(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                      صفحه             

 

چکیده 1

 

فصل اول: کلیات و مفاهیم مرتبط با مصلحت

 

بخش اول: کلیات

 

1- مقدمه. 4

 

1-1- بیان مساله 6

 

1-2- سؤالات. 9

 

1-3- فرضیات 9

 

1-4- سابقه و ضرورت انجام تحقیق. 9

 

1-5- اهداف کلی و کاربردی تحقیق. 11

 

1-6- روش تحقیق و ابزار گردآوری اطلاعات 11

 

1-7- محدودیتهای تحقیق 11

 

1-8- سازماندهی تحقیق. 12

 

بخش دوم:  مفاهیم مرتبط با مصلحت

 

1-9- مفاهیم 14

 

1-9-1- فقه سیاسی. 14

 

1-9-2- بررسی معنای لغوی و اصطلاحی مصلحت. 15

 

1-9-3- مصلحت و حسن و قبح عقلی 16

 

1-9-4- مصلحت و ضرورت. 17

 

1-9-5- مصلحت و مفسده. 17

 

1-9-6- مصلحت و اهداف و مقاصد احکام شرعی 19

 

1-9-7- مصلحت و استحسان. 21

 

1-9-8- مصلحت به مبنای حکم شرعی. 22

 

1-9-9- مصلحت به عنوان ملاک حکم حکومتی. 23

 

1-9-10- مصلحت به عنوان منبع اجتهاد و روش اجتهاد 23

 

1-10- نتیجه گیری. 25

 

 

 

فصل دوم: بررسی مصالح مرسله

 

2-1- مقدمه. 28

 

2-2-تعریف مصالح مرسله 28

 

2-3- تاریخچه مصالح مرسله. 29

 

2-4- دیدگاه مذاهب چهارگانه در رابطه با مصالح مرسله   30

 

2-4-1 نظر شافعیان در رابطه با مصالح مرسله 30

 

2-4-2- نظر حنفیان درباره مصالح مرسله. 31

 

2-4-3- نظر مالکیان در رابطه با مصالح مرسله. 31

 

2-4-4- نظر حنبلیها در رابطه با مصالح مرسله. 31

 

2-4-5- مصالح مرسله از دیدگاه شاطبی. 32

 

2-5- شاطبی کیست؟. 32

 

2-5-1- نوشته های شاطبی. 33

 

2-5-2- نظریه مقاصد از دیدگاه شاطبی. 33

 

2-6- اقسام مصلحت. 36

 

2-6-1- تقسیم به لحاظ درجه اهمیت و از حیث قوت. 36

 

2-6-2- تقسیم بر اساس اعتبار شارع. 36

 

2-6-3- تقسیم از جهت دین و دنیا. 37

 

2-6-4- تقسیم به اعتبار محل صدور 37

 

2-6-5- تقسیم به اعتبار متعلق آن 41

 

2-6-6- تقسیم به اعتبار قطع و ظن 37

 

2-7- ضوابط و چارچوب تمسک به مصالح مرسله 38

 

2-7-1-  هماهنگی با مقاصد شرع. 39

 

2-7-2-  مخالف نبودن بانص. 39

 

2-7-3- ضروری و کلی و قطعی بودن. 39

 

2-7-4- معقول بودن 39

 

2-7-5-  رعایت اهم و مهم 39

 

2-7-6-  رعایت نقش زمان و مکان 39

 

2-7-7- عمومی بودن 39

 

2-8- ادله حجیت مصالح مرسله. 40

 

2-8-1-  ادله لاضرر 40

 

2-8-2-  ادله نفی حرج. 41

 

2-8-3-  سیره. 41

 

2-8-4-  جامعیت اسلام 42

 

2-8-5-  جاودانگی اسلام 42

 

2-8-6-  درک حسن و قبح  اشیاء. 43

 

2-9- ادله منکرین مصالح مرسله. 44

 

2-9-1-  اعتراف به نقص شریعت 44

 

2-9-2-مردد بین دو اعتبار. 44

 

2-9-3-  از بین رفتن وحدت و عمومیت تشریع 45

 

2-10- نقش مصلحت مرسله در انواع احکام. 45

 

2-11- تعارض مصالح با نصوص 46

 

2-12- احکام مبتنی بر مصالح مرسله. 48

 

2-12-1- احکام مربوط به نظام اداری 48

 

2-12-2- احکام مربوط به نظام قضایی و حقوقی خاص 48

 

2-13- نتیجه گیری. 49

 

فصل سوم: بررسی مجمع تشخیص مصلحت نظام

 

3-1- مقدمه. 52

 

3-2- سابقه تأسیس مجمع تشخیص مصلحت نظام. 52

 

3-3- جایگاه مصلحت در فقه شیعه 54

 

3-4- اقسام مصلحت. 55

 

3-4-1-  تقسیم به لحاظ مقاصد شرع 55

 

3-4-2-  تقسیم به لحاظ درجه اهمیت. 56

 

3-5- ضوابط مصلحت. 56

 

3-5-1-  تقدیم اهم بر مهم. 56

 

3-5-2-  استفاده از کارشناسان و متخصصان. 58

 

3-5-3-  سازگاری با روح قوانین اسلام. 58

 

