علیرغم نفوذ بالای تبلیغات پیام کوتاه و رشد مستمر آن در چند سال اخیر در کشور و استفاده روز افزون شرکتها از این ابزار تبلیغاتی ، به طور کلی موفقیت این ابزار به پذیرش آن توسط مشتریان بستگی دارد. با این وجود ، پژوهشهای محدودی در این حوزه صورت گرفته است و نتایج بدست آمده نیز متفاوت ودر بین کشورها و نمونه های آماری مختلف ، غیر یکسان هستند . لذا با وجود فراوانی استفاده از این ابزار در سالهای اخیر در کشور لزوم شناسایی عوامل موثر بر اثر بخشی این تبلیغات از دیدگاه مصرف کنندگان ایرانی مشهود می باشد. در این راستا این پژوهش به شناسایی و الویت بندی عوامل موثر در اثر بخشی تبلیغات پیامکی (sms) بر مشتریان آژانسهای گردشگری شهر همدان پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش شامل مشتریان آژانسهای مسافرتی شهر همدان می باشد از آنجاییکه جامعه آماری نامحدود می باشد, برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد 415 پرسشنامه بین مشتریان آژانسها توزیع گردید و در نهایت حجم نمونه 384 نفر حاصل گردید. ابزار تحقیق پرسشنامه میباشد . تحقیق حاضر از حیث هدف ، یک تحقیق کاربردی و روش تحقیق آن توصیفی- تحلیلی است برای سطوح تجزیه و تحلیل آماری در این تحقیق از نرم افزار SPSS به فراخور استفاده شده است . همچنین براساس ماهیت و نوع داده ها برای شناسایی عوامل از تحلیل عاملی و برای سنجش میزان اهمیت هر کدام از عاملها و مولفه های پرسشنامه از مقیاس 5 امتیازی لیکرت استفاده شده است . برای اولویت بندی عوامل موثر از آزمون فریدمن در این پژوهش استفاده شد. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر این است که نگرش نسبت به تبلیغات پیامکی،آشنایی مشتریان با برند تبلیغ شده، شخصی سازی تبلیغات پیامکی بر مبنای زمان، مکان و ترجیحات مشتری، کسب اجازه از مشتریان قبل از ارسال تبلیغات پیامکی و بکارگیری محتوای پیام مناسب بر پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی تاثیر دارد. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که خصوصیات دموگرافیک ( سن، جنس، تحصیلات و شغل ) افراد بر پاسخ آنها به تبلیغات پیامکی اثر ندارد .
واژگان کلیدی : تبلیغات موبایل , بازاریابی موبایل , سرویس پیام کوتاه (sms )
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات تحقیق
1-1. مقدمه 1
1-2. بیان مسئله 3
1-3. ضرورت و اهمیت 4
1-4. اهداف تحقیق. 6
1-5. فرضیات تحقیق. 6
1-6. سوالات تحقیق 7
1-7. . مشکلات و محدودیت های تحقیق 7
1-8. ساختار کلی پایان نامه 7
1-9. تعریف واژگان کلیدی . 7
فصل دوم : ادبیات تحقیق
2-1. مقدمه 9
2-2. بازاریابی سیار. 10
2-2-1. ویژگیهای تلفن همراه از منظر بازاریابی. 11
2-2-2. مفهوم تبلیغات. 13
2-2-3. رسانه های سنتی تبلیغات 14
2-2-4. طبقه بندی تبلیغات موبایلی. 15
2-2-5. تبلیغات پیامکی 17
2-2-6. پاسخ به تبلیغات پیامکی. 22
2-2-7. عوامل موثر بر اثر بخشی و پذیرش تبلیغات پیامکی 23
2-2-7-1. بکار بردن مفهوم بازاریابی بر مبنای اجازه. 23
2-2-7-2. شخصی سازی 26
2-2-7-2-1. شخصی سازی بر اساس مکان. 26
2-2-7-2-2. شخصی سازی بر اساس زمان . 27
2-2-7-2-3. شخصی سازی براساس ترجیحات مشتری. 28
2-2-7-3. خصوصیات دموگرافیک 29
2-2-7-4. گرایشات فرهنگی 30
2-2-7-5. کاربرد پذیری یا سودمندی 32
2-2-7-6. رعایت حریم شخصی. 36
2-2-7-7. اعتبار تبلیغات و آشنایی با برند 38
2-3. تئوریها و مدلهای ارائه شده برای تبلیغات موبایلی. 39
2-3-1. مدل پارک و همکارانش 42
2-3-2. مدل ریتی پنت و همکارانش. 45
2-3-3. مدل اسکارل و همکارانش 48
