تابستان 89
 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

فهرست مطالب

 

عنوان

 

شماره صفحه

 

چکیده  .1

 

فصل اول

 

1-3 مقدمه 3

 

1-2 بیان مساله  4

 

1-3کلیات تاریخچه و ادبیات موضوع تحقیق 5

 

1-3-1تحقیقات داخلی6

 

1-3-2تحقیقات خارجی.6

 

1-4 اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق .7

 

1-5 اهداف تحقیق.8

 

1-6 چارچوب نظری تحقیق 8

 

1-7 متغیر های تحقیق  8

 

1-8فرضیه های تحقیق .10

 

1-9 روش تحقیق .11

 

1-10 قلمرو مکانی تحقیق (جامعه آماری):.12

 

1-11 قلمرو زمانی تحقیق.12

 

1-12 روش نمونه گیری و تعین حجم نمونه.12

 

1-13 ابزارهای گرد آوری داده ها  .12

 

1-41 روش تجزیه وتحلیل داده ها.13

 

1-15 شرح واژه ها و اصطلاحات به کاررفته در تحقیق  14

 

 

 

فصل دوم

 

2-1 مقدمه  .17

 

2-2.19

 

2-2-120

 

2-2-1-1.21

 

2-2-1-2.24

 

2-2-1-3)   26

 

2-3.28

 

2-3-130

 

2-3-2.31

 

2-3-3.34

 

2-3-4.35

 

2-3-5.42

 

2-3-6.44

 

2-3-744

 

2-3-845

 

2-3-8-145

 

2-3-8-2.45

 

2-3-8-46

 

2-3-8-447

 

2-3-8-547

 

2-3-8-648

 

2-3-8-7.48

 

2-3-.49

 

2-3-10.50

 

2-3-1151

 

2-452

 

2-4-154

 

2-4-1-1).55

 

2-4-1-2)55

 

2-4-1-3).55

 

2-4-1-4).55

 

2-4-259

 

2-4-3 60

 

2-4-460

 

2-561

 

2-662

 

2-6-1.62

 

2-6-2.62

 

2-6-3.63

 

2-6-464

 

فصل سوم

 

3-1 مقدمه66

 

3-2 روش تحقیق66

 

3-3 فرضیه های پژوهش68

 

3-4 جامعه آماری.68

 

3-4-1 جامعه آماری از لحاظ محدوده زمانی69

 

3-4-2 جامعه آماری از لحاظ محدوده مکانی69

 

3-5ابزارهای گرد آوری اطلاعات.69

 

3-6 روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه.71

 

 

 

فصل چهارم

 

4-1 مقدمه77

 

4-277

 

4-:.78

 

4-4.81

 

4-584

 

4-5-1.89

 

4-5-290

 

4-5-391

 

4-92

 

4-6-193

 

4-6-1-193

 

4-6-1-293

 

4-6-1-3.94

 

4-795

 

فصل پنجم

 

5-1نتیجه گیری97

 

5-2 محدودیت های پژوهش.98

 

5-3 پیشنهادات مبتنی بر نتایج .99

 

5-4پیشنهاتحقیقات آتی100

 

منابع .101

 

چکیده انگلیسی.104

 

فهرست جداول.

 

 چکیده:

 

پژوهش حاضر به بررسی این موضوع می پردازد که آیا سود هر سهم دارای بار اطلاعاتی کافی جهت ارزیابی سلامت مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد و آیا می تواند به عنوان یک ابزار جایگزین با مدل های پیش بینی ورشکستگی مورد استفاده قرار گیرد؟با بهره گرفتن از یک نمونه از شرکت های موجود در بورس اوراق بهادار تهران در محدوده زمانی 1380 و 1387 به آزمون این فرضیه پرداخته می شود.بدین منظور همبستگی نوسانات EPS با نسبتهای مالی معرفی شده بدست آمده است.با بهره گرفتن از داده های شرکت های نمونه جهت شناسائی سلامت مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران با بهره گرفتن از 2 روش Enter و Step wise مدل رگرسیون لجستیک ساخته شده است که در مدل برازش شده نسبت EBTA دارای بالاترین ضریب اهمیت می باشد،در حالی که ضریب همبستگی پیرسون مابین نوسانات EPS و نوسانات EBTA ؛ 444% محاسبه گردیده است.

 

یافته های تحقیق انجام شده حکایت از آن دارد که در نمونه مورد بررسی سود هر سهم به تنهایی قادر به تشخیص سلامت مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نمی باشد،بلکه باید همراه آن تحلیل های تکنیکال و فاندمنتال جهت شناخت سلامت مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق تهران نیز بکار برده شود.

 

 مقدمه:

 

یکی از راههایی که می توان با بهره گرفتن از آن به بهره گیری مناسب از فرصت های سرمایه گذاری و تخصیص بهتر منابع کمک کرد،پیش بینی درماندگی مالی یا ورشکستگی است.به این ترتیب که اولا،با ارائه هشدارهای لازم می توان شرکتها را نسبت به وقوع درماندگی مالی هوشیار کرد تا آنها با توجه به این هشدارها دست به اقدام های مقتضی بزنند و دوم اینکه،سرمایه گذاران و اعتباردهندگان فرصت های مطلوب سرمایه گذاری را از فرصت های نامطلوب تشخیص دهند و منابعشان را در فرصت های مناسب سرمایه گذاری کنند.ارزش استفاده از نسبت های مالی در ماجرای ورشکستگی شرکت ها مشخص شده است.در مطالعه حاضر به بررسی این موضوع پرداخته می شود که آیا EPS و نوسان پذیری آن می تواند مشکلات مالی موجود در شرکت ها را برای عموم آشکار سازد،به عبارت دیگر روند سود هر سهم در شرکتها می تواند شرکت های سالم را از شرکت های دارای مشکلات مالی متمایز سازد.تحقیقات زیادی در زمینه ورشکستگی و پیش بینی آن انجام شده است در عمده تحقیقات صورت گرفته قبلی سعی بر آن شده که با بهره گرفتن از نسبت های مالی مدلی ساخته شود تا بر اساس آن مدل بتوان وضعیت مالی شرکت را مشخص نمود.قدیمی ترین مدل جهت شناسایی ورشکستگی مدل نمره Z آلتمن می باشد.در مطالعه حاضر سعی بر آن شده تا تاریخچه پیش بینی ورشکستگی در ایران و دنیا به تصویر کشیده شود برای این منظور به تفصیر کلیه مدل های پیش بینی ورشکستگی و مقایسه آنها با هم شده است.در نهایت با بهره گرفتن از داده های شرکت های پذیرفته شده در بورس ایران در محدوده زمانی 79 الی 87  به بررسی این موضوع پرداخته می شود که آیا EPS شرکتها و نوسان پذیری آن دارای بار اطلاعات اضافی جهت شناسایی سلامت مالی شرکت ها می باشد یا نه؟

 

   هدف پژوهش:

 

هدف پژوهش حاضر معرفی سود هر سهم به عنوان یک ابزار جهت ارزیابی سلامت مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است.با توجه به اینکه سهامداران نیازمند ابزاری می باشند که بتواند آنها را در انتخاب شرکت های سالم کمک نماید ،نتایج بدست آمده در این پژوهش می تواند آنها را در زمینه انجام سرمایه گذاری صحیح یاری نماید.اهداف دیگر پژوهش به شرح زیر می باشد:

 

1)برای تجزیه و تحلیل اهمیت سلامت مالی یک شرکت در زمان تصمیم گیری.

 

2)برای تعیین و بررسی سایر عواملی که شاید برای تشخیص ورشکستگی یک شرکت مورد استفاده قرار گیرد.

 

3)برای تجزیه و تحلیل فعالیتهایی که ممکن است که مدیریت شرکتی که از لحاظ مالی ضعیف است انجام دهد تا مشکلات مالی شرکت را پنهان کند.

 

4)برای توضیح تاثیرات ورشکستگی بر همه سهامداران.

 

5)برای نشان دادن اینکه چگونه محرکات جاری در محیط اقتصادی در ورشکستگی شرکتها نقش دارند.

 

پیشینه پژوهش:

 

در پژوهشی که در سال 2008 توسط ویلفورد موانزا در بورس اوراق بهادار زینباوه تحت عنوان”ورشکستگی شرکت،دلیلی برای نگرانی در بخش تجارت زینباوه:آیا سرمایه گذاران و سهامداران به صورت مداوم از رشد سود هر سهم برای تشخیص سلامت مالی یک شرکت استفاده می کنند.”هدف اصلی از پژوهش انجام شده این بود که تعیین شود آیا رشد EPS می تواند برای تشخیص سلامتی مالی یک شرکت مورد استفاده قرار گیرد؟تحقیق صورت گرفته همچنین فعالیتهایی را که توسط مدیریت برای پنهان سازی درماندگی مالی انجام می شود را نشان می دهد.تحقیق حاضر از طریق مطالعه تعدادی شرکت ورشکسته و سالم در محدوده زمانی 2002 الی 2008 انجام شده است.داده های مربوط به سود و قیمتهای سهام پشتیبان آنها مربوط به Barbican holding ،Century holding ، CBZH در دوره زمانی مورد نظر بررسی شده است.تجزیه و تحلیل از طریق نمودارهای میله ای و خطی برای نشان دادن روند سود هر سهم انجام گردیده است.یافته های تحقیق حاکی از آن است که ورشکستگی شرکت می تواند توسط رشد سود هر سهم از طریق ترکیب با تجزیه و تحلیلهای فاندمنتال[1] و تکنیکال[2] پیش بینی شود.بسیاری از سرمایه گذاران در زمان ارزیابی سلامت مالی یک شرکت به صورت های مالی یک شرکت اتکا می کنند.دریک محیط با تورم شدید به بزرگی 60% درسال صورت های مالی دیگر نمی تواند برای تفکیک شرکت های سالم و ورشکسته مورد استفاده قرار گیرد.

 

روش کار و تحقیق:

 

روش تحقیق در پژوهش حاضر به صورت میدانی از نوع تحقیقات پس رویدادی  خواهد بود.برای انجام بررسی میدانی معیارهای سلامت مالی شرکت از طریق منابع و همچنین مدلهای پیش بینی ورشکستگی ارائه شده Altman  وLogistic و DEA بدست آمده و ارتباط آن را با نوسانات EPS بررسی می گردد.صورت های مالی حسابرسی شده از طریق بورس اوراق بهادار تهران بدست می آید و معیار های سلامتی مالی و همچنین EPS شرکت ها با بهره گرفتن از این صورتهای مالی محاسبه می گردد.سپس فرضیات فرعی تحقیق با بهره گرفتن از داده های گرد آوری شده آزمون می گردند.روش آزمون فرضیات فرعی تحقیق همبستگی می باشد. سپس بر اساس نسبت های مالی سال 87 شرکت های سالم و 1 سال قبل از ورشکستگی شرکت های مشمول ماده 141 قانون تجارت اقدام به ساخت مدل لجستیک میشود،پس از ساخت مدل لجستیک متغیرهای مستقل بکار رفته در مدل و ضریب اهمیت آنها در مدل مشخص و با ضرایب همبستگی بدست آمده در آزمون فرضیات فرعی مقایسه می گردد و در نهایت نسبت به فرضیه اصلی پژوهش تصمیم گیری می گردد.

 

مسئله‌ تحقیق‌:

 

با تجزیه و تحلیل صورتهای مالی امکان گرد آوری اطلاعات زیادی راجب مسائل مالی شرکت ها وجود ندارد. نسبتهایی که بازار برای ارزیابی قدرت  پرداخت و نقدینگی شرکتها مورد استفاده قرار می دهد در معرض دستکاری مدیریت(Manipulation) قرار دارد.شرکت هایی که تمامی عایدات خود را انباشته میکنند،این فعالیت ممکن است که به بالا رفتن قیمتهای سهام آنها منجر گردد،بازار نیز معتقد است که به دلیل سودهای انباشته شده عایدات آتی شرکت رشد خواهد کرد.تجدید ساختار می تواند شامل این باشد که یک شرکت اقدام به معرفی خطوط تولید جدید بنماید که ممکن است به فعالیتهای جاری مرتبط یا غیر مرتبط باشد.تصمیمات سرمایه  در گردش میتواند تحت نام تجدید ساختار تغییر یابد.همه اینها میتواند به این امر منجر گردد که بازار عقیده داشته باشد که یک شرکت تا زمانی که دوره افت خود را آغاز نکرده عایدات مطلوبتری را در آینده کسب خواهد کرد.شناسایی به موقع نابسامانی مالی از جانب سرمایه گذاران بالقوه از اهمیت وافری برخوردار است،در این خصوص به ابزاری نیاز است که شرکتها را از بعد وضعیت مالی تفکیک نماید و مانع از سرمایه گذاری در پروژه های ناکارآمد توسط سرمایه گذاران گردد، در مطالعه حاضر به بررسی این موضوع پرداخته می شود که آیا با مشاهده روند رو به رشد EPS یک شرکت می توان سلامتی مالی آن را اثبات نمود و یا به عبارت دیگر با مشاهده نوسانات زیاد در EPS یک شرکت در طول زمان دلیلی برای ناتوانایی های مالی آن می باشد.متغیر های مورد بررسی در تحقیق حاضر شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.

 

3 – اهمیت و ضرورت انجام تحقیق :

 

از تحقیق حاضر انتظار می رود که دارای منافعی برای سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی،کسانی که آگاهی کمتری را نسبت به سایر نیروهای بازار دارند،داشته باشد.بنابر این سرمایه گذارانی که اطلاعات داخلی را در دسترس ندارند باید از اطلاعات مربوط به عایدات با احتیاط در ترکیب با سایر عوامل کیفی در تصمیمات سرمایه گذاری خود استفاده کنند.امکان دسترسی به اطلاعات تخصصی از جانب سرمایه گذاران حقیقی وجود ندارد و دسترسی به اطلاعات تهیه شده از جانب کارشناسان مالی ممکن است که برای آنهاپر هزینه باشد.بنابر این یک گروه میتواند برای رد یابی روند رشد عایدات و کاربرد های مربوط به آن آموزش داده شود.فهم چارچوب بخش صنعت ایران ممکن است که به آنها کمک کند مواردی را که احتمال ورشکستگی شرکت می رود و می تواند از طریق تغییرات قیمت سهام و ارتباط آن با EPS مشاهده شود،بدست آید.

 

سرمایه گذاران حقوقی و سایرین در چگونگی انتخاب پرتفولیویی هایی که دارای بیشترین بازده است و در عین حال موجب کمینه شدن خسارت بر ثروتشان می شود روشنفکر هستند.بنابر این تحقیق حاضر قابلیت فهم رابطه بین عوامل بازار ،قیمت سهام و رشد عایدات را افزایش می دهد.

 

4- مرور ادبیات و سوابق مربوطه :

 

4-1) در پژوهشی که در سال 2008 توسط ویلفورد موانزا در بورس اوراق بهادار زینباوه تحت عنوان”ورشکستگی شرکت،دلیلی برای نگرانی در بخش تجارت زینباوه:آیا سرمایه گذاران و سهامداران به صورت مداوم از رشد سود هر سهم برای تشخیص سلامت مالی یک شرکت استفاده می کنند.”هدف اصلی از پژوهش انجام شده این بود که تعیین شود آیا رشد EPS می تواند برای تشخیص سلامتی مالی یک شرکت مورد استفاده قرار گیرد؟تحقیق صورت گرفته همچنین فعالیتهایی را که توسط مدیریت برای پنهان سازی درماندگی مالی انجام می شود را نشان می دهد.تحقیق حاضر از طریق مطالعه تعدادی شرکت ورشکسته و سالم در محدوده زمانی 2002 الی 2008 انجام شده است.داده های مربوط به سود و قیمتهای سهام پشتیبان آنها مربوط به Barbican holding ،Century holding ، CBZH در دوره زمانی مورد نظر بررسی شده است.تجزیه و تحلیل از طریق نمودارهای میله ای و خطی برای نشان دادن روند سود هر سهم انجام گردیده است.یافته های تحقیق حاکی از آن است که ورشکستگی شرکت می تواند توسط رشد سود هر سهم از طریق ترکیب با تجزیه و تحلیلهای فاندمنتال[1] و تکنیکال[2] پیش بینی شود.بسیاری از سرمایه گذاران در زمان ارزیابی سلامت مالی یک شرکت به صورت های مالی یک شرکت اتکا می کنند.دریک محیط با تورم شدید به بزرگی 60% درسال صورت های مالی دیگر نمی تواند برای تفکیک شرکت های سالم و ورشکسته مورد استفاده قرار گیرد.

 

4-2)کاربرد مدل‌ آلتمن‌ در تعیین‌ وضعیت‌ ورشکستگی‌ شرکتها:

 

‌دراین‌ پژوهش، مدل‌ آلتمن‌(Z’-SCORE) در دو گروه‌ از شرکتهای‌ ورشکسته‌ و غیرورشکسته‌ موردبررسی‌ قرار گرفته‌ تا میزان‌ خطای‌ نوع‌ اول‌ و دوم‌ آن‌ مشخص‌ شود.
‌ ‌گروه‌ ورشکسته‌ که‌ شامل‌ 16 شرکت‌ است، نتایج‌ پیش‌بینی‌های‌ مدل‌ آلتمن، در مورد 12 شرکت‌ صحیح‌ و 3 شرکت‌ که‌ طبق‌ پیش‌بینی‌ مدل‌ باید طی‌ دوره‌ مطالعه‌ از بورس‌ خارج‌ می‌شدند، از بورس‌ خارج‌ نشده‌ و همچنان‌ خرید و فروش‌ سهام‌ آنها در بورس‌ ادامه‌ دارد. با این‌ نتیجه‌گیری، مدل‌ آلتمن‌ با 81 درصد اطمینان‌ وضعیت‌ ورشکستگی‌ شرکتها را قبل‌ از ورشکستگی‌ درست‌ پیش‌بینی‌ کرده‌ است. درضمن‌ خطای‌ نوع‌ دوم‌ درمورد شرکتهای‌ ورشکسته، حدود 19 درصد بوده‌ است‌ که‌ نشان‌دهنده‌ این‌ است‌ که‌ مدل‌ در 19 درصد موارد، شرکتهایی‌ را که‌ ورشکسته‌ نیستند ورشکسته‌ پیش‌بینی‌ کرده‌ است. در این‌ رابطه، آلتمن‌ در آزمون‌ مدل‌ خود روی‌ شرکتهای‌ ورشکسته‌ آمریکا، به‌ این‌ نتیجه‌ می‌رسد که‌ مدل‌ در حدود 90 درصد موارد توانسته‌ شرکتهای‌ ورشکسته‌ را قبل‌ از ورشکستگی‌ درست‌ پیش‌بینی‌ کند و خطای‌ نوع‌ دوم‌ او در این‌ تحقیق‌ حدود 10 درصد بوده‌ است.

 

‌درگروه‌ شرکتهای‌ غیرورشکسته‌ که‌ شامل‌ 25 شرکت‌ است، پیش‌بینی‌ مدل‌ در 23 مورد صحیح‌ بوده‌ و تنها در 2 مورد که‌ مدل‌ پیش‌بینی‌ می‌کرد، آنها از بورس‌ خارج‌ نخواهندشد، از تابلوی‌ بورس‌ خارج‌ شده‌اند. با این‌ نتیجه‌گیری، مدل‌ آلتمن‌ با 92 درصد اطمینان، وضعیت‌ عدم‌ ورشکستگی‌ شرکتها را طی‌ دوره‌ مورد مطالعه، درست‌ پیش‌بینی‌ کرده‌ است. همچنین‌ خطای‌ نوع‌ اول‌ درمورد این‌ شرکتها حدود 8 درصد بوده‌ که‌ نشان‌دهنده‌ این‌ است‌ که‌ مدل‌ در 8 درصد موارد، شرکتهایی‌ را که‌ فعال‌ نیستند را غیرورشکسته‌ پیش‌بینی‌ نموده‌ است. در این‌ رابطه، آلتمن‌ در آزمونی‌ دیگر، مدل‌ را روی‌ شرکتهای‌ فعال‌ در ایالات‌ متحده‌ آمریکا موردآزمون‌ قرار داد و به‌ این‌ نتیجه‌ رسید که‌ مدل‌ در 97 درصد موارد توانسته‌ است، شرکتهای‌ غیرورشکسته‌ را صحیح‌ پیش‌بینی‌ کند. در ضمن‌ خطای‌ نوع‌ اول‌ در این‌ تحقیق‌ حدود 3 درصد بوده‌ است )مهدی رسول زاده).

 

4-3)در سال 2006 آقای مک کلار تحقیقی پیرامون رابطه بین EPS و قیمت های سهام انجام داده است و به این نتیجه رسید که عایدات شرکت ها جهت اندازه گیری ارزشیابی مناسب از قیمت سهام یک نقش مهم را برای سرمایه گذاران بازی می کند.

 

4-4)جونز در سال 1943 می گوید که قیمت های سهام بوسیله چگونگی انتظارات بازار از روند رشد عایدات و خطراتی که منتسب به سهام است تعین شده است.از این رو اطلاعات تعین کننده اصلی قیمتهای سهام است و بنابراین آن اساس فرضیات بازار کارا است .FAMA در سال 1969 سه شکل از کارائی بازار را مشخص نموده است،شکل ضعیف،شکل نیمه قوی  و شکل قوی بازار کارا.بنابر این یک بازار زمانی قوی است که قیمت های سهام همه اطلاعات موجود و قابل درک را منعکس نماید.اگر کارایی بازار به شکل قوی نباشد،آنوقت برخی سرمایه گذاران به نسبت دیگران آگاهی کمتری دارند.از این رو سرمایه گذارانی که آگاهی کمتری دارند نمی توانند از نوسانات عایدات و قیمت سهام برای تشخیص سلامت مالی یک شرکت و انجام تصمیمات اقتصادی استفاده نمایند.

 

5- اهداف مشخص تحقیق (شامل اهداف آرمانی، کلی‌‌‌‌‌ ، اهداف ویژه و کاربردی) :

 

هدف کلی‌:

 

هدف پژوهش حاضر معرفی سود هر سهم به عنوان یک ابزار جهت ارزیابی سلامت مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است.با توجه

 

قیمت ارائه گردید. با مقایسه نتایج حاصل از پیش ­بینی شاخص قیمت مشخص گردید که الگوریتم استخراج قانون از شبکه عصبی نسبت به مدل ترکیبی تبدیل موجک-شبکه عصبی-ARIMA، شبکه عصبی و مدل ARIMA از قدرت پیش ­بینی بالاتری برخوردار است و همچنین استفاده از مدل تبدیل موجک- شبکه عصبی بجای شبکه عصبی در الگوریتم استخراج قانون طراحی شده قدرت پیش ­بینی الگوریتم را بالا برده بطوریکه نتایج بیانگر برتری این روش نسبت به بقیه روش­ها در پیش ­بینی شاخص قیمت سهام می­باشد.

 

 واژه­های کلیدی:

 

شاخص قیمت، تبدیل موجک، الگوریتم ژنتیک، سیستم ژنتیک فازی

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                    صفحه

 

فصل اول: مقدمه و کلیات طرح تحقیق

 

1-1- مقدمه 2

 

1-2- بیان مسئله 3

 

1-3- ضرورت و اهمیت موضوع 5

 

1-4-  اهداف تحقیق 5

 

1-5- سوالات و فرضیه ­های تحقیق 6

 

1-6- روش انجام تحقیق 7

 

1-6-1- مدل ARIMA 8

 

1-6- 2- شبکه ­های عصبی مصنوعی 9

 

1 -6-2-1- شبکه­ی عصبی درک چند لایه 10

 

1-6-3- الگوریتم ژنتیک 12

 

1-6-3-1- استخراج قانون از شبکه­ی عصبی با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک 13

 

1-6-4- روش ترکیبی تبدیل موجک- شبکه عصبی و ARIMA 15

 

1-6-4-1- تبدیل فوریه 15

 

1-6-4-2- تبدیل موجک 16

 

1-7- ابعاد کلی تحقیق 18

 

1-7-1- روش تحقیق 18

 

1-7-2- جامعه و نمونه آماری تحقیق 19

 

1-7-3- جنبه­ی نوآوری تحقیق 19

 

1-8- ساختار کلی تحقیق 20

 

1-9- خلاصه فصل 21

 

فصل دوم: مروری بر مبانی نظری و ادبیات تحقیق

 

2-1- مقدمه 23

 

2-2- مبانی نظری پژوهش 24

 

2-2-1- تئوری سرمایه­گذاری در بازار بورس 24

 

2-2-2- قابلیت پیش ­بینی و فرضیه بازار کارا 25

 

2-2-3-  شکل ضعیف نظریه بازار کارا 26

 

2-2-4-  شکل نیمه قوی نظریه بازار کارا   27

 

 2-2-5-  شکل قوی نظریه بازار کارا   28

 

 2-2-6- مطالعات صورت گرفته بر روی کارایی بازار  30

 

 2-2-7-  مطالعات تجربی سطح ضعیف کارایی در بورس اوراق بهادار تهران 31

 

2-2-8-  روش­های پیش ­بینی 32

 

2-2-8-1-  تحلیل فنی 32

 

 2-2-8-2- تحلیل بنیادی 33

 

2-2-8-3- پیش ­بینی­های سری زمانی کلاسیک 34

 

2-2-8-4- روش­های هوشمند 35

 

2-2-8-5- جمع بندی روش های هوشمند 36

 

 2-2-9-  شاخص قیمت سهام  38

 

2-2-10-  تعریف شاخص 39

 

2-2-11-  فواید شاخص 40

 

 2-2-12-  شاخص قیمت بورس تهران 40

 

 2-2-13- ویژگی­های TEPIX. 42

 

 2-2-14-  شاخص­های فرعی در بورس اوراق بهادار تهران 43

 

2-2-14-1-  شاخص صنایع 43

 

2-2-14-2- شاخص شرکت 44

 

 2-2-14-3- شاخص 50 شرکت با بیشترین ارزش  44

 

 2-3-  پیشینه تحقیق 44

 

2-3-1-  مطالعات داخلی   45

 

2-3-2- مطالعات خارجی 50

 

2-4-  نتیجه­گیری و خلاصه فصل 57

 

 

 

  فصل سوم: روش تحقیق                                                                                                         

 

3-1-  مقدمه 60

 

3-2-  روش تحقیق 60

 

3-3-  جامعه آماری و متغیرهای تحقیق 61

 

3-3-1-  جامعه آماری 61

 

3-3-2- متغیر­های تحقیق  61

 

3-4-  سوالات و فرضیه ­های تحقیق   62

 

3-5- آماده سازی داده­های ورودی 63

 

3-6- معرفی مدل­های تحقیق 64

 

3-6-1- مدل سری زمانی خطی ARIMA 65

 

3-6-2- شبکه پرسپترون چند لایه (MLP). 65

 

 3-6-3-الگوریتم ژنتیک 71

 

3-6-4- استخراج قانون از شبکه عصبی 75

 

3-6-5-تبدیل موجک  78

 

3-6-5-1-موجک مادر  79

 

3-7- معیار­های ارزیابی عملکرد 83

 

3-8-خلاصه فصل 84

 

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ ها

 

4-1- مقدمه 86

 

4-2- آزمون فرضیه اول 86

 

4-3- آزمون فرضیه دوم 88

 

4-4- آزمون فرضیه سوم 90

 

4-5- آزمون فرضیه چهارم 94

 

4-6- آزمون فرضیه پنجم 96

 

4-7- خلاصه فصل 99

 

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادات

 

5-1- مقدمه 101

 

5-2-مقایسه عملکرد مدل­های پیش بینی 101

 

5-3- نتایج آزمون فرضیات 103

 

5-4- نتیجه گیری 104

 

5-5- محدودیت­های تحقیق 106

 

5-6- پیشنهادات تحقیق 107

 

5-6-1- پیشنهادات برای سرمایه ­گذاران و متولیان بازار 107

 

5-6-2- پیشنهادات برای تحقیقات آتی 108

 

منابع و ماخذ 109

 

: مقدمه

 

رفع نا آگاهی از آینده از اصلی ترین دغدغه های خاطر انسان در طول تاریخ بوده است . آدمی همیشه به دنبال آن بوده که از آینده خود آگاه شده و آن را به نحوی که خود می خواهد سازمان دهد.  در ابتدا چون توان پیش بینی صحیح و قابل اطمینان فراهم نبود، انسان متوسل به نیروهای فراطبیعی شد و آنگاه که توانایی عقلایی بیشتری پیدا کرد، درصدد استفاده از این توانایی برآمد و چون علم امکاناتی برای پیش بینی های او فراهم آورد، از این دستاورد بهره جست.(قدیری مقدم، 1388)

 

امروزه با رشد و توسعه­ی اقتصاد جهانی و رقابتی شدن آن، تصمیم گیری در­خصوص تخصیص بهینه منابع به مراتب بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. از این رو بازار بورس و اوراق بهادار به عنوان آینه­ی تمام نمای وضعیت اقتصادی کشورها و مکانی برای اینکه سرمایه گذاران بتوانند منابع و پس انداز خود را در آن سرمایه گذاری کنند، بیشترین توجه را به خود جلب کرده است.

 

تصمیمات مربوط به آینده، همواره با ابهام و عدم اطمینان روبروست و کسانی در رقابت پیروز می شوند که بتوانند آینده را پیش بینی و حداقل اطلاعاتی در خصوص آن داشته باشند و بر اساس آن اقدام به تصمیم گیری نمایند. با گسترش علم، امکان پیش بینی مطلوب آینده فراهم شده است. یکی از راه های کمک به سرمایه گذاران، ارائه­ الگوهای پیش بینی وضعیت بازار است. هرچه پیش بینی به واقعیت نزدیک تر باشد، مبنای تصمیمات صحیح تری قرار خواهد گرفت.

 

پیش بینی آینده در عرصه پویای اقتصاد و بازار سرمایه یکی از مهمترین مسائل مورد بحث درعلوم مالی بوده است. معمولاً به منظور پیش بینی وقایعی که در آینده اتفاق می افتد به اطلاعات به دست آمده از رویدادهای تاریخی اتکا می شود .­به این ترتیب که داده های گذشته تجزیه و تحلیل می گردد تا از آن الگویی قابل تعمیم به آینده حاصل گردد، دراغلب روش های پیش بینی فرض بر این است که روابط بین متغیرها در آینده نیز ادامه خواهد داشت.(فلاح شمس، 1388)

 

بازار های مالی، به عنوان بخش مهم اقتصاد هر کشور ، بدلیل رابطه تنگاتنگ آن با ساختار اقتصادی، بسیار مورد توجه  قرارگرفته اند. بورس اوراق بهادار نیز به عنوان یکی از مهمترین عناصر بازار سرمایه و توسعه اقتصادی هر کشور شناخته شده است. چرا که این بازار به عنوان پیش نیازی برای بسیاری از تحولات بازرگانی و اقتصادی مورد توجه است. تامین مالی پروژه های مالی – سرمایه ای بلند مدت از محل پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی در مطلوبترین شکل ممکن از طریق بورس اوراق بهادار تحقق می یابد.

 

 

 

1-2: بیان مساله

 

سرمایه گذاران حق دارند نسبت به آینده­ی سرمایه گذاری خود نگران و حساس باشند، به این ترتیب به دنبال این هستند تا اطلاعاتی در مورد آینده بدست آورند. پیش بینی به سرمایه گذاران و تخصیص دهندگان منابع در تصمیم گیری صحیح کمک می کند و ریسک سرمایه گذاری را تا حد امکان کاهش می دهد. بیور می گوید”:پیش بینی ها را می توان بدون اخذ تصمیم انجام داد ولی کوچکترین تصیم گیری را نمی توان بدون پیش بینی انجام داد”.

 

روشن است که خصوصیت عدم اطمینان، امر نامطلوبی است و از طرفی برای سرمایه گذارانی که بازار بورس را به عنوان مکان سرمایه گذاری انتخاب نموده اند، این خصوصیت اجتناب ناپذیر است. بنابراین بطور طبیعی تمام تلاش های سرمایه گذار کاهش عدم اطمینان است و از این جهت پیش بینی بازار بورس یکی از ابزارهای کاهش عدم اطمینان می باشد.

 

یکی از مفروضات مهمی که در بازارهای مالی وجود دارد، فرضیه بازار کارا است. بر اساس این فرضیه قیمت اوراق بهادار به ارزش ذاتی آنها نزدیک است، یعنی قیمت تعیین شده دربازار شاخص مناسبی از ارزش واقعی اوراق بهادار است.(جهانخانی،1376) از جمله مواردی که فرضیه بازار کارا را ضعیف­تر می­ کند، قابلیت پیش بینی در این بازارها است. (نمازی،1386) آنچه سرمایه گذاران اعم از حقیقی و حقوقی را برای سرمایه­گذاری در سهام شرکت­ها نگران می­ کند، نوسانات شدید قیمت های سهام می­باشد.

 

پیش بینی قیمت سهام  یکی از مهمترین و جذاب ترین فعالیت ها برای مدیران داخلی و سرمایه گذاران خارجی شرکت می باشد. در خارج از شرکت، سرمایه گذاران از این پیش بینی به عنوان اساس و مبنای انتخاب سبد سرمایه گذاری(پرتفولیو[1]) بهینه و سودآور استفاده می کنند؛ از طرف دیگر در داخل شرکت، هدف مدیران که حداکثر سازی ثروت سهامدارن بوده از این پیش بینی در اتخاذ تصمیمات مهم و بحرانی از جمله بودجه بندی عملیاتی، سرمایه ای و تخصیص بهینه منابع به منظور دستیابی به اهداف سازمان استفاده می­ کنند. بنابراین روشن است که دقت پیش بینی قیمت سهام بسیار مهم و حیاتی است؛ زیرا مبنای تصمیم گیری های داخلی و خارجی قرار می گیرد. از این رو انتخاب روش پیش بینی یکی از مهم ترین تصمیمات پیش بینی کنندگان است.

 

بیشتر مطالعاتی که در گذشته در مورد پیش بینی قیمت  انجام شده، از مدل سازی خطی و غیر خطی برای پیش بینی استفاده کرده و به مقایسه و بررسی دقت این روش ها پرداختند. در این تحقیق قصد داریم با بهره گرفتن از ترکیب مدل های غیرخطی(تبدیل موجک[2]، شبکه های عصبی[3] و الگوریتم ژنتیک[4]) و مدل­­های خطی به مدل سازی پیش بینی قیمت سهام بپردازیم.

 

 

 

1-3: ضرورت و اهمیت تحقیق

 

سرمایه گذاری و انباشت سرمایه در تحول اقتصادی کشور نقش بسزایی داشته است. اهمیت این عامل و نقش موثر آن را می توان به وضوح در سیستم کشورهایی با نظام سرمایه داری مشاهده کرد. بدون شک بورس یکی از مناسب ترین جایگاهها جهت جذب سرمایه های کوچک و استفاده از آنها جهت رشد یک شرکت، در سطح کلان و نیز رشد شخصی فرد سرمایه گذار است. از آنجایی که هدف و تعریف سرمایه­گذاری، به تعویق انداختن مصرف جهت مصرف بیشتر در آینده است، افراد با سرمایه گذاری انتظار دستیابی به سود مورد انتظار خود را دارند. بنابراین مهمترین امر در این زمینه، خرید یک سهم به قیمت پایین و فروش آن به قیمت بالاتر است که این موضوع به معنی پیش بینی قیمت سهام است.

 

از دوران گشایش بازارهای اوراق بهادار همواره این فکر وجود داشته است که به کمک روشی، قیمت سهام را پیش بینی کنند و در این راه سخت افزارها و نرم افزارها، تحلیل های متفاوت مالی و مانند اینها ابداع شده و مورد استفاده قرار گرفت.(حق پرست،1386)

 

1-4: اهداف تحقیق

 

هدف اصلی تحقیق، ارائه مدلی برای پیش بینی قیمت سهام با بکارگیری شبکه عصبی درک چندلایه[5] و تکنیک استخراج قانون از شبکه های عصبی با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک[6]  و ترکیب مدلهای مزبور با مدل خطی [7]ARIMA در شرکت های عضو بورس و اوراق بهادار تهران است. علاوه بر هدف اصلی تحقیق، اهداف فرعی دیگری نیز مورد نظر هستند که در سطح پایین تری از هدف اصلی قرار می گیرند. این اهداف عبارتند از:

 

-کمک به سرمایه گذاران جهت اتخاذ تصمیم های صحیح و مطلوب

 

-کمک به مدیران برای انجام وظیفه­ی حداکثر سازی ثروت سهامدارن

 

-تعیین مدل بهینه از میان مدل های فوق برای پیش بینی قیمت سهام

 

1-5: سؤالات و فرضیه های تحقیق

 

پس از بررسی مسئله­ و اهداف تحقیق و مطالعات مقدماتی درباره پاسخ های احتمالی، سؤالات تحقیق به شرح زیر قابل طرح است:

 

آیا سری زمانی خطی ARIMA مدل مناسبی برای پیش بینی قیمت سهام است؟
 

آیا شبکه عصبی درک چند لایه(MLP) در پیش بینی قیمت سهام بر مدل خطی ARIMA برتری دارد؟
 

آیا تکنیک استخراج قانون(ExtractionRule ) از شبکه های عصبی با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک نتیجه قابل قبولی برای پیش بینی قیمت سهام بدست می دهد؟
 

آیا تکنیک استخراج قانون(ExtractionRule ) از شبکه های عصبی با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک در پیش بینی قیمت سهام بر شبکه عصبی درک چند لایه(MLP) برتری دارد؟
 

آیا ترکیب مدل ARIMA با شبکه عصبی برای پیش بینی قیمت سهام با بهره گرفتن از تبدیل موجک نتیجه قابل قبولی برای پیش بینی قیمت سهام بدست می دهد؟
 

آیا مدل ترکیبی تبدیل موجک، شبکه عصبی و الگوریتم ژنتیک فازی در پیش ­بینی شاخص قیمت نسبت به بقیه مدل­های ارائه شده از دقت بالاتری برخوردار است؟
بنابراین فرضیات اصلی تحقیق به صورت زیر خواهد بود:

 

فرضیه1) مدل خطی ARIMA مدل مناسبی برای پیش بینی قیمت سهام بدست می دهد.

 

فرضیه2) شبکه عصبی درک چند لایه(MLP) در پیش بینی قیمت سهام از مدل خطی ARIMA عملکرد بهتری را نشان می دهد.

 

فرضیه3) تکنیک استخراج قانون(ExtractionRule ) از شبکه های عصبی با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک                               نتیجه قابل قبولی برای پیش بینی قیمت سهام بدست می دهد.

 

فرضیه4) مدل ترکیبی ARIMA، شبکه عصبی درک چند لایه و تبدیل موجک نتیجه قابل قبولی برای پیش بینی قیمت سهام بدست می دهد.

 

فرضیه5) مدل ترکیبی تبدیل موجک، شبکه عصبی درک چند لایه و الگوریتم ژنتیک فازی در مقایسه با سایر مدل­ها ارائه شده از دقت بالاتری برخوردار است.

 

 

 

1-6: روش انجام تحقیق

 

هدف اصلی تحقیق حاضر، پیش بینی قیمت سهام با بهره گرفتن از مدل سری زمانی خطی ARIMA و شبکه عصبی و همچنین ترکیب شبکه­ی عصبی درک چندلایه یا تکنیک استخراج قانون از شبکه های عصبی با بهره گرفتن از الگوریتم ژنتیک  و استفاده از تبدیل موجک برای ترکیب مدل خطی ARIMA و شبکه عصبی و همچنین استخراج قانون از مدل ترکیبی تبدیل موجک عصبی و تعیین مدل بهینه با مقایسه نتایج حاصل از روش­های پیش ­بینی مورد استفاده است. تبدیل موجک، شبکه های

 

است)

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                   صفحه

 

 

 

چکیده 1

 

فصل 1: کلیات موضوع تحقیق 2

 

1-1- مقدمه 3

 

1-2- اهمیت موضوع 5

 

1-3- بیان مسأله 6

 

1-4- اهداف تحقیق 8

 

1-5- سوال و فرضیه تحقیق 8

 

1-6- قلمرو تحقیق 9

 

1-7- متدولوژی وروش تحقیق 9

 

1-8- مفاهیم واژه های به کار رفته در تحقیق 10

 

فصل 2: ادبیات موضوع  تحقیق 11

 

2-1- مقدمه 12

 

2-2- سیستم مالی 12

 

2-2-1- تعریف بازار 13

 

2-3- کارایی بازار 13

 

2-3-1- ابعاد کارایی بازار 14

 

2-3-2- ماهیت کارایی در بازار سرمایه 16

 

2-3-3- سطوح مختلف کارایی 17

 

2-3-4- فرضیه بازار کارا 19

 

2-3-5- مدلهای مختلف رفتار قیمت سهام 20

 

2-4- مفهوم پیشبینی 22

 

2-4-1- تعریف پیش بینی 23

 

2-4-2- هدف پیش بینی 23

 

2-4-3- تعریف مسأله پیش بینی 24

 

2-4-4- روش های پیش بینی 25

 

2-4-5- معیارهای ارزیابی نتایج پیش بینی 26

 

2-5- روش های پیشبینی اقتصادی 28

 

2-5-1- فرآیند خود رگرسیون (AR ) 29

 

2-5-2- فرآیند میانگین متحرک (MA) 29

 

2-5-3- فرآیند خود رگرسیون  میانگین متحرک (ARIMA) 30

 

2-5-4- فرآیند خودرگرسیون میانگین متحرک انباشته (ARIMA) 30

 

2-5-5- نحوه مدلسازی ARIMA 31

 

2-6- بورس اوراق بهادار وتاریخچه آن 32

 

2-6-1- سابقه تاریخی بورس اوراق بهادار تهران 33

 

2-7- آشنایی با شاخص های قیمت سهام 35

 

2-7-1- فواید شاخص ها 35

 

2-7-2- شاخص قیمت سهام 35

 

2-7-3- عوامل موثر بر شاخص سهام 36

 

2-7-4- روش های رایج محاسبه شاخص 38

 

2-7-5- تاریخچه وشیوه محاسبه شاخص های معتبر جهانی ( بت شکن ، 1383) 40

 

2-7-6- شاخص ها قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران 43

 

2-8- شبکه های عصبی مصنوعی 48

 

2-8-1- شبکه های عصبی بیولوژیک 48

 

2-8-2- مدل سازی نرون تنها 49

 

2-8-3- شبکه های عصبی چند لایه پیشخور 52

 

2-8-4- شبکه های پرسپترون چند لایه 54

 

2-8-5- الگوریتم پس از انتشار BP 55

 

2-9- پیشینه تحقیق 58

 

فصل 3: روش تحقیق 70

 

3-1- مقدمه 71

 

3-2- نحوه جمع آوری وآماده سازی داده ها 72

 

3-3- توپولوژی وساختار شبکه عصبی 73

 

3-4- آموزش شبکه عصبی 73

 

3-5- خروجی شبکه 74

 

3-6- نحوه مدلسازی ARIMA 74

 

3-7- مدل رگرسیون چند متغیره 75

 

3-8- معیار ارزیابی وآزمون نتایج 75

 

3-9- خلاصه فصل 76

 

فصل 4: تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق 77

 

4-1- مقدمه: 78

 

4-2- برآورد الگوی مناسب ARIMA برای پیش بینی شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران 78

 

4-2-1- بررسی مانایی و نامانایی سری زمانی شاخص پنجاه  شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران 79

 

4-3- برآورد الگوی مناسب شبکه عصبی برای پیش بینی شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران 93

 

4-4- برآورد الگوی مدل رگرسیونی مناسب برای پیش بینی شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران 96

 

4-5- آزمون فرضیه ها 98

 

4-6- خلاصه 99

 

فصل 5: نتیجه گیری و پیشنهادات 100

 

5-1- مقدمه 101

 

5-2- نتیجه گیری و پیشنهادات 101

 

5-2-1- نتیجه گیری 101

 

5-2-2- پیشنهادات 103

 

5-3- محدودیتهای تحقیق 104

 

5-4- خلاصه 105

 

فهرست منابع و مأخذ 106

 

پیوست 1: شبکه های عصبی مصنوعی .109

 

چکیده انگلیسی 127

 

چکیده

 

هدف از این تحقیق پیش بینی شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران با بهره گرفتن از شبکه های عصبی است و به منظور آزمون نتایج این پیش بینی و اینکه شبکه های عصبی توانایی پیش بین بهتری دارند یا سایر روش های آماری نتایج حاصل از شبکه عصبی مطلوب با روش های آماری آریما و رگرسیون مورد مقایسه قرار گرفت که به صورت معنی داری مشخص شد شبکه عصبی در مقایسه با روش های آماری ذکر شده بهتر می تواند نسبت به پیش بینی شاخص مورد نظر این تحقیق اقدام نماید.

 

روش انجام تحقیق حاضر،پیمایشی و مقایسه ای از نوع همبستگی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای می باشد که از طریق مراجعه به کتب ، مقالات و منابع موجود در کتابخانه های سازمان بورس اوراق بهادار تهران و جستجو درشبکه جهانی اینترنت و همچنین مطالعه و بررسی پایان نامه ها و رساله های کارشناسی ارشد و دکتری ، مطالب مرتبط به موضوع تحقیق گردآوری و استفاده شده است.

 

قلمرو تحقیق از نظر مکانی محدود به سازمان بورس اوراق بهادار تهران واز نظر زمانی در برگیرنده دوره زمانی 08/04/1371 الی 09/03/1386 می باشد . از نظر قلمرو موضوعی ، تحقیق حاضر به بررسی کارایی اطلاعاتی بازار سرمایه ایران در سطح ضعیف می پردازد .

 

  1-1- مقدمه

 

پیش بینی آینده در عرصه پویای اقتصاد و بازار سرمایه یکی از مهم ترین مسایل مورد بحث در میان پژوهشگران اقتصادی وعلوم مالی بوده است . روش های کلاسیک مانند رگرسیون گرچه توفیقات نسبی در این زمینه ها داشته اند ، اما نتایج آن نتواسته است پژوهشگران این عرصه را راضی نماید . غیر خطی بودن داده های اقتصادی ومالی، از مـدتها پـیش مـشاهده شـده ومحققان محـدودیـتهای مربـوط بـه تـکنیکـهایی را که فرض می کنند یک ارتباط خطی بین این داده ها وجود دارد را درک کرده وشناخته اند. اما استفاده از این تکنیکها به خاطر ساده بودن تفسیر ضرایب برآوردی وهمچنین راحت بودن پیاده سازی آنها ، مورد توجه قرار گرفته است . بنابراین تلاش برای دستیابی به مدلهای دقیق تر و بهتر همچنان ادامه دارد . ویژگی مسایل اقتصادی وتجاری این است که به شدت تحت تاثیر مسایل اجتماعی ، سیاسی وفرهنگی است که بسیاری از پارامترهای آنها ناشناخته بوده  و با روش های کمی به سختی قابل اندازه گیری هستند. پیدایش تکنولوژی شبکه های عصبی که توان منحصر به فردی در تحلیل اطلاعات در دسترس، دارند باعث گردیده که متخصصان در تحلیل و پردازش داده ها وعوامل مرتبط به موضوعات اقتصادی، بازرگانی، مالی و. به سمت آن گرایش پیدا کنند. استفاده از روش های غیر خطی در زمینه های مالی تلاش دیگری در جهت بهبود پیش بینی متغیرهای مطلوب است . استفاده از هوش مصنوعی وشبکه های عصبی در پیش بینی متغیرهای مالی ، یکی از این تکنیکها میباشد .

 

معمولاً به منظور پیش بینی وقایعی که در آینده اتفاق می افتد به اطلاعات به دست آمده از رویدادهای تاریخی اتکا می شود . به این ترتیب که داده های گذشته تجزیه وتحلیل می گردد تا از آن الگویی قابل تعمیم به آینده حاصل گردد .این فرآیند که در اغلب روش های پیش بینی مورد استفاده قرار می گیرد ، مبتنی بر این فرض است که روابط بین متغیرها در آینده نیز ادامه خواهد داشت .

 

روش های پیش بینی می تواند کاملا ساده یا پیچیده، کوتاه مدت یا بلند مدت ، کمی یا کیفی باشد . اما علیرغم تنوع در روش های موجود ، می توان آنها را به دو گروه اصلی : روش های کیفی و روش های کمی، طبقه بندی نمود[1].

 

در روش های کیفی ،پیش بینی مبتنی بر قضاوت ذهنی وتجارب شخصی فرد پیش بینی کننده است . در حالیکه در روش های کمی ، با بهره گرفتن از تجزیه وتحلیل داده های گذشته ، ارزش متغیر مورد نظر پیش بینی می گردد . روش های رگرسیون وسریهای زمانی نمونه هایی می باشند که در آنها از روش های کمی به منظور پیش بینی استفاده می گردد. سری زمانی یک متغیر ، مشاهدات متوالی تاریخی مربوط به آن متغیر است و در تجزیه وتحلیل سری زمانی تلاش می شود با بهره گرفتن از مقادیر گذشته، مقدار آینده آن متغیر تعیین گردد.

 

جهت پیش بینی بازار از تکنیکهای مختلفی استفاده شده است که معمول ترین آنها روش های رگرسیون ومدلهای «ARIMA» هستند[2].اما این مدلها در عمل جهت پیش بینی بعضی از سریها ناموفق بوده اند زیرا ساختار آنها خطی است و از این نظر محدودیت ذاتی دارند ( لین،علیخان وهوانگ 2002) در ایـن زمـینه مـدلـهای «ARCH/GARCH» نیز مورد اسـتفاده قـرار گرفـته اند( انگل 1982 وبولرس لو 1986). اما هنوز سریهای دیگری وجود دارند که نمی توان با بهره گرفتن از این روشها به پیش بینی قانع کننده ای در خصوص آنها دست یافت . تحقیقات اخیر در زمینه شبکه های عصبی نشان داده است که این شبکه ها ویژگیهای لازم جهت کاربردهای مرتبط از قبیل درون یابی یکنواخت وغیر خطی، توانایی فراگیری سریهای پیچیده غیر خطی وقابلیت وفق شدن با توزیع های مختلف آماری را دارند.

 

از میان روش های هوشمند ، سیستم های عصبی کاربرد زیادی در مورد سریهای زمانی دارند. این سیستم ها با دریافت اطلاعات مربوط به ورودیهای (سری زمانی اعداد) ارتباطات بین آنها را کشف کرده ومعادله مربوط را فرا می گیرند وآن را برای نتایج بعدی تعمیم می دهند. شبکه های عصبی مصنوعی شکل بسیار ساده ای از سیستم عصبی طبیعی هستند . همانطور که می دانیم شبکه عصبی انسان از سلولهایی به نام نرون تشکیل شده است که این نرونها اطلاعات دریافتی را ذخیره وپردازش کرده ارتباطات بین آنها را کشف می کنند. سیستم های عصبی مصنوعی نیز از یک سری نرونهای عصبی بسیار ساده استفاده می کنند. این شبکه ها بسته به نوع مدلی که انتخاب می شود از چند لایه تشکیل می شوند که نرونهای عصبی در این لایه ها وجود دارند  در حقیقت کار اصلی را این نرونها و ارتباطات بین آنها را انجام می دهند . یک شبکه عصبی دارای یک لایه ورودی ، یک لایه خروجی و یک یا چند لایه میانی می باشد . نحوه پردازش داده ها توسط شبکه برای ما قابل درک نیست وبه همین خاطر لایه های میانی را لایه های پنهان نیز می گویند.

 

تکنیک های مدلسازی به وسیله شبکه های عصبی نتایج موفقیت آمیزی در مسایل پیچیده ای مانند تقریب توابع پیچیده با هر دقتی ، تشخیص الگو و پیش فرایندهای خطی داشته اند . از طرف دیگر بازار بورس و روند قیمت های سهام وتغییرات شاخص ها و به طور کلی مسایل اقتصادی دارای یک سری روابط غیر خطی هستند وشبکه های عصبی نیز توانایی های زیادی برای حل معادلات غیر خطی دارند.

 

این تحقیق برآن است تا شاخص پنجاه شرکت برتر بورس اوراق بهادار تهران را با توجه به سری زمانی آن در گذشته پیش بینی نماید . در تکنیک سری زمانی محققان سعی دارند از نحوه تسلسل شماره ها، فرایند ایجاد آنها را حدس بزنند، چنانچه اعداد سری مربوط از یک توزیع یکسان پیروی کنند یعنی در طول زمان مستقل از یکدیگر بوده واحتمال وقوع یکسان داشته باشند، هر استراتژی که انتخاب شود خوب است ولی اگر عددی احتمال وقوع بیشتری را نسبت به سایر اعداد داشته باشد استراتژی منتخب عدد مزبور را مدنظر قرار خواهد داد ( هندریکسون ، 1992) همچنین اگر احتمال وقوع عددی بستگی به تسلسل گذشته اعداد داشته باشد ، بالطبع استراتژی مناسب تری را می توان طراحی نمود. بنابراین سری زمانی ارقام، اطلاعاتی را پیرامون نتایج آتی فراهم ساخته وتصمیمات بعدی را تحت تاثیر قرار می دهد .

 

 

 

1-2- اهمیت موضوع

 

بورس آیینه تـمام نـمای وضـعیت اقتصادی یک کـشور است . بـورس اوراق بهادار از سویی مرکز جمع آوری پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی به منظور تامین مالی پروژه های سرمایه گذاری بلند مدت و از سوی دیگر محل رسمی و مطمئنی است که دارندگان پس اندازهای راکد می توانند محل مناسب سرمایه گذاری را جستجو کرده و وجوه مازاد خود را برای سرمایه گذاری در شرکتها به کار اندازند و متناسب با ریسکی که محتمل می شوند بازده خود را کسب کنند .

 

شوکهای ناگهانی بازار وسقوط قـیمتها تـعداد زیادی از سـرمایـه گـذاران را از بازار خارج می کند. تخصیص منـاسب منابع مالی در بازار سرمایه، خصوصاً بورس تـهران یکی از مـهمترین و اصلی ترین مشکلات روز است . تخصیص صحیح منابع نیازمند زمینه های مناسب سرمایه گذاری و وجود ابزار و تکنیک های تحلیلی مناسب در بازار است که موجب افزایش اطمینان سرمایه گذاران و کارایی بازار نیز خواهد شد . رفتار سهام در بازار مانند اغلب پدیده های طبیعی ، رفتاری غیر خطی است . استفاده از روش های مختلف هوش مصنوعی در بازار سرمایه ، علاوه بر کارایی بیشتر بازار ، بازدهی بیشتر آن و تخصیص مناسب تر سرمایه ، باعث بالا رفتن سطح دانش و آگاهی نیز می شود . شبکه های عصبی به عنوان یکی از سیـستم های هـوشـمند می تواند روابط غـیر خـطی بـین ورودیـها و خروجـیها را بر اساس مجموعه داده هایی که به عنوان مجموعه آموزش به شبکه وارد می شود فرا گرفته و آنها را شناسایی و به داده های مورد آزمون تعمیم دهد .

 

معامله براساس شاخص های بازار سهام شهرت بی سابقه ای را در بازارهای مالی مهم دنیا کسب کرده است. افزایش تنوع ابزارهای مرتبط با شاخص مالی ، دامنه فرصتهای سرمایه گذاری جهانی را برای سرمایه گذاران گسترش داده است .

 

 

 

دو دلیل اصلی برای پیشرفت این ابزارها وجود دارد ( چن ، لیونگ ودایوک ، 2002) اول، آنها ابزارهای موثری را برای سرمایه گذاران به منظور محافظت از ریسک های بالقوه بازار فراهم می آورند . دوم، فرصت های کسب سود جدیدی را برای کسانی که از موقعیت های زمانی و مکانی بازار استفاده می برند، ایجاد می کنند . بنابراین پیش بینی بازار سهام از اهمیت و کاربرد بسیار بالایی برخوردار است . از طرف دیگر روش های پیش بینی کلاسیک در جایی که روابط بین پدیده ها غیر خطی و پیچیده می باشند از قابلیت بالایی برخوردار نمی باشد در حالیکه روشها ومدلهای مبتنی بر هوش مصنوعی قابلیت بسیار بالایی در زمینه یادگیری روابط وتعمیم دهی آنها به نتایج بعدی برخوردار می باشند.

 

 

 

1-3- بیان مسأله

 

درخصوص بازارهای سرمایه وقابلیت پیش بینی عناصر مرتبط با آنها ، از قبیل قیمت اوراق بهادار ، حجم معاملات، شاخص ها و فرضیه های مختلفی بیان شده است . مهمترین فرضیه ای که در این بازارها مطرح است فرضیه بازار کارا ونظریه گام تصادفی می باشد .این فرضیه بیان می کند که در یک بازار کارا نمی توان با بهره گرفتن از اطلاعات موجود ، قیمت آینده را پیش بینی کرد و به عبارت دیگر فرایند ایجاد قیمتها کاملا تصادفی می باشد . لذا این فرضیه هر نوع تلاشی را در جهت پیش بینی اعداد وارقام بازار رد می کند و بهترین پیش بینی قیمت بعدی را همان آخرین قیمت واقعی می داند . نظریه های مخالف این فرضیه نیز ارائه شده است این افراد که معتقدند قیمت اوراق بهادار را می توان پیش بینی کرد به دو گروه عمده بنیاد گرایان وچارتیستها تقسیم می شوند . بنیاد گرایان با بهره گرفتن از تجزیه وتحلیل بنیادی عوامل موثر بر ارزش ذاتی سهام سعی دارند تا قیمت ذاتی اوراق بهادار را تعیین کنند در حالیکه چارتیستها جهت تعیین قیمت بر اطلاعات گذشته و روند قیمتها متکی هستند . به عبارت دیگر آنها با بهره گرفتن از تجزیه وتحلیل روند داده ها در گذشته سعی می کنند پیش بینی خود را درخصوص قیمت اوراق بهادار حجم معاملات ، شاخصها و. انجام دهند .

 

در ادبیات مربوط به کارایی بازار سرمایه ، کارایی بازار با توجه به حساسیت قیمت ها به سطوح مختلف اطلاعات ، به سه سطح طبقه بندی شده است که عبارتند از، سطح

 

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                     صفحه

 

چکیده .1

 

فصل اول: کلیات          

 

1-1 مقدمه.2

 

1-2  بیان مسأله اساسی تحقیق به طور کلی3

 

1-3  اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.6

 

1-4  جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق.7

 

1-5  اهداف مشخص تحقیق7

 

1-6  سوالات پژوهش7

 

1-7  فرضیه‏های پژوهش8

 

1-8 روش شناسی پژوهش.8

 

1-8-1 جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه9

 

1-9 قلمرو پژوهش .10

 

1-9-1 قلمرو موضوعی پژوهش 10

 

1-9-2 قلمرو مکانی پژوهش .10

 

1-9-3 قلمرو زمانی پژوهش 11

 

1-10 روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده‏ها 11

 

1-11 کلید واژه­ها .11

 

1-12خلاصه فصل.13

 

 

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

 

2-1  مقدمه .16

 

2-2  دوره کارشناسی17

 

عنوان                                                                        صفحه

 

2-3 اخلاق 19

 

2-4 معانی و کاربردهای اخلاق.20

 

2-5 اخلاق حرفه‌ای.20

 

2-6  عوامل پایه‌ای اخلاق حرفه‌ای23

 

2-7 ضرورت ترویج اخلاق حرفه‌ای در سازمان24

 

2-8  اخلاق حرفه ای در حسابداری و حسابرسی 25

 

2-9  هدف‌های عمده حسابداری و اخلاق27

 

2-10  رهنمودهای اخلاقی در حسابداری و حسابرسی.29

 

2-11 آیین رفتار حرفه‌ای‌.30

 

2-12 اصول بنیادی30

 

2-13 احکام.31

 

2-14 ضمانت اجرای آیین رفتار حرفه‌ای .32

 

2-15 اثربخشی حسابداری در سطوح و عوامل اساسی تکامل اخلاق.32

 

2-16 نقش اخلاق در ارتقای جایگاه ارزشی‌ حرفه حسابداری و حسابرسی.33

 

2-17 پیشینه پژوهش 36

 

2-17-1 پژوهش های داخلی .36

 

2-17-2 پژوهش های خارجی .38

 

2-18 خلاصه فصل.40

 

 

 

فصل سوم: روش پژوهش 

 

3-1   مقدمه 42

 

3-2   نوع پژوهش .43

 

3-3 روش پژوهش 43

 

عنوان                                                                      صفحه

 

3-4 فرضیه های پژوهش43

 

3-5 متغیرهای  پژوهش44

 

3-6  جامعه آماری44

 

3-7 حجم نمونه و روش برآورد حجم نمونه.45

 

3-8 ابزار جمع آوری داده ها45

 

3-9 روایی پرسشنامه.46

 

3-10 اعتبار یا پایایی.46

 

3-11 روش های تجزیه و تحلیل آماری و آزمون فرضیه ها. 47

 

3-11-1 آمار ناپارامتریک .47

 

3-11-2 آزمون من- ویتنی 48

 

3-12 خلاصه فصل 49

 

 

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ ها

 

4- 1   مقدمه. 52

 

4-2  متغیرهای پژوهش. 53

 

4-3  آمار توصیفی. 53

 

4-4 تحلیل روایی پرسشنامه 55

 

4-5 تحلیل پایایی پرسشنامه 55

 

4-6 آمار استنباطی. 55

 

4-6-1 آزمون نرمال بودن .56

 

4-6-2 آزمون مقایسه میان پاسخ های خانم ها و آقایان .57

 

4-6-3 آزمون فرضیه های پژوهش 58

 

4-7 خلاصه فصل 61

 

عنوان                                                                      صفحه

 

فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها

 

5- 1 مقدمه . 64

 

5-2 خلاصه­ 65

 

5-3  نتیجه­گیری . 66

 

5-3-1 تحلیل نتایج­ آزمون فرضیه­­­ی اول   66

 

5-3-2 تحلیل نتایج­ آزمون فرضیه­­­ی دوم  66

 

5-3-3 تحلیل نتایج­ آزمون فرضیه­­­ی سوم 67

 

5-3-4 تحلیل نتایج­ آزمون فرضیه­­­ی چهارم . 67

 

5-3-5  تحلیل نتایج­ آزمون فرضیه­­­ی پنجم 68

 

5-3-6  تحلیل نتایج­ آزمون فرضیه­­­ی ششم 68

 

5- 4  محدودیت­های پژوهش 69

 

5- 5  پیشنهادهای پژوهش . 69

 

5-5-1 پیشنهادهایی مبتنی بر یافته­ های پژوهش . 69

 

5-5-2 پیشنهادهایی برای پژوهش­های آتی 69

 

5-6- خلاصه­ی فصل . 70

 

 

 

منابع و مآخذ 72

 

ضمائم و پیوست ها . 76

 

چکیده انگلیسی . 84

 

چکیده:

 

دو پدیده، “اخلاق‌” و “حسابداری‌” از دیرباز نیاز اساسی انسان برای زیستن‌ در کنار یکدیگر در جامعه مدنی بوده‌ است و تاکنون نیز این دو عنصر اساسی‌ قوت و اثر خود را حفظ نموده‌اند.

 

با توجه به اهمیت حرفه حسابداری و اخلاق حرفه ای و بادر نظر گرفتن مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش، تاثیر دوره کارشناسی حسابداری بر آشنایی دانشجویان با  اخلاق حرفه ای حسابداری مورد بررسی قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ­ها، با بهره گرفتن از فرمول کوکران، نمونه­ای متشکل از 400 پرسشنامه (مرد – زن) بین دانشجویان سال اول و آخر دانشگاه دولتی اصفهان و دانشگاه های آزاد واحد های خوراسگان، مبارکه و نجف آباد توزیع گردید.

 

بطور کلی نتایج نشان می دهد که دوره کارشناسی بر میزان شناخت دانشجویان سال آخر دوره کارشناسی حسابداری نسبت به دانشجویان سال اول درخصوص احکام آیین رفتار حرفه‌ای جامعه حسابداران رسمی ایران مصوب شورای عالی در تاریخ 10/10/1382، تاثیر معناداری نداشته است. بخش عمده ای از نتایج این پژوهش در تطابق با مبانی نظری بوده و می تواند به ارتقاء سطح کیفیت تحصیل با افزودن واحد درسی آیین رفتار حرفه ای، کمک کند.

 

کلید واژه ها: دوره کارشناسی پیوسته حسابداری، اخلاق حرفه ای حسابداری

 

  

 

 

 

 1-1-مقدمه

 

تحصیلات مناسب آکادمیک یکی از مهم ترین بخش های هر جامعه را تشکیل می دهد و تربیت دانشجویانی که توانایی درک و تحلیل مسائل کاری را داشته باشند همواره از نیازهای اساسی جامعه بشری محسوب می شود. در این میان مسائل مالی یکی از مهم ترین بخش های هر جامعه و شرکت ها است که می بایست به خوبی درک شود. سرفصل دروس ارائه شده در دانشگاهها یکی از مسائل حیاتی برای آمادگی نیروی جوان برای اشتغال می باشد از این رو در پژوهش حاضر تاثیر دوره کارشناسی حسابداری بر آشنایی دانشجویان با  اخلاق حرفه ای حسابداری (مطالعه نمونه ای استان اصفهان) بررسی شده است.

 

در این فصل ابتدا توضیحاتی پیرامون موضوع پژوهش ارائه شده است. سپس اهمیت و ارزش،  جنبه جدید بودن و نوآوری در پژوهش و اهداف بیان می­گردد. در ادامه، فرضیه ­های پژوهش بیان گردیده و روش پژوهش مورد استفاده تشریح می گردد. سپس جامعه­ی آماری، روش نمونه گیری، ابزار گردآوری داده­ ها و ابزار تجزیه و تحلیل ارائه  می­شود و در پایان واژه­های کلیدی پژوهش بیان می­گردد.

 

1-2-  بیان مسأله اساسی تحقیق به طور کلی:

 

با توجه به رشد روز افزون جمعیت در دهه‌های گذشته و افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها و اقبال فراوان جوانان جویای تحصیلات و شغل به رشته حسابداری همزمان با افزایش تقاضا در بازار حرفه حسابداری در سال‌های اخیر، شاهد ازدیاد فارغ‌التحصیلان این رشته و ورود آنها به بازار کار بوده و به نظر می‌رسد در این مورد نیز طبق معمول، کیفیت در پای کمیت قربانی شده است و اغلب فارغ ‌التحصیلان در هنگام فراغت از تحصیل، فاقد هر گونه مهارت کاربردی و عملیاتی هستند. حرفه حسابداری بیشتر از آن که یک علم[1] (دانش) باشد، یک فن[2] (مهارت) است. در متداول‌ترین و رایج‌ترین تعریف حسابداری، حسابداری را «فنّ» ثبت، طبقه‌بندی و تلخیص اطلاعات و رویدادها نامیده‌اند.

 

البته این عارضه فقط به دلیل شیوه تدریس و مهارت برخی اساتید به وجود نیامده است، بلکه با بررسی اجمالی سرفصل دروس و منابع و مراجع مورد استفاده نیز فاصله معناداری با نیازمندی‌ها، موضوعات، الزامات روزمره وجاری شرکت‌ها وسازمان‌ها مشاهده می‌شود؛ مواردی مثل حسابداری مدیریت، تجزیه و تحلیل‌های مالی واقتصادی، بودجه‌بندی عملیاتی و نقدی و نگاه ویژه‌ای که به حسابداری مالیاتی در فرهنگ مدیران وشرکت‌های ایرانی وجود دارد، قیمت تمام شده در شرکت‌های بازرگانی وموارد بسیاری که حسابداران و مدیران مالی در طول دوران کاری خود انجام می‌دهند، ولی در هنگام تحصیل، آموزش لازم و کافی مربوط به آن را دریافت نکرده‌‌اند، از این زمره‌اند(اسکندری، 1391) وموارد فوق الذکر با فقر اخلاق و عدم پایبندی به اخلاق حرفه ای بیش ازپیش نمایان می باشد.

 

از آنجا که سیستم حسابداری نقش موثری در برنامه ریزی و کنترل عملیات موسسات اقتصادی جامعه ایفا می کند و مدیریت می تواند با تجزیه و تحلیل دقیق آنها چگونگی اجرای عملیات را مورد ارزیابی قرار دهد و علل عدم کارایی را کشف کند و در هر مورد تصمیمات مقتضی اتخاذ نماید، تربیت کارشناسان حسابداری می تواند بسیاری از کمبودها و نارسایی ها را جبران نماید.

 

کارشناس علمی – کاربردی حسابداری، فردی است که دانش و مهارتهای لازم را در زمینه های حسابداری صنعتی، دولتی و مالی فراگرفته باشد. هدف از این دوره طبق نظر این شورا، تربیت کارشناسان علمی – کاربردی در رشته حسابداری است که بر اساس نظام آموزشهای علمی– کاربردی گروه هشتم شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، پژوهش ها و فناوری طراحی و تدوین شده است(شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، پژوهشات و فناوری، 1380).

 

جایگاه و ظرفیت شغلی رشته حسابداری در جامعه و بازار کار، اهمیت ولزوم تربیت کارشناسان خبره و کارآمد دراین رشته را بیش از پیش توجیه و الزام آور مینماید. ازجمله تخصص های مورد نیاز در بازارکار حرفه حسابداری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

 

مدیرمالی وحسابدار صنعتی در شرکتها و موسسات
 

مدیرمالی وحسابدار دولتی(انجام امور حسابداری عمومی در موسسات بازرگانی، بانکها و واحدهای تولیدی و صنعتی و موسسات دولتی)
 

مدیرمالی وحسابدار عمومی در موسسات (انجام امور حسابداری در موسسات عمومی، غیرانتفاعی و تعاونیها)
 

مشاورین مالی و مالیاتی و
 

حسابرسی شرکت های بازرگانی، تولیدی و صنعتی
 

طراحی و اجرای سیستم های حسابداری و مالی(شورای عالی برنامه ریزی وزارت علوم، پژوهشات و فناوری،1380)
باتوجه به موارد مطرح شده در بالا که ضرورت تخصص در بازار کار حسابداری را بیان می دارد، داشتن اخلاق حرفه ای در کنار علم حسابداری یک امر بسیار مهم می باشد.

 

دراین بین در لغتنامه دهخدا، اخلاق را جمع خلق و خوبیها و علم اخلاق را دانش بد و نیک خوبیها تعریف کرده است (علی مدد، 1389)

 

در دنیای پیچیده امروز که سرعت پیشرفت ابداعات و نظریه پردازیهای بشر بسیار زیاد است و هر روزه سبکها، روشها و فنون فراوانی در هر عرصه علمی نمایان می گردد، مهمترین و پررنگ ترین عاملی که باعث حفظ کیان و کرامت این رویه ها می گردد حفظ اصول و چارچوبهای اخلاقی و انسانی است که باعث بقا و تبیین علوم و نظریه های مختلف است (کبیری و داروییان، 1389).

 

ارﺗﺒﺎط دو ﺳﻮﻳﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺣﺮﻓﻪ حسابداری ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻃـﺮف اراﺋـﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺣﺮﻓﻪ ای ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ اﺳـﺘﻔﺎده اراﺋـﻪ ﻛﻨﻨـﺪه اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺖ، ﻧـﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳـﺪ ﺗـﺎﺑﻊ ﺿـﻮاﺑﻂ دﻗﻴﻘـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ دوﻃﺮف را ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ آﺷﻨﺎ و آﮔﺎه ﻛﻨﺪ. ﺿـﻮاﺑﻂ رﻓﺘـﺎری و اﺧﻼﻗﻲ ﻫﺮ ﺣﺮﻓـﻪ، ﻣﻬـﻢ ﺗـﺮﻳﻦ ﺧـﻂ ﻣﺸـﻲ ﻫـﺎی آن را ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ. اﺧﻼق و رﻓﺘﺎر ﺣﺮﻓﻪ ای ﺑﺮای ﺣﺮﻓﻪ ﺣﺴـﺎﺑﺪاری ﺑﺴـﻴﺎر ﻣﻬـﻢ اﺳﺖ. ﺑﺪون ﭘﺬﻳﺮش و ﺟﻠﺐ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت از ﺳﻮی ﺣﺴﺎﺑﺪاران ﺑﻴﻬﻮده اﺳﺖ. اعتماد به خدﻣﺎت، ﺗـﺎﺑﻊ اﻋﺘﻤـﺎد ﺑﻪ اراﺋﻪ ﻛﻨﻨﺪه و آن ﻧﻴﺰ ﺗـﺎﺑﻊ درﺳـﺘﻜﺎری و ﭘﺎﻳﺒﻨـﺪی ﺑـﻪ اﺻـﻮل اﺧﻼﻗﻲ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘـﺶ ﺣﻴـﺎﺗﻲ ﺣﺴـﺎﺑﺪاری در ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻴﺰ اﻫﻤﻴﺖ درﺳﺘﻲ اﻃﻼﻋﺎت ﺑـﺮای ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران و اﻋﺘﺒﺎر دﻫﻨـﺪﮔﺎن، اﺧـﻼق در ﺣﺮﻓـﻪ ﺣﺴـﺎﺑﺪاری، عنصری ﻣﺤﻮری ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ.از اﻳﻨـﺮو در ﺳﺎلﻫﺎی اﺧﻴﺮ ﺑﻴﺶازﭘﻴﺶ روی ﺑﺮرﺳـﻲ و ﺑـﺎزﻧﮕﺮی ﻣﺴـﺎﺋﻞ ﺣﺮﻓﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳـﻲ ﺑـﻪ وﻳـﮋه رﻋﺎﻳـﺖ آﻳـﻴﻦ و اﺧـﻼ ق ﺣﺮﻓﻪای در ﺳﻄﺢ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ.

 

اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً در ﻫﻤـﻪ ا ﻧﺠﻤـﻦ ﻫـﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺸﺘﺮک اﺳـﺖ و ﻣﻮﺟـﺐ ﺗـﺄﻣﻴﻦ اﻫـﺪاف اﻳـﻦ ﺣﺮﻓـﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ:

 

درﺳﺘﻜﺎری
 

ﺻﻼﺣﻴﺖ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺣﺮﻓﻪ ای
 

رازداری
 

اﺳﺘﻘﻼل
 

ﺗﻀﺎد ﻣﻨﺎﻓﻊ (اعتمادی و همکاران، 1391).
مسئله اخلاق در حسابداری امروزه به عنوان یکی از مهم ترین عوامل ارتقای جو سازمانی درآمده وبخش اعظم پژوهش ها انجام شده توسط مراکز پژوهش های معتبر جهان وانجمنهای مطرح حسابداری بین المللی را تشکیل میدهد. این مسئله از آنجا ناشی میشود که وقوع تخلفات بارز دراین حرفه حساس در تمام نقاط جهان گزارش شده و نیازبه تجدید نظر دراین امر مهم را امری اجتناب ناپذیر نموده است (پلاسس و همکاران [3] 2007  ) .

 

همچنین رایو[4] و وبر[5] ( 2004) اعلام نمودند که ارائه گزارشات نادرست درخصوص تخلفات حرفه ای حسابداران سبب ایجاد عدم اطمینان درجامعه سرمایه گذاران به طور خاص و درکل اقتصاد جامعه به صورت عام شده است.

 

پژوهش ها محدودی در رابطه با ارزیابی اخلاق حرفه ای توسط کولبرگ[6] (1976)، رست ) 1970 ( و ویکتور[7] ( 1989 ) به اجرا درآمده وپژوهش ها انجام شده دررابطه با اخلاق حرفه ای در حسابداری چشمگیر نمی باشد؛ و همچنین کمیته فنی سازمان حسابرسی (1385) بیان می کند که در ایران پژوهش ها عمده ای دررابطه با اخلاق حرفه ای در حرفه حسابداری به اجرا درنیامده است، از اینرو درحال حاضر مسئله اخلاق حرفه ای در حسابداری در ایران هم بسیار حائز اهمیت است و این مسئله توسط برنامه ریزان کلان سیستم آموزشی کشور از بدو تحصیل تا مقاطع تحصیلات تکمیلی مورد تأکید خاص قرار دارد.

 

با توجه به مطالب عنوان شده در خصوص اهمیت اخلاق حرفه ای حسابداری و ضرورت آشنایی فعالان رشته با این امر، پژوهش حاضر به دنبال بررسی تاثیر دوره کارشناسی این رشته بر آشنایی دانشجویان با  اخلاق حرفه ای حسابداری و درصورت نیاز، لزوم وجود دروس مربوطه را بررسی نماید.

 

 

 

1-3-  اهمیت و ضرورت انجام تحقیق:

 

اخلاق حرفه ای از جمله عوامل مهمی است که امروزه مورد توجه برنامه ریزان و مدیران مسئول سازمانهای دولتی و خصوصی قرار گرفته است.

 

فهرست

 

چکیده1

 

1-1-  مقدمه 3

 

1-2- تشریح و بیان مسأله تحقیق 4

 

1-3- ضرورت انجام تحقیق 5

 

1-4- پرسشهای تحقیق 8

 

1-5- اهداف پژوهش 8

 

1-5-1- اهداف علمی تحقیق 8

 

1-5-2- اهداف کاربردی تحقیق 8

 

1-6- تبیین فرضیه های تحقیق 8

 

1-7- روش پژوهش 9

 

1-8-  قلمرو زمانی و مکانی تحقیق 10

 

1-8-1- نمونه گیری و حجم نمونه 10

 

1-9-  روش و ابزار  گردآوری اطلاعات 10

 

1-10- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 11

 

1-11- تعریف مفاهیم و متغیرهای تحقیق 11

 

1-12- ساختار کلی تحقیق 14

 

1-13- خلاصه فصل 14

 

2-1- مقدمه 16

 

2-2- پیدایش سرمایه فکری 17

 

2-3- مفهوم سرمایه فکری 21

 

2-4-مدیریت سرمایه فکری 23

 

2-5-عناصر سرمایه فکری 25

 

2-5-1-سرمایه انسانی 25

 

2-5-2 سرمایه ساختاری 28

 

2-5-3-  سرمایه رابطهای 30

 

2-5-4- مالکیت معنوی 33

 

2-5-5-. تحقیق و توسعه(R&D) 34

 

2-5-6- سرمایه نوآوری 35

 

2-6-  عناصر سرمایه فکری از دیدگاه محققین و صاحبنظران 37

 

2-7-  اندازه‌گیری سرمایه فکری 45

 

2-7-1- اهداف اندازه‌گیری سرمایه فکری 46

 

2-7-2- اهمیت  اندازه گیری سرمایه فکری 48

 

2-8- طبقه بندی روش های اندازه‌گیری سرمایه فکری 50

 

2-8-1- نقاط قوت و ضعف روش های اندازه گیری سرمایه فکری 51

 

2-9- روش های اندازه‌گیری سرمایه فکری 52

 

2-9-1- مدل سنجش عملکرد اثربخش(کیوی تابین) 53

 

2-9-2-  حسابداری منابع انسانی 53

 

2-9-3- برگه متوازن نامحسوس 54

 

2-9-4- روش کارت امتیازی متوازن 54

 

2-9-5- هوش سرمایه انسانی 55

 

2-9-6- هدایت کننده اسکاندیا 55

 

2-9-7مدل حسابداری و هزینه‌گذاری منابع انسانی 56

 

2-9-8- مدل کارگزار فناوری 56

 

2-9-9- امتیازات ثبت شده تقدیر-  موزون 57

 

2-9-10- کنترل دارایی های غیرملموس 58

 

2-9-11-مدل ارزش افزوده اقتصادی 58

 

2-9-13-مدل ارزش ناملموس محاسبه شده 59

 

