(۳-۸)

که در آن:

= سود عملیاتی شرکت در سال

= وجه نقد ناشی از فعالیت های عملیاتی شرکت در سال

= خالص فروش و درآمد حاصل از ارائه خدمات در سال

لازم به ذکر است برای همگن سازی متغیرها، اقدام به تبدیل آن ها به درصدی از فروش شده است.

= درصد تغییرات در فروش سال نسبت به سال مالی قبل از آن که بر مبنای فرمول زیر محاسبه شده است:

(۳-۹)

که در آن برابر با خالص فروش و درآمد حاصل از ارائه خدمات در سال می باشد.

= متغیر مجازی که اگر درصد تغییر در فروش کمتر از صفر باشد، این متغیر برابر است با همان درصد تغییر در فروش ( ) و در غیر این صورت صفر می‌باشد.با توجه به اینکه تغییر در فروش مثبت و تغییر در فروش منفی اثرات متفاوتی بر سود خالص دارند، لذا لازم است هر دو متغیر فوق به عنوان متغیر مستقل در مدل لحاظ شوند.

۳-۵-۱-۲٫ تغییرات سود عملیاتی غیرمنتظره ()

مطابق با تحقیق مک وی (۲۰۰۶)تغییرات سود عملیاتی غیرمنتظره از اختلاف بین تغییرات سود عملیاتی گزارش شده و تغییرات سود عملیاتی پیش‌بینی شده با بهره گرفتن از مدل رگرسیون زیر محاسبه می شود:

(۳-۱۰)

نحوه محاسبه و تعریف متغیرهای موجود در این مدل ریاضی همانند مدل قبلی بوده با این تفاوت که تغییرات ( ) در متغیرهای این مدل لحاظ گردیده است.

۳-۵-۲٫ متغیرهای مستقل تحقیق وشیوه محاسبه ی آن ها

متغیر مستقل به متغیری گفته می شود که ازطریق آن، متغیر وابسته تبیین یا پیش‌بینی می شود. این متغیر توسط پژوهشگر اندازه گیری، دستکاری یا انتخاب می شود تا تاثیر یا رابطه آن با متغیر دیگر اندازه گیری شود.متغیرهای درآمدهای غیرعملیاتی ( ) و هزینه های غیرعملیاتی ( ) متغیرهای مستقل این تحقیق می باشند که در ادامه نحوه محاسبه آن ها ارائه شده است.

۳-۵-۲-۱٫ درآمدهای غیرعملیاتی ()

درآمدهای غیرعملیاتی به صورت درصدی از فروش نشان داده شده و بر اساس فرمول زیر محاسبه شده است:

(۳-۱۱)

که در آن:

= جمع درآمدهای غیرعملیاتی شرکت در سال که شامل تمامی اقلام درآمدی مابین سود عملیاتی و سود قبل از مالیات بوده و از صورت سود و زیان و یاداشت های همراه صورت های مالی قابل استخراج می‏ باشد

= خالص فروش و درآمد حاصل از ارائه خدمات در سال

۳-۵-۲-۲٫ هزینه های غیرعملیاتی ()

هزینه های غیرعملیاتی به صورت درصدی از فروش نشان داده شده و بر اساس فرمول زیر محاسبه شده است:

که در آن:

= جمع هزینه های غیرعملیاتی شرکت در سال که شامل تمامی اقلام هزینه ای مابین سود عملیاتی و سود قبل از مالیات بوده و از صورت سود و زیان و یاداشت های همراه صورت های مالی قابل استخراج می‏ باشد

= خالص فروش و درآمد حاصل از ارائه خدمات در سال

۳-۶٫ روش تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیات

در پژوهش‌های علمی، تجزیه و تحلیل داده های آماری جمع‌ آوری شده از نمونه های آماری، مرحله مهمی از تحقیق تلقی می‌شود به علت اینکه محقق، در این مرحله به نتیجه نهایی خواهد رسید. یعنی با بهره گرفتن از یک روش تحقیق، داده ها تجزیه و تحلیل و فرضیه آزمون و نهایتاًً نتیجه‌گیری نهایی برای گزارش انجام خواهد شد. در این تحقیق برای آزمون فرضیه‌ها از مدل رگرسیون خطی تک متغیره و چند متغیره استفاده شده است. روش آماری مورد استفاده در این تحقیق روش داده های پانل و به صورت تجمعی می‌باشد.

