دانشکده الهیات و معارف اسلامی
( شهید مطهری)
پایان‌نامه کارشناسی ارشد
بررسی تطبیقی وجودشناسی نزد افلاطون و ارسطو
استاد راهنما: دکترعلی حقی
استاد مشاور: دکتر محمد کاظم علمی سولا
دانشجو: مهدی صانعی
بهمن۹۱
فهرست
عنوان…………………………………………………………………………………………..صفحه
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………۱
چکیده………………………………………………………………………………………………………………………..۵
۱-تاریخچه اجمالی وجود نزد فلاسفه پیش از افلاطون
۱-۱- وجود نزد فلاسفه پیش از پارمنیدس……………………………………………………………..۷
۱-۲-وجود از نظر پارمنیدس………………………………………………………………………………….۱۴
۲- وجود درنظر افلاطون
۲-۱- افلاطون و پارمنیدس…………………………………………………………………………………….۲۲
۲-۲- هستی حقیقی “هوهویت ” است………………………………………………………………….۲۳
۲-۳- هستی و واحد………………………………………………………………………………………………..۲۴
۲-۴- اوسیا………………………………………………………………………………………………………………۲۵
۲-۵- هستی و حقیقت……………………………………………………………………………………………۲۶
۲-۶- هستی و غیریت……………………………………………………………………………………………..۲۷
۲-۷- بهره مندی…………………………………………………………………………………………………….۲۹
۲-۸- جهان محسوس……………………………………………………………………………………………..۳۲
۲-۹- فراتر از وجود…………………………………………………………………………………………………۳۳
۲-۱۰- مثل……………………………………………………………………………………………………………..۳۶
۲-۱۰-۱ جایگاه هستی شناسی مثل و نقش آن……………………………………………………۳۹
۲-۱۱- لاوجود…………………………………………………………………………………………………………۴۲
۳-وجود از نظر ارسطو
۳-۱- معانی یا اقسام و انحاء موجود……………………………………………………………………….۴۹
۳-۱-۱- موجود بالعرض و اتفاقی……………………………………………………………………………۵۳
۳-۱-۲- موجود به عنوان صادق یا صدق……………………………………………………………….۵۵
۳-۱-۳- موجود به عنوان قوه و فعل……………………………………………………………………….۵۶
۳-۱-۴- موجود به عنوان یکی از مقولات……………………………………………………………….۶۱
۳-۲-مقولات از نظر ارسطو……………………………………………………………………………………..۶۳
۳-۳-تشکیک موجود……………………………………………………………………………………………….۶۵
۳-۴- جوهر در فلسفه‌ ارسطو………………………………………………………………………………..۷۱
۴- نتیجه………………………………………………………………………………………………………………..۸۲
۵- منابع………………………………………………………………………………………………………………….۸۹
مقدمه
الف - تعریف مسأله و تبیین موضوع:
در فلسفه یونان باستان، مسأله وجود از جایگاه ویژه ای برخوردار است.کمتر اندیشمند وصاحب نظری از آن دوران را می توان یافت که به این مهم نپرداخته باشد ولی افلاطون اولین فیلسوف یونان است که نظریات خود پیرامون وجود را در قالب یک نظام منسجم مطرح ساخت. اگر چه نزد افلاطون وجود بنیادی ترین موضوع پژوهش فلسفی است اما این ارسطو بود که با موضوع قرار دادن «موجود بماهو موجود» برای مابعدالطبیعه، جانی تازه به وجود شناسی بخشید وآنرا موضوع مطالعه فلاسفه بعد از خود قرار داد. نزد ارسطو وجود معانی گوناگون دارد که این مسئله موجب شده است که در طول تاریخ اندیشه شارحان ارسطو درباره وجود و وجود شناسی ارسطو اختلاف نظرهای فراوانی داشته باشند. وجود نزد ارسطو موجود بما هو موجود به معنای موجود عام است که به معنی کلی بوده و از هیولا گرفته تا محرک نا متحرک بر همه چیز حمل میشود در این تحقیق وجود از نظر ارسطو و افلاطون مورد کنکاش قرار خواهد گرفت و به نحوی جامع زوایای مختلف وجود شناسی از دیدگاه هر فیلسوف مورد تأمل واقع خواهد .

ب- ضرورت تحقیق و هدف:
اهمیت و جایگاه بحث از وجود و تاریخ وجودشناسی در مابعدالطبیعه تا حدی است که اگر بگوییم تاریخ فلسفه، تاریخ شناخت وجود است، گزاف نگفته ایم.” وجود” یکی از کلیدی ترین مفاهیم در تاریخ فلسفه است. بیراه نخواهد بود اگر ادعا کنیم فهم هر مکتب و نظریه فلسفی بدون فهم"وجود” در آن مکتب نخواهد بود. “وجود” در گذر تاریخ اندیشه همواره مورد توجه فلاسفه بزرگی مثل افلاطون، ارسطو، توماس آکویناس، ملاصدرا و … بوده است. از دیگر سو عظمت جایگاه افلاطون و ارسطو و فهم وجود از نظر آنها رهگشای فهم بسیاری از مکاتب فلسفی پسین خواهد بود. در این تحقیق تحلیل وجود از نظر افلاطون با تحلیل وجود از نظر ارسطو مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.
ج – پرسش ‌های اساسی تحقیق:
۱- معانی وجود نزد افلاطون چیست؟
۲- معانی وجود نزد ارسطو چیست؟
۳- آیا وجود نزد ارسطو و افلاطون عامترین مفهوم است و اگر عامترین مفهوم نیست چه مفهومی از آن عامتر است؟
د- فرضیه‌ها یا پاسخ های احتمالی تحقیق: