ظاهر فیزیکی عبارتند از: ظاهر تسهیلات و تجهیزات فیزیکی، کارکنان، و ابزار ارتباطی موجود در محل عرضه خدمات راهور است. نتیجه تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق نشان داد که بُعد اطمینان یکی از ابعاد مدل کیفیت خدمات پلیس راهور است.
الف) مقایسه یافتههای تحقیق با ادبیات موضوع در بُعد “ظاهر فیزیکی“
در مقایسه نتایج این تحقیق با تحقیقات پیشین میتوان گفت؛ در بُعد “ظاهرفیزیکی” با مدلهای کیفیت خدمات و تحقیقات گذشته در ادبیات تحقیق بهشرح زیر هماهنگی دارد.
پاراسورامان و همکارانش؛ در تحقیقات خود پنج بُعد برای کیفیت قائل شدند که یک بُعد آن ظاهر فیزیکی است (Parasuraman , A & Zeithaml , Valarie A & Malhotra , Arvind, 2005). همچنین هیود فارمر[۳۳۶] (۱۹۸۸)، در مدل ویژگی کیفیت خدمات، و دابهولکار و همکاران[۳۳۷] (۱۹۹۶)، در مدل RSQS، بُعد ظاهر فیزیکی خدمات را بهعنوان یکی از ابعاد مدل کیفیت خدمات منظور نمودند (Emel Kursunluoglu, 2014). کنـولوس، ونتوس لمسپذیری را بهعنوان یکی از ابعاد کیفیت خدمات مطرح کرد Knowles,Grame and ventuse, 2011)).
مدل لهتینن و لهتینن[۳۳۸]؛ این دو محقق سه بُعد کیفیت شامل: کیفیت فیزیکی، کیفیت تعاملی و کیفیت سازمان برای کیفیت خدمات ارائه کرده اند که دو بُعد آن یعنی کیفیت فیزیکی، کیفیت تعاملی با نتایج این تحقیق هماهنگی دارد.
نتایج تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق با مستندات سازمانی مطرحشده در ادبیات تحقیق درباره مدل تعالی سازمانی ناجا (طرح مدیریت کیفیت نیروی انتظامی) هماهنگی دارد. معیارهای الزامات اساسی این مدل شامل: تجهیزات اداری، فضای بیرونی، فضای داخلی، اطلاعرسانی، امکانات رفاهی، میباشد (دفتر تحقیقات معاونت طرح و برنامه و بودجه ناجا، ۱۳۹۱).
- کیفیت فیزیکی[۳۳۹]: کیفیت فیزیکی به محصولات یا موارد حمایتی از محصولات و خدمات اشاره دارد. محصولات مالی ابعاد فیزیکی محدودی دارند، بنابراین غالباً شواهد فیزیکی دیگری بهمنظور ارزیابی کیفیت خدمات مورد استفاده قرار میگیرد. برای مثال مشتریان بر اساس دکوراسیون، امکانات و تسهیلات درون شعب و… کیفیت را مورد ارزیابی قرار می دهند (جوادین و کیماسی، ۱۳۹۰؛ نقل از Harrison, 2000, 245).
ب) استنباط آماری داده ها در بُعد “ظاهر فیزیکی“
نتایج تجزیه و تحلیل شاخص های آماری داده های تحقیق )۶/۴=X و S=0/46 ( بیانگر آن است که شرکت کنندگان در این تحقیق بعٌد “ظاهر فیـزیکی” را تا حد زیاد و خیلی زیاد جزئی از ابعاد کیفیت خدمات راهـور میدانند.
ج) تحلیل عاملی در بُعد “ظاهر فیزیکی“
نتیجه تحلیل عاملی تأییدی بُعد “ظاهر فیزیکی” با ضریب بار عاملی ۰.۶۸۱> 5/0 بههمراه ۶ مؤلفه که همگی بزرگتر از ۵/۰ هستند، تأیید گردیدند. بنابراین ظاهر فیزیکی یکی از ابعاد کیفیت خدمات راهور میباشد. این بعُد از لحاظ کمیت بار عاملی در مقایسه با سایر ابعاد در رتبه نهم قرار دارد. بیشترین بار عاملی در بُعد ظاهر فیزیکی مربوط به مؤلفه “زیبایی ظاهر فیزیکی ساختمانهای راهور” با ضریب بار عاملی ۰.۸۵۴ و “آراستگی کارکنان” با ضریب بار عاملی۰.۸۴۷ میباشد.