3-5-4-  توجه به نقش زمان و مکان 58

 

3-5-5-  نگهداشت حوزه مصلحتهای حاکم، اجتماع است. 59

 

3-5-6-  قاعده نفی عسر و حرج 59

 

3-5-7-  قاعده لاضرر. 59

 

3-6- بررسی حجیت مصلحت 60

 

3-6-1-  جامعیت اسلام 60

 

3-6-2-  حکومت، ضرورتی فطری و نیازی عقلی 60

 

3-6-3-  تشخیص مصلحت در مسائل نوظهور 61

 

3-7- مصلحت در موضوعات احکام 62

 

3-7-1-  رابطه مصلحت با احکام اولیه. 62

 

3-7-2-  رابطه مصلحت با احکام ثانویه 63

 

3-7-3-  رابطه مصلحت با احکام حکومتی 63

 

3-8- نسبت فقه و مصلحت از دیدگاه امام. 64

 

3-9- مفهوم مصلحت از دیدگاه امام 64

 

3-10- مصلحت نظام از دیدگاه امام 65

 

3-10-1- واژه صلاح. 66

 

3-10-2- مصالح کشور. 66

 

3-10-3- مصالح مسلمین. 66

 

3-10-4- مجمع تشخیص مصلحت نظام 67

 

پژوهش حاضر برای پاسخ به این پرسش اصلی سامان یافته است که جریان سلفی تکفیری در چه ابعادی بر بیداری اسلامی تأثیرگذار بوده و راهبردها و راهکارهای جمهوری اسلامی ایران در کنترل و خروج از آن چیست؟ با بهره گرفتن از روش مکعب بحران و نظریه پخش، اثبات شده است که سلفی‏گری تکفیری در جهان اسلام بحران ایجاد کرده است و از طرف دیگر با توجه به فضای بیداری اسلامی و مقتضیات آن، توانسته است بر روند و سمت و سوی جریان بیداری اسلامی نیز تأثیرگذار باشد. با این حال جمهوری اسلامی ایران در صورت استفاده هدفمند و هدایت شده از ظرفیت‏های خود می‏تواند در برابر این جریان مقاومت و مقابله کند. شش راهبرد کلان برای مقابله با جریان سلفیه تکفیری قابل طرح است: «هماهنگی و همسویی کلیه فعالیت‌های مرتبط با سلفیه»، «شناسایی ظرفیت‌ها و فعالیت‌های سلفیه در جهان اسلام»، «تبیین مرزهای سلفیه تکفیری و اهل سنت»، «تبیین ماهیت جریان‌های سلفی و خطرات آنها»، «مقابله با شیعه‌هراسی و شیعه‌ستیزی» که خود به دو راهبرد فرعی «معرفی و ترویج شیعه اعتدالی» و «مقابله با جریان‌های افراطی شیعه سنی ستیز» تقسیم شده است و «تقریب میان مذاهب اسلامی».

 

در ذیل هر یک از راهبردها نیز راهکارهایی برای نیل به راهبردها وجود دارد که در مجموع عبارتند از : «تشکیل ستاد سلفیه»، «تشکیل دفتر مطالعات استراتژیک سلفیه»، «تهیه منشور مرزهای میان سلفیه و اهل سنت»، «تبین تاریخ و تبارشناسی و کارنامه سلفیه»، «نقد عالمانه مبانی و اعتقادات سلفیه و پاسخ به شبهات»، «مدیریت اطلاعات و اخبار»، «تشکیل شورای عالی گسترش معارف شیعه»، «تأسیس شبکه جهانی اهل بیت:»، «تشکیل سمن‏های مشترک با صوفیه و بریلوی‏ها»، تأسیس کرسی‏های شیعه شناسی در مراکز مهم علمی»، «معرفی معارف شیعی به صورت ایجابی»، «استفاده از غیر شیعیان برای دفاع از شیعه»، «تدوین قوانین و تبیین مرزهای میان شیعه اعتدالی و شیعه افراطی»، «تأکید بر شعور تا شور در تبلیغات شیعی»، «تعریف پروژه‏های تحقیقاتی آسیب‏شناسی تقریب»، «ارتباط سازمان دهی شده با علمای اسلامی» و برگزاری اجلاس‏های هدفمند.

 

فهرست

 

تقدیر. 5

 

چکیده. 6

 

مقدمه: طرح تحقیق و چارچوب نظری. 14

 

بیان مسأله. 14
 

اهمیت و فایده موضوع. 17
 

سابقه تحقیق. 19
 

نوآوری تحقیق. 24
 

اهداف تحقیق. 25
 

پرسش اصلی. 25
 

فرضیه تحقیق. 25
 

پرسش‌های فرعی. 26
 

دامنه پژوهش 26
 

سازماندهی تحقیق. 27
فصل اول: چارچوب نظری و مفاهیم. 28

 

مقدمه. 29

 

چارچوب نظری. 29
1.1. نظریه بحران (بر اساس مدل هرمن کان). 30

 

1.1.1. ماهیت بحران. 30

 

1.2. 1.تأثیرات بحران. 30

 

1.3. 1. راه‏های کنترل و برون رفت از بحران. 31

 

1.1.3.1. رویکرد تصمیم گیری 32

 

