است)
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده.1
فصل اول: کلیات طرح
1-1.مقدمه 3
1-2.بیان مساله تحقیق4
1-3.اهمیت وضرورت انجام تحقیق6
1-4.اهداف تحقیق 7
1-4-1. هدف آرمانی .7
1-4-2. هدف اصلی 8
1-4-3. اهداف ویژه .8
1-5.سوالات تحقیق.8
1-6.فرضیه‌های تحقیق 9
1-7. متغیرهای تحقیق 10
1-7-1. متغیرهای مستقل .10
1-7-2. متغیر وابسته .10
1-7-3. متغیرهای کنترلی 11
1-8. قلمرو تحقیق 11
1-8-1. قلمرو موضوعی .11
1-8-2. قلمرو مکانی 11
1-8-3. قلمرو زمانی 11
1-9. روش اجرای تحقیق .11
1-10. استفاده کنندگان ازنتایج تحقیق .11
1-11.تعاریف واژه های کلیدی 12
1-12. خلاصه فصل .13
1-13.چارچوب فصول آتی 13
فصل دوم: ادبیات نظری وپیشینه تحقیق
2-1.مقدمه .16
2-2.مبانی نظری تحقیق .18
2-2-1. راهبری شرکتی .18
2-2-1-1. ریشه‌های تاریخی راهبری شرکتی 18
2-2-1-2. تعریف راهبری شرکتی 21
2-2-1-3. ضرورت بکارگیری نظام راهبری شرکتی23
2-2-1-4. انواع سیستم‌های راهبری شرکتی .26
2-2-1-4-1. راهبری شرکتی برون‌سازمانی 27
2-2-1-4-2. راهبری شرکتی درون‌سازمانی .28
2-2-1-4-3. مقایسه دو سیستم .30
2-2-2.ساختارهای‌حقوق‌مالکانه
.2
2-2-2-1-1. سرمایه‌گذاران نهادی به عنوان یک دستگاه نظارتی: نظریه نمایندگی .34
2-2-2-1-2. نقش نظارتی سرمایه‌گذاران نهادی برای کاهش هزینه‌های ورشکستگی: نظریه ورشکستگی .35
2-2-2-1-3. نقش سرمایه‌گذاران نهادی در علامت‌دهی برای عملکردخوب: نظریه علامت دهی.36
2-2-2-1-4. سرمایه‌گذاران نهادی وخصوصی سازی 36
2-2-2-2.حقوق‌مالکانه‌شرکتی 39
2-2-2-3.حقوق‌مالکانه‌مدیریتی .39
2-2-2-4.تمرکز‌حقوق‌مالکانه .44
2-2-3. حساسیت سرمایه‌گذاری- جریان نقدی 46
2-2-3-1. نظرات وتئوری‌های تامین مالی .46
2-2-3-1-1. نظریه سنتی 47
2-2-3-1-2. نظریه مودیلیانی و میلر48
2-2-3-1-3. تئوری نمایندگی .49
2-2-3-1-4. تئوری موازنه ایستا یا پایدار49
2-2-3-1-5. نظریه عدم تقارن اطلاعات 51
2-2-3-1-6. تئوری سلسله مراتب گزینه‌های تامین مالی (تئوری ترجیحی) .51
2-2-3-2. محدودیت‌های مالی 54
2-2-3-3. ماهیت ومفهوم حساسیت سرمایه‌گذاری- جریان نقدی 56
2-3.پیشینه تحقیق.58
2-3-1.تحقیق‌های داخلی58
2-3-2.تحقیق‌های خارجی.60
2-4.خلاصه فصل.66

فصل سوم: روش شناسی تحقیق
3-1.مقدمه .68
3-2.روش تحقیق .69
3-3. قلمرو تحقیق 69
3-3-1. قلمرو موضوعی .69
3-3-2. قلمرو مکانی .69
3-3-3. قلمرو زمانی .69
3-4. جامعه آماری70
3-5. نمونه آماری 70
3-6. ابزارهای گردآوری داده‌ها 72
3-7. طرح مساله تحقیق 72
3-8. فرضیه‌های تحقیق 73
3-9. متغیرهای تحقیق.74
3-9-1. متغیرهای مستقل 74
3-9-1-1.نوع‌حقوق‌مالکانه 74
3-9-1-1-1.حقوق‌مالکانه‌نهادی75
3-9-1-1-2.حقوق‌مالکانه‌شرکتی .75
3-9-1-1-3.حقوق‌مالکانه‌مدیریتی 75
3-9-1-2.تمرکز‌حقوق‌مالکانه.75
3-9-2. متغیر وابسته .76
3-9-2-1. حساسیت سرمایه‌گذاری- جریان نقدی76
3-9-3. متغیرهای کنترلی 77
3-9-3-1. اندازه شرکت 77
3-9-3-2. اهرم مالی 78
3-10. مدل‌ تحقیق .78
3-11. روش تجزیه وتحلیل داده‌ها .79
3-11-1. روش داده‌های پانل 80
3-11-1-1. روش اثراث ثابت .81
3-11-1-2. روش اثرات تصادفی .81
3-11-1-3. آزمون چاو .81
3-11-1-4. آزمون هاسمن 82
3-11-2. آزمون معناداربودن مدل 83
3-11-3. آزمون معنادار بودن متغیرهای تحقیق .83
3-11-4. آزمون‌های مربوط به مفروضات مدل رگرسیون خطی 84
3-11-4-1. فرض نرمال بودن باقیمانده‌ها .84
3-11-4-2. فرض عدم وجود هم‌خطی بین متغیرهای مستقل .85
3-11-4-3. فرض مستقل بودن باقیمانده‌ها .86
3-11-4-4. فرض همسانی واریانس باقیمانده‌ها .87
3-11-5. تحلیل همبستگی .88
3-11-5-1. ضریب تعیین .88
3-11-5-2. ضریب همبستگی .88
3-11-6. آزمون ریشه واحد در داده‌های ترکیبی .89
3-11-7. تصمیم گیری برای رد یا پذیرش فرضیه‌ها .90
3-12.خلاصه فصل .90
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
4-1.مقدمه .93
4-2. آماره‌های توصیفی متغیرهای تحقیق 94
4-3. بررسی نرمال بودن توزیع متغیرهای تحقیق 95
4-4. بررسی روایی و مانایی (ایستایی) متغیرها 95
4-5. آزمون همبستگی متغیرهای تحقیق 96
4-6. آزمون همسانی واریانس 98
4-7. آزمون نرمال بودن خطاها 99
4-8. آزمون فرضیه‌های تحقیق 100
4-8-1. آزمون فرضیه اصلی اول 100
4-8-1-1. آزمون فرضیه فرعی اول .102
4-8-1-2. آزمون فرضیه فرعی دوم 103
4-8-1-3. آزمون فرضیه فرعی سوم .103
4-8-1-4. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اصلی اول 103
4-8-2. آزمون فرضیه ‌اصلی دوم .104
4-9. خلاصه فصل .106
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها
5-1.مقدمه 108
5-2.خلاصه تحقیق .108
5-3.تحلیل فرضیه‌های تحقیق109
5-3-1. تحلیل فرضیه اصلی اول .109
5-3-1-1. تحلیل فرضیه فرعی اول 110
5-3-1-2. تحلیل فرضیه فرعی دوم 111
5-3-1-3. تحلیل فرضیه فرعی سوم .111
5-3-2. تحلیل فرضیه ‌اصلی دوم .112
5-4. پیشنهادهای تحقیق 114
5-4-1. پیشنهادهایی بر اساس نتایج تحقیق 114
5-4-2. پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی .115
5-5. خلاصه فصل .116
منابع ومآخذ:
الف. منابع فارسی .117
ب. منابع خارجی .118
پیوست:
اسامی شرکت‌ها، نماد، تاریخ ورود و صنعت مربوطه 120
چکیده انگلیسی 124
مشخصات انگلیسی 125
فهرست جدول‌ها
عنوان صفحه
جدول2-1. کارکردهای آرمانی نظام راهبری شرکتی 26
جدول 2-2. خلاصه تحقیق‌های داخلی .63
جدول 2-3. خلاصه تحقیق‌های خارجی .65
جدول 3-1. تعداد شرکت‌های حاضر در تحقیق 71
جدول 3-2. چگونگی توزیع شرکت‌های نمونه آماری بین صنایع مختلف .72
جدول 4-1. آماره‌های توصیفی متغیرهای تحقیق 94
جدول 4-2. نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف متغیرهای تحقیق 95
جدول 4-3. خلاصه نتایج حاصل ازآزمون ریشه واحد متغیرهای تحقیق 96
جدول 4-4. آزمون همبستگی پیرسون متغیرهای تحقیق 97
جدول 4-5. نتایج آزمون بروش- پاگان همسانی واریانس .98
جدول 4-6. نتایج آزمون جارکوا- برا نرمال بودن خطاها .100
جدول 4-7. نتایج انتخاب الگو برای برآورد مدل (1) تحقیق .101
جدول 4-8. نتایج آزمون فرضیه اصلی اول تحقیق ازطریق برآورد مدل (1) تحقیق 102
جدول 4-9. نتایج انتخاب الگو برای برآوردمدل (2) تحقیق .105
جدول 4-10. نتایج آزمون فرضیه ‌اصلی دوم تحقیق ازطریق برآورد مدل (2) تحقیق 105
جدول 5-1. خلاصه نتایج آزمون فرضیه اصلی اول .109