د) مصاحبه با مدیران ارشد راهور در بُعد “ظاهر فیزیکی“
نتیجه مصاحبه با مدیران ارشد نشان میدهد که آنان بعُد ظاهر فیزیکی و مؤلفه های که در این تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت از قبیل: مرتب بودن و تمیزی اتاق کار کارکنان، زیبایی و جذابیت ظاهری تسهیلات فیزیکی، آراستگی و تمیزی ظاهری کارکنان و … را تأیید نمودند. مشاهدات محقق و اظهارات مدیران ارشد راهور حاکیست که در وضعیت موجود کیفیت ظاهر فیزیکی اماکن و تجهیزات به علت محدودیتهای اعتباری با وضع مطلوب فاصله دارد. همچنین وضع ظاهر کارکنان عملیاتی با توجه به شرایط محیطی مثل آلودگی هوا، به ویژه در کلان شهرها، وضعیت جوی، محدودیت سهمیه لباس با وضع مطلوب فاصله دارد.
جمعبندی بُعد “ظاهر فیزیکی“
با توجه به نتیجه این تحقیق با روش تحلیل عاملی تأییدی، نظر خبرگان سازمانی راهور، استنباط آماری داده ها، نتیجه مصاحبه با مدیران ارشد راهور و نتایج ابعاد مدلها و تحقیقات گفتهشده فوق میتوان گفت بُعد “ظاهر فیزیکی"، یکی از ابعاد مدل کیفیت خدمات پلیس راهور است. در این بُعد مؤلفه های “زیبایی ظاهر فیزیکی ساختمانها و آراستگی کارکنان راهور” بیش از سایر مؤلفه ها مورد تأیید قرار گرفت.
۳- بُعد اطمینان دادن
اطمینان دادن عبارتند از: داشتن دانش، تخصص و مهارت انجام کار، احساس امنیت است. همچنین آگاهی و حضور ذهن و توانایی کارکنان در جلب اعتماد و اطمینان مشتریان میباشد. نتیجه تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق نشان داد که بُعد اطمینان یکی از ابعاد مدل کیفیت خدمات پلیس راهور است.
الف) مقایسه یافتههای تحقیق با ادبیات موضوع در بعد “اطمینان“
در مقایسه نتایج این تحقیق با تحقیقات پیشین میتوان گفت؛ در بُعد “اطمینان” با مدلهای کیفیت خدمات و تحقیقات گذشته در ادبیات تحقیق بهشرح زیر هماهنگی دارد.
زیتهامل و پاراسورامان و بری؛ عوامل تعیینکننده کیفیت خدمات پنج بُعد دارند که یکی از ابعاد آن قابلیت اطمینان است (Zeithalm A.Panasuraman ,and L.berry.leonard ,1985). همچنین استوارت و والش و گاستر، و هیود فارمر و ماتسون، در مدل کیفیت خدمات خود بر بعُد قابلیت اطمینان تأکید دارند (جوادین و کیماسی، ۱۳۹۰؛ بهنقل از؛ (Ghobadian, et at,1994, 53-54.
قابلیت اطمینان علاوه بر آنکه در مدلهای کیفیت خدمات مورد توجه محققان است، در کیفیت محصولات نیز بهعنوان بُعدی از ابعاد کیفیت محصول بهشمار میرود. «میلر[۳۴۰]» و «ولمن[۳۴۱]» (۱۹۸۴)؛ از عملکرد محصول[۳۴۲]، قابلیت اطمینان[۳۴۳] و دوام محصول[۳۴۴] بهعنوان ابعاد کیفیت یاد می کنند.
«راب[۳۴۵]» (۲۰۰۱)؛ قابلیت اطمینان، دوام و کیفیت طراحی را بهعنوان ابعاد کیفیت معرفی می کند.
«دنگایاچ» و «دشماخ» (۲۰۰۱)؛ قابلیت اطمینان، دوام و مطابقت با استانداردهای از قبل تعیینشده را بهعنوان ابعاد کیفیت ذکر می کنند (رمضانیان و اسماعیلپور، بهنقل از؛ Sebastionelli and Tamimi 2002).