1.2. نظریه پخش و تأثیرات سلفی‌گری بر بیداری اسلامی. 33

 

راهبرد و راهکار. 36

 

مفاهیم. 39
2.1. نقد و بررسی مفهوم سلف 39

 

2.1.1. معنای لغوی 40

 

2.1.2. معنای اصطلاحی. 41

 

2.2. نقد و بررسی حدیث خیره و مشروعیت سلف 42

 

2.3. سلفی‏گری (السلفیه) 43

 

2.4. نقد و بررسی مکتب سلفی‏گری و چالش‏های نظری و تاریخی. 45

 

2.4.1. بررسی پیشینه «سلف» در آیات و روایات 45

 

2.4.2. ابن‌قیم و مذهب سلفی‏گری 46

 

2.4.3. نقد و بررسی حدیث خیره و تضاد با واقعیت‏های تاریخی. 48

 

2.4.4. نکوهش گروهی از پیشینیان. 51

 

2.5. نقد مفهوم سلفی‏گری با توجه به مفهوم پی‌روی 51

 

2.5.1. پی‌روی کامل در همه عرصه‌های زندگی. 52

 

2.6. اصول گرایی اسلامی. 56

 

2.7. اسلام گرایی. 56

 

2.8. بیداری اسلامی. 57

 

2.8.1. ابعاد و اهدف بیداری اسلامی. 61

 

2.9. خاستگاه جغرافیایی جریان‌های سلفی و پراکندگی آنها 63

 

2.9.1. سلفی‏گری شبه قاره 63

 

2.9.1.1. نقد و بررسی مکتب دیوبند 68

 

2.9.1.2. مقایسه تطبیقی سلفی‌گری شبه قاره و سلفی‌گری وهابی. 71

 

2.9.1.3. نقد و بررسی اهل حدیث 73

 

2.10. سلفی‌گری مصر. 76

 

2.10.1. اخوان المسلمین در مصر. 86

 

2.10.2. مقایسه تطبیقی سلفی‌گری وهابی و سلفی‌گری مصر. 88

 

2.11. سلفی‌گری نجد 90

 

نتیجه. 91

 

فصل دوم: ماهیت بحران نقد و بررسی مبانی و جریان شناسی سلفی‏گری 92

 

مقدمه. 93

 

مبانی سلفیه. 93
1.1. جاهلیت 93

 

1.1.1. جاهلیت در اندیشه مودودی 94

 

1.1.2. جاهلیت در اندیشه سید قطب 100

 

1.2. توحید 102

 

1.2.1. نقد و بررسی قرائت سلفی وهابی(توحید عبادی) 103

 

1.2.2. قرائت سلفی‌گری مصر از توحید 109

 

1.3. جهاد 115

 

1.3.1. قرائت وهابی از جهاد 116

 

1.3.2. جهاد در قرائت سلفی‌گری مصر. 116

 

1.4. نقل‌گرایی سلفی. 119

 

1.5. مرجعیت سلف(سلف‌گرایی افراطی) 121

 

1.6. ظاهر گرایی. 122

 

1.7. هستی‌شناسی سلفی‌گری (حس گرایی) 123

 

جریان شناسی سلفی‌گری. 124
2.1. ریشه‌های انشعاب در جریان‏های سلفی. 126

 

2.1.1. سیاست 126

 

عقاید 130
2.1.2. مبانی و عقاید 131

 

2.1.3. ورود اندیشه‌های اعتقادی ـ انقلابی. 133

 

2.2. روش 134

 

2.3. نقد و بررسی جریان‌های سلفی. 134

 

2.3.1. سلفی‌گری تکفیری 135

 

2.3.2. سلفی‌گری جهادی 137

 

2.3.3. سلفی‌گری تبلیغی. 140

 

2.3.4. سلفی‌گری سیاسی. 141

 

2.3.5. سلفی‌گری اصلاحی (تنویری) 142

 

نتیجه. 145

 

فصل سوم: تأثیرات بحران: نقد و بررسی تأثیرات سلفی‏گری بر بیداری اسلامی. 147

 

مقدمه. 148

 

ارزیابی بحران 148
1.1. تهدید 150

 

1.1.1. تهدیدات سخت 151

 

1.1.1.1. حجم تاریخی. 152

 

1.1.1.2. حجم مکانی. 154

 

1.1.1.3. حجم آثار وپیامدها 155

 

1.1.2. تهدید نرم 157

 

1.2. زمان. 162

 

1.3. آگاهی. 164

 

جریان‌های مؤثردر بیداری اسلامی و رابطه آنها با سلفی‏گری. 165
2.1. اصول گرایی اسلامی. 165

 

2.2. جریان سکولار. 168

 

2.3. جریان سلفی. 170

 

2.3.1. سلفی‌گری تکفیری 172

 

2.3.2. سلفی‌گری جهادی 176

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

 

 عنوان                                                                                                    صفحه

 

چکیده . 1

 

مقدمه . 2

 

فصل اول  کلیات پژوهش

 

1-1- بیان مسأله 6

 

1-2- پیشینه پژوهش 9

 

1-3- سوالات پژوهش. 12

 

1-4- فرضیه‌ پژوهش. 12

 

1-5- ضرورت تحقیق  13

 

1-6- اهداف تحقیق. 13

 

1-7-روش تحقیق .  13

 

1-8- تعاریف پژوهش .  13

 

فصل دوم مبانی فقهی  امر به معروف و نهی  از منکر

 

2-1- مفهوم امر به معروف و نهی از منکر .  16

 

2-2- معروف­ها و منکرها .  16

 

2-3- اهمیت امر به معروف و نهی از منکر 17

 

2-4- علل امر به معروف و نهی از منکر 21

 

2-5-روش­ها و شیوه ­های امر به معروف و نهی از منکر. 24

 

2-5-1-شیوه گفتاری 24

 

فهرست مطالب

 

  عنوان                                                                                                       صفحه

 

2-6- قلمرو امر به معروف و نهی از منکر 29

 

2-7- مراتب امر به معروف و نهی از منکر 31

 

2-8- احکام امر به معروف و نهی از منکر 31

 

2-9- مراحل امر به معروف و نهی از منکر  31

 

2-9-1-  فردی. 31

 

2-9-2- جمعی 31

 

2-10- اقسام امر به معروف و نهی از منکر. 32

 

2-11- شرایط وجوب امر به معروف و نهی ازمنکر. 32

 

2-11-1- شرط اول وجوب امر به معروف و نهی از منکر 32

 

2-11-2- شرط دوم وجوب امر به معروف و نهی ازمنکر. 35

 

2-11-3- شرط سوم وجوب امر به معروف و نهی از منکر 36

 

2-11-4- شرط چهارم وجوب امر به معروف و نهی از منکر    37

 

فصل سوم  جایگاه فقهی امر به معروف و نهی از منکر در فقه سیاسی

 

3-1- آمران به منکر و  ناهیان از معروف  در فقه سیاسی  39

 

3-1-2- کافران 40

 

3-1-3- منافقان. 41

 

3-1-4- نفس امّاره. 41

 

3-2- ویژگی آمران به معروف و ناهیان از منکر در فقه سیاسی  41

 

3-3- شرایط آمر به معروف و ناهی از منکر در فقه سیاسی  42

 

 فهرست مطالب

 

  عنوان                                                                                                       صفحه

 

3-4- کارکردهای امر به معروف و نهی ازمنکر از منظر فقه سیاسی   43

 

3-5-جایگاه سیاسى امر به معروف و نهى از منکر .  46

 

3-5-1- مفهوم سیاسى امر به معروف و نهى از منکر .  46

 

3-5-2- هدف و غایت دین .  47

 

3-5-3-  فلسفه حکومت اسلامى 48

 

3-5-4-  تأمین حقوق همگان. 49

 

3-5-5-  حفظ نظام اجتماعى سالم 49

 

3-5-6-  مکانیزم نظارت در حکومت اسلامى. 52

 

3-5-7- رویکرد اجرایى به این فریضه 54

 

3-5-8-  موانع امر به معروف و نهی از منکر. 54

 

3-7- آداب امر به معروف و نهى از منکر در فقه سیاسی     54

 

3-7-1- پرهیز از تجسس  58

 

3-7-2- پرهیز از پرده‏ درى .  60

 

3-7-3- پرهیز از دشنام .  62

 

3-7-4-  رفاقت 63

 

3-7-5- صبورى. 64

 

3-7-6- امام و حسبه. 64

 

3-7-6-1-  نظارت مستقیم. 67

 

3-7-6-2- کوشش بر ناشناس بودن خود. 67

 

3-7-6-3-  تفکیک حقوق شخصى از حقوق عمومى 68

 

 فهرست مطالب

 

  عنوان                                                                                                       صفحه

 

3-7-6-4- آمادگى براى اقدام در هر زمانى  68

 

3-8- آثار امر به معروف و نهی از منکر در فقه سیاسی     69

 

3-8-1-  از منظر آیات. 69

 

3-8-2-  آثار امر به معروف و نهی از منکر از منظر روایات   74

 

3-8-2-1- شرکت در ثواب اعمال دیگران. 74

 

3-8-1-3- ارزشمندتر از جان زمینیان 74

 

3-8-1-4- مقامى ویژه در قیامت. 74

 

3-9-دیدگاهای متفاوت  امر به معروف و نهی از منکر 75

 

3-9-1- دیدگاه امر به معروف و نهی از منکر از منظر قرآن    75

 

3-9-1-1-بررسی تعارض برخی از آیات با آیات پیرامون امر به معروف 78

 

3-9-2- امر به معروف و نهی  از منکر  توسط خداوند متعال    78

 

3-9-3- امر به معروف و نهی از منکر توسط  پیامبران      78

 

3-9-4- امر به معروف و نهی از منکر توسط مؤمنان .  79

 

3-9-5-  امر به معروف و نهی از منکر از منظر اهل بیت    79

 

3-9-6- دیدگاه امر به معروف و نهی از منکر از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران 79

 

فصل چهارم   نقش امر به به معروف و نهی  از منکر در امنیت اجتماعی

 

4-1- مفهوم امنیت اجتماعی. 82

 

4-2- فرآیند نهادینه شدن ارزش ها 83

 

4-3- مولفه های امنیت اجتماعی. 84

 