فهرست شکل‌ها
عنوان صفحه
شکل 2-1. روابط برقرارشده ازطریق مکانیزم‌های داخلی و خارجی. 31

عنوان                                                                                                                                     صفحه
چکیده 1
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1- مقدمه 3
1-2- بیان مسأله 4
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق. 7
1-4- اهداف پژوهش 8
1-5- سؤالات پژوهش 8
1-6- فرضیه‌های پژوهش 8
1-7- تعریف عملیاتی  پژوهش 9
1-8- روش‌شناسی پژوهش 10
1-9- ساختار تحقیق. 12
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه 14
2-2- مرور ادبیات و سوابق تحقیق. 14
2-2-1-  سود 14
2-2-2- کیفیت سود 15
2-2-2-1- عناصر کیفیت سود 16
2-2-2-2- شاخص های کمی ارزیابی کیفیت سود 18
2-2-2-3-  معیارهای اندازه گیری کیفیت سود 19
2-2-3-2-استفاده کنندگان پیش بینی های سود 21
2-2-3-3- قابلیت پیش بینی سود و اندازه گیری آن. 22
2-2-4- تئوری نمایندگی. 24
2-2-4-1- رابطه نمایندگی و مشکل نمایندگی. 24
2-2-4-2-الگوی اساسی نمایندگی. 26
2-2—4-2-1- فرض های مربوط به مالک (سهامدار) 28
2-2-4-2-2- فرض های مربوط به نماینده (مدیر) 28
2-2-4-2-3- هزینه های نمایندگی. 29
2-2-4-3- راهکارهای کنترل مدیر جهت جلوگیری از ایجاد هزینه های نمایندگی. 31
2-2-4-4- هزینه های نمایندگی و جریان وجه نقد آزاد 34
2-2-4-5-ساز و کارهای کنترل هزینه نمایندگی (ساز و کارهای کنترل مدیر) 36
2-2-4-5-3- نسبت اعضای غیرموظف هیئت مدیره به کل. 41
2-2-4-5-6-اندازه هیئت مدیره 43
2-2-4-5-7- یکی بودن مدیرعامل و رییس هیئت مدیره 44
2-2-4-5-7- یکی بودن مدیرعامل و رییس هیئت‌مدیره 45
2-2-5- جریان نقدی آزاد 46
2-2-5-1- تعریف جریان وجوه نقد آزاد 46
2-2-5-2-ماهیت و مفهوم جریان وجه نقد آزاد 46
2-2-5-3- اهمیت جریان وجه نقد آزاد 47
2-2-5-4- کاربرد جریان‌های وجه نقد آزاد 47
2-2-5-5- محاسبه جریان وجوه نقد آزاد 48
2-2-6- تئوری نمایندگی مبتنی بر جریان تقدی آزاد 48
2-2-7- حاکمیت شرکتی راه‌حلی برای مشکلات ناشی از روابط نمایندگی و سود 51
2-2-7-1- طیف تعاریف حاکمیت شرکتی. 52
2-2-7-2- تعاریف حاکمیت شرکتی. 53
2-2-7-3-طبقه‌بندی سیستم های حاکمیت شرکتی. 53
2-2-7-3-1- سیستم حاکمیت شرکتی درون‌سازمانی (محاطی) 53
2-2-7-3-2- سیستم حاکمیت شرکتی برون‌سازمانی (محیطی) 54
2-2-7-4- مکانیسم های حاکمیت شرکتی. 55
2-2-7-5- ویژگیهای آئین نامه نظام حاکمیت شرکتی ) راهبری شرکتی(در ایران. 56
2-2-7-6- مکانیسم های حاکمیت شرکتی مؤثر بر مشکلات ناشی از جریان وجوه نقد آزاد 57
2-2-8- تبین رابطه جریان نقدی آزاد و قابلیت پیش‌بینی پذیری سود 58
2-2-9- تبیین رابطه حاکمیت شرکتی، جریان نقدی آزاد و پیش‌بینی پذیری سود 58
2-2-10- تبیین تأثیر تعداد نفرات (اندازه) هیأت مدیره در شرکت‌ها در بین حاکمیت شرکتی، جریان نقدی آزاد و پیش‌بینی پذیری سود 59
2-3- پیشینه تحقیق. 60
2-3- 1- تحقیقات خارج از کشور 60
2-3-2- داخل کشور تحقیقات 62
فصل سوم: روش پژوهش
3-1- مقدمه 68
3-2- فرضیات پژوهش 68
3-3-روش پژوهش 69
3-3-1- جامعه آماری پژوهش 69
3-3-2- نمونه آماری. 69
3-3-3- دوره زمانی و مکانی پژوهش 70
3-3-4- چگونگی جمع‌آوری داده‌ها 70
3-3-5- متغیرهای پژوهش و چگونگی اندازه‌گیری آنها 71
3-3-5-1- متغیر وابسته 71
3-3-5-2- متغیرهای مستقل. 71
3-3-6 مدل تحقیق. 72
3-3-6-1- مدل رگرسیون جریان نقدی عملیاتی. 72
3-3-7- آمار توصیفی داده‌ها 73
3-3-8- چگونگی بررسی فرضیه‌ها 74
3-3-10-  روش گردآوری اطلاعات ( میدانی، کتابخانه‌ای و غیره ) 75
3-3-11-  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 75
3-3-12- مسائل مورد توجه در تخمین مدل. 76
3-3-13- روش تجزیه و تحلیل داده‌ها 79
3-3-14- انتخاب مدل مناسب در داده های تلفیقی. 81
3-4- خلاصه فصل. 83
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته‌های تحقیق
4-1- مقدمه 85
4-2- آمار توصیفی. 85
4-2- آمار توصیفی. 85
4-3-آزمون فرضیات تحیقیق. 86
فصل پنجم: نتیجه‌گیری
5-1- مقدمه 101
5-2- 1- نتایج آمار توصیفی. 101
5-2-2- آزمون فرضیات تحیقیق. 102
5-2-3- نتیجه گیری. 105
5-4-پیشنهادات تحقیق. 106
5-4-1- پیشنهادات در راستای نتایج آزمون فرضیه های تحقیق. 106
5-4-2) پیشنهاد به محققان برای تحقیقات آتی. 106
5-5- محدودیت های تحقیق. 107
پیوست‌ها 108
منابع و ماخذ. 122
 
 
فهرست جداول
عنوان                                                                                                               صحفه                                                                                                                     
جدول 4-1 آمار توصیفی متغیر های تحقیق. 86
جدول 4-2 آزمون مانایی متغیر های تحقیق. 87
جدول 4-3 آزمون  F لیمر. 90
جدول 4-5  برآورد مدل  فرضیه 1. 92
جدول 4-6 آزمون  F لیمر. 94
جدول 4-7  برآورد مدل 1. 95
جدول 4-8 آزمون  F لیمر. 96
جدول 4-8 آزمون هاسمن. 97
جدول 4-9 براورد مدل برای فرضیه سوم 99
 

چکیده
 

پژوهش حاضر بر حاکمیت شرکتی و چگونگی تقویت ارزیابی شرکت‌ها بر اساس تئوری نمایندگی مبتنی بر جریان نقدی متمرکز است. اهداف این پژوهش از سه بخش تشکیل‌شده است. ابتدا اثرات جریان نقدی آزاد مازاد بر میزان پیش‌بینی پذیری سود را بررسی می‌کند. در مرحله دوم می‌خواهد ببیند که آیا متغیرهای حاکمیت شرکتی می‌تواند اثرات منفی جریان نقدی آزاد بر پیش‌بینی‌پذیری سود را تعدیل کند؛ و در نهایت این پژوهش توانایی و مفید بودن حاکمیت شرکتی در کاهش حجم جریان نقدی آزاد و بهبود ارزش قابل پیش‌بینی سود و نسبت آن در شرکت‌های بزرگ و کوچک را بررسی می‌کند. برای آزمون فرضیه‌های پژوهش از مدل رگرسیون ترکیبی (مقطعی-سری زمانی) در سطح معنی‌داری 95 درصد استفاده‌شده است. نمونه آماری پژوهش شامل 90 شرکت در دوره زمانی هفت‌ساله 1386 – 1392 از شرکت‌های پذیرفته‌شده بورس اوراق بهادار تهران گردآوری‌شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد شرکت‌هایی که میزان جریان نقدی آزاد در آن‌ها بیشتر است پیش‌بینی‌پذیری سود در آن‌ها پایین‌تر است. همچنین در این شرکت‌ها زمانی که سرمایه‌گذاران نهادی سهام عمده‌ای در شرکت دارند و زمانی که مدیرعامل شرکت مستقل و خودمختار عمل می‌کند میزان پیش‌بینی‌پذیری سود در آن‌ها هم بیشتر است؛ و در نهایت نتایج این تحقیق نشان می‌دهد نقش مالکیت سازمانی و مدیریتی در کاهش حجم جریان نقدی آزاد و افزایش پیش‌بینی‌پذیری سود در شرکت‌های بزرگ بسیار برجسته است.
کلمات کلیدی: جریان نقد آزاد، حاکمیت شرکتی، کیفیت سود، قابلیت پیش‌بینی سود
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
فصل  اول
                      کلیات پژوهش
 
 

1-1- مقدمه
 

فقدان اعتماد سرمایه‌گذاران در صداقت ارقام و آمار مربوط به‌حسابرسی‌ها به دنبال رسوایی‌های مالی شرکت‌های مختلف در جهان باعث ورود محققان به مسائل این حوزه برای بررسی هر چه بیشتر کیفیت سود شده است. پیش‌بینی پذیری سود به مفهوم قابلیت و حدود پیش‌بینی سود آتی و یا جریان نقدی سرمایه‌گذاران از میزان سرمایه‌گذاری انجام‌شده بر اساس اطلاعات سود موجود یکی از عوامل تأثیرگذار بر کیفیت سود است. اطلاعات زمانی از کیفیت بالایی برخوردار است که سرمایه‌گذاران با تکیه بر آن اطلاعات می‌توانند عملکرد جاری شرکت را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دهند و عملکرد آتی آن را بهتر پیش‌بینی نمایند. کیفیت بالای آمار و ارقام سود زمانی اتفاق می‌افتد که میزان جریان نقدی شرکت‌ها بیشتر باشد. نگاهی به ادبیات تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد که شرکت‌هایی که دلالی گری در آن‌ها به خاطر جریان نقدی بالا بیشتر است اطلاعات سود در آن‌ها از کیفیت پایینی برخوردار است. در این رابطه جنسن[1] (1996) استفاده از ابزارهای نظارتی را برای کاهش تنش‌ها بین منابع تحت کنترل مدیران شرکت‌ها و به دنبال آن افزایش ارزش شرکت‌ها را پیشنهاد می‌کند. تحقیق حاضر به دانش موجود در خصوص رابطه بین حاکمیت شرکتی، نحوه مدیریت وجوه نقدی و ارزش شرکت کمک می‌کند و باهدف بررسی کاهش اثرات منفی جریان نقدی آزاد بر پیش‌بینی پذیری سود با تکیه بر ساختار مدیریتی و مالکیتی کارآمد صورت گرفته است. فرض بر این است شرکت‌هایی که جریان نقدی آزاد در آن‌ها بالاست، اعضای هیأت مدیره از استقلال عمل برخوردارند و تعداد آن‌ها کمتر است و سهامداران عمده از مدیران و مؤسسات مختلف تشکیل‌شده است قابلیت پیش‌بینی سود در آن‌ها بسیار بالاست. در تبعیت از تحقیقات چاگی و گل که براثرات نظارتی بدهی بر میزان جریان نقدی تأکید دارند بنا داریم رابطه بین حاکمیت شرکتی، جریان نقدی آزاد و کیفیت سود هم در شرکت‌های بزرگ و هم در شرکت‌های کوچک بررسی کنیم.
 

1-2- بیان مسأله
 

سود یکی از اقلام مهم و اصلی صورت‌های مالی است که توجه استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی را به خود جلب می‌کند. سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان، تحلیل گران، دولت و دیگر استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی، از سود به‌عنوان مبنایی جهت اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری، اعطای وام، ارزیابی عملکرد، محاسبه مالیات و استفاده می‌کنند. در پی رسوایی­های مالی اخیر، اطمینان و اعتماد سرمایه ­گذاران به سیستم گزارشگری مالی کم شده و کیفیت سود به‌عنوآن‌یک عامل مهم در تعیین اعتبار و قابلیت اعتماد ارقام گزارش‌شده پدیدار شده است. درنتیجه، تعیین کیفیت سود و نتایج حاصل از آن، موردعلاقه‌ی سرمایه ­گذاران، مدیران، قانون­گذاران و تدوین‌کنندگان استانداردها است. نظریه کیفیت سود برای اولین بار توسط تحلیل­گران مالی و کارگزاران بورس مطرح شد، زیرا آنان احساس می­کردند سود گزارش‌شده قدرت سود را آن‌چنان‌که در ذهن مجسم می‌رود نشان نمی­دهد. آنان دریافتند که پیش ­بینی سودهای آینده بر مبنای نتایج گزارش‌شده، کار مشکلی است. سؤال اساسی این است که چرا تحلیل­گران مالی در ارزیابی خود از سود خالص گزارش‌شده یا سود هر سهم استفاده نمی‌کنند. پاسخ این است که در تعیین ارزش شرکت نه‌تنها به کمیت سود، بلکه باید به کیفیت آن نیز توجه شود. (مهدوی و همکاران،1392)
 منظور از کیفیت سود، زمینه بالقوه­ی رشد سود و میزان احتمال تحقق سودهای آتی است. ارزش یک سهم تنها به سود هر سهم سال جاری شرکت بستگی ندارد بلکه به انتظار از آینده شرکت و قدرت سودآوری سال‌های آینده و ضریب اطمینان نسبت به آن بستگی دارد. برای اندازه‌گیری کیفیت سود معیارهای متفاوتی ارائه‌شده است. پایداری سود، قابلیت پیش‌بینی و نوسان پذیری و همچنین معیارهایی که ارتباط بین سود و ارقام تعهدی و جریانات نقدی را بررسی می کند (اسماعیل‌زاده مفری و همکاران،1389). در این میان قابلیت پیش‌بینی سود یکی از معیارهایی است که کمتر مورد توجه قرارگرفته است. قابلیت پیش‌بینی سود به مفهوم قابلیت و میزان پیش‌بینی سود و جریانات نقدی آتی بر اساس اطلاعات سود جاری است. اطلاعات سود زمانی از کیفیت بالایی برخوردار است که سرمایه‌گذاران با تکیه بر آن اطلاعات بتوانند عملکرد جاری شرکت را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده و برآورد بهتری از چشم اندازه آتی شرکت داشته باشند.
یکی از عوامل اثرگذار بر کیفیت سود هزینه‌های نمایندگی ناشی از جریان نقدی آزاد است. جریان نقدی آزاد نشان‌دهنده وجوه نقدی است که شرکت پس از کسر مخارج لازم برای نگهداری یا توسعه دارایی‌ها در اختیار دارد و قابل‌توزیع بین سرمایه‌گذاران است. (جنسن، 1986).
 واژه آزاد به این معنا نیست که شرکت حتماً این وجوه رابین سرمایه‌گذاران توزیع خواهد کرد، بلکه نحوه استفاده از آن به نظر هیأت مدیره و سیاست‌های شرکت بستگی دارد. جنسن1 نخستین شخصی بود که با توجه به تضاد منافع بین مالکان و مدیران این معیار را تحت عنوان تئوری نمایندگی مبتنی بر جریان نقدی آزاد[2] مورد بررسی قرار داد. بر اساس این تئوری زمانی که جریان نقدی آزاد افزایش می‌یابد، امکان دارد مدیران برای دستیابی به منافع شخصی و افزایش قدرت کنترل بر منابع شرکت، اقدام به اتخاذ تصمیمات غیر بهینه نمایند و وجوه نقد مازاد را در پروژه‌هایی با خالص ارزش فعلی منفی سرمایه‌گذاری نمایند که این امر هزینه‌های نمایندگی

