حق، استقلال وجودی افراد را سلب می کنند و ارزشهای اخلاقی جامعه را متزلزل می نمایند.
از آنجا که ارتباطات کلامی افراد مورد حمایت می باشد. بنابراین اگر کسی با استراق سمع به این نوع ارتباطات تجاوز کند و باعث ورود ضرر و زیان شود، مسئولیت مدنی بر اعمال وی بار خواهد بود.
۳ ـ ارتباطات از طریق ایماء و اشاره
در مواردی به دلایل خاص، از جمله گنگ بودن و عدم دارا بودن قوۀ تکلم و یا موارد استثنایی که اشخاص تعمداً حاضر به صحبت نمی باشند، گفتگویی بین اشخاص رد و بدل نمی شود و افراد تمایل دارند تا عقاید و نظرات خود را به صورت ایماء و اشاره به یکدیگر بفهمانند. برای مثال؛ هنگامی که دو نفر که تلفظ برایشان ممکن نباشد، قصد انتقال مطالبی به همدیگر داشته باشند، از حرکات دست برای منتقل کردن منظور خود استفاده می کنند.
بنظر می رسد، ارتباط کلامی و ارتباط از طریق ایما و اشاره از این حیث که هر دو، داخل در حریم خصوصی ارتباطات قرار می گیرند؛ آثار مشابهی داشته باشند. یعنی همان طوری که در ارتباطات کلامی، استراق سمع ممنوع است، در ارتباطات از طریق ایماء و اشاره نیز استراق سمع ممنوع می باشد. در این گونه ارتباطات، اشاره بجای کلام، نقش بازی می کند. و مانند این است که کلامی بین طرفین رد و بدل شده است. اگر شخصی خود را بدون رضایت اشخاصی که در این ارتباط هستند، دخالت دهد و حرکات و اشارت آنها را دزدیده ببیند و یا مطالبی که بواسطه ایماء و اشاره بین اشخاص رد و بدل شده را افشاء کند، حریم خصوصی ارتباطات دیگران را نقض کرده و اگر بواسطه این عمل، زیانی به اشخاص وارد آید، مسئولیت مدنی خواهد داشت.
ج ـ ارتباطات الکترونیکی
ارتباطات سبز فایل با ارتباطات قرون گذشته تفاوت فاحش دارد. در زمان های گذشته ارتباطات غیرحضوری، به وسیله نامه و یا پیک و چاپار صورت می گرفت. کم کم با پیشرفت جوامع و علوم، ادارات پست جایگزین پیک و چاپار شد. با اختراع تلفن، مرس و تلگراف، ارتباطات سرعت بیشتری به خود گرفت و با ورود کامپیوتر و اینترنت، ارتباطات سرعت و شتاب روز افزون به خود گرفت که از آن به ارتباطات الکترونیکی یاد می کنند. ارتباطات الکترونیکی را به دو بخش، یکی بوسیله اینترنت و دیگری به وسیله ایمیل یا پست الکترونیکی بررسی می نمائیم.
۱ـ اینترنت
با گسترش استفاده از رایانه برای تولید، نگهداری و انتقال انواع داده ها که از جمله شامل داده های شخصی نیز می شود. این نگرانی ایجاد شده است که داده های مذکور به انحای مختلف در اختیار دیگران قرار گیرد و اطلاعات و ارتباطات شخصی افراد افشا شود.
از نظر فنی، رهگیری داده های رایانه ای به یکی از دو شکل زیر صورت می گیرد.

کمینه سازی امید ریاضی هزینه کل سیستم تولید-توزیع
کمینه سازی تغییرپذیری هزینه کل سیستم تولید-توزیع
بیشینه سازی بهره­وری نیروی کار از طریق برگزاری دوره­ های فنی-آموزشی
روش حل: یک رویکرد جدید ابتکاری مبتنی بر روش اپسیلون-محدودیت ارتقاء یافته، روش ال-شکل و نمونه گیری مونت کارلوی توسعه یافته
مثال عددی: تولید مثال با بهره گرفتن از توابع توزیع نرمال و یکنواخت
تشریح مسئله و فرضیات
یک زنجیره تأمین دو سطحی با J کارخانه تولیدی و C ناحیه مشتری مفروض است. هر کارخانه چندین محصول مختلف تولید می­نماید و هر محصول نماینده چندین مدل مختلف است. هر کارخانه دارای ظرفیت محدود و مشخصی برای تولید (عادی/اضافه کاری) و انبارش دارد. نرخ تولید با تعداد پرسنل کاری و نیز میزان مجاز کار در اوقات عادی و اضافه کاری محدود می­گردد. هر کارخانه می ­تواند نسبت مشخصی از سفارشات خود را به پیمانکار خارج از شرکت برونسپاری نماید. هزینه حمل و نقل بین کارخانجات و نقاط مشتری بسته به مسافت متغیر است. بنابراین مسئله اصلی تعیین؛