  عنوان                                                                                                       صفحه

 

4-4- میزان تاثیرگذاری امر به معروف و نهی از منکر در ایجاد امنیت اجتماعی 84

 

4-5-تقسیم‌بندی‌های امنیت. 86

 

4-6-تحولات تاریخی مفهوم امنیت. 86

 

4-7- جایگاه امنیت در اسلام 87

 

4-8-مفاهیم اساسی مرتبط با نظریه امنیت ملی 88

 

4-8-1- دنیا 88

 

4-8-2- زیاده‌خواهی انسان 90

 

4-8-3-  ایمان به خدا. 90

 

4-8-4-  ارزش انسانی و سعات همگانی 92

 

4-8-5- شریعت  93

 

4-8-5-1-عوامل مخل امنیت 94

 

4-8-5-2- ممنوع بودن پذیرش عوامل مخلّ امنیت 94

 

4-8-5-3-  اصل امنیت در فقه سیاسی. 95

 

4-8-5-4- تعریف حقوق متقابل. 95

 

4-8-5-5- پشتیبانی روابط اجتماعی با قواعد اخلاقی. 95

 

4-8-5-6- منع از دنیاطلبی. 96

 

4-8-5-7- تبشیر و انذار. 96

 

4-8-5-8- اصل برادری 96

 

4-8-5-9- اصل تعاون و همکاری .  97

 

4-8-5-10- اصل وحدت 97

 

چکیده

 

نگاهی گذرا به وضعیت محیط زیست جهان مبین این واقعیت است که کره زمین دستخوش بحران زیست‌محیطی است. این بحران ناشی از عواملی است که بشر در آن دست دارد. عامل اصلی آلودگی هوا در ایران، به عنوان یک کشور وابسته به درآمدهای غیر قابل اعتماد نفتی، ناشی از قیمت پایین انرژی و مصرف بی‌رویه آن بوده است. این مصرف بالا به همراه کارایی پایین آن انتشار گاز دی‌اکسید کربن و آلودگی هوا را به دنبال داشته است. به علاوه، توسعه‌نیافتگی سیاسی در ایران موجب شده تا حفاظت از محیط زیست به عنوان یک کالای لوکس و بی‌اهمیت تلقی گردد. از آن جا که دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی مهم‌ترین عامل در تقاضا برای انرژی در ایران است و تجارت و توسعه بازار مالی از عوامل مهم در حرکت به سمت رشد اقتصادی محسوب می‌شوند، در این مطالعه سعی شده است با توجه به تحقیقات اولیه‌ای که ارتباط بین توسعه مالی و اقتصادی و سیاسی، مصرف انرژی و تجارت خارجی را با کیفیت محیط زیست نشان داده‌اند، وجود و چگونگی این ارتباط در بلندمدت و کوتاه‌مدت در ایران طی دوره زمانی 1389-1350 (2010-1971) به بوته آزمون گذارده شود. به منظور آزمون فرضیه‌های تحقیق از روش‌های اقتصادسنجی چون آزمون‌های ریشه واحد برای بررسی مانایی، روش خود توضیح برداری با وقفه‌های توزیعی جهت آزمون وجود هم‌انباشتگی و بررسی روابط بلندمدت میان متغیرها، آزمون هم‌انباشتگی یوهانسن-جوسیلیوس برای تعیین وجود و تعداد بردار هم‌انباشتگی میان متغیرها، مدل تصحیح خطا برای آزمون اثرات کوتاه‌مدت و آزمون علیت گرنجر مبتنی بر مدل تصحیح خطای برداری برای تحلیل علیت استفاده شده است. توابع عکس‌العمل-تحریک و جدول تجزیه واریانس نیز اثر شوک‎های وارده بر متغیرها را بر روند خود و متغیرهای دیگر، توضیح می‌دهند. نتایج تحقیق بیانگر وجود ارتباط بلندمدت میان متغیرهای مورد بررسی می‌باشد. همچنین، مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی علت انتشار آلودگی در ایران هستند، اما رابطه میان توسعه مالی و انتشار آلودگی، U شکل و رابطه تجارت خارجی و آلودگی به شکل U معکوس می‌باشد.

 

واژگان کلیدی: کیفیت محیط زیست، توسعه مالی، توسعه اقتصادی، مصرف انرژی، الگوی خودتوضیح برداری با وقفه‌های توزیعی، الگوی تصحیح خطای برداری

 

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                    صفحه

 

فصل اول مقدمه و کلیات طرح تحقیق

 

1-1 مقدمه 2

 

1-2 بیان مسئله و سؤالات تحقیق 2

 

1-3 ضرورت مطالعه کیفیت محیط زیست 7

 

1-4 اهمیت انرژی، مصرف انرژی و تأثیر آن بر محیط زیست 7

 

1-5 اهمیت پرداختن به توسعه اقتصادی و تأثیر آن بر محیط زیست   8

 

1-6 اهمیت پرداختن به تجارت خارجی و نحوه تأثیر آن بر کیفیت محیط زیست   8

 

1-7 ضرورت توجه به توسعه مالی 9

 

1-8 اهداف تحقیق 10

 

1-9 فرضیه‌های تحقیق 10

 

1-10 روش‌ها و فنون اجرایی تحقیق 11

 