ضوابط ارزیابی جایزه دمینگ شامل؛ چک لیستی که دارای۱۰ شاخص اصلی که هر شاخص، چند زیرشاخص میباشد. یکی از شاخص ها تضمین کیفیت است. زیرشاخصهای آن شامل: توسعه کیفیت و تجزیه و تحلیل، آزمون پایایی، قابلیت اطمینان و بازنگری در طراحی، اقدامات پیشگیرانه برای ایمنی و قابلیت اطمینان و… محصول است (Evans, Lindsay, 2002, 112).
قابلیت اطمینان در کیفیت محصول متفاوت از بخش خدمات است. با نتایج تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق در بخش خدمات هماهنگی ندارد.
ب) استنباط آماری داده ها در بُعد “قابلیت اطمینان“
نتایج تجزیه و تحلیل شاخص های آماری داده های تحقیق )۶۶/۴=X و S=0/44) بیانگر آن است که شرکت کنندگان در این تحقیق بعٌد “قابلیت اطمینان” را تا حد زیاد و خیلی زیاد جزئی از ابعاد کیفیت خدمات راهـور میدانند.
ج) تحلیل عاملی در بُعد “قابلیت اطمینان“
نتیجه تحلیل عاملی تأییدی در بُعد “قابلیت اطمینان” دارای ضریب بار عاملی ۷۲۷/. است. با توجه به اینکه ۰.۷۲۷> 5/0 است، لذا قابل اطمینان بودن جزئی از ابعاد کیفیت خدمات راهور است. این بعُد از لحاظ کمیت بار عاملی در مقایسه با سایر ابعاد در رتبه پنجم قرار دارد. بیشترین بار عاملی در بُعد قابلیت اطمینان مربوط به مؤلفه “داشتن تخصص انجام کار کارکنان” با ضریب بار عاملی ۰.۸۶۱ و “توانمندی کارکنان در تغییر مثبت باور شهروندان نسبت به خدمات پلیس راهور” با ضریب بار عاملی۰.۸۵۰ میباشد.
د) مصاحبه با مدیران ارشد راهور در بُعد “قابلیت اطمینان“
نتایج مصاحبه نشان میدهد که مدیران بُعد اطمینان را یکی از ابعاد کیفیت خدمات راهور میدانند. بررسیهای میدانی پلیس راهور در خصوص عملکرد پلیس راهنمایی و رانندگی حاکیست که کارکنان راهور در ارائه خدمات به شهروندان توانمند هستند. اربابرجوع نیز بدان اذعان داشته است. چون خیلی بهندرت اعتراضی و یا شکایتی مبنی بر عدم توانمندی افسران راهور در ارائه خدمات گزارش می شود.
در سازمان راهور معمولاً مأموریتها و ارائه خدمات بر اساس سطح تخصص و مهارت افسران به آنان محول می شود، تا اربابرجوع (شهروندان) از خدمات راهور اطمینان کامل داشته باشند.
جمعبندی بُعد “قابلیت اطمینان“
با توجه به نتیجه این تحقیق با روش تحلیل عاملی تأییدی، نظر خبرگان سازمانی راهور، نتیجه مصاحبه با مدیران ارشد راهور و نتایج ابعاد مدلها و تحقیقات گفتهشده فوق میتوان گفت؛ بُعد “اطمینان"، یکی از ابعاد مدل کیفیت خدمات پلیس راهور است. در این بُعد مؤلفه های “داشتن تخصص انجام کار و توانمندی کارکنان” در تغییر باور شهروندان نسبت به خدمات پلیس راهور بیش از سایر مؤلفه ها مورد تأیید قرار گرفت.
۴- بُعد رفتاری و برخورد کارکنان
بُعد رفتاری و برخورد کارکنان عبارتند از: بهموقع بودن، سرعت، ارتباطات (کلامی و غیرکلامی)، گرمی، رفتار دوستانه، نزاکت، نگرش، لحن صدا، لباس، آراستگی ظاهر، توجه، دقت، پیش بینی انتظارات، مدیریت شکایات، مشکلگشایی میباشد، یا ویژگیهایی دیگری از قبیل: شایستگی ارائه خدمات، مؤدب بودن و احترام گذاشتن به شهروندان (تواضع)، برقراری ارتباط مؤثر با شهروندان و باور این اصل کلی که محبت و اعتماد شهروندان نسبت به فرد خدمتگزار برترین امتـیاز و منفعت برای اوست (فیتزسیمونز و مونـاجی، ۲۰۰۱). نتیجه تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق نشان داد که بُعد “رفتاری” یکی از ابعاد مدل کیفیت خدمات پلیس راهور است.
