عنوان                                                                                                                   صفحه

 

 

 

فهرست مطالب I

 

فهرست جدول­ها. VI

 

فهرست شکل­ها. VIII

 

 

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

مقدمه.2

 

بیان مسئله3

 

اهمیت و ضرورت موضوع .5

 

هدف کلی  پژوهش.7

 

اهداف جزیی پژوهش.7

 

فرضیه­­ های تحقیق.8

 

تعریف‌های مفهومی و عملیاتی متغیرها.9

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری.9

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری همگرا9

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری واگرا.10

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری جذب کننده10

 

تعریف مفهومی سبک یادگیری انطباق یابنده10

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری11

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری همگرا11

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری واگرا.11

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری جذب کننده11

 

تعریف عملیاتی سبک یادگیری انطباق یابنده11

 

تعریف مفهومی هوش هیجانی12

 

تعریف عملیاتی هوش هیجانی12

 

تعریف مفهومی ارزیابی و ابراز هیجان12

 

تعریف عملیاتی ارزیابی و ابراز هیجان13

 

تعریف مفهومی تنظیم هیجان13

 

تعریف عملیاتی تنظیم هیجان.13

 

 تعریف مفهومی بهره برداری از هیجان13

 

 تعریف عملیاتی بهره برداری از هیجان14

 

تعریف مفهومی انگیزه پیشرفت.14

 

تعریف عملیاتی انگیزه پیشرفت.14

 

فصل دوم: پیشینه‌ی پژوهش

 

مقدمه16

 

سبک های یادگیری16

 

تعریف سبک های یادگیری.16

 

انواع سبک های یادگیری.18

 

سبک های شناختی یادگیری.18

 

الف) سبک­های وابسته به زمینه و نابسته به زمینه.19

 

ب)سبک­های تکانشی و تأملی21

 

ج) سبک­های همگرا، واگرا، جذب کننده و انطباق یابنده.23

 

د) سبک­های عمقی و سطحی.30

 

سبک­های محیطی، هیجانی، جامعه­شناختی، فیزیولوژیکی و روانشناختی31

 

ویژگی­های اساسی سبک­های یادگیری36

 

هیجان37

 

هوش هیجانی.38

 

تاریخچه هوش هیجانی39

 

تعاریف هوش هیجانی.43

 

مدل های  هوش هیجانی.45

 

مدل توانایی.45

 

مدل هوش هیجانی دانیل گلمن48

 

مدل شخصیتی بار – آن49

 

انگیزه پیشرفت51

 

تعریف انگیزه پیشرفت.51

 

انگیزش درونی و بیرونی برای پیشرفت52

 

نظریه های موجود در زمینه انگیزش52

 

انگیزش و نظریه یادگیری رفتاری52
 

انگیزش و نظریه انسانگرا.53
 

انگیزش و نظریه اسناد53
 

انگیزش و نظریه فرهنگی اجتماعی.54
ارتباط جو مدرسه، انگیزه پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش­ آموزان.55

 

پیشینه داخلی56

 

پیشینه خارجی57

 

فصل سوم: روش پژوهش

 

مقدمه64

 

طرح پژوهش64

 

جامعه‌ی آماری و روش نمونه‌گیری.64

 

ابزارهای پژوهش65

 

روش تجزیه تحلیل داده ها.71

 

فصل چهارم: یافته‌های پژوهش

 

مقدمه .73

 

یافته­ های توصیفی.73

 

یافته‌های مربوط به فرضیه‌های پژوهش74

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری

 

مقدمه 84

 

تبیین فرضیه‌های پژوهش.84

 

محدودیت­های پژوهش 89

 

پیشنهادهای پژوهش.89

 

پیشنهادهای نظری.89

 

پیشنهادهای کاربردی.90

 

خلاصه‌ی پژوهش.91

 

منابع

 

فارسی94

 

انگلیسی.98

 

مقدمه

 

آموزش و پرورش در تمامی کشورهای دنیا از اهمیت به سزایی برخوردار است. این امر به دلیل آموزش و تعلیم نیروهای مورد نظر بخش های مختلف جامعه می باشد. یکی از مفاهیم اساسی در آموزش و پرورش پیشرفت تحصیلی است. پیشرفت تحصیلی در گرو عوامل بی شماری بوده و به دو دسته عوامل کلی (مانند: خانواده، مدرسه و دوست) و تفاوتهای فردی (مانند: ویژگی­های شخصیتی[1]، انگیزه پیشرفت[2]) تقسیم می شود. در این میان نقش عوامل انگیزشی به ویژه انگیزه پیشرفت در تبیین پیشرفت تحصیلی حائز اهمیت می باشد. مفاهیم انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی از جمله زمینه های پژوهش هستند که در دهه های اخیر روان شناسان و پژوهشگران متعددی را به خود مشغول داشته است. در سایه تلاش های مستمر این متخصصان روی آوردها و نظریه های گوناگونی در مورد هر یک از مفاهیم مزبور شکل گرفته است (طالب پور، نوری و مولوی، 1385). پیشرفت دانشجویان در دانشگاه و دوران بزرگسالی نه تنها به توانایی آنها بلکه به انگیزه و نگرش ها و واکنش های عاطفی آنها به مدرسه و سایر مسائلی که در موقعیت دخالت دارند، بستگی دارد. یکی از سازه های اولیه که روان شناسان برای آن ارائه کرده اند انگیزه پیشرفت می باشد (یعقوبی، علیزاده و مرادی،1389). از دیگر سازه های تأثیرگذار در پیشرفت تحصیلی سبک های یادگیری[3] می باشد. از آن جا که دانشجویان دارای سبک های یادگیری مختلف هستند و این سبک های یادگیری مختلف بر پیشرفت تحصیلی آنان تأثیر می گذارد؛ لازم است استادان از چگونگی و انواع آنها آگاه باشند تا دانشجویان را در استفاده از سبک های مختلف یادگیری کمک کنند (سیف،1387، به نقل از حسینی نسب و شریفی، 1389). هوش هیجانی[4] نیز پیش بینی موفقیت فرد را ممکن می سازد زیرا نشان می دهد که چگونه فرد دانش خود را در یک موقعیت بلادرنگ به کار می گیرد (بار- آن[5]، 2000، به نقل از باقرزاده گلمکانی، 1384). تحقیقات نشان دهنده تأثیر هوش هیجانی و سبک های یادگیری[6] در انگیزه پیشرفت است در این پژوهش به مقایسه تفاوت دانشجویان دختر دارای سبک­های یادگیری متفاوت از لحاظ هوش هیجانی و انگیزش پیشرفت پرداخته شد.

 

بیان مسأله

 

سبکهای یادگیری را می­توان یکی از مهم­ترین سازه های علم روان شناسی تربیتی محسوب کرد. همواره متخصصان و مربیان به دنبال شناسایی عوامل مؤثر بر این سازه

 

دکتر علیرضا مرادی

 

بهمن­ماه 1393
 

 

(در فایل دانلودی نام نویسنده و استاد راهنما موجود است)

 

 

 

 

 

چکیده

 

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه­ راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، حافظه­ فعال، توجه متمرکز بر خود و توجه مداوم افراد مبتلا به لکنت، بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و افراد بهنجار انجام شد. روش: در این پژوهش مقطعی، 30 نفر فرد مبتلا به لکنت و 30 نفر بیمار مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی که به مراکز درمانی شهر تهران و کرج مراجعه کرده بودند و 30 نفر فرد بهنجار، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و پس از همتاسازی از نظر سن و میزان تحصیلات،  بررسی شدند. ابزارهای مورد استفاده شامل پرسشنامه­ی راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، 2002)، پرسشنامه­ی توجه متمرکز بر خود (وودی، چامبلس و گلاس، 1997)، آزمون عملکرد مداوم (هادیانفرد و همکاران، 1379) و آزمون حافظه­ فعال (وکسلر، 1997) بود. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل واریانس یک راهه، تحلیل چند متغیری واریانس (مانوا) و آزمون خی2 استفاده شد. یافته­ها: یافته­ های پژوهش حاضر نشان داد بزرگسالان مبتلا به لکنت در حافظه­ واجی، ضعف بیشتری نسبت به بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بروز می­ دهند. در مقابل، بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی توجه متمرکز برخود بالاتری نسبت به گروه بهنجار و مبتلا به لکنت نشان دادند. از طرفی، گرچه بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی نسبت به افراد بهنجار و بزرگسالان مبتلا به لکنت در توجه مداوم ضعف نشان ندادند، با این­حال بزرگسالان مبتلا به لکنت در توجه مداوم نسبت به دو گروه دیگر ضعف داشتند. شباهت راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان افراد مبتلا به لکنت با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، از دیگر یافته­ های تحقیق حاضر بود. نتیجه­گیری: ضعف حافظه­ واجی بزرگسالان مبتلا به لکنت، حمایت تحقیقی برای مدل­های مختلفی است که نقش پردازش زبانی را در علت­شناسی لکنت مورد توجه قرار می­ دهند. از طرفی نقص توجه مداوم بزرگسالان مبتلا به لکنت، بررسی نقش توجه مداوم را در علت شناسی لکنت مطرح می­ کند. در موقعیت­های اجتماعی، بزرگسالان مبتلا به لکنت برخلاف بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی توجهشان را به سمت درون متمرکز نمی­کنند. با اینحال، شباهت راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان افراد مبتلا به لکنت با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، لزوم به­کارگیری درمان­های متمرکز بر تنظیم هیجان را در دو اختلال مطرح می­ کند.

 

کلید واژه­ها: راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، حافظه­ فعال، توجه متمرکز بر خود، توجه مداوم، لکنت، اختلال اضطراب اجتماعی.

 

 فهرست مطالب

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عنوان
صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
1
    1-1. مقدمه
2
    1-2. بیان مسئله
2
    1-3. هدف پژوهش
6
    1-4. فرضیه ­های پژوهش
6
    1-5. اهمیت و ضرورت پژوهش
7
    1-6. تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای پژوهش
7
 
 
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
10
    2-1. مقدمه
11
    ۲-2. مفهوم واکنش هیجانی و تنظیم هیجان
11
    ۲-3. واکنش هیجانی و تنظیم هیجان در اختلال اضطراب اجتماعی
13
    ۲-4. واکنش هیجانی و تنظیم هیجان در لکنت
14
        ۲-4-1. رابطه­ اضطراب و لکنت
16
        ۲-4-2. لکنت و اضطراب اجتماعی
17
        ۲-4-3. ویژگی­های اختلال اضطراب اجتماعی در لکنت
18
    2-5. فرایند مرتبط با تنظیم هیجان: راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در لکنت و اختلال اضطراب اجتماعی
21
    2 -6. فرایند­های مرتبط با واکنش هیجانی: حافظه­ فعال، توجه متمرکز برخود و توجه مداوم در لکنت و اختلال اضطراب اجتماعی
23
        2-6-1. لکنت به عنوان نقص زبانی
27
        2-6-2. ارتباط حافظه فعال و پردازش زبانی
29
        2-6-3. ارتباط حافظه­ فعال و لکنت
30
    ۲-7. مقایسه­­ی راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، حافظه فعال، توجه متمرکزبرخود و توجه مداوم افراد مبتلا به لکنت با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی
32
    2-8. جمع بندی
32
 
 
فصل سوم: روش پژوهش
33
    3-1. مقدمه
34
    ۳-۲. روش پژوهش
34
    3-۳. جامعه پژوهش
34
    ۳-۴. نمونه‌گیری
34
    3-5. ابزارهای جمع آوری اطلاعات
36
    3-6. روش اجرای آزمون­ها
40
    3-7. روش تجزیه و تحلیل
40
 
 
فصل چهارم: یافته­ های پژوهش
41
    4-1. مقدمه
42
    4-۲. یافته­ های توصیفی
42
    4-3. یافته‌های استنباطی
44
 
 
فصل پنجم: بحث، نتیجه­­گیری و پیشنهاد­ها
54
    ۵-1. نتیجه‌گیری
55
    ۵-2. محدودیت­های پژوهش
55
    ۵-3. پیشنهادهای حاصل از پژوهش
58
    5-4. پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی
59
منابع
60
پیوست­ها
67
    پیوست1. پرسشنامه­ی اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه­ی راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و پرسشنامه­ی توجه متمرکز بر خود افراد مبتلا به لکنت
68
    پیوست2. پرسشنامه­ اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه­ راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و پرسشنامه­ توجه متمرکز بر خود بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی
72
    پیوست3. پرسشنامه­ی اطلاعات جمعیت شناختی، پرسشنامه­ی راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان و پرسشنامه­ی توجه متمرکز بر خود افراد بهنجار
72
    پیوست4. فرم­ مربوط به سنجش حافظه­ فعال
73

 

مقدمه

 