میزان تولید محصول نوع i در کارخانه j برای پاسخگویی به تقاضای نقطه مشتری c
تعداد نیروی انسانی که در هر دوره و هر کارخانه استخدام، اخراج شده و یا آموزش داده می­شوند
میزان موجودی و سفارشات عقب افتاده در کارخانجات و نقاط مشتری
با توجه به فرضیات اصلی زیر می­باشد؛
امکان نگهداری موجودی هم در نقاط تقاضا و هم در کارخانجات وجود دارد.
هر محصول در واقع نماینده خانواده­ای از محصولات یا مدل­های شبیه به هم است، بنابراین یک واحد ادغامی محسوب می­ شود، به این معنا که هزینه واحد تولید و یا حمل و نقل و غیره برای این واحدهای ادغامی در واقع میانگین آن هزینه ها برای تک تک محصولات/مدل­های آن خانواده می­باشد.
میزان تقاضا و تمامی پارامترهای هزینه ای سیستم تولید- توزیع غیرقطعی فرض می­شوند.
عدم قطعیت پارامترها با بهره گرفتن از یک سری سناریوهای گسسته مبتنی بر توزیع احتمال، قابل بیان است.
سطوح مهارتی کارکنان دارای یک طبقه بندی استاندارد و از پیش تعریف شده است.
دوره­ های آموزشیِ استاندارد و از پیش تعریف شده برای ارتقاء مهارت ها و بهره­وری کارکنان وجود دارد.
کمبود به صورت سفارشات عقب افتاده برنامه­ ریزی می­ شود و فروش از دست رفته وجود ندارد.
پارامترها و متغیرهای مسئله

لعابیران

انواع مواد و محصولات شیمیائی

۵۰

معدنی املاح ایران

انواع مواد و محصولات شیمیائی

۵۱

ملی شیمی کشاورز

انواع مواد و محصولات شیمیائی

۵۲

نیرو کلر

انواع مواد و محصولات شیمیائی

۳-۵) روش‏شناسی پژوهش
روش تحقیق، هدایت‌گر جست‌وجوهای علمی در جهت دستیابی به حقیقت میباشد. دستیابی به هدف‏های علم یا شناخت علمی تنها از طریق روششناسی دُرست میسر است. به عبارت دیگر، تحقیق از حیث روش است که اعتبار مییابد نه موضوع تحقیق. روش های تحقیق بر حسب اهداف هر تحقیق و همچنین نحوه گردآوری داده ها به شکلهای مختلفی دستهبندی میشوند. هر کدام از این دسته ها در برگیرنده روش های مختلفی هستند که کاربردها، مزایا و معایب خاص خود را دارند. پژوهش‌گر باید توجه داشته باشد که اعتبار دستاوردهای تحقیق به شدّت تحت تأثیر اعتبار روش است که برای تحقیق خود برگزیده است(خاکی، ۱۳۷۹).