الف) مقایسه یافتههای تحقیق با ادبیات موضوع در بُعد “رفتاری“
در مقایسه نتایج این تحقیق با تحقیقات پیشین میتوان گفت؛ در بُعد “رفتاری” با مدلهای کیفیت خدمات و تحقیقات گذشته در ادبیات تحقیق بهشرح زیر هماهنگی دارد.
نتایج تحقیقات هماهنگ از قبیل: مدل Servqul پاراسورامان(Emel Kursunluoglu ,Yarimoglu, 2014) و هیود فارمر، در مدل طیف مصالحه کیفیت (دهقانی، ۱۳۸۲) و لهتینن و لهتینن، در مدل کیفیت تعاملی (جوادین، کیماسی، ۱۳۹۰ نقل از؛ Harrison, 2000, 245) و یکی از ابعاد مدل گرونروز، بنام تصویر ذهنی از شرکت (Gronroos, 2000, 63-65). معیارهای انجمن بین المللی رؤسای پلیس (INTERNATIONAL ASSOCIATION of CHIEFS of POLICE ,1998) هماهنگ میباشد. البته در سایر مدلهای کیفیت خدمات که در ادبیات این تحقیق بدان اشاره شد، تقریباً همگی بُعد رفتاری کارکنان را بهعنوان یکی از ابعاد کیفیت خدمات میدانند.
همچنین در مدلهای سرآمدی (تعالی سازمانی) مثل: مدل EFQM و جایزه ملی کیفیت مالکم بالدریج با معیارهایی از قبیل: تمرکز بر مشتری و رضایت مشتری در حال و آینده بالاترین امتیاز (۳۰۰ امتیاز) نسبت به سایر معیارها برخوردار است. بخش اعظم این معیار بر کیفیت رفتاری کارکنان تأکید دارند (جعفری و دیگران، ۱۳۷۹، ۱۶۰).
جایزه ملی مالکم بالدریج در مبحث منابع انسانی چگونگی توسعه و استعداد کارکنان، پیگیری اهداف سازمان، نحوه مدیریت منابع انسانی، مشارکت کارکنان، آموزش و پرورش کارکنان، ارزیابی عملکرد، معرفی برجستگان و اخلاق در رفتار افراد را مورد بحث قرار میدهد (فقیهی، رجببیگی؛ بهنقل از ترزیووسکی و همکاران، ۲۰۰۰، ۲۵). نتایج این تحقیق با معیارهای جایزه کیفیت دمینگ و مدل ایشیکاوا هماهنگی ندارد، هر چند در شاخص های دهگانه جایزه کیفیت دمینگ در زیرشاخص تضمین کیفیت بر میزان رضایتمندی مشتری تأکید شده است. شاخص های جایزه دمینگ مختص شرکتهای تولیدی بزرگ، متوسط و کوچک است (Evans, Lindsay, 2002, 112). کائور و ایشیکاوا، نمودار استخوان ماهی یا علت و معلول از جمله؛ فنون مهمی است که او در فرایند حل مسأله ارائه کرد. در تکنیک M4 به عوامل انسانی نیز توجه نموده است (والر، آلن و برنز، ۱۳۸۲). ولی عاملی انسانی موردنظر ایشیکاوا در سازمانهای تولیدی است، با نتیجه بُعد کیفیت رفتاری این تحقیق هماهنگی ندارد.
ب) استنباط آماری داده ها در بُعد “رفتاری“
نتایج تجزیه و تحلیل شاخص های آماری داده های تحقیق )۰۵/۴=X و S=0/77 ( بیانگر آن است که شرکت کنندگان در این تحقیق بعٌد “رفتاری” را تا حد زیاد و خیلی زیاد جزئی از ابعاد کیفیت خدمات راهور میدانند.