هیجان­ها دارای کنش­وری­های متعدد از جمله کنش­وری تکاملی، ارتباطی و اجتماعی می­باشند (اکمن[1]، 1993). همچنین طبق نظر گراس2 و تامپسون3 (2007)، توجه، حافظه و تعامل­های اجتماعی را تحت تاثیر قرار می­ دهند. درواقع هیجان­ها همان­طور که کمک کننده­اند، می­توانند آسیب­زا نیز باشند. به­ طوری­که گراس و تامپسون (2007) معتقدند پاسخ­های هیجانی نامتناسب بر چندین شکل از آسیب­شناسی روانی و مشکلات اجتماعی دلالت دارند و به توانایی ما در تنظیم موفق هیجا­ن­ها مربوط می­شوند. از آنجا که مدل­های شناختی اضطراب اجتماعی فرض کرده­اند فعالیت بالای هیجان و بدتنظیمی هیجان که ماهیت دقیق آن در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بخوبی مشخص نشده (ورنر4و همکاران، 2011)، از ویژگی های مرکزی اختلال اضطراب اجتماعی­اند (هیمبرگ5، 1997؛ هرمن6، 2004؛ هافمن7، 2004؛ به نقل از گلدین8و همکاران، 2009) و این ویژگی­ها طبق مدل ارتباطی-هیجانی لکنت (کنتر9 و همکاران، 2006) در افراد مبتلا به لکنت نیز وجود دارند، منطقی می­نماید که این دو اختلال از نظر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان، حافظه­ فعال، توجه متمرکز برخود و توجه مداوم با یکدیگر مقایسه شوند تا درصورت تفاوت این فرایندها درآنها با افراد بهنجار یا یکسان بودن این فرایندها در بیماران اختلال اضطراب اجتماعی و افراد مبتلا به لکنت، برای آنها برنامه ­های درمانی یکسانی متمرکز بر بهبود و تقویت این فرایندها اتخاذ شود.

 

1-2. بیان مسئله

 

تحقیقات نشان می­دهد افراد مبتلا به لکنت در مقایسه با افراد عادی، در تنظیم هیجان­های خود، ضعف دارند (کاراس10و همکاران، 2006؛ نتورو 11، کنتر و والدن12، 2013). پاسخ­های هیجانی به رویدادهای استرس­آور می ­تواند از طریق استفاده از راهبردهای کنارآمدن شناختی تنظیم شود (فولکمن13 و موسکویتز14، 2004). به عقیده­ی گارنفسکی15و کرایج16 (2001)، افراد در مواجهه با شرایط استرس­زا از راهبرد­های متنوع نظم جویی شناختی هیجان استفاده می­ کنند. دنیس17(2007) نشان داده است که بین اضطراب و استرس با همه­ی راهبردهای ناسازگار نظم جویی شناختی هیجان (سرزنش دیگران، سرزنش خود، نشخوار فکری، فاجعه پنداری) همبستگی مثبت وجود دارد و بطور کلی یافته­ های پژوهشی نشان می­ دهند که راهبردهای ناسازگار نظم جویی شناختی هیجان نظیر نشخوارگری، خود سرزنش­گری و فاجعه نمایی بطور مثبت با جنبه های آسیب شناختی همبسته هستند، ولی در راهبردهای سازگار نظیر ارزیابی مجدد مثبت، این همبستگی منفی است (گارنفسکی و همکاران، 2002).

 

با توجه به یافته­ های بالا و مطابق با این شواهد که بزرگسالان مبتلا به لکنت، اضطراب، شرمندگی و اجتناب از موقعیتهای اجتماعی را به­طور فراوانی تجربه می­ کنند (ال وراچ[2] و راپی2، 2013)، انتظار می­رود راهبرد­های نظم جویی شناختی هیجان افراد مبتلا به لکنت که اضطراب و استرس بیشتری نسبت به افراد عادی تجربه می­ کنند (ال وراچ و همکاران، 2009؛ بلود3، ورتز4، بنت5 و سیمپسون6، 1997)، نسبت به افراد عادی و افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی متفاوت باشد.

 

درواقع علیرغم برخی ابهامات باقی مانده درباره­ی رابطه­ لکنت و اضطراب، تحقیقات طی دودهه­ی اخیر، شواهد قانع کننده­تری را از رابطه­ بین لکنت و اضطراب ارائه می­ کند و متمرکز بر اضطراب اجتماعی، ترس از ارزیابی­ منفی و پیش ­بینی صدمه­ی اجتماعی در افراد مبتلا به لکنت است (کرایج و ترن7، 2014؛ منزیس8، 2011 و 1999) و همگام با توسعه­ی شواهدی برای این موضوع است که این اضطراب ممکن است به موقعیتهای اجتماعی یا عملکردی محدود شده باشد (مسنجر9و همکاران، 2004؛ منزیس، 1999). شواهد در حال رشدی وجود دارد برای اینکه ویژگی­هایی که اغلب با اختلال اضطراب اجتماعی مرتبط­اند (ترس از ارزیابی منفی، پیش ­بینی­هایی از آسیب اجتماعی، شناخت­های منفی، سوگیری­های توجه، اجتناب و رفتارهای محافظت کننده) (کلارک10 و ولس11، 1995؛ کوت برت12، 2002؛ راپی و هیمبرگ ، 1997؛ راپی و اسپنس13 ، 2004)، ممکن است در تجربه­ی لکنت نقش مرکزی داشته باشند و همچنین در حفظ وجود اضطراب اجتماعی به­کار روند (کرایمات14، وانریکگهم15و وان دم-باگن16،2002؛ لو17و همکاران، 2012؛ منزیس، 1999). به­طور­ کلی از آن­جا که مدل­های شناختی اضطراب اجتماعی فرض کرده­اند فعالیت بالای هیجان و بدتنظیمی هیجان که ماهیت دقیق آن در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بخوبی مشخص نشده (ورنر و همکاران، 2011)، از ویژگی­های مرکزی اختلال اضطراب اجتماعی­اند (هیمبرگ، 1997؛ هرمن، 2004؛ هافمن، 2004؛ به نقل از گلدین و همکاران، 2009) و این ویژگی­ها در افراد مبتلا به لکنت نیز وجود دارند، منطقی می­نماید که این دو اختلال از نظر انتخاب راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان با یکدیگر مقایسه شوند تا درصورت یکسان بودن راهبردها، برای آنها برنامه ­های درمانی یکسانی متمرکز بر بهبود استفاده از مهارتهای تنظیم هیجانی اتخاذ شود.

 

از طرفی کیمبرل[3] (2008، به نقل از محمدی، 1392)، در مدلی که از اختلال اضطراب اجتماعی ارائه می­ کند، از علل اجتناب و اضطراب اجتماعی را تفاوت افراد در پردازش اطلاعات می­داند و عوامل شناختی دخیل از قبیل توجه و حافظه که نقش مهمی در پردازش اطلاعات دارند را مطرح می­ کند. در این میان کلارک و ولس (1995، به نقل از محمدی، 1392)، توجه متمرکز برخود مفرط را به ­عنوان اصلی­ترین عامل نقص­های عملکردی اضطراب اجتماعی مطرح می­ کنند و اینگرام2 (1990) آن ­را آگاهی از اطلاعات درونی که در تضاد با اطلاعات بیرونی­اند، می­داند. بنابرین مناسب به نظر می­رسد که بزرگسالان مبتلا به لکنت علاوه بر راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان، از نظر توجه و حافظه نیز با افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی و افراد عادی مقایسه شوند. این ایده با فرض داماسیو3(1999) نیز، مبنی بر نقش هیجان در هدایت شناخت از جمله در پردازش­های زبانی و گفتاری (کندل4، شوارتز5و جسل6، 2000)، مطابق می­باشد.

 

افراد مبتلا به اختلال­ اضطراب اجتماعی هنگام ورود به موقعیت­های هراسناک اجتماعی تمایل دارند، توجه­شان را به سمت خود برگردانند و از این رو توجه متمرکز بر­خود باعث ایجاد تداخل در پردازش اطلاعات می­گردد (پاپاجورجیا7، 1998، به نقل از اسپور8و استوپا9، 2002). از آنجا که مبتلایان به اختلال اضطراب اجتماعی در رابطه با عملکرد خود در حضور جمع، دچار اشتغال ذهنی هستند و دایما پیامدهای منفی اشتباهات احتمالی خود را اغراق آمیز تفسیر می­ کنند، فضای ذهنی آنها، درگیر این موضوع بوده و لذا نمی­توانند تمرکز کافی را در تکالیف شناختی داشته و دچار افت در ظرفیت­های شناختی و آسیب در عملکردهای مربوط به آن می­شوند (به نقل از بارلو10، 2004).

 

نگهداری توجه متمرکز، ظرفیت گنجایش توجه را محدود می­ کند (کان11، 1999)، از طرفی هاول12(2004) و شنک13(2007) گزارش می­ دهند، کودکان مبتلا به لکنت گنجایش توجه کوتاه­تری نسبت به افراد عادی دارند، گرچه آندرسون14 (2003) در مطالعه­ خود در این زمینه تفاوتی را گزارش نمی­دهد (به نقل از کفالیانوس[4]، 2012). بنابرین، این یافته­ها، این احتمال را تقویت می­ کنند که ممکن است کانون توجه بزرگسالان مبتلا به لکنت در مقایسه با افراد عادی، متفاوت و در واقع متمرکز برخود باشد. همچنین شواهد دیگر برای این فرض از یافته­ی کاراس (2006، به نقل از کفالیانوس، 2012) تقویت می­شود، به­ طوری­که درمی­یابد کودکان مبتلا به لکنت، ظرفیت کمتری در تنظیم توجهشان نسبت به افراد عادی دارند.

 

همان­طور ­که گفته شد طبق­ نظر کیمبرل (2008، به نقل از محمدی، 1392)، علاوه­ بر توجه، حافظه نیز نقش مهمی در اضطراب اجتماعی دارد از سوی دیگر براساس نظریات مختلفی مانند نظریه­ی کارآمدی پردازش (آیزنک2 و کالو3، 1992) و نظر ویلیامز4و همکاران (1988) در خصوص عملکرد حافظه، اضطراب می ­تواند عملکرد حافظه­ فعال را تحت تاثیر قرار دهد. حافظه­ فعال یک سامانه­ی ذهنی است که وظیفه­ی اندوزش و پردازش موقتی اطلاعات را به طور همزمان انجام می­دهد (بدلی5 و همکاران، 1986، به نقل از اسد زاده، 1388).

 

از طرفی حافظه­ فعال ارتباط نزدیکی با پردازش زبانی دارد (رونبرگ6، رودنر7و اینگوار8، 2004) و در واقع مطالعات کنونی برخلاف مطالعات پیشین پیشنهاد می­ کنند که حافظه­ کوتاه مدت واج شناختی نقش مهمی در فرایندهای درک و تولید زبانی بر عهده دارند (جاکومت9، اسکات10، 2006؛ گاسکل11و مارسلن-ویلسون12، 2002) و نقص در آن باعث اختلال در فرایند تولید گفتار می­شود (به نقل از منصوری و تهیدست، 1391). در زمینه­ اختلال لکنت و براساس مدل بدلی از حافظه­ فعال، مطالعاتی نقش مدار واجی حافظه­ فعال را مشهود می­دانند (منصوری و تهیدست، 1391؛ باجاج13، 2007). نتایج مطالعات مختلف که از تکلیف تکرار ناکلمه برای بررسی توانایی واجی حافظه­ فعال کودکان و بزرگسالان مبتلا به لکنت استفاده کرده­اند، حاکی از مهارت­های پردازش زبانی ضعیف­تر آن­ها در حیطه­ی حافظه­ فعال، نسبت به افراد طبیعی است و تفاوت در این نتایج را می­توان به مقدار جمعیت مورد مطالعه، سن کودکان، شدت لکنت و میزان سختی تکالیف مربوط دانست (منصوری و تهیدست، 1391).

 

بنابرین از آن­جا که طبق تحقیقات ردپای وجود مشکل در حافظه­ فعال و به­ویژه رمزگذاری واجی در افراد مبتلا به لکنت به چشم می­خورد و تحقیق اندکی درباره­ی حافظه­ فعال بزرگسالان مبتلا به لکنت نسبت به کودکان وجود دارد و چنان­چه گفته شد اضطراب می ­تواند بر عملکرد حافظه­ فعال تاثیر گذار باشد، مسئله­ پژوهش حاضر، این است که آیا حافظه­ فعال بزرگسالان مبتلا به لکنت، نسبت به افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی، متفاوت هست یا خیر.

 

چنان­چه گفته شد، از آن­جا که کلارک (1995) توجه متمرکز برخود را به ­عنوان اصلی­ترین عامل نقص عملکردی مربوط به اضطراب اجتماعی مطرح می­ کند و از طرفی اضطراب افراد مبتلا به لکنت رو به سوی اضطراب اجتماعی می­رود، دیگر سوال پژوهش حاضر این است که آیا بزرگسالان مبتلا به لکنت در توجه متمرکز بر خود با افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی متفاوت هستند یا خیر.