علاوه براین، کیوی و همکاران(۱۳۸۶) بیان می‏دارند که دستیابی به اهداف تحقیق نیز زمانی امکان پذیر است که جست‌وجو برای شناخت با روششناسی صحیح صورت پذیرد. در انجام هر پژوهش به منظور کسب شناخت، ابتدا باید مجموعهای از فرضیه ها یا گزارهها را تدوین و سپس آن‌ ها را مورد آزمون قرار داد یا پاسخ آن‌ ها را فراهم آورد. این امر فرایند تحقیق را هدایت کرده و پژوهش‌گر را در بهدست آوردن شناخت یاری میدهد. بر این اساس، روش تحقیق وسیله یا طریقه‌ تعیین این امر است که چگونه یک گزاره تحقیق مورد تأیید یا رد قرار میگیرد. پاسخ به این پرسش که “چگونه داده ها گردآوری و تفسیر می‏شوند. به‏گونهای که ابهام حاصل از آنها به حداقل کاهش یابد؟"، را با توجه به قواعد روششناسی تحقیق باید جست‌وجو کرد(سرمد و بازرگان، ۱۳۹۱).
همچنین انتخاب روش و نوع پژوهش در پژوهش‏های علمی بستگی به موضوع پژوهش، اهداف و ماهیّت آن دارد.
روش تحقیق پژوهش حاضر، از نوع تحقیق: الف- همبستگی، ب- توصیفی، ج- کاربردی است.
الف- روش همبستگی برای دو هدف عمده؛
اولاً؛ کشف همبستگی بین متغیرها و پیش‏بینی یک متغیر از روی یک یا چند متغیر دیگر به کار می‏رود. مزیت عمده آن این است که به محقق اجازه می‏دهد، متغیرهای زیادی را اندازه‏گیری کند و همزمان همبستگی درونی بین آنها را محاسبه نماید.
ثانیاً؛ روش همبستگی در این است که می‏تواند درباره درجه همبستگی بین متغیرهای مورد مطالعه اطلاعات لازم را فراهم سازد(دلاور، ۱۳۸۸).
ب- تحقیق توصیفی؛ توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات یک موقعیت یا موضوع می‏باشد.
ج- هدف تحقیقات کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. از آن‏جایی‏که نتایج پژوهش می‏تواند به‏طور عملی برای سازمان بورس اوراق بهادار، سهامداران، پژوهشگران و غیره… مورد استفاده قرار گیرد، یک پژوهش کاربردی نیز محسوب می‏شود(حافظ‏نیا، ۱۳۸۵).
به طور کلی چنانچه دادهای گردآوری شده در رابطه با رویدادهایی باشد که در گذشته رخ داده است طرح تحقیق را می توان گذشته نگر تلقی کرد. پس با توجه به این‏که اطلاعات و داده‏های این پژوهش مربوط به اطلاعات واقعی صورت‏های مالی گذشته شرکت‏ها می‏باشد و عوامل گذشته را مورد بررسی قرار می‏دهد. در نهایت می‏توان نتیجه گرفت که این تحقیق از نوع تحقیقات پس‏رویدادی(گذشته‏نگر) نیز می‏باشد.
۳-۶) بررسی روایی پژوهش
قبل از بکارگیری ابزارهای اندازه‏گیری، لازم است پژوهشگر از طریق علمی، نسبت به روایی ابزار اندازه‏گیری مورد نظر و پایایی آن که مکمل هم به حساب می‏آیند، اطمینان نسبی پیدا کند. مقصود از روایی پژوهش این است که آیا ابزار اندازه‏گیری مورد نظر می‏تواند ویژگی و خصوصیت ابزاری که برای آن طراحی شده است را اندازه‏گیری کند یا خیر؟(حافظ‏نیا، ۱۳۸۵).
در پژوهش حاضر برای تعیین روایی ابزار اندازه‏گیری محافظه‏کاری از مدل طراحی شده توسط گیولی و هاین(۲۰۰۰) که مورد پذیرش اکثر پژوهشگران و محققان جهان می‏باشد. همچنین چندین پژوهش جهت محاسبه محافظه‏کاری از این مدل بهره جسته‏اند.
۳-۷) بررسی پایایی پژوهش
منظور از پایایی پژوهش؛ میزان دقت شاخص‏ها و معیارهایی است که برای سنجش پدیده مورد نظر تهیه شده‏اند. در تعیین پایایی به دنبال آن هستیم که بدانیم آیا آنچه واقعاً منظور نظر پژوهش بوده، اندازه‏گیری شده است یا خیر؟ به منظور کسب پایایی و سنجش اعتبار پژوهش و تجزیه و تحلیل پایایی پژوهش از آزمون کولموگروف– اسمیرنوف با بهره‏گیری از نرم‏افزار SPSS، استفاده شده است.
۳-۸) روش‏های گردآوری اطلاعات
جمع‏آوری اطلاعات برای هر پژوهش، از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. ابزار گردآوری اطلاعات وسایلی هستند که پژوهشگر به کمک آن‏ها می‏تواند اطلاعات مورد نیاز را برای تجزیه و تحلیل و بررسی پدیده مورد مطالعه و نهایتاً کشف حقیقت گردآوری نماید(حافظ‏نیا، ۱۳۸۵).
اطلاعات مورد نیاز این پژوهش به دو روش طبقه‏بندی می‏شوند:
الف- روش اوّل: روش کتابخانه‏ای.
ب- روش دوّم: روش آزمون فرضیات.
الف- روش کتابخانه‏ای از جمله: مطالعه کتب و نشریات، پایان نامه‏ها و مقالات داخلی و خارجی در زمینه موضوع پژوهش.
ب- روش آزمون فرضیات: پس از مشخص شدن نمونه به جمع‏آوری اطلاعات جهت آزمون فرضیه‏ها پرداخته می‏شود که با توجه به فرضیه ‏های مطرح شده در فصل اوّل اطلاعات لازم عمدتاً از روی صورت‏های مالی شرکت‏های نمونه، سالنامه‏های بورس اوراق بهادار و سایر منابع اطلاعات موجود در سازمان بورس اوراق بهادار تهران و بانک اطلاعاتی تدبیرپرداز استفاده شده است. همچنین از سایت کامپیوتری(اینترنت) همچون سایت rdis.ir بهره گرفته شده است. در نهایت اطلاعات مورد نیاز جهت انجام تحقیق شامل: محافظه‏کاری حسابداری، اندازه شرکت و ارزش شرکت برای هریک از سال‏های دوره تحقیق بدست آمده است
۳-۹) متغیرهای پژوهش
۳-۹-۱) تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرها
عملیاتی کردن یک متغیر، یعنی قابل اندازه‏گیری کردن متغیر است. این امر از طریق دقّت در ابعاد و خصوصیات رفتاری متعلق به آن متغیر، طبقه‏بندی کردن آن به عناصر قابل مشاهده و قابل اندازه‏گیری است(سکاران، ۱۳۸۰).
متغیرهای پژوهش حاضر بر اساس رابطه‏ای که با یکدیگر دارند از نوع متغیرهای مستقل و وابسته می‏باشند که تقسیم‏بندی آن‏ها به شرح جدول (۳-۱) زیر می‏باشد.
جدول۳-۳ : انواع متغیرهای پژوهش بر اساس رابطه

فرضیه

متغیر مستقل

متغیر وابسته

با توجه به این تئوری اگر سود بیشتری تقسیم شود سهامدار نسبتا مالیات بیشتری پرداخت خواهد کرد بنابراین ترجیح داده می شود سود کمتری پرداخت شود. (( وستون وبریگام ، ۱۳۸۵)

۲-۸) گروه تجاری
گروهی از شرکت ها که در بازار های مختلف فعالیت کرده و از نظر مالی تحت کنترل مشترک اند و روابط اعضای آن توسط اعتماد فردی بر پایه تشابه ویژگی ها شخصی یا تجاری شکل می گیرد .(مانوس و همکاران ۲۰۰۷)
از نظر قانونی گروه تجاری در استانداردهای حسابداری ایران تعریف شده است. بند ۴ استاندارد شماره ۱۸، گروه تجاری را بعنوان “واحد تجاری اصلی و واحدهای فرعی آن” تعریف می کند. در تعریف گروه تجاری از دو واژه “واحد تجاری اصلی” و “واحد تجاری فرعی” استفاده گردیده است. بند ۴ استاندارد ۱۸ و بند ۹ استاندارد ۱۹، واحد تجاری اصلی را بعنوان “یک واحد تجاری که دارای یک یا چند واحد فرعی است” و واحد تجاری فرعی را بعنوان “یک واحد تجاری که تحت کنترل واحد تجاری دیگری (واحد تجاری اصلی) است” تعریف می کند. (استانداردهای حسابداری ایران ، ۱۳۸۹)
۱-۸-۲) واحد تجاری‌ وابسته : عبارت‌ است‌ از یک‌ واحد سرمایه‌پذیر که‌ واحد سرمایه‌گذار در آن‌ نفوذ قابل‌ ملاحظه‌ دارد، اما واحد تجاری‌ فرعی‌ یا مشارکت‌ خاص‌ واحد سرمایه‌گذار نیست‌.)استاندارد حسابداری ایران ۱۳۸۹)
سرمایه‌گذاری‌ در سایر واحدهای‌ تجاری‌، ابزاری‌ رایج‌ برای‌ گسترش‌ دامنه‌ فرصتها یا فعالیتهای‌ یک‌ واحد تجاری‌ است‌. در مواردی‌ ارتباط‌ بین‌ واحد سرمایه‌گذار و واحد سرمایه‌پذیر از ارتباط‌ معمول‌ بین‌ واحد تجاری‌ و سهامدار، فراتر نمی‌رود. اما، در موارد دیگر، ارتباطی‌ خاص‌ بین‌ واحد سرمایه‌گذار و واحد سرمایه‌پذیر وجود دارد که‌ ویژگی آن‌، توان‌ واحد سرمایه‌گذار در کنترل‌ یا اعمال‌ نفوذ بر سیاستهای‌ مالی‌ و یا عملیاتی‌ واحد سرمایه‌پذیر است‌.در مواردی‌ که‌ چنین‌ ارتباط‌ خاصی‌ بین‌ واحد سرمایه‌گذار و واحد سرمایه‌پذیر وجود دارد، واحد سرمایه‌پذیر یا یک‌ واحد تجاری‌ فرعی‌ یا یک‌ واحد تجاری‌ وابسته‌ (طبق‌ تعاریف‌ این‌ استاندارد) است‌. تفاوت‌ بین‌ واحد تجاری‌ فرعی‌ و واحد تجاری‌ وابسته‌، عموماً در میزان‌ توانایی‌ واحد سرمایه‌گذار برای‌ اعمال‌ نفوذ در سیاستهای‌ مالی‌ و عملیاتی‌ واحد سرمایه‌پذیر است‌. در مورد واحد تجاری‌ فرعی‌، توان‌ اعمال‌ نفوذ به دلیل‌ کنترل‌ واحد سرمایه‌گذار بر واحد سرمایه‌پذیر فراگیر است‌. در مورد واحد تجاری‌ وابسته‌ توان‌ اعمال‌ نفوذ کمتر از تسلط‌ فراگیر است‌ و واحد سرمایه‌گذار فاقد کنترل‌ بر واحد سرمایه‌پذیر می‌باشد. برای‌ اینکه‌ یک‌ واحد سرمایه‌پذیر به عنوان‌ واحد تجاری‌ وابسته‌ شناخته‌ شود باید نفوذ واحد سرمایه‌گذار بر آن‌، قابل‌ ملاحظه‌ باشد.