پژوهش حاضر با هدف بررسی موانع و مشکلات پیش روی کاربران در مراجعه و استفاده از منابع کتابخانه‌های عمومی، در سال 93-1392 انجام گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- همبستگی بوده که به صورت پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری شامل کلیه­ی کاربران کتابخانه‌های عمومی شهرستان همدان، بالغ بر (23153) نفر است که با بهره گرفتن از نمونه گیری طبقه­ای-­ تصادفی، از میان آن­ها (380) نفر، به عنوان حجم نمونه آماری انتخاب گردید. ابزار تحقیق شامل پرسشنامه­ی استاندارد محقق ساخته بوده که روایی آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و معادل 86/0 گزارش شد. تجزیه و تحلیل داده­ ها با بهره گرفتن از نرم‌افزار 22-SPSS و در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت که در سطح آمار استنباطی از آزمون­های: نرمالیته؛ همبستگی؛ رگرسیون و تحلیل واریانس استفاده شده است. نتایج حاصل حاکی است بین «شرایط اقتصادی خوب مردم»، «تأثیر نهادهای تربیتی»، «تأثیر خانواده»، «آگاهی کتابداران»، «موقعیت مناسب کتابخانه­ها» و «جنسیت کاربران» با «میزان مراجعه افراد به کتابخانه‌های عمومی»، رابطه معنا‌داری وجود دارد که این مؤلفه‌ها به عنوان عوامل پیش­برنده، جهت مراجعه هرچه بیشتر کاربران، به کتابخانه‌های عمومی محسوب می‌شوند. از طرفی بین مؤلفه‌های «دوری و نزدیکی کاربران به کتابخانه‌های عمومی»، «سطح خدمات ارائه‌شده توسط کتابخانه‌های عمومی»، «شرایط اقتصادی خوب مردم» و «سن و تحصیلات آن­ها» با «میزان مراجعه کاربران به کتابخانه‌های عمومی»، رابطه معناداری یافت نشد.

 

کلمات کلیدی: کتابخانه‌های عمومی، کاربران کتابخانه‌های عمومی، عوامل پیش برنده، موانع بازدارنده.

 

فهرسـت مندرجـات:

 

فصل اول­: کلیات پژوهش

 

1 – 1) مقدمه. 1

 

1 – 2) بیان مسئله. 4

 

1 – 3) ضرورت و اهمیت پژوهش. 6

 

1 – 4) تعاریف نظری و عملیاتی پژوهش. 6

 

۱ – 4– ۱) کتابخانه عمومی. 6

 

۱ – 4 – ۲) عوامل بازدارنده. 7

 

۱ – 4 – ۳) عوامل پیش برنده. 7

 

1 – 5) اهداف کلی و جزئی پژوهش. 7

 

۱ – 5 – ۱) هدف کلی. 7

 

۱ – 5 – ۲) اهداف جزئی. 7

 

1 – 6) سؤالات پژوهش. 8

 

1 – 7) فرضیه‌های پژوهش. 9

 

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

 

2 – 1) مقدمه. 10

 

2- 2) کتابخانه چیست؟. 12

 

۲- 3) انواع کتابخانه. 12

 

۲ – 3 – ۱) کتابخانه آموزشگاهی. 12

 

۲ – 3 – ۲) کتابخانه دانشگاهی. 13

 

۲ – 3 – ۳) کتابخانه تخصصی. 13

 

۲ – 3 – ۴) کتابخانه ملی. 14

 

۲ – 3 – ۵) کتابخانه عمومی. 14

 

۲ – 4) تاریخچه کتابخانه‌های عمومی. 15

 

۲ – 4 – ۱) تاریخچه کتابخانه‌های عمومی در جهان. 15

 

۲ – 4 – ۲) تاریخچه کتابخانه‌های عمومی در ایران. 16

 

۲ – 4 – ۳) تاریخچه کتابخانه‌های عمومی در استان همدان. 18

 

2 – 5) هدف کتابخانه‌های عمومی. 20

 

۲ – 6) وظایف کتابخانه‌های عمومی. 21

 

۲ – 7) وظایف کتابخانه عمومی بر اساس بیانیه ایفلا/یونسکو   23

 

۲ – 8) کتابخانه به مثابه جزئی از نهاد اجتماعی   24

 

۲ – 9) کتابخانه عمومی به مثابه یک سازمان   25

 

۲ – 10) نقش کتابخانه عمومی در توسعه. 27

 