است)
فهرست مطالب
عنوان                                                                                                         صفحه
چکیده 1
فصل اول کلیات 2
1-1مقدمه. 3
1-2 بیان مسئله. 4
1-3 اهمیت و ضرورت انجام پژوهش. 5
1-4 اهداف پژوهش. 6
1-5 قلمرو پژوهش. 7
1-6 کاربران پژوهش. 7
1-7 سوالات تحقیق: 8
8-1 فرضیات‏ تحقیق: 8
1-9 روش تحقیق 8
1-10جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه. 9
1-11 واژگان. 9
فصل دوم ادبیات تحقیق 11
2-1- مقدمه. 12
2-2  ساختار مالکیت 13
2-3 مبانی تئوری ساختار مالکیت 13
2-3-1 تئوری حاکمیت شرکتی و مالکیت نهادی 14
2-3-2 مفهوم حاکمیت شرکتی 14
2-3-3 نظریه نمایندگی 15
2-3-4 تئوری تضاد منافع. 15
2-3-5 تئوری عدم تقارن اطلاعاتی 18
2-4 ساختار مالکیت و سهامداران نهادی و عمده 19
2-4-1 تعریف مالکیت نهادی 19
2-4-2 پیامدهای وجود سهامداران نهادی 20
2-4-3  تئوری های مربوط به بحث مالکیت نهادی 21
2-4-3-1  فرضیه نظارت کارا 21
2-4-3-2 فرضیه همسویی استراتژیک. 21
2-5 تاثیر سهامداران نهادی بر هزینه های نمایندگی 21
نقش سرمایه گذاران نهادی در عملکرد شرکت ها 22
2-6 سود سهام. 22
2-6-1  تقسیم سود. 23
2-6-2  سود نقدی 25
2-7- سیاست تقسیم سود و تئوریهای آن. 26
2-8 مدل های نظری و تجربی تقسیم سود. 28
2-8-1  مدلهای مبتنی بر اطلاعات کامل: عامل مالیات 28
2-8-2 مدلهای مبتنی بر اطلاعات نامتقارن. 29
2-8-2-1 مدلهای پیام رسانی 29
2-8-2-2 مدلهای مبتنی بر هزینه نمایندگی 29
2-8-2-3 مدلهای مبتنی بر فرضیه جریان نقدی آزاد. 30
2-8-3 مدلهای رفتاری 30
2-8-3-1 بررسی رفتار مدیران. 31
2-8-3-2 مدلهای رفتاری نظری 32
2-9  چرخه عمر سازمان و سیاستهای تقسیم سود. 32
2-10 مبانی نظری تقسیم سود. 34
2- 10 – 1 چرا شرکتها سود تقسیم می کنند؟. 34
2-10-2 عوامل موثر بر تقسیم سود. 35
2-10-3 خط مشی های تقسیم سود. 36
2-11  نقش بورس در رشد و توسعه اقتصادی 37
2-12 بورس اوراق بهادار تهران. 39
2-13 هموارسازی سود. 41
2-13-1 تعاریف هموارسازی سود. 41
2-13-2 اهداف وانگیزه های هموار سازی سود. 43
2-13-3 انواع هموارسازی سود. 45
2-13-4  روش های هموارسازی سود. 45
2-13-5 عوامل موثر بر هموار سازی سود. 47
2-13-5-1 اندازه شرکت و هموار سازی سود : 47
2-13-5-2 سود آوری و هموار سازی سود : 48
2-13-5-3 نوع  صنعت و هموار سازی : 49
2-13-5-4 فعالیت صادراتی و هموار سازی سود : 49
2-14پیشینه تحقیق 50
2-14-1پیشینه خارجی 50
2-14-2 پیشینه داخلی 53
فصل سوم روش شناسی تحقیق 57
مقدمه: 58
3-1- روش شناسی 58
3-2- قلمرو زمانی و مکانی تحقیق 59
3-3 جامعه آماری و نمونه آماری پژوهش. 59
3-4 – روش ها و ابزارهای گردآوری داده ها و اطلاعات 60
3-4-1 روش مطالعه نظری (کتابخانه ای). 60
3-4-2 روش میدانی 61
3-5- متغیرهای تحقیق 61
3-6- سوالات تحقیق 63
3-8  فرضیه های تحقیق 64
3-7- روش تحلیل داده ها و آزمون فرضیات 64
3-8- روایی ابزار گردآوری داده ها 65
3-9- ضریب تعیین 65
3-10-آزمون معنی داری 66
3-11- آزمون هاسمن 68
فصل چهارم تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق 70
4-1  مقدمه. 71
4-2 جامعه آماری 71
4-3 آزمون ریشه واحد دیکی- فولر تعمیمیافته و آمار توصیفی 71
4-3-1 آزمون ریشه واحد. 71
4-3-2 آمار توصیفی 74
4-4 برآورد مدلهای رگرسیون. 75
الف) مدل جونز. 75
تعیین روش برآورد مدل. 75
آزمون هاسمن برای مدل جونز. 76
تخمین مدل. 77
ب) مدل جونز اصلاح شده 77
تعیین روش برآورد مدل. 77
آزمون هاسمن برای مدل جونز اصلاح شده 78
تخمین مدل. 79
ج) مدل (با مدیریت سود استخراج شده از مدل جونز). 80
د) مدل (با مدیریت سود استخراج شده از مدل اصلاح شده جونز). 80
4-6 نتایج آزمون فرضیه. 81
فصل پنجم نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات 83
5-1 مقدمه. 84
5-2 خلاصه تحقیق 84
5-3 فرضیات و نتایج بررسی مدلها: 86
5-4 محدودیت های تحقیق 88
5-5پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج تحقیق 88
5-6 پیشنهادهایی برای پژوهشهای آتی 89
منابع فارسی 90
منابع لاتین 92
Abstract 95
 

چکیده
 

شناخت بورس از جنبه های مختلف می تواند ضمن پیش بینی بهتر آینده بورس و تغییرات آن، ریسک سرمایه گذاریها را کاهش داده و یا بازده بیشتری را نصیب سرمایه گذاران نماید. یکی از معیارهای ارزیابی موفقیت در سرمایه گذاری  وجود بازده های غیرعادی و سود نقدی می باشد.
هدف این پژوهش بررسی تأثیر ساختار مالکیت سرمایه بر هموارسازی سود در صنایع شیمیایی و مواد غذایی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد و برای آزمون فرضیه ها از تحلیل رگرسیون استفاده شده است همچنین به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمونهای آماری با کمک نرم افزارspss استفاده شده است. در این تحقیق جامعه آماری شامل 29 شرکت که همگی عضو صنایع شیمیایی و مواد غذایی می باشد که برای سالهای 1385  تا 1390 بررسی شده اند. ونتایج  حاصل از آزمون فرضیات پژوهش نشان داد که مالکیت مدیریتی  و تمرکز مالکیت بالا و مالکیت نهادی هر سه دارای تاثیر مثبت و معناداری بر هموارسازی سود بودند .
واژگان کلیدی : سود سهام ، ساختار مالکیت ، مالکیت نهادی ، مالکیت مدیریتی ، هموارسازی سود
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

فصل اول
 

کلیات
 

1-1مقدمه
 

موضوع هموار سازی سود مدتی است که مبحث جالب و سوال برانگیز در حسابداری و مدیریت مالی می باشد و تا کنون جواب مشخصی برای آن ارائه نشده است. اصولا سرمایه گذاران خصوصی برای کسب بازدهی سرمایه گذاری می کنند. دریافت سود سهام یکی از راه های کسب بازدهی است و سیاست تقسیم سود را می توان ایجاد تعادل بین سود انباشته شرکت از یک طرف و پرداخت وجه نقد و انتشار سهام جدید از طرف دیگر تعریف کرد.
یکی از عوامل مهم توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه ، توانایی جذب پس اندازها و هدایت آن به سمت فعالیتهای سرمایه گذاری است و می توان ادعا کرد که، فرآیند تخصیص موثر سرمایه برای سلامتی اقتصاد و در پی آن ارتقای بهره وری و تشویق ابتکارات ضروری است و این مسئله بازاری روان و کار را برای خرید و فروش اوراق بهادار و تبادل اعتبارات ایجاد می­ کند. بر خلاف آن، فرآیند تخصیص بیمار گونه سرمایه موجب انجام کارهای بدون بهره وری می شود و بازار سهام را تضعیف می­ کند( جعفری، 1383). در این بازار دوگروه اصلی فعال هستند که یک گروه عرضه کننده پول و گروه دیگر تقاضا کننده آن است آنچه برای گروه اول (سرمایه گذاران) اهمیت دارد سود سرمایه و مبلغی است که به سرمایه اولیه افزوده خواهد شد از این رو سرمایه گذاران همواره باید در مورد اینکه سرمایه خود را کجا قرار دهند تا بیشترین سود عایدشان شود تصمیم گیری کنند، از طرفی دیگر، مدیریت شرکت ها نیز تلاشی می کنند تا ثروت سرمایه گذاران ( سهامداران ) را حداکثر کنند آنان نیز برای دستیابی به هدفشان، باید تصمیمات مناسب و مربوط اتخاذ کنند .
ما در این تحقیق به بررسی تاثیر ساختار مالکیت سرمایه بر هموار سازی سود در صنایع شیمیایی و مواد غذایی در بورس تهران می پردازیم . انتظار می رود سرمایه گذاران مدیران شرکت های بورس اوراق بهادار تهران و مدیران ارشد دولتی بتوانند در تصمیمات خود برای تخصیص بهینه منابع ، از نتایج این تحقیق استفاده کنند.

1-2 بیان مسئله
 

در دنیای که با اطلاعات ناکافی و کنترل های هزینه بر سروکار داریم، تباین سودها بین سهامداران و مدیریت می تواند منجر به تصمیمات مدیریتی بهینه گردد.  بخصوص در رابطه با صنایع شیمیایی و مواد غذایی این مطلب بیشتر به چشم می خورد. مدیران درآمدها را به گونه ای مدیریت می کنند که سود سهامداران شان به حداکثر برسد.
یکی از مهمترین روش های افزایش ارزش کلی یک شرکت ، گزینه بهترین راه کار برای سرمایه گذاری وجوه و تشکیل مناسب ترین ساختار سرمایه است. گزینه بهترین روش تامین مالی باید با در نظر گرفتن مخارج و هزینه های تامین مالی صورت پذیرد که در ادبیات مالی از آن به عنوان هزینه سرمایه یاد می شود و در حقیقت همان ساختار مالکیت را به دنبال دارد. امروزه عملکرد بورس اوراق بهادار در کشورهای پیشرفته دنیا به عنوان شاخصی برای ارزیابی سیاست ها و تغییرات مالی، اقتصادی و بازرگانی این گونه کشورها مورد استفاده قرار می گیرد. سود واحد تجاری تحت تاثیر رویه هایی که مدیریت شرکت اتخاذ می کند محاسبه شده و امکان گزینه نمودن رویه های حسابداری به مدیریت واحد تجاری فرصت می دهد تا در مورد زمان شناسایی و اندازه گیری در آمد ها و هزینه ها تصمیم گیری نمایند .
از طرفی دیگر، هموار سازی سود، کاهش آگاهانه نوسانات سطح سود است که سود شرکت را عادی نشان می دهد و فرآیند دستکاری زمان شناسایی درآمدها یا درآمد گزارش شده است تا جریان سود گزارش شده، نوسان کمی داشته باشد، تا زمانی که سبب افزایش درآمد گزارش شده در بلند مدت نشود. یکی از اهداف گزارشگری مالی ، ارائه اطلاعات مفید برای تصمیم گیری استفاده کنندگان صورتهای مالی است استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری بر اساس اطلاعات گزارش شده در صورتهای مالی به ارزیابی سود آوری و پیش بینی جریانهای نقدی آتی شرکت پرداخته و با در نظر گرفتن پیوند منطقی بین سود آوری و جریانهای نقدی آتی ارزش شرکت را ارزیابی و بر اساس پیش بینی ها تصمیم گیری می نمایند
تئوری نمایندگی بیان می کند که مکانیسم های کنترل می توانند گرایش های مدیران و سهامداران را در یک راستا قرار داده و هرگونه رفتار فرصت طلبانه ناشی از تعارض در گرایش ها را کاهش دهد. حسابداری در آمدها یکی از شاخص های اصلی عملکرد مالی یک شرکت می باشد. به طور طبیعی امروزه پدیده ی هموارسازی سود توجه محققان ، تنظیم کننده های بازارهای مالی و سرمایه گذاران را به خود جلب کرده است .
هرچند ممکن است دستکاری در سود بر کیفیت اطلاعات افشا شده و مفید بودن آنها جهت تصمیم گیری در خصوص سرمایه گذاری تاثیر داشته باشد و اعتماد سرمایه گذاران به فرایند گزارشگری مالی را تقلیل داده و ممکن است موجب تخصیص نادرست منابع کمیاب اقتصادی به سمت سرمایه گذاری هایی با کارایی اندک گردد . ولی هموارسازی سود، می تواند سودمند باشد چرا که می تواند ارزش اطلاعاتی سود را با انتقال اطلاعات خصوصی شرکت به سهامداران و عموم بهبود بخشد (جیراپورن و همکاران 2008).
در تحقیق حاضر سعی بر این است که علاوه بر ارزیابی انواع هموارسازی سود در شرکتهای گروه صنایع شیمیایی و غذایی پذیرفته شده در بورس تهران، تاثیر ساختار مالکیت بر نوع هموارسازی سود شرکتها با بهره گرفتن از مبانی نظری ، تئوری های موجود و با کمک داده های آماری مورد بررسی قرار می گیرد.
این تحقیق می تواند به سهامداران و سایر استفاده کنندگان گروه صنایع شیمیایی و مواد غذایی که خواهان سود هموارتری می باشند کمک کنند تا بتواند تاثیر ساختار مالکیت را بر هموار سازی سود بهتر ارزیابی کنند. و بتوانند تصمیم گیری مناسب تری را برنامه ریزی کنند.

1-3 اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
 

ساختار نظارت بر شرکت ها از طریق نفوذ بزرگترین سهامدار که به طور مستقیم یا غیر مستقیم ، تاثیرات قابل ملاحظه ای بر تصمیمات مدیریت دارد توصیف می شود. آثار

                        فهرست مطالب
 

عنوان                                                                                                                                صفحه
چکیده.۱
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1.مقدمه. 3
1-2.تعریف مسئله و سوالات تحقیق 3
1-3.ضرورت انجام تحقیق 8
1-4.اهداف تحقیق 9
1-5.فرضیه ­های تحقیق 10
1-6.روش شناسی تحقیق 11
1-7.جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه. 11
1-8.روش جمع­آوری اطلاعات و متغیرهای تحقیق 12
1-9.روش تجزیه و تحلیل داده ها 18
1-10.ساختار کلی تحقیق 19
 
فصل دوم: ادبیات تحقیق
2-1.مقدمّه. 22
2-2.اهداف گزارشگری مالی 22
2-3.استفاده­کنندگان از اطلاعات مالی 23
2-4.مفهوم ارزیابی عملکرد مالی 24
2-5.انواع معیارهای ارزیابی عملکرد مالی 25
2-6.معیارهای حسابداری ارزیابی عملکرد مالی 26
2-6-1. سود خالص 26
2-6-2. نسبتهای نقدینگی 27
2-6-3. نسبتهای مربوط به مدیریت داراییها 27
2-6-4. نسبتهای مربوط به مدیریت بدهیها 27
2-6-5. نسبتهای سودآوری 28
2-6-7. نسبتهای قیمت بازار 28
2-7.معیارهای اقتصادی، ارزیابی عملکرد مالی 29
2-8.معیارهای سودآوری شرکت 29
2-9. معیارهای ارزش بازار شرکت 34
2-10.سیاست تقسیم سود 37
2-11. انواع سیاست های تقسیم سود 38
2-12. عوامل تاثیر گذار بر سیاست تقسیم سود شرکت 42
2-13. نقش مدیریت در گزارشگری 44
2-14. مفهوم مدیریت سود 45
2-15. روش های مدیریت سود 47
2-16. عوامل و انگیزه­ها از مدیریت سود 49
2-17. ابزارها ی اندازه ­گیری مدیریت سود 53
2-18. تحقیقات انجام شده داخلی 56
2-19. تحقیقات انجام شده خارجی 71
 
فصل سوم:روش تحقیق
3-1.مقدمه. 78
3-2.روش تحقیق 79
3-3.تعریف و تبیین جامعه. 80
3-4.نمونه آماری و روش نمونه گیری 80
3-5.قلمرو زمانی تحقیق 82
3-6. قلمرو مکانی تحقیق 82
3-7. قلمرو موضوعی تحقیق 82
3-8.تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق 83
3-9.سوألات تحقیق 87
3-10.فرضیه های تحقیق 88
3-11.ابزار گردآوری داده ها 88
3-12.روش آزمودن فرضیه های تحقیق 89
3-13.رگرسیون لجستیک. 92
 
فصل چهارم:تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق
4-1.مقدّمه. 112
4-2.آمار توصیفی تحقیق 113
4-3.آزمون فرضیه های تحقیق 115
4-3-1. آزمون فرضیه اوّل. 115
4-4-2. آزمون فرضیه دوم. 123
4-4-3. آزمون فرضیه سوم. 129
 
فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادات
5-1.مقدمه. 136
5-2. خلاصه تحقیق 137
5-2-1. نتایج فرضیه اول : 138
5-2-2. نتایج فرضیه دوم : 138
5-2-3. نتایج فرضیه سوم : 139
5-2.محدودیتهای تحقیق 140
5-3.پیشنهادات برای استفاده­کنندگان. 140
5-4.پیشنهادات برای تحقیقات آتی 141
 