2-4. پیشینه تحقیق. 52
2-4-1. تحقیقات خارجی. . 52
2-4-2. تحقیقات داخلی . 58
2-5. چارچوب مفهومی تحقیق. 63
فصل سوم : روش تحقیق
3-1. مقدمه . 68
3-2. روش تحقیق 68
3-3. جامعه آماری . 69
3-4. نمونه آماری 69
3-5. ابزار سنجش . 69
3-6. روایی پرسشنامه. 71
3-7. پایایی پرسشنامه. 72
3-8. تجزیه و تحلیل داده ها . 73
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
4-1. مقدمه 75
4-2. تحلیل توصیفی 75
4-2-1. توصیف جمعیت شناختی 75
4-2-2. جنسیت پاسخ دهندگان . 76
4-2-3. سن پاسخ دهندگان . 76
4-2-4. شغل پاسخ دهندگان 77
4-2-5. تحلیل توصیفی پاسخ های پاسخ دهندگان 78
4-2-5-1. نظرات پاسخ دهندگان در مورد همراه داشتن تلفن همراه در تمام طول روز 78
4-2-5-2. تعداد پیامک های ارسالی در هفته 79
4-2-5-3. علت استفاده از پیامک 80
4-2-5-4. نظرات پاسخ دهندگان در مورد محتوای پیامک تبلیغاتی 81
4-2-5-5. رتبه بندی نظرات پاسخ دهندگان در مورد محتوای پیامک تبلیغاتی 81
4-2-5-6. نگرش پاسخ دهندگان نسبت به پیامک های تبلیغاتی. 82
4-2-5-7. نظرات پاسخ دهندگان در خصوص کسب اجازه قبل از ارسال پیامک های تبلیغاتی 82
4-2-5-8. نظرات پاسخ دهندگان در خصوص شخصی سازی پیامک های تبلیغاتی . 83
4-2-5-9. واکنش پاسخ دهندگان در خصوص آشنایی با برند . 83
4-2-5-10. واکنش پاسخ دهندگان به هنگام دریافت پیامک های تبلیغاتی 84
4-2-5-11. نظرات پاسخ دهندگان در خصوص ترغیب پیامک های تبلیغاتی به خرید. 84
4-2-5-12. نظرات پاسخ دهندگان در خصوص ارسال پیامک های تبلیغاتی به دیگران. 84
4-2-5-13. نظرات پاسخ دهندگان در خصوص ترغیب پیامک های تبلیغاتی به خرید 84
4-2-5-14. نظرات پاسخ دهندگان در خصوص احتمال خرید محصولات تبلیغ شده از طریق پیامک84
4-3. تحلیل استنباطی و آزمون فرضیات . 85
4-3-1. فرضیات پژوهش . 85
4-3-2. نتیجه گیری 94
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1. مقدمه 96
5-2. یافته های تحقیق 96
5-3. بحث و نتیجه گیری . 97
5-4. محدودیت های تحقیق . 100
5-5. پیشنهادات . 100
5-6 . پیشنهادات برای تحقیقات آینده 101
6 . فهرست منابع 103
پیوست ها
6-1. پیوست اول : نمودارها 107
6-2. پیوست دوم : پرسشنامه آنلاین 113
6-3. پرسشنامه شخصی 118
مقدمه
توسعه قابل توجه اطلاعات و فناوری ، حرکت به سمت ارتباطات بازاریابی شخصی شده را تسریع بخشیده است. یکی از شیوه های این نوع بازاریابی ، ارسال تبلیغات پیام کوتاه 1 می باشد که طی سال های اخیر بین اهالی تجارت و جوانان محبوبیت بالایی پیداه کرده است. ارسال پیام کوتاه همچنین یک روش بازاریابی است که در صورت آگاهی از عوامل موثر در اثربخشی آن می توان از این ابزار به صورت بهینه در جهت ارتقا سازمان و رونق کسب و کار استفاده کرد بخصوص در گردشگری که ویژگیهای منحصر این ابزار تبلیغاتی شامل دسترسی دایم ، تعامل دو طرفه ، ارسال فوری پیام، سطح پوشش بالا و فراوانی رویت، ایجاد پایگاه داده ها ، خوانده شدن پیام، دارا بودن قابلیت های سیستم اطلاعاتی جغرافیایی 2 و سیتم اطلاعاتی مکانی 3 میتوان از آن بعنوان کانال بازاریابی شخصی 4 و بازاریابی ویروسی حداکثر استفاده را برد. ولی متاسفانه در کشور ما از این رسانه به صورت مفید و منطقی و جهت دار استفاده نمی شود که گاها نتیجه عکس می دهد و باعث ناراحتی و نارضایتی مشتریان نیز می شود. رشد مداوم رقابت در بازار، درک مشتریان را به عنوان موضوع مهمی در بازاریابی برجسته کرده است بنابراین امروزه سازمانها برای دوام در چنین فضایی، توجه خود را از بازار محصول و فروش محور ، به بازاریابی مشتری محور معطوف کرده اند.
ر فتار مصرف کننده در طراحی کمپین های تبلیغاتی نقش حیاتی ایفا می کند ، با علم به نحوه ی رفتار مخاطبان است که می توان رسانه و پیام مناسب را انتخاب کرد.
لذا در چنین فضایی داشتن درک صحیح از مصرف کنندگان مزیتهای متعددی را در بردارد این مزیتها شامل کمک به مدیران در جهت تصمیم گیری و انتخاب بازار هدف ، تهیه یک پروفایل برای مشتریان ، کمک به قانون گذاران و تنظیم کنندگان برای طراحی بهتر تبلیغات و نهایتا کمک به مصرف کنندگان برای تصمیم گیری بهتر می باشد.
علیرغم نفوذ بالای تبلیغات پیام کوتاه و رشد مستمر آن در چند سال اخیر در کشور و استفاده روز افزون شرکتها از این ابزار تبلیغاتی ، به طور کلی موفقیت این ابزار به پذیرش آن توسط مشتریان بستگی دارد. با این وجود ، پژوهشهای محدودی در این حوزه صورت گرفته است و نتایج بدست آمده نیز متفاوت و در بین کشورها و نمونه های آماری مختلف ، غیر یکسان هستند .لذا با وجود فراوانی استفاده از این ابزار در سالهای اخیر در کشور لزوم شناسایی عوامل موثر بر اثر بخشی این تبلیغات از دیدگاه مصرف کنندگان ایرانی مشهود می باشد. بعلاوه ، تبلیغات پیام کوتاه جز ارتباطات تعاملی است که برای استفاده از آن در بازاریابی 3 سطح وجود دارد (سید رضا سید جوادین – رحیم اسفیدانی). سطح اول ، ارسال پیام برای طیف کثیری : ساده ترین روش که در ایران استفاده زیادی از آن می شود. سطح دوم ، علاوه بر ارسال پیام ، دریافت بازخورد از پیام است . بازاریابی صرفا معرفی کردن کالا نیست قبل از آن نیاز است که دیدگاه ها و سلایق مشتری را نیز دریافت کرد. سطح سوم ، فروش محصول به طور کامل ازاین طریق . بنابراین سطح دوم از بازاریابی به وسیله موبایل بسیار کارآمد است که بنظر می رسد متاسفانه در ایران خیلی استفاده نشده است در حالیکه با بهره گرفتن از این روش است که محصولی متناسب با سلیقه مشتری طراحی می شود. به دلیل هزینه نسبتا پایین تبلیغات پیامکی، استفاده از آن در کشور ما، روز به روز در حال افزایش است. امروزه بسیاری از کسب و کارها، تبلیغات پیامکی خود را به صورت رندم و بدون در نظر گرفتن مشخصات فردی ، به انبوهی از مخاطبان ارسال می کنند که در نتیجه بسیاری از افراد از این تاکتیک بازاریابی سهل انگارانه، آزرده خاطر شده که این می تواند نه تنها اثربخشی این ابزار را تا حد زیادی کاهش دهد حتی گاهی موجب تخریب نام برند می شود. بنابراین این تحقیق سعی دارد برای استفاده هر چه اثر بخش تر از این رسانه به عنوان یک ابزار تبیلغاتی ، فاکتورهایی که می تواند بر پاسخ مشتریان به پیامک های تبلیغاتی ، تاثیر گذار باشد را بررسی کرده تا بتواند رهنمودهایی برای کسب و کارهای مختلف و به ویژه در حوزه گردشگری فراهم آورد. هدف از این پژوهش نیز بررسی عوامل موثر در پذیرش این نوع تبلیغات و تعامل مشتریان با شرکتهای فرستنده تبلیغات پیام کوتاه می باشد ، در مجموع استفاده از این رسانه ی تبلیغاتی باید با شناخت مخاطب همراه بوده و بعنوان یک ابزار مکمل بازاریابی به کار گرفته شود.بیان مسئله :
ضرورت و اهمیت
فن آوری و تکنولوژی درعرصه تجارت نیز رخنه کرده است. بزرگترین مانع دنیای تجارت، عدم دسترسی کاربران به اطلاعات در حال حرکت بود که امروزه این مشکل توسط شبکه های بی سیم و سیاررفع شده است (Marina Laškarin) .