 

گرچه تحقیقات نشان داده­اند، کودکانی با آسیب ویژه­ی زبانی، اختلال خواندن و اختلال سرعت گفتار محدودیت­هایی را در توجه مداوم بروز می­ دهند (مورفی[5]و همکاران، 2014)، هیچ مطالعه­ای توجه مداوم را در بزرگسالان مبتلا به لکنت بررسی نکرده ­اند. بنابرین با توجه به این­که افراد مبتلا به لکنت در عملکرد زبانی تفاوت­های اندکی با اختلالات زبانی دارند (هال2، واگوویچ3 و برن استین راتنر4، 2007) و به­دلیل رابطه­ نزدیک بین حافظه­ فعال، توجه و پردازش زبانی (رونبرگ و همکاران، 2004)، بررسی اینکه آیا تفاوتی در توجه مداوم بزرگسالان مبتلا به لکنت در مقایسه با افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی نیز وجود دارد یا خیر، با ارزش است و مسئله­ دیگر پژوهش حاضر است.

 

همچنین طبق یافته­ های تحقیقی، مبنی بر ­اینکه اضطراب با راهبردهای ناکارآمد نظم جویی شناختی هیجان (سرزنش دیگران، سرزنش خود، نشخوارفکری، فاجعه پنداری) همبستگی مثبت دارد، مسئله­ دیگر تحقیق حاضر این است که آیا راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در بزرگسالان مبتلا به لکنت متفاوت از افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی  است یا خیر.

 

1-۳. هدف پژوهش

 

مقایسه­ راهبردهای (سازگار و ناسازگار) نظم جویی شناختی هیجان، حافظه­ فعال، توجه متمرکز برخود و توجه مداوم افراد مبتلا به لکنت با بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی.

 

1-۴. فرضیه‌های پژوهش

 

راهبردهای نظم جویی شناختی هیجان در بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.

 

حافظه­ فعال بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.

 

توجه متمرکز برخود بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بهنجار است.

 

توجه مداوم بزرگسالان مبتلا به لکنت، متفاوت از بیماران مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی است.

 

 

Contents

 

چکیده. 1

 

فصل اول : مقدمه

 

بیان مسأله. 3

 

اهداف پژوهش. 6

 

فرضیه‌های پژوهش. 6

 

سؤال پژوهش. 7

 

تعریف عملیاتی متغیرها. 7

 

فصل دوم : پیشینه پژوهش

 

پیشینه پژوهش. 9

 

تاریخچه‌ی مواجه‌ی با نابینایی در جهان و ایران   11

 

یکپارچه سازی. 18

 

جایگزینی. 19

 

جنبه‌های اجتماعی جایگزینی. 19

 

عزت نفس. 20

 

تاریخچه‌ی عزت نفس. 20

 

تعریف عزت نفس. 22

 

اهمیت عزت نفس. 24

 

تفاوت عزت نفس و خودپنداره. 25

 

فرآیند رشد عزت نفس. 26

 

عوامل مؤثر بر عزت نفس. 26

 

ویژگی‌های افراد باعزت نفس بالا و پایین   27

 

ابعاد عزت نفس. 28

 

نظریه‌های عزت نفس. 32

 

پنج مؤلفه‌ی عزت نفس از دیدگاه جامع نگر اینرونر (1982)   33

 

دیدگاه مکاتب مختلف درباره‌ی عزت نفس   35

 

جنسیت و عزت نفس. 36

 

وراثت و عزت نفس. 38

 

عزت نفس در کودکان با نیازهای ویژه   38

 

پژوهش‌های انجام شده در زمینه عزت نفس   39

 

یکپارچه‌سازی و عزت نفس کودکان با نیازهای آموزشی ویژه   44

 

انگیزش(تعریف و مفهوم). 46

 

انگیزش پیشرفت. 46

 

تفاوت انگیزش و انگیزه. 47

 

انواع انگیزه. 48

 

انگیزش و نیاز. 49

 

رویکردهای مختلف انگیزشی. 51

 

دسته بندی‌های جدید انگیزشی. 56

 

نظریه‌های انگیزش پیشرفت. 60

 

پیشرفت و تفاوت‌های جنسی. 66

 

پژوهش‌های انجام شده در زمینه‌ی انگیزش پیشرفت   67

 

تعریف رشد اجتماعی. 69

 

فرآیند رشد اجتماعی. 70

 

انواع مهارت‌های اجتماعی. 72

 

ارتباط سازگاری و رشد اجتماعی. 73

 

عوامل مؤثر بر رشد اجتماعی فرزندان   74

 

رشد اجتماعی دانش‌آموزان نیمه بینا   78

 

پژوهش‌های انجام شده در زمینه رشد اجتماعی   79

 

ارتباط بین رشد اجتماعی و عزت نفس   83

 

جمع بندی. 86

 

فصل سوم : روش پژوهش

 

روش پژوهش. 88

 

جامعه و نمونه. 88

 

ویژگی‌های جمعیت شناختی گروه‌های مورد مطالعه   89

 

ابزارهای پژوهش. 90

 

شیوه ی جمع‌آوری داده‌ها. 96

 

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها. 97

 

فصل چهارم : توصیف داده‌ها

 

توصیف داده‌ها. 99

 

تجزیه و تحلیل استنباطی فرضیه‌های پژوهش   100

 

فرضیه‌ها. 100

 

سؤال پژوهش. 102

 

فصل پنجم : بحث و نتیجه‌گیری

 

نتایج سؤالات پژوهش. 110

 

محدودیت‌های پژوهش. 111

 

پیشنهادهای پژوهش. 111

 

منابع

 

ضمائم

 

فهرست جداول

 

 

 

عنوان
صفحه
Table of Contents

 

جدول 3-1- توزیع آزمودنی‌ها به تفکیک پایه تحصیلی. 89

 

جدول 3-2- توزیع آزمودنی‌ها به تفکیک  سن. 90

 

جدول 4-1- میانگین، انحراف معیار و همبستگی بین متغیرهای پژوهش (رشد اجتماعی، عزت نفس، انگیزش پیشرفت) در کل دانش‌آموزان نیمه بینای مدارس عادی و ویژه. 99

 

جدول 4-2- تفاوت میانگین دانش‌آموزان نیمه بینای مدارس عادی و ویژه در متغیر عزت نفس. 100

 

جدول 4-3- تفاوت میانگین دانش‌آموزان نیمه بینای مدارس عادی و ویژه در متغیر انگیزش پیشرفت. 101

 

جدول 4-4- تفاوت میانگین دانش‌آموزان نیمه بینای مدارس عادی و ویژه در متغیر رشد اجتماعی. 101

 

جدول 4-5- تفاوت میانگین دانش‌آموزان دختر نیمه بینای مدارس عادی و ویژه در متغیر عزت نفس. 102

 

جدول 4-6- تفاوت میانگین دانش‌آموزان دختر نیمه بینای مدارس عادی و ویژه در متغیر انگیزش پیشرفت. 102

 

جدول 4-7- تفاوت میانگین دانش‌آموزان دختر نیمه بینای مدارس عادی و ویژه در متغیر رشد اجتماعی. 103

 

جدول 4-8- تفاوت میانگین دانش‌آموزان پسر نیمه بینای مدارس عادی و ویژه در متغیر عزت نفس. 103

 

جدول 4-9- تفاوت میانگین دانش‌آموزان پسر نیمه بینای مدارس عادی و ویژه در متغیر انگیزش پیشرفت. 104

 

جدول 4-10- تفاوت میانگین دانش‌آموزان پسر نیمه بینای مدارس عادی و ویژه در متغیر رشد اجتماعی. 104

 

 

 

چکیده

 

هدف این پژوهش بررسی تأثیر طرح یکپارچه سازی آموزشی بر عزت نفس، انگیزه‌ی پیشرفت و رشد اجتماعی دانش‌آموزان نیمه بینای مدارس عادی در مقایسه با مدارس ویژه بود. روش این پژوهش علی-مقایسه ای می باشد. نمونه شامل60 نفر از دانش‌آموزان نیمه بینای ابتدایی شهر مشهد که در مدارس عادی و ویژه مشغول به تحصیل بودند (دختران دو گروه 14 نفره و پسران دو گروه 16 نفره)  و با توجه به سه ویژگی جنسیت، سن و پایه تحصیلی با یکدیگر همتا شدند، بود. ابزارهای پژوهش مشتمل بر پرسشنامه‌های عزت نفس پپ، انگیزش پیشرفت هرمنس و رشد اجتماعی واینلند بود. تجزیه و تحلیل داده‌ها با بهره گرفتن از آزمون مقایسه‌ی دو میانگین همبسته انجام شد. نتایج نشان داد که میزان عزت نفس، انگیزش پیشرفت و رشد اجتماعی دانش‌آموزان دختر نیمه بینای مدارس عادی نسبت به دانش‌آموزان دختر نیمه بینای مدارس ویژه بالاتر است، اما این تفاوت به لحاظ آماری معنادار نیست در حالیکه میزان عزت نفس و رشد اجتماعی دانش‌آموزان پسر نیمه بینای مدارس ویژه نسبت به دانش‌آموزان پسر نیمه بینای مدارس عادی بالاتر است ولی این تفاوت به لحاظ آماری معنادار نیست و در مقوله انگیزش پیشرفت بین دانش‌آموزان پسر نیمه بینای مدارس عادی و دانش‌آموزان پسر نیمه بینای مدارس ویژه تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین مقایسه میانگین ها نشان داد که بین عزت نفس، انگیزش پیشرفت و رشد اجتماعی دانش‌آموزان نیمه بینای مدارس عادی و دانش‌آموزان نیمه بینای مدارس ویژه تفاوت معنی‌داری وجود ندارد.

 

کلید واژه‌ها: یکپارچه‌سازی آموزشی، عزت نفس، انگیزه‌ی پیشرفت، رشد اجتماعی، دانش‌آموزان نیمه بینا

 

بیان مسأله

 

تمام افرادی که در سنین مدرسه هستند با وجود شباهت‌های انسانی خود، همگی از نظر زیستی و روان شناختی متفاوت از یکدیگرند به گونه‌ای که می‌توان گفت هر کودک یا نوجوان یک فرد استثنایی است و هر چه سن او بالاتر می‌رود استثنایی‌تر می‌شود و نیازهای آموزشی و پرورشی خاص خود را دارد. اگر کودکان و نوجوانان استثنایی کشور را مطابق با آمارهای جهانی 12% از کل افراد این دوره‌های سنی بدانیم، آموزش و پرورش استثنایی کشور با مشکلات اساسی در رابطه با بنیادهای فلسفی و جوانب کیفی مواجه است، از نظر کمی نیز کمتر از 7% از کودکان و نوجوانان استثنایی کشور را زیر پوشش دارد(لطف آبادی، 1391).

 

مهم ترین و بحث برانگیزترین موضوع در آموزش و پرورش کودکان استثنایی، آموزش و پرورش فراگیر است که باید در سیاست‌های آموزشی همه کشورها اعم از توسعه یافته و در حال توسعه به طور یکسان مورد توجه قرار گیرد (هورن بای، 2010).

 

نگاه آموزش و پرورش استثنایی ایران به مفهوم کودک و نوجوان استثنایی یک نگاه سنتی و کاستن گرایی[1] است. نگرش سنتی و کاستن گرایی را وقتی می‌توان تغییر داد که شأن و ارزش انسانی کودکان و نوجوانان در مفهوم رهایی بخش آن و متناسب با فلسفه‌ی زندگی و فلسفه‌ی علوم انسانی متناسب با عصر حاضر مورد نظر قرار گیرد. در این معنا هدف رهایی بخشی آموزش و پرورش آن است که وضعیت زندگی حال و آینده‌ی تمام کودکان و نوجوانان را از وضع موجود به یک وضعیت انسانی و شایسته برسانند تا رشد همه جانبه‌ی تمام آنان تأمین شود. فرصت‌های برابر آموزشی و پرورشی برای تمام کودکان و نوجوانان 5 تا 18 ساله صرف نظر از کم توانایی‌هایی که ممکن است داشته باشند فراهم آید، همه‌ی ظرفیت‌های انسانی و استعدادهای آنان به درستی و به طور مستمر سنجش و تشخیص داده شود و امکانات شکوفایی آن‌ها در حداکثر ممکن فراهم گردد (لطف آبادی، 1391).

 

تفاوت در دستیابی به فرصت‌های آموزشی[2] بین کودکان معلول و غیرمعلول یکی از مشکلات آموزشی است که اعلامیه جهانی حقوق بشر تأکید زیادی روی آن دارد که این تفاوت منجر به  از کار افتادگی و عدم دسترسی به آموزش و پرورش کودکان و بزرگسالان مبتلا به معلولیت می‌شود (پیترز و سوزان[3]، 2003).

 

مطالعه‌ی دانش‌آموزان استثنایی مطالعه‌ی تفاوت هاست. دانش‌آموزان استثنایی از بعضی جهات با دانش‌آموزان عادی متفاوت هستند. به زبان بسیار ساده این چنین فردی ممکن است در فکر کردن، دیدن، شنیدن، سخن گفتن، معاشرت کردن و یا حرکت کردن مشکلات و یا استعدادهای ویژه‌ای داشته باشد. این شخص غالباً ترکیبی از توانایی ها یا ناتوانایی ها را دارد. مطالعه‌ی دانش‌آموزان استثنایی مطالعه‌ی شباهت ها نیز هست. افراد استثنایی در همه‌ی جهات با افراد عادی متفاوت نیستند، بلکه

 

 چکیده

 

 پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر بخشی آموزش رفتاری والدین بر کاهش استرس والدینی مادران دارای کودک معلول انجام گرفت. روش این پژوهش از نوع نیمه تجربی همراه با پیش آزمون و پس آزمون وگروه کنترل بود. جامعه پژوهش حاضر را کلیه مادران دانش آموزان مدرسه استثنایی یادبود واقع در منطقه 10 شهر تهران و متقاضی شرکت در دوره در شهر تهران تشکیل دادند که از بین آنان 30 نفر که نمره بالاتری نسبت به بقیه افراد گرفتند، به شیوه هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری آزمایش و کنترل جایگزین شدند. متغیر وابسته در این پژوهش استرس والدینی و ابعاد آن بود که با پرسشنامه استرس والدین و منابع آن ارزیابی گردید. متغیر مستقل نیز آموزش رفتاری والدین بود که طی 8 جلسه 90 دقیقه ای به شیوه گروهی به مادران گروه آزمایش آموزش داده شد. به منظور بررسی فرضیه‌های پژوهش از روش های آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس تک متغیری با بهره گرفتن از نرم افزار spss20  استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که آموزش رفتاری والدین در کاهش استرس والدینی مادران مؤثر بود (05/0p<). تنها در یک مولفه یافته ها تفاوت معنادار آماری را نشان نداد و آن هم مولفه محدودیت ها و ناتوانی های جسمانی بود (05/0p>). نتایج حاکی از آن است که آموزش رفتاری والدین می تواند استرس والدینی مادران دارای کودک معلول را کاهش دهد همچنین می تواند در بهبود مسائل خانوادگی، نگرانی نسبت به آینده کودک و ویژگی های کودک موثر باشد. اما نمی تواند محدودیت ها و ناتوانی های جسمانی آنان را بهبود ببخشد.

 

کلید واژه‌ها: آموزش رفتاری والدین، استرس والدینی، مادران، کودکان معلول

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                                                              صفحه

 

فصل اول: کلیات پژوهش

 

1-1-مقدمه —————————————————————— 1

 

1-2- بیان مسأله————————————————————– 2

 

1-3-اهمیت وضرورت پژوهش—————————————————– 5

 

 1-4-اهداف پژوهش———————————————————– 7

 

1-5- فرضیه‌های پژوهش——————————————————– 7

 

1-6-تعریف نظری وعملیاتی متغییرها————————————————7

 

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

 

2-1- استرس والدینی———————————————————- 10

 

2-2- علائم ونشانه های استرس—————————————————13

 

2-3- سازگاری با استرس ——————————————————-14

 

2-4- پیامدهای استرس ——————————————————–14

 

2-5-انواع استرس————————————————————14

 

2-6-حمایت اجتماعی ضعیف—————————————————–15

 

2-7-نظریه های  استرس والدین—————————————————16

 

2-8- نظریه‌ی تحلیل رفتگی روزانه  ————————————————17

 

2-9-آموزش رفتاری والدین——————————————————21

 

2-10- جلسه های مهارت آموزی به والدین——————————————–25

 

2-11- مزایای آموزش رفتاری والدین——————————————27

 

2-12- فنون مشاوره رفتاری—————————————————–31

 

2-13-شکل دهی رفتار ——————————————————–31

 

2-14-آموزش مهارت‌های ارتباطی  ————————————————32

 

2-15-خاموشی————————————————————32

 

2-16-تنبیه————————————————————–32

 

2-17-تقویت منفی در مقایسه با تنبیه سه مزیت دارد———————————-34

 

2-18- محرومیت———————————————————-37

 

2-19-اقتصادژتونی———————————————————37

 

2-20- قراردادوابستگی——————————————————37

 

2-21- اصل پریماک ——————————————————–38

 

2-22- مدل سازی و ایفای نقش————————————————38

 

2-23- شرطی سازی کلاسیک————————————————-38

 

2-24- شرطی سازی عملی —————————————————39

 

2-25- تقویت————————————————————39

 

2-26-  تقویت منفی——————————————————–41

 

2-27-الگودهی———————————————————–44

 

2-28-تغییر رفتار، رفتار درمانی————————————————44

 

2-29- درمان‌های شناختی ـ رفتاری———————————————45

 

2-30- نظریه بکر———————————————————-45

 

2-31-نظریه‌ی کانتور——————————————————-46

 

2-32- پیشینه پژوهش—————————————————–47

 

2-33-پژوهش های انجام شده در داخل کشور————————————–47

 

2-34-پژوهش های انجام شده در خارج کشور————————————–50

 

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

 

3-1- طرح پژوهش———————————————————-55

 

3-2- جامعه آماری  ———————————————————55

 

3-3- نمونه آماری و روش نمونه گیری ———————————————55

 

3-4-ابزارهای اندازه گیری—————————————————–56

 

3-5- روش اجرای پژوهش—————————————————–57

 

3-6- ساختار جلسات آموزش————————————————–58

 

3-7- روش تحلیل یافته‌های تحقیق———————————————– 60

 

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها

 

4-1- آمار توصیفی:————————————————————62

 

4-2- آمار استنباطی:———————————————————65

 

4-3- بررسی فرضیات پژوهش  ————————————————–73

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

 

5-1 – خلاصه تحقیق ———————————————————79

 

5-2-یافته های تحقیق  ——————————————————-79

 

5-3- محدودیت‌های پژوهش—————————————————-84

 

5-4-پیشنهاد های پژوهش—————————————————–84

 

5-5- پیشنهاد های کاربردی—————————————————-84

 

5-6-پشنهادهای پژوهشی—————————————————–85

 

منابع——————————————————————-86

 

پیوست —————————————————————–96

 

پرسشنامه منابع استرس —————————————————–97

 

شرح مفصل جلسات آموزش رفتاری———————————————-99

 

مقدمه

 

درعصر حاضر از خانواده به عنوان یک نظام یاد می‌شود. هر نظام از مجموع عواملی تشکیل می‌شود که این عوامل دارای ارتباط متقابل هستند، به نحوی که تغییر درهر جزء موجب تغییر در اجزاء دیگر می‌شود. نظام خانواده سازنده شخصیت کودک بوده و برای او امکان سازش و تفاهم با محیط خارج را فراهم می‌سازد. اگر پدر و مادر و سایر اعضای خانواده دارای رفتاری مناسب و شرافت اخلاقی باشند و این خلق وخوی پسندیده را در تماس باهم مورد توجه قرار دهند، اگر از سخنان زشت بپرهیزند و عملاً به شخصیت یکدیگر احترام بگذارند، مطمئناً کودکان که در آن خانواده‌ها تربیت می‌شوند، همان ویژگی‌های اخلاقی را خواهند آموخت (نیکولز و شوارتز،2004، ترجمه دهقانی و همکاران،1387).