پیوست­ها
پ-1. اسامی شرکتهای نمونه. 143
پ-2. آمار توصیفی -متغیرهای کنترل. 143
منابع و مآخذ فارسی 145
منابع و مآخذ انگلیسی 150
منابع و مآخذ انگلیسی
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
چکیده:
با افزایش گرایش اقتصاد کشورها به سمت خصوصی­سازی و مشارکت آحاد جامعه در تأمین سرمایه مورد نیاز شرکتها ارزیابی نتایج عملکرد بخصوص نتایج عملکرد مالی شرکتها دیگر منفعت انفرادی نداشته و منافع گروه کثیری از آحاد جامعه را تحت تأثیر قرار می­دهد،  پیرامون این قضیه در این تحقیق سعی شده با توجه به به نیاز اقتصادی کشور(ایران) به سرمایه گذاری بخش خصوصی و مهمتر از آن، استفاده کارآمد از منابع مالی کشور، جهت شفاف سازی در نحوه ارزیابی معیارهای مالی ارتباط کیفیت اقلام تعهدی شرکتها(در غالب شرکتهای با کیفیت اقلام تعهدی بالا و شرکتهای با اقلام تعهدی پایین) با سه معیارمالی اعم از؛ نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، نسبت بازدهی ارزش ویژه، و نسبت سود تقسیمی امورد بررسی قرا گرفته شده است .این تحقیق بر اساس یک طرح پژوهشی کاربردی از نوع نیمه تجربی و با بهره گرفتن از رویکرد پس رویدادی به روش رگرسیون لجستیک باینری در یک بازه زمانی از سال ۱۳۸۷ تا سال ۱۳۹۲ بوده است. تعداد نمونه در این تحقیق مبتنی بر ۵۱ شرکت از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (۳۰۶ نمونه سال-شرکت) در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که ارتباط بین متغیرهای؛ نسبت قیمت بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام و نسبت درصد سود تقسیمی با کیفیت اقلام تعهدی اختیاری از لحاظ معنادی قابل قبول نمی­باشد ولی نتایج در رابطه با بررسی رابطه بین نسبت بازدهی ارزش ویژه با کیفیت اقلام تعهدی اختیاری نشان می­دهد که این دو متغیر نسبت به یکدیگر دارای یک رابطه معکوس معنادار می­باشد.
واژگان کلیدی:
سیاست تقسیم سود شرکت، سودآوری شرکت، ارزش شرکت، نسبت سود تقسیمی، نسبت بازدهی ارزش ویژه، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، مدیریت سود و کیفیت اقلام تعهدی اختیاری.
 
 
 
                                                                 
فصل اول:
کلیات تحقیق
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

1-1.        مقدمه
 

فصل ابتدائی هر پایان نامه اختصاص به کلیات تحقیق یا همان شکل تکامل یافته طرح تحقیق اولیه دارد که در برگیرنده کلیّاتی مختصر و جامع از تمام فصول تحقیق انجام شده است. در این فصل ابتدا به تشریح بیان مسئله و سوألات تحقیق پرداخته شده و سپس در ادامه؛ اهمیّت و ضرورت تحقیق، فرضیه ­های تحقیق، روش شناسی تحقیق، ، جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه، روش جمع آوری داده­ ها و اطلاعات و متغیرهای مورد بررسی تحقیق، روش تجزیه و تحلیل داده­ ها مورد تشریح قرار گرفته شده است. در انتها نیز ساختار کلی از فصول بعدی تحقیق مورد اشاره قرار گرفته شده است.
 

1-2.         تعریف مسئله و سوالات تحقیق
 

صورتهای مالی، گزارشات حسابداری هستند که توسط یک شرکت به طور دوره ای (معمولا سه ماه یا سالیانه ) منتشر می­شوند اطلاعات عملکردی گذشته و همچنین تصویری از دارایی­های شرکت و تامین مالی برای آن دارایی­ها را ارائه می­ دهند(بِرک [1] و همکاران 2012: 25). این اطلاعات مالی در مورد یک شرکت بسیار با اهمیت هستند، چراکه مبنای تصمیم گیری در مورد شرکت و ارتباطات با شرکت برای بسیاری از افراد درون سازمانی و بیرون سازمانی(لَشِر[2]  2008: 68) ،اعم از سرمایه گذاران، تحلیل گران مالی و سایر اشخاص ذینفعان خارجی[3](مانند اعتباردهندگان) است(بِرک  و همکاران 2012: 25). در این بین، سرمایه گذاران به عنوان تامین کنندگان سرمایه متضمن ریسک واحد تجاری و مشاورین آنها( که از این پس تحلیل گران مالی نامیده خواهند شد) علاقه­مند به اطلاعاتی در مورد ریسک ذاتی و بازده سرمایه گذاری های خود می باشند، اینان به اطلاعاتی نیاز دارند که بر اساس آن بتوانند در مورد خرید، نگهداری یا فروش سهام تصمیم گیری نمایند و عملکرد مدیریت واحد تجاری و توان واحد تجاری را در جهت پرداخت سود سهام مورد ارزیابی قرار دهند(سازمان حسابرسی: 756). و این ارزیابی، به طور معمول برای سرمایه ­گذاران و تحلیل­گران مالی از طریق معیارهایی از قبیل؛ ، سود هر سهم[4]، سود تقسیمی هر سهم[5]، نسبت درصد سود تقسیمی[6]،  نسبت بازده درآمدی هر سهم[7]، نسبت ارزش بازار هر سهم به سود هر سهم[8] ، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام(نسبت ارزش بازار هر سهم به ارزش دفتری هر سهم)[9] ، نسبت بازدهی ارزش ویژه[10]، نسبت بازدهی دارایی­ها[11]، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام[12] و قیمت بازار هر سهم[13] انجام می­شود.
حال با توجه به تشریحاتی که انجام شد، قضاوت صحیح و آگاهانه در مورد هر یک از این معیارهای مالی بسیار باهمیت است. چرا که این موضوع می تواند باعث جلب اعتماد جامعه و  به تبع آن ایجاد شرایط مساعد برای رشد اقتصادی از طریق سرمایه گذاری بخش خصوصی و در مقابل نتایج از این اعتماد باعث استفاده کارآمد از منابع مالی کشور و در نهایت افزایش رفاه اقتصادی و اجتمائی جامعه در هر کشوری می شود. پیرامون این قضیه با توجه به به نیاز اقتصادی کشور(ایران) به سرمایه گذاری بخش خصوصی و مهمتر از آن، استفاده کارآمد از منابع مالی کشور بسیار حائز اهمیت است، بنحوی که در طی سالهای اخیر سرمایه گذاری افراد معمول از نوع سهام به سرمایه گذاری­های کاذب(سکه،دلار و) سوق داشته است و این موضوع به دلایلی چون ضعف بازار سرمایه ایران اشاره می شود.
اما باید اذعان داشت که دلایل مورد اشاره( این افراد) همگی ناشی از ضعف بازار سرمایه نیست و بخش عمده­ای از آن به دلیل عدم شناخت صحیح و عدم توجه سرمایه گذاران به نوع مدیریت سود شرکتها است که این موضوع باعث می شود معیارهای مالی مورد نظر از جانب سرمایه گذارن دچار تزلزل مقدار(افزایش یا کاهش) شود. البته به این مفهوم که معیارهای مالی  تماماً برگرفته از گزارشات مالی هستند که برگرفته از دیدگاه های خاص مدیران است[14].
به این نحو که مدیران، از طریق اعمال نظرات و همچنین با در اختیار داشتن ابزاری می­توانند محتوی گزارش­های مالی را به نحوی تغییر دهند که برای استفاده کنندگان  به گونه­ای جذاب به نمایش گذاشته شوند، و این موضوع مخصوصا در رابطه با سود شرکت که مورد توجه،علاقه و مبنای محاسبه معیارهای مالی برای بسیاری از استفاده کنندگان از صورت­های مالی است، رخ می دهد.
و در مفهوم کلی به این اعمال نظرها و اختیارات از سوی مدیران، مدیریت سود[15] گفته می­شود.
طبق تعریف(هیلی و واهلن[16]  1999: 368) “مدیریت سود زمانی رخ می دهد که مدیران قضاوت خویش را در گزارشگری مالی و در نحوه ثبت و گزارش مبادلات بصورتی وارد نمایند که تغییری در محتوای گزارش های مالی صورت داده؛ یا برخی از سهامداران را نسبت به عملکرد اقتصادی شرکت گمراه نمایند، و یا بر معیارها و پیامدهای قراردادی که وابسته به ارقام حسابداری گزارش شده ­اند، تاثیر گذارند”.
همچنین طبق تعریف(اسکات[17] 2012: 423)”مدیریت سود عبارت است از انتخاب رویه­های حسابداری و یا اقداماتی که توسط مدیران در تاثیر گذاری بر درآمدها به منظور بدست آوردن اهداف خاص از گزارش این درآمدها انجام می شود”.
 