در حال حاضر که سرعت و صحت تصمیم گیری بعنوان یک عامل اساسی دربرتری نسبت به رقبا مطرح می باشد فناوری های موبایل و ابزارهای سیار می توانند با بهره گرفتن از ویژگیهای سیار بودن و فراگیر بودن خود ، ارتباط سازمان را با مشتریان1 و همچنین شرکای تجاری2 خود به هنگام و به روز کرده و با جمع آوری اطلاعات از آنها به تصمیم گیری مدیران کمک کرده و برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد کنند.
تغییر در ویژگی های مصرف کننده نهایی و سلیقه ها وشیوه های تصمیم گیری و تغییرات دائمی در صحنه رقابت جهانی باعث شده است که بین صنعت جهانگردی و فناوری اطلاعاتی ، پیوندی قوی تر به وجود آید. (سید محمد اعرابی ) .
نفوذ سریع تلفن های موبایل بهمراه توسعه فناوری باعث ایجاد یک رسانه بازاریابی جدید بنام تبلیغات موبایل گردیده است (Faraz Saadeghvaziri and Hamid Khodadad Hosseini ).
تبلیغات موبایل در ترویج گردشگری نقش مهمتری ایفا می کنند. اگر چه شرکتهای توریستی هنوز بودجه های هنگفتی را برای تبلیغات در تلویزیون ، رادیو ، چاپ و وب هزینه می کنند اما شرکتهایی در فرآیند برگشت سرمایه موفق اند که روی تبلیغات موبایل تمرکز کنند (Marina Laškarin) .
پیشرفت فناوری ، این توان را به سازمانهای گردشگری می دهد تا بتوانند وظایف خود را انجام دهند و محصولات و خدماتی را عرضه نمایند که با تقاضای شخصی افراد سازگار باشد ( Ruth Retti, Ursha Grandcolas) .
با بیش از یک میلیون مصرف کننده تلفن های هوشمند، این وسایل در تبلیغات سیار نقش فزاینده و قابل توجهی را ایفا خواهند کرد. بعلت افزایش بالای فروش این وسایل که بتدریج در حال جایگزین شدن با کامپیوترهای دسک تاپ و نوت بوک هستند آینده ی فعالیتهای بازاریابی و تبلیغات ، قطعا روی وسایل موبایل متمرکز خواهد بود که تعداد در حال رشد کمپین های بازاریابی سیار آنرا تصدیق می کند. (Marina Laškarin) .
امروزه با پیشرفت فناوری ، کارکردهای موبایل نیز ارتقا پیدا کرده است و علاوه بر ارتباطات به یک ابزار تبلیغاتی برای اکثر شرکت ها تبدیل شده است به طوری که در حال حاضر بیشتر شرکت ها بخشی از تبلیغات و بازاریابی خود را به وسیله تلفن همراه انجام می دهند.
اساس و پایه بازاریابی موبایل ، بازاریابی پیام متنی (sms) که مقرون به صرفه ترین روش برای دسترسی به مشتریان جدید و احتمالی در هر زمان و هر مکان می باشد.