یک‌ واحد سرمایه‌گذار زمانی‌ دارای‌ نفوذ قابل‌ ملاحظه‌ است‌ که‌ بتواند به طور مستقیم‌ در سیاستهای‌ مالی‌ و عملیاتی‌ واحد تجاری‌ وابسته‌ دخالت‌ کند. در این حالت‌، واحد سرمایه‌گذار در انتظار نتایج‌ سیاستهای‌ واحد سرمایه‌پذیر نمی‌ماند بلکه‌ از واحد سرمایه‌پذیر به عنوان‌ ابزاری‌ برای‌ انجام‌ بخشی از فعالیتهای‌ خود استفاده‌ می‌کند. با گذشت‌ زمان‌، واحد تجاری‌ وابسته‌ عموماً سیاستهایی‌ را بکار می‌گیرد که‌ با استراتژیهای‌ واحد سرمایه‌گذار سازگار است‌ و از اجرای‌ سیاستهایی‌ خلاف‌ منافع‌ واحد سرمایه‌گذار خودداری‌ می‌کند. بنابراین‌ اگر واحد سرمایه‌پذیر به طور مستمر سیاستهای‌ ناسازگار با استراتژیهای‌ واحد سرمایه‌گذار را اعمال‌ کند، واحد سرمایه‌گذار دارای‌ نفوذ قابل‌ ملاحظه‌ در واحد سرمایه‌پذیر نیست‌.( استاندارد های حسابداری ایران ۱۳۸۹)
از طرفی همچنین ،اعمال‌ نفوذ قابل‌ ملاحظه‌ اساساً بدون‌ دارا بودن‌ قدرت‌ رأی‌ کافی‌، بعید است‌ و به همین‌ دلیل‌ داشتن‌ میزان‌ خاصی‌ از حق رأی‌ در واحد سرمایه‌پذیر به عنوان‌ فرض‌ وجود نفوذ قابل‌ ملاحظه‌ تلقی‌ می‌شود. برای‌ دستیابی‌ به میزان‌ معقولی‌ از یکنواختی‌ در عمل‌، فرض‌ براین‌ است‌ که‌ در غیاب‌ شواهدنقض‌کننده‌، در مواردی‌ که‌ واحد سرمایه‌گذار (به طور مستقیم‌ یا غیرمستقیم‌ از طریق‌ واحدهای‌ تجاری‌ فرعی‌) حداقل‌ ۲۰ درصد از قدرت‌ رأی‌ در واحد سرمایه‌پذیر را داشته‌ باشد، دارای‌ نفوذ قابل‌ ملاحظه‌ در واحد سرمایه‌پذیر است‌. برعکس‌، در مواردی‌ که‌ واحد سرمایه‌گذار (به طور مستقیم‌ یا غیرمستقیم‌ از طریق‌ واحدهای‌ تجاری‌ فرعی‌) کمتر از ۲۰ درصد قدرت‌ رأی‌ در واحد سرمایه‌پذیر را داشته‌ باشد، چنین‌ فرض‌ می‌شود که‌ سرمایه‌گذار نفوذ قابل‌ ملاحظه‌ ندارد، مگر اینکه‌ چنین‌ نفوذی‌ را بتوان‌ به روشنی‌ اثبات‌ کرد. مالکیت‌ بخش‌ قابل‌ توجه‌ یا اکثریت‌ سهام‌ واحد سرمایه‌پذیر توسط‌ واحدی‌ دیگر، لزوماً مانع‌ اعمال‌ نفوذ قابل‌ ملاحظه‌ توسط‌ سرمایه‌گذار نمی‌شود.( استاندارد های حسابداری ایران ۱۳۸۹)
۲-۸-۱-۱روشهای‌ حسابداری‌ گروه تجاری وابسته
روش‌ ارزش‌ ویژه‌
ویژگیهای‌ اصلی‌ روش‌ ارزش‌ ویژه‌ به شرح‌ زیر است‌:
الف‌. سرمایه‌گذاری‌ ابتدا به‌ بهای‌ تمام‌شده‌ ثبت‌ می‌شود،
ب‌ . مبلغ‌ دفتری‌ سرمایه‌گذاری‌ به میزان‌ سهم‌ واحد سرمایه‌گذار از سود یا زیان‌ واحد سرمایه‌پذیر بعد از تاریخ‌ تحصیل‌ افزایش‌ یا کاهش‌ می‌یابد،
ج . سهم‌ واحدسرمایه‌گذار از سود یا زیان‌ واحد سرمایه‌پذیر بعد از تاریخ‌ تحصیل‌، در صورت‌ سود و زیان‌ واحد سرمایه‌گذار منظور می‌شود،
د . مبلغ‌ دفتری‌ سرمایه‌گذاری‌ به میزان‌ سود سهام‌ دریافتی‌ یا دریافتنی‌ از واحد سرمایه‌پذیر کاهش‌ می‌یابد،
ﻫ . مبلغ‌ دفتری‌ سرمایه‌گذاری‌ در صورت‌ لزوم‌، به میزان‌ سهم‌ واحد سرمایه‌گذار از تغییر در حقوق‌ صاحبان‌ سرمایه‌ واحد سرمایه‌پذیر بعد از تاریخ‌ تحصیل‌ که‌ آثار آن‌ در صورت‌ سود و زیان‌ واحد سرمایه‌پذیر انعکاس‌ نیافته‌ است‌ (از قبیل‌ تغییرات‌ ناشی از تجدید ارزیابی‌ داراییهای‌ ثابت‌ مشهود) تعدیل‌ می‌شود.(استاندارد های حسابداری ایران ۱۳۸۹)
روش‌ بهای‌ تمام‌شده‌
در روش‌ بهای‌ تمام‌شده‌، سرمایه‌گذاری‌ در سایر واحدهای‌ تجاری‌ در زمان‌ خرید به‌ بهای‌ تمام‌شده‌ ثبت‌ می‌شود. واحد سرمایه‌گذار، تنها سود سهام‌ دریافتی‌ یا دریافتنی‌ از محل‌ سودهای‌ تحصیل‌شده‌ توسط‌ واحد سرمایه‌پذیر ” بعد از تاریخ‌ تحصیل‌“ را به عنوان‌ درآمد شناسایی‌ می‌کند. سود سهام‌ دریافتی‌ یا دریافتنی‌ از محل‌ سود قبل از تاریخ‌ تحصیل‌ به عنوان‌ بازیافت‌ بخشی از بهای‌ تمام‌شده‌ سرمایه‌گذاری‌ تلقی‌ می‌شود و مبلغ‌ دفتری‌ سرمایه‌گذاری‌ به‌ آن‌ میزان‌ کاهش‌ می‌یابد.
۲-۸-۲ ) معاملات‌ درون‌ گروهی‌
در مواردی‌ که‌ سود یا زیان‌ تحقق‌ نیافته‌ ناشی از معاملات‌ بین‌ واحد سرمایه‌گذار (یا واحدهای‌ تجاری‌ فرعی‌ مشمول‌ تلفیق‌ آن‌) و واحد تجاری‌ وابسته‌ در مبلغ‌ دفتری‌ داراییهای‌ یکی‌ از آن‌ دو واحد منظور شده‌ است‌، بخش‌ مربوط‌ به‌ سهم‌ سرمایه‌گذار حذف‌ می‌شود. از آنجا که‌ سرمایه‌گذاری‌ در واحد تجاری‌ وابسته‌ بیانگر سهم‌ سرمایه‌گذار از خالص‌ داراییهای‌ واحد تجاری‌ وابسته‌ است‌، حذف‌ سود یا زیان‌ تحقق‌ نیافته‌ موجب‌ تعدیل‌ آن‌ و همچنین‌ سهم‌ سرمایه‌گذار از سود یا زیان‌ واحد تجاری‌ وابسته‌ می‌شود. در صورتی‌ که‌ چنین‌ معاملاتی‌ شواهدی‌ دال‌ بر کاهش‌ ارزش‌ آن‌ داراییها یا هر دارایی‌ مشابه‌ دیگری‌ ارائه‌ کند، زیان‌ کاهش‌ ارزش‌ شناسایی‌ می‌شود. .(استاندارد های حسابداری ایران ۱۳۸۹)
۲-۸-۳ ) صورتهای‌ مالی‌ تلفیقی‌
حسابداری‌ سرمایه‌گذاری‌ در واحد تجاری‌ وابسته‌ به منظور انعکاس‌ در صورتهای‌ مالی‌ تلفیقی‌ باید به‌ روش‌ ارزش‌ ویژه‌ انجام‌ شود، مگر اینکه‌ سرمایه‌گذاری‌ تنها به منظور واگذاری‌ در آینده‌ نزدیک‌ تحصیل‌ و نگهداری‌ شود که‌ در این‌ صورت‌، حسابداری‌ آن‌ باید به‌ روش‌ بهای‌ تمام‌شده‌ انجام‌ گیرد.
از آنجا که‌ تأثیر نفوذ قابل‌ ملاحظه‌ یک‌ واحد سرمایه‌گذار در واحد تجاری‌ وابسته‌ کمتر از کنترل‌ است‌، تلفیق‌ کامل‌ صورتهای‌ مالی‌ آنها، ارتباط‌ بین‌ این‌ دو شخصیت‌ قانونی‌ را اغراق‌آمیز نشان‌ می‌دهد. از سوی‌ دیگر، شناخت‌ درآمد حاصل‌ از سرمایه‌گذاری‌ بر مبنای‌ سود سهام‌ دریافتی‌ یا دریافتنی‌ ممکن‌ است‌ شاخص‌ مناسبی‌ برای‌ درآمد تحصیل‌ شده‌ به‌وسیله‌ واحد سرمایه‌گذار در ارتباط‌ با سرمایه‌گذاری‌ در واحد تجاری‌ وابسته‌ نباشد، زیرا این‌ سود ممکن‌ است‌ رابطه‌ ناچیزی‌ با عملکرد واحد تجاری‌ وابسته‌ داشته‌ باشد. از آنجا که‌ واحد سرمایه‌گذار دارای‌ نفوذی‌ قابل‌ ملاحظه‌ در واحد تجاری‌ وابسته‌ است‌، نسبت‌ به‌ عملکرد آن‌ واحد و در نتیجه‌، نسبت‌ به‌ بازده‌ سرمایه‌گذاری‌ خود نیز تا حدی‌ مسئولیت‌ دارد. واحد سرمایه‌گذار برای‌ نشان‌ دادن‌ این‌ مسئولیت‌ و اعمال‌ این‌ مباشرت‌، دامنه‌ صورتهای‌ مالی‌ تلفیقی‌ خود را گسترش‌ می‌دهد تا سهم‌ خود از نتایج‌ عملیات‌ این‌ واحدهای‌ تجاری‌ وابسته‌ را در آن‌ منظور کند و به‌ این‌ ترتیب‌، اطلاعاتی‌ درباره‌ سودآوری‌ و سرمایه‌گذاری‌ ارائه‌ می‌کند که‌ بر اساس‌ آن‌ می‌توان‌ نسبتهای‌ مفیدتری‌ را محاسبه‌ کرد. در نتیجه‌، بکارگیری‌ روش‌ ارزش‌ ویژه‌ باعث‌ می‌شود تا گزارشگری‌ خالص‌ داراییها و سود خالص‌ واحد سرمایه‌گذار به گونه‌ای‌ سودمندتر انجام‌ شود. .(استاندارد های حسابداری ایران، ۱۳۸۹)
۲-۹) سوابق تحقیق:
۲-۹-۱)سوابق خارجی
یکی از نخستین مطالعات ارائه شده پیرامون سیاست تقسیم سود توسط جان لینتنر^[۴۱] (۱۹۵۶) انجام گردیده است. نتایج تحقیق لینتنر را می توان در قالب چهار واقعیت مسلم صاحب سبک خلاصه نمود.