حال توجه به مسئله فوق، بسیار حائز اهمیت است که، ارزیابی عملکرد مالی شرکتها( مبتنی بر بررسی معیار­های مالی شرکتها) می بایست با در نظر گرفتن کیفیت”اقلام تعهدی اختیاری”[18] که به عنوان مهمترین ابزار از مدیریت سود شرکتها می­باشد[19]، انجام گیرد. یعنی به این نحو که سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی می بایست کیفیت اقلام تعهدی اختیاری شرکتها را به عنوان یک مبنا[20] در نظر بگیرند و قضاوت­ها و در نهایت تصمیم گیری­های اقتصادی خود را بر اساس این مبنا انجام دهند. و باعث مقایسه صحیح و منطقی از شرکتها  از طریق دسته بندی شرکتها بر مبنای دارا بودن کیفیت مناسب از اقلام تعهدی اختیاری شوند، که به نوعی  این عمل باعث خنثی شدن اقدامات مدیریت در راستای اهداف از مدیریت سود می­شود.
در این راستا با توجه به متعدد بودن معیارهای مالی مورد توجه از سوی سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی از معیارهای؛ نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، نسبت بازدهی ارزش ویژه و نسبت سود تقسیمی انتخاب به عمل آمده است  که هریک از این معیارهای مالی به  ترتیب به عنوان معیارهایی از سنجش؛  ارزش شرکت[21]، سودآوری شرکت[22]  و سیاست تقسیم سود شرکت[23] در ارتباط با کیفیت اقلام تعهدی اختیاری در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفت شده است، که دلایل از انتخاب این معیارهای مالی در این تحقیق، اهمیت این معیارها با توجه به تحقیقات انجام شده[24] و همچنین در نظر گرفتن ضرورت نیاز سرمایه گذاران است که در آن؛
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام[25]:
به عنوان معیاری در جهت سنجش و مقایسه ارزش بازار یک شرکت در مقایسه با سایر شرکتها محسوب می شود به نحوی که چنانچه میزان مقدار عددی این نسبت چنانچه پایینتر از یک باشد نشان دهنده پایین بودن ارزش بازار یک شرکت نسبت به ارزش دفتری آن و چنانچه این مقدار یک باشد نشان دهنده برابری ارزش بازار و ارزش دفتری یک شرکت است و به تبع زمانی که این مقدار هر چقدر بالاتر از یک باشد گویای این مطلب است که ارزش بازار یک شرکت فراتر از ارزش دفتری آن است.
 
 نسبت بازدهی ارزش ویژه[26] :
نسبت بازدهی ارزش ویژه از  جمله نسبت­هایی که در رابطه با بررسی و سنجش عملکرد و سودآوری یک شرکت استفاده می شود مبنی بر اینکه هر چقدر این نسبت بالاتری باشد نشان دهنده سودآوری و در مفهوم کلی­تر بالا بودن نرخ رشد سود شرکتها است.
 
 نسبت سود تقسیمی[27] :

است)
فهرست مطالب
عنوان .صفحه
چکیده ل
فصل اول : کلیات تحقیق
1-1مقدمه. 2
1-2بیان مساله تحقیق .2
1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق .3
1-4 اهداف تحقیق.5
1-5 سوالات تحقیق.5
1-6چهارچوب مفهومی تحقیق5
1-7فرضیه های تحقیق5
1-8تعریف مفاهیم و واژه های کلیدی تحقیق6
1-8-1 مدیریت سود6
1-8-2 عدم تقارن اطلاعاتی 7
1-8-3 سرمایه گذاران نهادی 7
1-8-4 صندوق های سرمایه گذاری8
1-9قلمرو تحقیق.8
1-10 روش تحقیق و جمع‌آوری داده ها اطلاعات8
1-11استفاده کنندگان از نتایج تحقیق.9
1-12ساختار کلی تحقیق.10
فصل دوم :  ادبیات و پیشینه تحقیق
1-2 مقدمه.12
بخش اول: مبانی نظری تحقیق.12
2-2 مدیریت سود. 12
2-2-1 تعریف مدیریت سود.14
2-2-2 مطلوبیت مدیریت سود. 15
2-2-3 فرضیه های مختلف در مورد مدیریت سود.17
2-2-3-1 فرضیه مکانیکی.17
2-2-3-2 فرضیه بازار کارا17
2-2-3-3 نظریه اثباتی. 17
2-2-4 الگوهای مختلف مدیریت سود.18
2-2-4-1 الگوی بدست آوردن آرامش18
2-2-4-2 الگوی حداقل کردن سود.19
2-2-4-3 الگوی حداکثر کردن سود.19
2-2-4-4 الگوی هموارسازی سود.19
2-2-5 انگیزه های مدیریت سود20
2-2-5-1 انگیزه های مربوط به منافع شرکت.20
2-2-5-2انگیزه های مربوط به منافع شخصی.23
2-2-6 اقلام تعهدی.25
2-3 عدم تقارن اطلاعاتی.27
2-3-1 تعریف عدم تقارن اطلاعاتی28
2-3-2 انواع عدم تقارن اطلاعاتی28
2-3-3 عدم تقارن اطلاعاتی و مدیریت سود.29
2-4 سرمایه گذاران نهادی.30
2-5 صندوق های سرمایه گذاری مشترک.32
2-5-1 تعریف صندوق های سرمایه گذاری مشترک32
2-5-2 انواع صندوق های مشترک سرمایه گذاری33
2-5-3 مزایای صندوق های مشترک سرمایه گذاری.35
2-5-4 معایب صندوق های مشترک سرمایه گذاری.36
2-5-5 ریسک سرمایه گذاری در صندوق های مشترک سرمایه گذاری 37
2-5-6 کارمزد ارکان و هزینه های صندوق.37
2-5-7 درآمد و بازده صندوق های مشترک سرمایه گذاری38
2-5-8 صندوق های سرمایه گذاری و عدم تقارن اطلاعاتی و مدیریت سود38
بخش دوم-پیشینه تحقیق40
2-6 تحقیقات انجام شده در خارج از کشور40
2-7 تحقیقات انجام شده در داخل کشور.43
2-8 خلاصه فصل دوم.52
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
3-1 مقدمه54
3-2 روش تحقیق.55
3-3 تدوین فرضیات تحقیق.56
3-4 جامعه و نمونه آماری و قلمرو تحقیق.56
3-5روش و ابزار گردآوری اطلاعات.56
3-6تعریف عملیاتی متغیر های تحقیق.57
3-6-1 مدیریت سود.57
3-6-2 عدم تقارن اطلاعاتی58
3-6-3 صندوق های سرمایه گذاری.58
3-6-4 متغیرهای کنترلی.59
3-7معرفی مدل تحقیق.60
3-8آزمون های آماری مورد استفاده.61
3-8-1 آمار توصیفی.61
3-8-2 ماهیت و منابع داده ها.61
3-8-3 آزمون هاسمن63
3-8-4 آزمونF.63
3-8-5 آزمون معنادار بودن در الگوی رگرسیون.64
3-8-5-1 آزمون معنادار بودن معادله رگرسیون.64
3-8-5-2 آزمون معنادار بودن ضریب64
3-8-6 آزمون استقلال خطاها65
3-8-7آزمون نرمال بودن متغیر ها65
3-8-8بررسی پایایی و ناپایایی داده ها.65
3-8-9ناهمسانی واریانس ها66
3-9خلاصه فصل سوم66
 
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها
4-1 مقدمه.68
4-2 آمار توصیفی داده ها68
4-3 آمار استنباطی.71
4-3-1 آزمون پایایی متغیرها.71
4-3-2 تعیین مدل مناسب برای تخمین مدل رگرسیون72
4-3-3 آزمون فروض کلاسیک رگرسیون .73
4-3-3-1 آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته.74
4-3-3-2 آزمون استقلال خطاها74
4-3-3-3ناهمسانی واریانس ها.75
4-4 نتایج آزمون فرضیه ها76
4-4-1 آزمون فرضیه اول76
4-4-2 آزمون فرضیه دوم78
 4-4-2 آزمون فرضیه سوم80
4-5خلاصه فصل چهارم80
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 مقدمه.83
5-2مروری بر اهداف، مسأله و روش تحقیق83
5-3بررسی یافته‌ها و تفسیر نتایج تحقیق.84
5-3-1فرضیه اول84
5-3-2 فرضیه دوم84
5-3-3 فرضیه سوم.85
5-4نتیجه گیری کلی.86
5-5محدودیت های تحقیق.86
5-6پیشنهاد های کاربردی تحقیق87
5-7پیشنهاد های آتی تحقیق87
5-8خلاصه فصل پنجم87
منابع فارسی.88
منابع لاتین92
پیوست ها
پیوست (الف)اسامی شرکت های نمونه مورد بررسی94
چکیده انگلیسی96
 