1-11 جنبه جدید بودن و نوآوری 12

 

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق

 

2-1 مقدمه 15

 

2-2 حفظ منابع طبیعی در راستای توسعه پایدار 15

 

2-3 مبانی نظری در حوزه اقتصاد و محیط زیست 16

 

2-3-1 محیط زیست جهانی 18

 

2-3-2 نگاهی به وضعیت زیست‌محیطی ایران 19

 

2-3-2-1 آلودگی هوا و اثرات تغییر اقلیم بر ایران 21

 

2-3-3 گرم شدن زمین و تغییرات آب و هوا 22

 

2-3-3-1 پدیده گلخانه‌ای و اثر دی‌اکسید کربن 23

 

2-3-3-1-1 هزینه‌های اجتماعی 26

 

2-3-3-1-2 دی‌اکسید کربن 27

 

2-3-3-2 پروتکل کیوتو و پیوستن جمهوری اسلامی ایران به این پروتکل 29

 

2-4 توسعه اقتصادی و محیط زیست 31

 

2-4-1 فرضیه پناهگاه آلودگی (PHH) 34

 

2-4-2 فرضیه موجودی عوامل 35

 

2-5 توسعه مالی و کیفیت محیط زیست 36

 

2-5-1 بازار مالی و جایگاه آن در اقتصاد 37

 

2-5-2 شکل عمومی بازارهای مالی در کشورهای در حال توسعه 38

 

2-5-3 مسائل بازار مالی در ایران 39

 

2-5-4 نظریات موجود در زمینه توسعه مالی و محیط زیست 40

 

2-5-5 کانال‌های اثرگذاری توسعه مالی بر محیط زیست 40

 

2-5-6 مهم‌ترین شاخص‌های توسعه مالی 41

 

2-6 مصرف انرژی وآلودگی محیط زیست 43

 

2-6-1 بررسی روند مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی در کشورهای صادر کننده نفت 44

 

2-6-2 روند مصرف انرژی در ایران 44

 

2-6-3 اثرات توسعه بخش انرژی بر محیط زیست 45

 

2-7 نفت، توسعه سیاسی و محیط زیست 47

 

2-8 تجارت خارجی و محیط زیست 48

 

2-8-1 آزادسازی تجاری و آلودگی زیست‌محیطی 51

 

2-9 مروری بر پیشینه تحقیق 54

 

فصل سوم. روش‌شناسی تحقیق

 

3-1 مقدمه 67

 

3-2 الگوهای سری‌های زمانی، مانایی و نامانایی 67

 

3-2-1 فرایندهای مانا 70

 

3-2-2 فرایند یا الگوی خودتوضیح مرتبه اول 71

 

3-2-3 آزمون‌های تشخیص مانایی 72

 

3-2-3-1 آزمون ریشه واحد برای مانایی 73

 

3-2-3-1-1 آزمون دیکی-فولر (DF) و دیکی-فولر تعمیم‌یافته (ADF)   74

 

3-2-3-1-2 آزمون فیلیپس-پرون 77

 

3-2-3-2 مشکلات آزمون‌های ریشه واحد و توصیه‌های مربوطه 78

 

3-3 هم‌انباشتگی 79

 

3-4 فرایند خودتوضیح برداری (VAR) 82

 

3-4-1 انتخاب طول وقفه در مدل‌های VAR 85

 

3-4-2 توابع واکنش-ضربه (عکس‌العمل-تحریک) 86

 

3-4-3 تجزیه واریانس 86

 

3-4-4 مانایی و هم‌انباشتگی در مدل‌های VAR 89

 

3-5 هم‌انباشتگی و الگوی تصحیح خطای برداری (VECM) 90

 

3-6 آزمون علیت گرنجر مبتنی بر VECM. 94

 

3-7 آزمون هم‌انباشتگی یوهانسن-جوسیلیوس 96

 

3-7-1 تعیین تعداد بردارهای هم‌انباشتگی 96

 

3-7-2 آزمون اثر یوهانسن 97

 

3-7-3 آزمون حداکثر مقدار ویژه 98

 

3-8 تشخیص وجود روند در آمار 100

 

3-9 اعمال قیدهای خطی بر روابط هم‌انباشتگی 103

 

3-10 تعیین تعداد وقفه‎های بهینه در الگوی VAR و تشخیص شکل مناسب VECM    103

 

3-11 روش ARDL 105

 

3-12 الگوی تصحیح خطا (ECM) 108

 

فصل چهارم. یافته‌های تحقیق

 

4-1 مقدمه 112

 

4-2 معرفی متغیرهای تحقیق 112

 

4-3 آزمون مانایی متغیرها 113

 

4-4 آزمون هم‌انباشتگی ARDL 114

 

4-4-1 آزمون‌های پایداری CUSUM و CUSUMSQ 121

 

4-5 آزمون هم‌انباشتگی یوهانسن-جوسیلیوس 123

 

4-6 آزمون علیت گرنجر مبتنی بر VECM. 124

 

4-7 توابع عکس‌العمل-تحریک 127

 

4-8 تجزیه واریانس 129

 

فصل پنجم جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و پیشنهادها

 

5-1 مقدمه 133

 

5-2 خلاصه تحقیق 133

 