۲ – 11) کاربران کتابخانه عمومی. 28

 

۲ – 12) استفاده از کتابخانه عمومی. 30

 

۲ – 13) تأثیر خانواده. 32

 

۲ – 14) تأثیر نهادهای تربیتی. 35

 

۲ – 15) شرایط اقتصادی کاربران. 38

 

۲ – 16) ساختار کتابخانه. 40

 

2 – 16 – 1) به لحاظ دسترس‌پذیری. 40

 

۲ – 16 – 2) به لحاظ موقعیت کتابخانه. 42

 

۲ – 17) مدیریت کتابخانه. 43

 

۲ – 17– ۱) میزان امانت کتاب. 44

 

۲ – 17– 2) تعداد روزهای امانت کتاب. 44

 

2 – 17– 3) ساعات باز بودن کتابخانه. 45

 

۲ – 17– 4) شیفت کاری کتابخانه‌ها. 46

 

۲ – 17– 5) جریمه‌های دیرکرد منابع. 47

 

۲ – 17– ۶) عدم امانت کتب مرجع. 48

 

۲ – 17- ۷) امکانات رفاهی. 48

 

۲ – 18) خدماتی که کتابخانه ارائه می‌دهد. 49

 

۲ – 18 – ۱) اینترنت. 49

 

۲ – 18 – ۲) سفارش منابع درخواستی. 51

 

۲ – 19) اطلاع‌رسانی و تبلیغات خدمات کتابخانه   52

 

۲ – 20) ویژگی‌های کتابداران. 53

 

۲ – 20 – ۱) ویژگی‌های اخلاقی کتابداران. 53

 

۲ – 20 – ۲) توانایی‌های علمی کتابداران. 56

 

۲ – 21) مدل مفهومی پژوهش. 59

 

۲ – 22) پیشینه پژوهش. 60

 

۲ – 22 – ۱) پیشینه در داخل. 60

 

۲ – 22 – ۲) پیشینه در خارج. 65

 

۲ – ۲3) استنتاج از مرور پیشینه‌ها. 70

 

فصل سوم: روش‌شناسی پژوهش

 

3 – 1) مقدمه. 71

 

3 – 2) نوع و روش پژوهش. 72

 

3 – 3) جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری   73

 

3 – 3 – 1) جامعه آماری پژوهش 73

 

3 – 3 – 2) نمونه و روش نمونه گیری 73

 

3 – 3 –۳) پیدا کردن فرمولی برای برآورد حجم نمونه 76

 

۳– 4) متغیرهای پژوهش. 77

 

3 – 4 – 1) متغیر مستقل 77

 

۳ – 4 – 2) متغیر وابسته 78

 

3 – 5) روش گردآوری اطلاعات. 78

 

3 – 6) ابزار گردآوری اطلاعات. 79

 

3 – 6 – 1) اجزای پرسشنامه 80

 

3 – 6 –2) تعیین اعتبار و روایی ابزار گردآوری اطلاعات 82

 

3 – 7) روش تجزیه‌وتحلیل داده­ ها و اطلاعات. 83

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها

 

4 – 1) مقدمه. 84

 

4– 2) توصیف داده‌های پژوهش. 85

 

۴ – 2– ۱) توصیف متغیرهای جمعیت­شناختی پژوهش 85

 

4 – 2– 2) تفسیر توصیفی داده‌ها 91

 

4 -3) انجام آزمون برای تعیین نرمال بودن داده‌ها   92

 

4– 4) پاسخ‌گویی به سؤالات پژوهش. 93

 

4 – 5) آزمون فرضیات پژوهش. 101

 

 

 

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و ارائه پیشنهادها

 

5 – 1) مقدمه. 108

 

5 – 2) تحلیل یافته‌های پژوهش. 109

 

5 – 2 – 1) تحلیل سؤالات پژوهش 109

 

5 – 2 – 2) تحلیل فرضیه‌های پژوهش 116

 

5 – 3) پیشنهادات اجرایی. 119

 

5 – 4) پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی. 121

 

منابع و مأخذ:. 122

 

منابع فارسی. 122

 

منابع لاتین. 131

 

پیوست .134

 

مقدمه
 

     امروزه، یکی از شاخص‌های توسعه در هر کشوری بر مبنای تولید، اشاعه و مصرف اطلاعات ارزیابی می‌شود. در جوامع دانش­بنیان، مراکز اشاعه اطلاعات از جمله