۱ -شرکت ها دارای نسبتهای هدف بلند مدت برای تقسیم سود هستند. شرکت های بالغی که از ثبات سود آوری برخوردارند، معمولا بخش قابل توجهی از سود را پرداخت می نمایند؛ شرکت هایی که در مرحله رشد قرار دارند پرداخت های کمتری دارند.
۲- مدیران بیش از آنکه به مقدار مطلق سود تقسیمی توجه نمایند ، تغییرات آن را مد نظر قرار می دهند.
۳- تغییرات سود تقسیمی از تغییرات بلند مدت و با ثبات سود آوری پیروی می نماید.
۴-زمانیکه احتمال می رود تا تغییر در میزان پرداخت سود نقدی تداوم نیابد و با مشکل مواجه شود، مدیران تمایلی به اعمال تغییرات ندارند.
لینتنر (۱۹۶۲)گوردون(۱۹۵۶) ادعا کردند که، خط مشی های سود سهام بر بهای تمام شده سرمایه شرکت تأثیر می گذارد و این حمایت می کند از این دیدگاه که نرخ سود سهام پرداخت شده، بالاتر بهای تمام شده سرمایه پایین تر را پوشش می دهد.
میلر ـ مودیلیانی ^[۴۲] (۱۹۶۱) تحلیل بافت سرمایه خود را به خط مشی پرداخت سود سهام می کشانند. آنان استدلال می کنند مادامی که توزیع جریان های نقدی شرکت ثابت است و آثار مالیاتی وجود ندارد، انتخاب هر خط مشی پرداخت سود سهام ، بر ارزش بازار جاری سهام بی تاثیر است .در تحلیل آنها، افزایش سود سهام از محل فروش سهام جدید تامین می شود.
لیتزن برگر^[۴۳](۱۹۷۹) وسامر^[۴۴] (۱۹۸۴ , ۱۹۸۵) نشان دادند که ، مالیات های افراد و شرکت تحت تأثیر خط مشی های سود سهام می باشند و بنابراین آن بر روی بهای تمام شده سرمایه و ارزش شرکت تأثیر می گذرد.
اوهلسن^[۴۵] )۱۹۹۵( ، مدل ارزشیابی درآمد باقی مانده را براساس درآمدها، ارزش دفتری دارایی ها و حقوق صاحبان سرمایه توسعه داد. مدل اوهلسن تحت چارچوب تئوری عدم رابطه سود سهام توسعه یافته است. او ادعا کرد که سود سهام پرداخت شده، ارزش دفتری جاری حقوق صاحبان را کاهش می دهد، اما تأثیری بر درآمد جاری ندارد. این ادعای او با تئوری عدم رابطه سود سهام میلر ـ مودیلیانی (۱۹۶۱) سازگار می باشد.
بار و کالن ^[۴۶](۱۹۹۶) اطلاعاتی پویا، در مدل اوهلسن کشف کردند ؛و دریافتند که درآمدها، ارزش دفتری دارایی ها، حقوق صاحبان سرمایه و سود سهام، در چند دوره زمانی قبل، اطلاعاتی پویا در ارتباط با ارزشیابی حقوق صاحبان سرمایه می باشند.
لی و فرانکل ^[۴۷](۱۹۹۸) دریافتند که، اگر مدل ارزشیابی اوهلسن در برآورد ارزش بازار شرکت ها استفاده شود؛ و پس از آن تصمیمات سرمایه گذاری گرفته شود، یک بازده بالاتری می تواند برای دوره های تحت تصرف یک، دو یا سه ساله کسب شود.
لیز و لو^[۴۸](۲۰۰۰) بابررسی ادبی مدل اوهلسن ، نشان دادند که مدل ارزشیابی توسعه یافته به وسیله اوهلسن براساس اقلام حسابداری تعیین شده اند که خود یک اثر بسزا و مهمی در اطلاعات مالی و تحقیقات بازار داشته اند.
تحقیق دیگری پیرامون تئوری ها و عوامل تعیین کننده سیاست تقسیم سود توسط بینر^[۴۹] (۲۰۰۱ ) انجام گردیده که به آزمون مجموعه مدل های ارائه شده در تحقیقات قبلی پرداخته است. نتایج تحقیقات وی روشن می سازد که در شرکتهای سوئیسی بازده سود تقسیمی هر سال با بازده سود تقسیمی سال قبل مرتبط می باشد. این موضوع با تئوری هموارسازی مطابقت دارد. در همین حال فرصت های سرمایه گذاری و اندازه شرکت ، در شرکت های سوئیسی رابطه معکوسی با توزیع سود دارد.