5-3 تفسیر نتایج و پیشنهادها 135

 

5-4 توصیه‌های مطالعاتی برای تحقیقات آتی 141

 

منابع و مراجع 144

 

 

 

فهرست جداول

 

جدول 1-1 متوسط نرخ رشد تولید ناخالص داخلی 3

 

جدول 2-1 سرانه انتشار گازهای آلاینده و گلخانه‌ای طی سال‌های 90-1386 (کیلوگرم به ازای هر نفر) 24

 

جدول 2-2 مطالعات داخلی 54

 

جدول 2-3 مطالعات خارجی 60

 

جدول 4-1 معرفی متغیرها 112

 

جدول 4-2 آزمون‌های ریشه واحد ADF و Phillips-Perron. 113

 

ورزش یکی از عواملی است که بطور مستقیم و غیر مستقیم بر رشد اقتصادی اثرگذار است. از این­رو با توجه به اهمیت ورزش و رشد اقتصادی در کشور، در این رساله سعی گردید ابتدا به اثرات اقتصادی و اجتماعی ورزش پرداخته شود و سپس با مدل رشد، اثر مخارج ورزشی بخش دولتی بر رشد اقتصادی بررسی شود. در این رساله دو فرضیه در نظر گرفته شده است: فرضیه اول: اثر مخارج دولتی ورزش بطور مستقیم بر رشد اقتصادی ایران معنی­دار است و فرضیه دوم: مخارج دولتی ورزش بر رشد اقتصادی از کانال سرمایه انسانی اثر معنی­داری دارد. روش اقتصاد سنجی مورد استفاده برای برآورد الگو ، روش خود توضیح با وقفه­های گسترده (ARDL[1]) می­باشد.

 

در خصوص فرضیه اول تحقیق، نتایج بدست آمده از الگوی برآورد رشد اقتصادی، بدین شرح می­باشد: نتایج آزمون کوتاه­مدت و بلندمدت نشان می­دهد که اثر سرمایه­گذاری دولت در بخش ورزش، غیر معنی­دار می­باشد. ضریب ورزش در کوتاه مدت (0.023-) و در بلند مدت (0.024-) بوده و در سطح 5 درصد معنی دار نمی­باشد.  با توجه به اینکه در فرضیه دوم، مجموع اثرات مستقیم و غیر مستقیم مخارج ورزشی بر رشد اقتصادی از کانال سرمایه انسانی مورد بررسی قرار گرفته است، ابتدا  اثر غیر مستقیم که در واقع اثر مخارج ورزشی بر سرمایه انسانی می­باشد مورد تخمین قرار گرفت که نتایج نشان می­دهد که این اثر، چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت در سطح 5 درصد،  معنی­دار نیست. برای بدست آوردن مجموع اثرات مستقیم و غیر مستقیم با توجه به ترکیبی که صورت گرفت، مشخص شد که مجموع اثرات مستقیم و غیر مستقیم مخارج ورزشی بر رشد اقتصادی، در سطح 5 درصد معنی­دار نیست.

 

کلید واژه: مخارج دولتی ورزش، صنعت ورزش، اقتصاد ورزش، ARDL و رشد اقتصادی

 

 

 
 

 

فهرست مطالب

 

عنوان صفحه

 

فصل 1. کلیات 1

 

1-1 مقدمه. 2

 

1-2 تعریف و بیان مسأله. 4

 

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. 6

 

1-4 فرضیات و اهداف تحقیق. 8

 

1-5 سوالات تحقیق. 8

 

1-6 چه کاربردهایی از انجام این تحقیق متصور است؟ 8

 

1-7 روش انجام تحقیق. 8

 

1-8 محدودیت تحقیق و جامعه آماری 9

 

1-9 روش جمع‌آوری اطلاعات 9

 

1-10 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 9

 

1-11 ساختار تحقیق. 9

 

فصل 2. ورزش، صنعت ورزش و اثرات اقتصادی- اجتماعی آن. 11

 

2-1 مقدمه. 12

 

2-2 تعریف ورزش 14

 

2-2-2 صنعت ورزش 16

 

2-3 عوامل مؤثر بر توسعه صنعت ورزش 21

 

2-3-1 میزان علاقه مردم به فعالیت ها و رویدادهای ورزشی. 21

 

2-3-2 توسعه بخش های تجاری در صنعت ورزش 22

 

2-3-3 افزایش فرصت های انجام ورزش 22

 

2-3-4 معرفی ورزش های جدید 22

 

2-3-5 افزایش تعداد و تنوع ورزش های حرفه ای 23

 

2-3-6 رشد گردشگری در ورزش 23

 

2-3-7 تنوع در رشد کالاها و تجهیزات ورزشی. 24

 

2-3-8 محوریت فناوری در ساخت تجهیزات و ابزارهای ورزشی. 24

 

2-3-9 افزایش تعداد و تنوع تأسیسات و اماکن ورزشی. 24

 

2-3-10 حرکت از سوی تسهیلات تک منظوره به سوی تسهیلات چند منظوره 25

 

2-3-11 افزایش خدمات مربوط به توسعه تندرستی و طب ورزشی. 25

 

2-3-12 افزایش فعالیت های مربوط به تجاری سازی در ورزش 25

 