مدل ها از لحاظ استفاده از اطلاعات آماری به سه گروه تقسیم می‌شوند. برخی از مدل ها با بهره گرفتن از «اطلاعات سری زمانی» یا به عبارتی طی دوره نسبتاً طولانی چند ساله برآورد می‌شوند. بعضی دیگر از مدل ها بر اساس «داده های مقطعی» برآورد می‌شوند یعنی متغیرها در یک دوره زمانی معین مثلاً یک هفته، یک ماه یا یک سال در واحدهای مختلف بررسی می‌شوند.

روش سوم برآورد مدل، که در این تحقیق نیز مورد استفاده قرار گرفته است ، برآورد بر اساس «داده های پانل^[۴۷]» است. در این روش یک سری واحدهای مقطعی (مثلاً شرکت ها) در طی چند سال مورد توجه قرار می گیرند. با کمک این روش که در مطالعات سال های اخیر نیز زیاد استفاده شده است تعداد مشاهدات تا حد مطلوب افزایش می‌یابد. با توجه به اینکه ‌مشاهده‌های ادغام شده باعث تغییرپذیری بالاتر، هم خطی چندگانه کمتر میان متغیرهای توضیحی، درجه آزادی بیشتر و کارایی بالاتر تخمین کننده ها می شود، مطالعات پانل نسبت به مطالعات مقطعی و سری زمانی دارای مزیت است.

۳-۷٫ تصمیم گیری برای رد یا پذیرش فرضیه‌ها

در این تحقیق برای آزمون جهت بررسی معنی دار بودن کل مدل از آماره F استفاده شده است. به طوری که با مقایسه آماره F و F جدول که با درجات آزادی K-1 و N-K در سطح خطای ۵% محاسبه شده، کل مدل مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین برای بررسی معنی دار بودن ضریب متغیرهای مستقل در هر مدل از آماره t استفاده شده است. آماره t به دست آمده با t جدول که با درجه آزادی N-K در سطح اطمینان ۹۵% محاسبه شده مقایسه می شود، چنانچه قدرمطلق t محاسبه شده از t جدول بزرگتر باشد، ضریب مورد نظر معنی دار خواهد بود که دلالت بر وجود ارتباط بین متغیر مستقل و وابسته دارد.

همچنین به عنوان روشی جایگزین جهت تصمیم گیری ‌در مورد پذیرش یا رد یک فرضیه، بر اساس مقدار احتمال یا سطح معنی داری نیز عمل شده است. بدین صورت که اگر مقدار احتمال محاسبه شده بزرگتر یا مساوی مقدار خطای نوع اول ( ) باشد فرض صفر پذیرفته می شود و اگر مقدار احتمال کوچکتر از مقدار خطای نوع اول ( ) باشد فرض صفر رد می شود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای EviewsوSPSSبهره گرفته شده است.

۳-۸٫ خلاصه فصل:

همان طور که بحث شد این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی، توصیفی و همبستگی بوده و سعی بر آن دارد تا میزان استفاده از تغییر طبقه بندی اقلام صورت حساب سود و زیان به عنوان یک ابزار مدیریت سود را مورد بررسی قرار دهد. دوره زمانی تحقیق ۸ ساله (از سال ۱۳۸۰ لغایت ۱۳۸۷) بوده و جامعه آماری آن را کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تشکیل می دهد. نمونه آماری تحقیق که بر اساس روش غربالگری به دست آمده شامل ۵۰ شرکت و تعداد مشاهدات برابر با ۴۰۰ شرکت-سال می‌باشد. همچنین فرضیات تحقیق بر اساس مدل های ارائه شده، با بهره گرفتن از روش داده های پانل مورد آزمون قرار گرفته و در نهایت نسبت به معنی دار بودن مدل و هر یک ازمتغیرهای مستقل توضیح داده شده است.

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل داده ها

۴-۱٫ مقدمه

در این فصل با بهره گرفتن از داده های جمع آوری شده از نمونه آماری تحقیق، فرضیه های تحقیق مورد آزمون قرار می گیرند. در ابتدا به منظور کسب شناخت بیشتر درباره جامعه آماری و متغیرهای مورد مطالعه، خلاصه ای از آمار توصیفی متغیرهای تحقیق ارائه می‌گردد. سپس بر اساس طبقه بندی صورت گرفته در خصوص فرضیه های تحقیق، به گزارش آزمون فرضیه‌ها و تجزیه و تحلیل نتایج حاصل پرداخته می شود.

۴-۲٫ آمار توصیفی متغیرهای تحقیق