یان شنگ وهمکاران^[۵۰] (۲۰۰۵) سه مدل ارزشیابی حقوق صاحبان سهام با گسترش مدل اوهلسن ، ارتباط بین درآمدها، سود سهام و محتوای اطلاعاتی سود سهام را در ارزشیابی شرکت بررسی کردند. نتایج تجربی تحقیق آنان، برای سه مدل توسعه یافته نشان می دهد که، مدل ۲ قابلیت تشریحی و توانایی پیش بینی بهتری برای قیمت سهام دارد. همچنین در هر سه مدل، ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، بدهی ها و سرمایه گذاری به طور عمده و مثبتی با قیمت سهام برای کل نمونه مرتبط می باشند.
بلاچندران^[۵۱] و همکاران(۲۰۰۷) تاثیر کاهش سود سهام بر ثروت سهامدارن و همچنین واکنش قیمت سهام به کاهش سود سهام طی دوره و پایان سال در شرکت های استرلیایی را بررسی کردند.آنان دریافتند واکنش بازار نسبت به کاهش سود سهام طی دوره به کاهش سود سهام پایان سال منفی تر می باشد. همچنین نشان دادندکه، میزان کاهش سود سهام به ریسک شرکت، اندازه سود آوری سال گذشته شرکت و تغییرات سودآوری وابسته می باشد
فارچیل^[۵۲](۲۰۰۸) یک مدل سیگنال تقسیم سود سهام، که ارتباطات پیچیده بین تقسیم سود سهام ، انگیزه مدیران و ارزش شرکت را نشان می دهد بررسی نمود. نتایج تحقیق نشان می دهد تقسیم سود سهام یک سیگنال در آمد جاری را فراهم می سازد؛ و بر توانایی شرکت به منظور سر مایه گذاری جدید در یک پروژه اثر می گذارد. همچنین او دریافت ،سیگنال های تقسیم سود سهام بالاتر از آنجایی که سر مایه گذاران بر طبق شرایط و مو قعیت ها رفتار می کنند، کیفیت بالاتری را نسبت به سیگنال ها ی تقسیم سود سهام پایینتر دارند.
هریس^[۵۳] و همکاران(۲۰۰۸) به بررسی مدل تنزیل شده تقسیم سود سهام (DDM)^[54] یا همان مدل رشد گوردن پرداختند .آنان همچنین نقش برآورد ارزش ذاتی حقوق صاحبان سهام ومدلی راکه برای برآورد بازده حقوق صاحبان سهام استفاده می شود را بررسی نمودند.آنان نشان دادندکه بین مدل DDM ونسبت P/E دریک بازار چند گانه بانرخ رشد مطابق با بازار ارتباط وجود دارد.
پرایستلی^[۵۵] و همکاران(۲۰۰۹) هموار سازی تقسیم سود سهام و قابلیت پیش بینی آن را بررسی نمودند.نتایج تحقیق نشان می دهد ، اگر هموار سازی تقسیم سهام در شر کت ها وجود داشته باشد قابلیت پیش بینی در یک نمونه محدود از بین می رود.همچنین امکان پیش بینی ، رشد تقسیم سود سهام در شرکتهای که هموارسازی تقسیم سود بیشتر باشد نسبت به شر کت های که هموار سازی تقسیم سود کمتر است، کمتر می باشد.
یان شنگ^[۵۶] (۲۰۰۵) سه مدل ارزشیابی حقوق صاحبان سهام با گسترش مدل اوهلسن ، ارتباط بین درآمدها، سود سهام و محتوای اطلاعاتی سود سهام را در ارزشیابی شرکت بررسی کرد. ویژگیهای مهم این مدل های ارزشیابی عبارتند از:
مدل ۱: سود سهام هدف نسبتی از درآمدهای دائمی می باشد.
مدل ۲: سود سهام هدف نسبتی از ارزش تنزیل شده فعلی درآمدهای مورد انتظار آتی (PVXT) می باشد.
مدل ۳: سود سهام هدف نسبتی از درآمدهای جاری می باشد.