ج) تحلیل عاملی در بُعد “رفتاری“
نتیجه تجزیه و تحلیل عاملی تأییدی نشان میدهد که بُعد رفتاری دارای ضریب بار عاملی ۰.۶۲۴ است. چون ۰.۶۲۴> 5/0 است، لذا عامل رفتاری جزئی از ابعاد کیفیت خدمات راهور است. این بعُد از لحاظ کمیت بار عاملی در مقایسه با سایر ابعاد در رتبه سیزدهم قرار دارد. بیشترین بار عاملی در بُعد رفتاری مربوط به مؤلفه “تلاش کارکنان برای حل مشکل اربابرجوع” با ضریب بار عاملی ۰.۸۷۱ و “مساعدت همیشگی کارکنان به اربابرجوع” با ضریب بار عاملی ۰.۷۶۹ میباشد.
د) مصاحبه با مدیران ارشد راهور در بُعد “رفتاری“
نتیجه حاصله نشـان میدهد که مدیران بُعد کیفیت رفتاری را، از ابعـاد مهم کیفیت خدمات در پلیس راهـور میدانند. در راستای کیفیت رفتاری کارکنان پلیس راهور از سال ۱۳۸۷ با شروع آموزش استانداردسازی رفتار کارکنان زیر نظر اساتید دانشگاه، تاکنون (پایان سال ۹۳) تقریباً همه کارکنان راهور در درجات مختلف حداقل سه دوره آموزش چهره به چهره کوتاهمدت (۳روزه) ضمن خدمت را طی نمودند. نتایج نشان میدهد که کیفیت رفتاری کارکنان راهور در ارائه خدمات به شهروندان با چالشهای مختلفی از قبیل؛ کنترلهای سازمانی، آموزش، فرهنگ جامعه، رفتـار اربابرجوع، حجم کار و آلـودگی محیط کار (هـوا، صـوتی) و مسائل معیشتی و … مواجه میباشند.
- کنترل سازمانی: در کنترل سازمانی نقطه مشترک همه واحدهای سازمانی تأکید عمده بر هشدارهای صیانتی و امنیتی میباشد که مبادا برقراری رابطه صمیمانه با اربابرجوع باعث فساد و اقدامات غیرقانونی به نفع اربابرجوع شود. در حالیکه در کیفیت رفتاری تأکید بر برقراری رابطه صمیمانه با اربابرجوع می شود. در چنین شرایطی کارکنان سردرگم هستند. زیرا از یکطرف؛ اگر با اربابرجوع رابطه صمیمانه در حین ارائه خدمات برقرار نمایند، ممکن است انگ رفیقبازی و توصیهپذیری و یا تخلف از قوانین و مقررات صیانتی و … زده شود. از طرفی دیگر؛ اگر رابطه صمیمانه با اربابرجوع نداشته باشد، مورد بازخواست مدیریت، افکار عمومی جامعه و اربابرجوع قرار میگیرد. بنابراین ضرورت دارد واحدهای نظارتی الگوی کیفیت رفتاری با هدف برقراری رابطه صمیمانه کارکنان با شهروندان و اربابرجوع به صورت هماهنگ و یکنواخت برای راهنمایی و رانندگی ارائه نمایند.
- آموزش: کارکنان راهور همانند سایر پلیسهای تخصصی در بدو خدمت در دانشگاه علوم انتظامی امین آموزش عمومی را طی نماید، آموزش عمومی در واقع شخصیت نظامی و انضباط و رفتار کارکنان را شکلدهی می کند. شکل گیری اصلی رفتاری کارکنان راهور در آموزش بدو خدمت در دانشگاه پلیس بر محوریت انضباط انتـظامی و عقلانی سازمانی میباشد. لذا کارکنان در تعامل با اربابرجوع سعی می کنند، بر مبنای وظیفه سازمانی در حد روابط رسمی رفتار نمایند. در حالیکه برقراری روابط صمیمانه با اربابرجوع چیزی فراتر از انجام وظیفه سازمانی است. بنابراین لازم است بخشهایی از راهور که با شهروندان و اربابرجوع ارتباط دارند، دوره های آموزشهای کیفیت رفتاری را در بدو خدمت و حین خدمت طی نمایند.
مدل مدیریت کیفیت خدمات راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران- قسمت ۱۶۳