2-3-13 رشد حمایت گری در ورزش 25

 

2-3-14 افزایش صحه گذاری 26

 

2-3-15 صنعت رسانه ای و رشد بازار در ورزش 27

 

2-4 ورزش، یکی از اهداف توسعه ای در جهان. 27

 

2-4-1 حداکثر کردن جنبه های مثبت ورزش 30

 

2-4-2 ورزش و توسعه انسانی پایدار. 30

 

2-4-3 ورزش و توسعه اقتصادی 31

 

2-4-4 ورزش و صلح. 32

 

2-4-5 ورزش به عنوان حق انسانی. 33

 

2-4-6 ورزش و سلامتی و فواید اقتصادی 33

 

2-4-7 ورزش و آموزش 35

 

2-4-8 ورزش و توسعه اجتماعی. 37

 

2-4-8-1 نقش ورزش در شکل گیری سرمایه اجتماعی. 38

 

2-5 مشخصات اقتصادی ورزش: ورزش به عنوان کالای سرمایه ای یا مصرفی. 42

 

2-6 آثار اقتصادی ورزش 44

 

2-6-2 ورزش و بازرگانی. 47

 

2-6-3 آثار اقتصادی مستقیم ورزش 48

 

2-6-3-1 مشارکت در ورزش و تأثیر بر هزینه خانوار. 48

 

2-6-3-2 تأثیر صنعت ورزش بر صادرات و واردات 52

 

2-6-3-3 اشتغال. 52

 

2-6-3-4 جذب گردشگران. 54

 

2-6-3-5 رشد رسانه های ورزشی. 55

 

2-6-3-6 تبلیغات و جذب حامیان مالی ورزشی. 57

 

2-6-3-7 افزایش سلامتی، بهره وری و کاهش هزینه ها 59

 

2-6-4 آثار اقتصادی رویدادهای ورزشی. 59

 

2-6-4-1 اثرات اقتصادی کوتاه مدت 60

 

2-6-4-2 اثرات اقتصادی بلند مدت 61

 

فصل 3. مبانی نظری و تحقیقات انجام شده 64

 

3-1 مقدمه. 65

 

3-2 دولت و ورزش 66

 

3-3 تبیین رابطه بین ورزش و رشد اقتصادی با بهره گرفتن از مدل رشد و مبانی ریاضی آن. 70

 

3-4- مطالعات انجام شده 75

 

فصل 4. تاریخچه ورزش و داده های ورزش در ایران. 89

 

4-1 مقدمه. 90

 

4-2 ورزش و تربیت بدنی در ایران باستان. 90

 

4-3 ورزش در ایران بعد از اسلام تا قرن معاصر. 93

 

4-4 ورزش و تربیت بدنی در قرن معاصر تا پیروزی انقلاب اسلامی. 95

 

4-5 وضعیت ورزش و تربیت بدنی در ایران بعد از انقلاب اسلامی. 99

 

4-5-1 سند چشم انداز. 100

 

4-5-2 سیاست‌های کلی کشور. 101

 

4-5-3 قانون برنامه پنج‌ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران (1372-1368) 101

 

4-5-4 قانون برنامه پنج‌ساله دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران (1378-1374) 102

 

4-5-5 قانون برنامه پنج‌ساله سوم توسعه اقتصای، اجتماعی و فرهنگی ایران (1383-1379) 103

 

4-5-6 قانون برنامه پنج‌ساله چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران (1388-1384) 104

 

4-5-7 عملکرد برنامه چهارم توسعه بخش تربیت‌بدنی و ورزش طی سال‌های 1388- 1384. 108

 

4-5-8 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران (1394-1390) 117

 

4-6 مخارج و سرمایه گذاری دولت در ورزش بعد از انقلاب اسلامی (1391-1358) 118

 

4-7 هزینه ورزشی خانوارهای ایرانی. 142

 

4-8 اماکن ورزشی موجود و در حال احداث در ایران. 144

 

4-8-1 اماکن ورزشی موجود در کشور. 145

 

4-8-2 اماکن ورزشی در حال احداث 147

 

4-8-3 4-8-3- کل اماکن ورزشی (مجموع موجود و در حال احداث) 148

 

فصل 5. معرفی مدل و برآورد آن. 150

 

5-1 مقدمه. 151

 

5-2 معرفی مدل اول (اثر مخارج ورزش بطور مستقیم) 151

 

5-2-1 داده های تحقیق. 154

 

5-2-2 آزمون مانایی متغیرها 154

 

5-2-2-1 تابع خودهمبستگی و نمودار همبستگی نگار. 155

 

5-2-2-2 آزمون ریشه واحد دیکی- فولر. 155

 

5-2-3 تخمین مدل و نتایج حاصل از آن. 156

 

5-2-4 نتایج حاصل از برآورد الگوی تصحیح خطا (ECM) 158

 

5-2-5 نتایج حاصل از برآورد الگوی بلند مدت 160

 

5-2-6 آزمونهای تشخیص. 161

 

5-2-7 آزمونهای ثبات 162

 

5-3 معرفی مدل دوم ( اثر مخارج دولتی بر رشد اقتصادی از کانال سرمایه انسانی) 164