2-9-14- مدل شاخص سرمایه فکری 60

 

2-9-15- مدل سنجش ارزشگذاری جامع 61

 

2-9-16- مدل حسابداری برای آینده 61

 

2-9-17- ارزش بازار تخصیص یافته سرمایه گذار 62

 

2-9-18-مدل محاسبه درآمد سرمایه دانش 62

 

2-9-20- ضریب ارزش افزوده  سرمایه  فکری 63

 

2-9-21- جستجوگر ارزش 64

 

2-9-22-مدل ارزشگذاری دارایی فکری 64

 

2-9-23- اعلامیه منابع انسانی 64

 

2-9-24- رویکرد ارزش کل نگر 65

 

2-9-25- چرخه ممیزی دانش 65

 

2-9-26- نقشه دارایی‌های دانش 65

 

2-9-27- کارت امتیازی زنجیره ارزش 66

 

2-9-28- خطوط راهنمای مریتوم 67

 

2-9-29-درجه بندی سرمایه فکری 67

 

2-9-30- اندازه‌گیری و حسابداری سرمایه فکری(مجیک) 68

 

2-8-31- مدل رویه‌ی مالی سنجش دارایی های نامشهود 68

 

2-9-32- خطوط راهنمای دانمارک 68

 

2-9-33- مدل هوش تجاری 69

 

2-11-روش های کمی اندازه‌گیری سرمایه فکری 70

 

2-12-سرمایه فکری به عنوان یک مزیت رقابتی 71

 

2-13-گزارش سرمایه فکری 72

 

2-13-1-گزارش جریان سرمایه فکری 76

 

2-13-2-گزارشگری خارجی سرمایه فکری 76

 

2-13-3-استفاده  کنندگان از گزارش سرمایه فکری 78

 

2-14-ارزیابی عملکرد 79

 

2-15- ارتباط پاسخگوی و ارزیابی عملکرد 81

 

2-16- رویکردهای ارزیابی عملکرد 82

 

2-16-1- رویکرد حسابداری 82

 

2-16-2-رویکرد مدیریت مالی 83

 

2-16-3- رویکرد اقتصادی 83

 

2-16-4-رویکرد تلفیقی 84

 

2-17- معیارهای ارزیابی عملکرد 84

 

2-17-1-معیارهای حسابداری 84

 

2-17-2-  معیارهای اقتصادی 84

 

2-18-طبقه بندی معیارهای ارزیابی عملکرد از دیدگاه استفاده کنندگان   85

 

2-19- نرخ بازده دارایی‌ها(ROA) 86

 

2-20-نرخ بازده حقوق صاحبان سهام(ROE) 88

 

2-21- ارزش ایجاد شده برای صاحبان سهام(CSV) 88

 

2-22-رشد درآمد(GR) 89

 

2-23- ارزش بازار به ارزش دفتری(MTB) 89

 

2-24- چارچوب نظری تحقیق 90

 

2-25-پیشینه تحقیق 91

 

2-26- خلاصه ی فصل 95

 

3-2- روش تحقیق 97

 

3-3- روش شناسی تحقیق 97

 

3-4- فرضیه های تحقیق 98

 

3-5-  قلمرو زمانی و مکانی تحقیق 99

 

3-6- نمونه گیری و حجم نمونه 99

 

3-7- روش گردآوری اطلاعات 100

 

3-8- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 101

 

3-9- متغیرهای تحقیق و تعریف عملیاتی متغیرها 102

 

3-9-1- کارایی سرمایه فکری و نحوه سنجش آن 102

 

3-9-3- عملکرد مالی و نحوه سنجش آن 104

 

3-10- روش آزمون فرضیه ها 105

 

3-10-1- آزمون کولموگوروف-اسمیرنوف(k-s) 105

 

3-10-2- آزمون همبستگی 106

 

3-10-3- ضریب همبستگی 106

 

3-10-4- رگرسیون ساده خطی 106

 

3-10-5- آزمون دوربین – واتسون(DW) 107

 

3-11- خلاصه ای از فصل 107

 

4-2- تجزیه و تحلیل توصیفی 109

 

4-3- آزمون نرمال بودن داده ها 110

 

4-4-  همبستگی بین متغیرها 111

 

4-4-1- ضریب همبستگی پیرسون(r ) 111

 

4-4-2- ضریب همبستگی رتبه ای اسپیرمن(rs) 113

 

4-5- نتایج آزمون فرضیه ها 114

 

4-5-1-1- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی اول 116

 

4-5-1-2- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی دوم 116

 

4-5-1-3- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی سوم 116

 

4-5-2- نتایج آزمون فرضیه ی اصلی دوم 116

 

4-5-2-1- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی اول 117

 

4-5-2-2- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی دوم 118

 

4-5-2-3- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی سوم 118

 

4-5-2-4- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی چهارم 118

 

4-5-3- نتایج آزمون فرضیه ی اصلی سوم 118

 

4-5-3-1- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی اول 119

 

4-5-3-2- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی دوم 120

 

4-5-3-3- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی سوم 120

 

4-5-3-4- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی چهارم 120

 

4-5-4- نتایج آزمون فرضیه ی اصلی چهارم 120

 

4-5-4-1- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی اول 121

 

4-5-4-2- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی دوم 122

 

4-5-4-3- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی سوم 122

 

4-5-4-4- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی چهارم 122

 

4-5-5- نتایج آزمون فرضیه ی اصلی پنجم 122

 

4-5-5-1- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی اول 123

 

4-5-5-3- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی سوم 124

 

4-5-5-4- نتایج آزمون فرضیه ی فرعی چهارم 124

 

5-1- مقدمه 129

 

5-2- تحلیل و تفسیر نتایج آزمون  فرضیه ها 129

 

5-2-1- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه ی اصلی اول 129

 

5-2-2- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه ی اصلی دوم 129

 

5-2-3- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه ی اصلی سوم 130

 

5-2-4- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه ی اصلی چهارم 130

 

5-2-5- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه ی اصلی پنجم 131

 

5-3-نتیجه گیری کلی 131

 

5-4-نتایج جانبی حاصل از تحقیق 132

 

5-5-پیشنهادهای حاصل از تحقیق 132

 

5-6-پیشنهاد برای تحقیقات آتی 133

 

5-7-محدودیت های تحقیق 134

 

5-7-1-محدودیت های انجام تحقیق 134

 

5-7-2-محدودیت های تعمیم یافته ها 134

 

5-8-خلاصه ی فصل 134

 

فهرست منابع 135

 

منابع فارسی 135

 

منابع انگلیسی 138

 

Abstract 143

 

چکیده

 

سرمایه فکری در مشتریان، فرآیندها، اطلاعات، علائم تجاری، منابع انسانی و سیستم های سازمان تجلی می­یابد و در محیط رقابتی امروز کاربردی مهم و گسترده یافته است. طبق دیدگاه مبتنی برمنابع شرکت،  سرمایه فکری منبع استراتژیکی است که شرکتها را قادر به ایجاد مزیت‌رقابتی و عملکرد مالی برتر می کند.  از این رو هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر سرمایه‌ فکری(IC) بر عملکرد‌مالی و ارزش‌بازار شرکتها می‌باشد. به این منظور ابتدا پنج شاخص ارزیابی عملکرد و ارزش بازار شرکتها و شاخص سرمایه‌ فکری(با بهره گرفتن از مدل پالیک) در جامعه آماری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال­های 84-88، در نمونه آماری 49 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار اندازه ­گیری شده، سپس تأثیر سرمایه ‌فکری و اجزای آن بر هر یک از شاخص­های عملکرد مالی با بهره گرفتن از مدل رگرسیون تک‌ متغیره مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج آزمون فرضیات تحقیق تأثیر معنی­دار سرمایه‌ فکری را بر روی ارزش ‌بازار به ارزش‌دفتری و همچنین بازده ‌حقوق ‌صاحبان ‌سهام تأیید نمی‌کند، درمقابل تأیید‌کننده رابطه ‌معنی‌دار و تأثیر‌مثبت‌ ضریب‌کارایی سرمایه‌ فکری، ضریب ‌کارایی‌ سرمایه ‌بکار‌گرفته ‌شده وضریب ‌کارایی‌ سرمایه‌انسانی بر روی بازده ‌داراییها بود و همچنین رابطه معنی‌دار و تأثیر مثبت از ضریب ‌کارایی‌ سرمایه‌ ساختاری را بر رشد‌درآمد تأیید کرد، وارزش ‌ایجاد شده ‌برای ‌صاحبان‌ سهام فقط از ضریب کارایی سرمایه ‌بکارگرفته شده رابطه ‌معنی‌داروتأثیر منفی را پذیرفت. نتایج کاربردی این پژوهش حاکی از اهمیت نقش سرمایه‌ فکری در عملکرد مالی شرکتها می‌باشد.

 

واژه‌گان کلیدی: سرمایه فکری، عملکرد مالی، ارزش ایجاد شده برای صاحبان سهام، ارزش بازار به ارزش دفتری.

 

  فصل اول

 

کلیات پژوهش

 

 فهرست مطالب فصل:

 

 

 

مقدمه
 

تشریح و بیان مسئله
 

ضرورت انجام پژوهش
 

پرسش های پژوهش
 

اهداف پژوهش
 

تبیین فرضیه های پژوهش
 

نوآوری پژوهش
 

روش تحقیق
 

قلمرو زمانی و مکانی پژوهش
 

روش گردآوری اطلاعات
 

روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
 

تعریف مفاهیم و متغیرهای پژوهش
1-1-  مقدمه

 

توسعه اطلاعات و پیشرفت سریع فناوری در دهه­ی اخیر تحولی عظیم در تمام جنبه‌های زندگی و فعالیت‌های بشر ایجاد کرده و باعث حرکت به سمت اقتصاد دانش محور و منجر به تغییر پارادایم حاکم بر اقتصاد صنعتی شده است. به گونه‌ای که امروزه میتوان شاهد اقتصادی مبتنی بر دانش و اطلاعات بود که اساس و بنیان آن بر محور دارایی‌های نامشهود و سرمایه فکری استوار است. در چنین فضایی سرمایه‌های فکری سازمان‌ها بیش از پیش به عنوان مزیت‌های رقابتی مورد توجه قرار گرفته است و در حقیقت جهان پس از انقلاب کشاورزی و صنعتی که در آن زمین، سرمایه و نیروی کار منابع اصلی به حساب می‌آمدند شاهد انقلابی اطلاعاتی است که درآن منابع اصلی بر پایه دانش و اطلاعات شکل گرفته است. در عصر دانش، سرمایه فکری موضوعی با اهمیت می‌باشد و با حرکت در هزاره سوم، قدرت فکری ارزشمندتر از قدرت ماهیچه‌ای، قدرت مکانیکی و یا حتی قدرت فنی است (مجتهد زاده،1381).

 

سرمایه فکری مجموعه‌ای از دارایی‌های دانش محور است که در مشتریان، فرآیندها، اطلاعات، علائم تجاری، منابع انسانی و سیستم های سازمان تجلی می­یابد و به یک سازمان اختصاص داشته و در زمره ویژگی‌های آن محسوب می­شود و از طریق افزودن ارزش به ذی­نفعان کلیدی سازمان، به طور قابل ملاحظه‌ای به بهبود وضعیت رقابتی سازمان منجر می­شود.

 

بارنی چهار معیار تعیین کننده در ایجاد مزیت رقابتی را به شرح زیر معرفی می نماید:

 

ایجاد ارزش برای مشتریان،
 

کمیابی منابع،
 

قابلیت تقلید پذیری،