(Farley & Barwise (2005 ، در یک تحقیق تجربی از بازاریابی تعاملی در 5 بازار توسعه یافته بزرگ (آمریکا، ژاپن، آلمان، انگلیس و فرانسه) و 2 بازار مهم در حال ظهور (چین و برزیل) دریافتند همچنان پیامک را یا بعنوان ” پاسخ مستقیم ” یا بعنوان یک کانال “انگیزه ،Push ” استفاده می کنند. ( Dimitris Drossos,Geroge M. Giaglis)). در اواخر سال 1381(اوایل 2003 میلادی) سرویس پیام کوتاه درشبکه ایران راه اندازی شد. مانند هر تکنولوژی جدید دیگری ، بعضی از کشورها نسبت به کشورهای دیگر سرعت سازگاری بیشتری با تبلیغات پیامکی دارند . ( Kyle Jamieson Roach 2009) .با اینکه این سرویس در ایران به نسبت بسیاری از کشورهای جهان دیرتر راه اندازی شد با این حال استقبال و استفاده از پیام کوتاه نسبت به سایر کشورها رشد بسیار سریع تری داشته است به طوری که امروزه شاید در لیست بیشترین استفاده کنندگان این سرویس جذاب اطلاع رسانی در جهان باشیم . به طوریکه گفته می شود در انگلستان که زادگاه پیامک است روزانه حدود 5 میلیون و 930 هزار پیامک فرستاده می شود که بسیار کمتر از آمار مشابه در ایران است . طبق آمار رسمی ، هر روز به طور متوسط 60 میلیون پیامک بین کاربران تلفن همراه اول رد وبدل می شود که آمار فوق العاده بالایی می باشد (محمد امین طیبی 1392).
طبق آمار منتشر شده در تیر ماه 92 ، بیش از 60 میلیون مشترک تلفن همراه در کشور وجود دارد و با توجه به ضریب نفوذ بالای آن در کشور که بیش از 90 درصد از جمییت را پوشش می دهد استفاده از این وسیله بعنوان ابزار تبلیغاتی به طور چشمگیری در سالهای اخیر توسط سازمانهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. بنابراین شناخت پدیده پیام کوتاه و استفاده از آن در تبلیغات آژانسها ، چگونگی ارتباط برقرار کردن مشتریان از طریق این سرویس، نوع ارتباط و محتوای پیام کوتاه مبادله شده توسط این سرویس دارای اهمییت و ضرورت خاصی است چرا که باعث شناخت بیشتر مسولان آژانسهای کشور از تهدیدات و فرصتهای ایجاد شده در حوزه بازاریابی از طریق موبایل و اطلاع رسانی و تبلیغات از طریق پیام کوتاه می شود و زمینه را برای تصمیم گیری و برنامه ریزی درست و علمی فراهم خواهد کرد.
اهداف تحقیق
شناسایی عوامل موثر در اثربخشی تبلیغات پیامکی بر مشتریان آژانسهای مسافرتی
دسته بندی و اولویت بندی این عوامل از دیدگاه مشتریان آژانسهای مسافرتی
1-5-. فرضیات تحقیق
فرضیات تحقیق عبارتند از:
فرضیه 1 : میان نگرش نسبت به تبلیغات پیامکی و پاسخ مشتریان رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
فرضیه 2 : میان شغل افراد و پاسخ آنها به تبلیغات پیامکی رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
فرضیه 3 : میان میزان تحصیلات افراد و پاسخ آنها به تبلیغات پیامکی ، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
فرضیه 4 : میان سن افراد و پاسخ آنها به تبلیغات پیامکی ، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
فرضیه 5 : میان جنسیت و پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی ، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
فرضیه 6 : میان آشنایی با برند و پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
فرضیه 7 : میان شخصی سازی بر مبنای زمان ، مکان ، ترجیحات مشتری، و پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
فرضیه 8 : میان ارسال تبلیغات بر مبنای اجازه و پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی ، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.
فرضیه 9 : میان محتوای پیام و پاسخ مشتریان به تبلیغات پیامکی ، رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.سوالات تحقیق
1- عوامل موثر بر پذیرش مصرف کنندگان تبلیغات پیامکی در آژانسهای مسافرتی چیست؟ (شناسایی)