فهرست جداول
جدول(2-1) مروری بر پیشینه تحقیق49
جدول(4-1) آماره های توصیفی متغیرهای تحقیق69
جدول( 4-2) آزمون ایم، پسران و شین.71
جدول( 4-3) آزمون چاو.72
جدول(4-4) آزمون هاسمن73
جدول( 4-5)آزمون جارکوبرا.74
جدول(4-6) آزمون استقلال خطاها75
جدول(4-7) نتایج حاصل از ناهمسانی  واریانس75
جدول(4 -8) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون76
جدول(4 -9) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون79
 
فهرست شکل ها
شکل(4-1)چارچوب مفهومی تحقیق5
 
 
 
چکیده :
 
اطلاعات سودها مبناهایی اساسی برای تصمیم گیری سرمایه گذاران هستند. در سالهای اخیر ، بدلیل یک سری تقلب های قابل ملاحظه در حسابداری ، موضوع مدیریت سودها توجه بسیاری از دانشگاهیان و دست اندرکاران را به خود جلب کرده است.با این حال ، تمرکز اغلب مطالعات به چگونگی ارزیابی مدیریت سودها ، عوامل تأثیر گذار بر مدیریت سودها و نتایج اقتصادی کیفیت سودها محدود شده اند.
این پژوهش به بررسی چگونگی تاثیر عدم تقارن اطلاعات و مالکیت صندوق های سرمایه گذاری بر مدیریت سود شرکتها می پردازد. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه صندوق های سرمایه گذاری در دوره زمانی 1387الی 1391 میباشد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی – همبستگی است .در این تحقیق مدیریت سود با استفاده ازمدل دیچاو و دیچومورد بررسی و ارزیابی قرار میگیرد. که در این مدل رابطه بین اقلام تعهدی و جریان های نقدی ، برای اندازه گیری مدیریت سود در نظر گرفته می شود.
نتایج بدست آمده از تحقیق نشان داد که عدم تقارن اطلاعاتی بر مدیریت سود تأثیر معناداری ندارد. همچنین بین طبقه بندی صندوق های سرمایه گذاری و مدیریت سود رابطه معناداری وجود دارد و می تواند بر مدیریت سود تأثیر گذار باشدو نتایج بدست آمده از این پژوهش می تواند در کلیه شرکتهای پذیرفته شده دربورس و سرمایه گذاران و سازمان بورس مورد استفاده قرار گیرد.
 
واژگان کلیدی:عدم تقارن اطلاعات ،مدیریت سود ،صندوق های سرمایه گذاری
 

فصل اول

کلیات تحقیق
 

۱-۱ مقدمه
 

یکی از اهداف گزارشگری مالی، ارائه اطلاعاتی است که برای سرمایه‌گذاران، اعتبار دهندگان و دیگر کاربران فعلی و بالقوه در تصمیم‌گیری‌های مربوط به سرمایه‌گذاری و اعتباردهی و سایر تصمیم‌ها، سودمند باشد. از جمله معیار‌های با اهمیتی که گروه های مزبور برای برآورد قدرت سودآوری شرکت، پیش‌بینی سودهای آینده و ریسک‌های مربوط به آن و همچنین ارزیابی عملکرد مدیریت استفاده می‌کنند، سود‌های جاری و گذشته شرکت است. سود نیز خود متشکل از اقلام نقدی و تعهدی است و اقلام تعهدی سود تا حدود زیادی در کنترل مدیریت هستند و وی می‌تواند برای بهتر جلوه دادن عملکرد شرکت و افزایش قابلیت پیش‌بینی سود‌های آینده در اقلام تعهدی سود دست برده و به اصطلاح امروزی سود را مدیریت کند. به بیان دیگر، مدیران تلاش می‌کنند تا با انتخاب روش های مجاز حسابداری، نتایج قابل پیش‌بینی و ثابت خلق کنند، زیرا اغلب سرمایه‌گذاران و مدیران اعتقاد دارند شرکت‌هایی که روند سود‌آوری مناسبی دارند و سود آن‌ها دچار تغییرات عمده نمی‌شود نسبت به شرکت‌های مشابه، ارزش بیشتر و قابلیت پیش‌بینی و مقایسه بیشتری دارند.
مدیران به دلائل مختلف سود را هموار می‌کنند. یکی از اهداف اصلی در مدیریت سود ایجاد یک جریان با ثبات‌تر به منظور پشتیبانی از سطح سود پرداختنی بیشتر است.جریان سود با ثبات‌تر می‌تواند ریسک کمتر تلقی شود که به قیمت سهام بیشتر و هزینه‌های استقراض کمتر منجر می‌شود. هدف دیگر مدیریت سود، تمایل مدیران واحد تجاری برای افزایش قدرت پیش‌بینی سرمایه‌گذاران و کاهش ریسک شرکت است. به دلیل افزایش ثبات سود و کاهش نوسانات آن، سرمایه‌گذاران می‌توانند پیش‌بینی دقیق‌تری در مورد سود‌های آینده انجام دهند.

۱-۲ بیان مسأله تحقیق
 

اطلاعات سود‌ها مبناهایی اساسی برای تصمیم گیری سرمایه‌گذاران هستند. در سالهای اخیر، بدلیل یک سری تقلب‌های قابل ملاحظه در حسابداری، موضوع مدیریت سودها توجه بسیاری از دانشگاهیان و دست‌اندرکاران را به خود جلب کرده است. با این حال، تمرکز اغلب مطالعات به چگونگی ارزیابی مدیریت سود‌ها، عواملی که بر مدیریت سود‌ها اثر می‌گذارد و نتایج اقتصادی کیفیت سود محدود شده‌اند.
مدیریت سود زمانی روی می‌دهدکه مدیریت قضاوت شخصی خود را در گزارشگری مالی و ساختار معاملات اعمال می کند. به گونه‌ای که گزارش‌های بدیل و جایگزینی را در رابطه با عملکرد شرکت جهت گمراه کردن برخی ذینفعان ارائه می کند.اکثر مطالعات مربوطه از عدم تقارن اطلاعات[1] و مالکیت نهادی و تأثیر آن‌ها بر مدیریت سود‌های شرکت چشم‌پوشی می‌کنند. با توجه به اینکه عدم تقارن اطلاعات معمولاً به نابرابری مقادیر اطلاعات به دست آمده از شرکت کنندگان متعدد بازار مربوط می‌شود و اطلاعات حسابداری اطلاعات نسبتاً دقیقی به آن‌هایی که در بازار هستند ارائه می‌کنند. بنابرین این اطلاعات به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا اقدامات عملیاتی شرکت را درک نموده و بنابرین عدم تقارن بین اطلاعات سرمایه‌گذاران و مدیریت را کاهش دهند و همچنین نهادهای سرمایه‌گذاری نیز در شناسایی شرایط عملیاتی شرکت‌ها و نظارت بر مدیریت،‌خوب عمل می‌کنند و بحث علمی زیادی بر سر این مسأله که سرمایه‌گذاران نهادی چگونه بر مدیریت سود‌ها اثر می‌گذارند،‌وجود دارد.
هانتون و همکاران در سال 2006 روش های تجربی را برای بررسی اینکه آیا شفافیت بیشتر سعی در مدیریت سود را کاهش می دهد یا خیر مورد بررسی قرار دادند و نتایج تحقیقات نشان داد که لزوم گزارش دهی شفاف تر می تواند سعی در مدیریت سود را کاهش داده یا تمرکز مدیریت سود را به روش هایی که کمتر قابل مشاهده هستند تغییر دهد.
ژائو و ژانگ[2] در سال ۲۰۰۳ نشان دادند که بخش نسبتاً کوچکی از سرمایه‌گذاران با نارسایی مکانیسم‌های ارائه خدمات در بازار و ابزار نظارتی مواجه‌اند که این امر هزینه‌های جستجوی اطلاعات و تفسیر اطلاعات سرمایه‌ای را برای سرمایه‌گذاران نهادی افزایش می‌دهد. بنابرین میزان عدم تقارن اطلاعات سرمایه‌ای بین سرمایه‌گذاران و شرکتها باید تأثیر بیشتری بر روابط بین مؤسسات سرمایه‌گذاری و مدیریت سود‌ها داشته باشد.(یانهودای[3]،2013)