 

درزندگی اجتماعی امروز، استرس امری اجتناب ناپذیر است. انسان در سراسر زندگی خود درمعرض انواع استرس قرار دارد. اگر چه فشارو تنش بخش بهنجاری از زندگی است، اما وقتی این فشار شدید باشد ویا برای مدتی طولانی ادامه یابد، می‌تواند به سلامت فرد آسیب جدی وارد سازد. گفته می‌شود استرس حاصل از مشکلات داشتن کودک معلول، باعث شدت مشکلات خانوادگی می‌شود و افراد خانواده برای سازگاری با مشکل جدید الگوهای رفتاری تازه ای را انتخاب می‌کنند (سلیه،1980، به نقل از نیکولز و شوارتر،2004، ترجمه دهقانی و همکاران،1387). فابر (1974، به نقل از طاهری و همکاران،1391) یکی از اولین پژوهشگرانی است که انواع ایجاد شده استرس را در خانواده که ناشی از پی بردن به معلولیت کودک است مورد بررسی قرار می‌دهد. یکی از رایج‌ترین این استرس‌ها، واکنش اندوه است. این واکنش، سمبل یانشانه مرگ کودک طبیعی است. به عبارت دیگر، داشتن کودک معلول نشانه از دست دادن یک کودک طبیعی است وآگاهی از اینکه کودک آنها با مشکل متولد شده است و این مشکل ادامه خواهد یافت، فرایندی از اندوه را موجب می شودکه شبیه اندوهی است که اعضاء خانواده کودک در حال فوت با آن روبرو است.

 

طبق آمار اعلام شده از سوی معاونت توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در سال 1389 درحدود سه میلیون نفر فرد دارای معلولیت گزارش شده است. بنابراین تعداد قابل ملاحظه ای از خانواده‌های ایرانی، از اثرات منفی داشتن یک کودک معلول، همچنین فشارهای روانی، اجتماعی و مالی ناشی از داشتن چنین کودکانی در امان نیستند و این عوامل می‌تواند آسیب‌ها و آثار منفی در وضعیت بهداشت روانی خانواده‌ها بر جای گذارده، ثبات و کیفیت زندگی خانوادگی و فردی آن‌ها را بر هم زند.

 

 مطالعات متعددی درمورد اثرات حضور کودک معلول در خانواده واسترس مادران آن‌ها انجام شده است. مطالعه در ادبیات تحقیق نشان می‌دهد که مادران کودکان ناتوان دارای استرس و بحران های روانی بوده و وجود کودک ناتوان سازش یافتگی و سلامت جسمی و روانی آنهارا تهدید می‌کند و غالباً تأثیر منفی برآنها دارد.

 

1-2- بیان مسأله

 

خانواده شاید مهم‌ترین گروهی باشند که هرکس در زندگی خود تجربه می‌کند وشاید به تنهایی مهم‌ترین بافت برای توسعه ورشد جسمانی وروانی افراد باشند. این حوزه نسبت به سایر حوزه‌ها در ارتباط با استرس کمتر مورد بررسی قرار گرفته است (سیدی[1]، 1999، به نقل از علیزاده،1381). خانواده یکی از طبیعی‌ترین گروه‌های اجتماعی است که می‌تواند نیازهای انسان را ارضا کند. نهاد خانواده وظیفه خطیری بر عهده دارد، وظیفه خانواده مراقبت از فرزندان و تربیت آن‌ها، برقراری ارتباط سالم بین اعضا با یکدیگر و کمک به استقلال آن‌هاست، حتی اگر کودک کم توان ذهنی ویاحرکتی باشد. استرس اصطلاحی مبهم وپیچیده است به طوری که بسیاری از محققان استرس را اصطلاحی دشوار و پر زحمت دانسته‌اند (کاسل[2]،1983). سلیه[3] (1980) معتقد است استرس با اینکه اصطلاحی شناخته شده وآشنا است ولی تعاریف متعددی از آن ارائه گردیده است. وینگرهوس و مارسیلیون[4] (1988، به نقل از زهرا کار،1387) به کسانی که در مورد استرس نوشتن را آغاز کرده‌اند توصیه می‌کنند که به دنبال تعریف همگانی که همه روی آن اشتراک نظر داشته باشند نگردند. آن‌ها یادآور می‌شوند که درمورد تعریف این اصطلاح توافقی وجود ندارد.

 

 واژه استرس در نزد متخصصین مختلف معانی متفاوتی دارد در روانشناسی استرس به معنی تحت فشار روحی روانی قرار گرفتن تعریف شده است. در این حالت جسم روان آدمی به تقاضای درونی و بیرونی نا توان ببیند که همانا پیامدان دست رفتن تعادل روانی فرد است ، استرس را گاهی ناشی از محرکات خارج می‌دانند وگاهی ان را پاسخ فرد به پاره ای از مزاحمت‌ها عنوان کرده‌اند بررسی‌های جدید و تئوری‌های جامع راجع به استرس به تعامل فرد و محیط تاکید دارد. کلاس و سینگر در تحقیق خود نشان دادند فشارهای عصبی می‌تواند باعث کاهش میزان تحمل وناکامی شود استرس در زندگی روزمره به وفور دیده می‌شود همه افرادبه دفعات متعددی تحت تأثیر استرس قرار می‌گیرند و ان را تجربه می‌کنند و وقتی که کسی دچار استرس شده وارد محیط می شوند معمولا دیگران متوجه می‌شوند و در تعامل با دیگران و خانواده واسترس فرد به انان سرایت می‌کند (زهراکار،1387).   

 

لازاروس وفولکمن[5] (1984) معتقدند که تجربه استرس زمانی به وقوع می‌پیوندد که مطالب بر منابع سازگاری فرد غلبه دارند. یکی از انواع استرس، استرس والدینی است: استرس والدینی را می‌توان اختلاف ادراک شده بین مطالب موقعیتی بر خاسته از وظیفه والدینی و ظرفیت‌های موجود والدین در نظر گرفت (به نقل از دیاتردکارد و اسکار،1996).

 

استرس والدینی، فرایندهای پویا وپیچیده ای را شامل می شودکه به کودک ورفتار او، تقاضاها، نقش والدینی، منابع والدین، واکنش‌های فیزیولوژیکی مربوط به نقش والدینی کیفیت ارتباط والدین باکودک ودیگراعضای خانواده وسایر افرادوموقعیت های خارج از خانه مربوط است به علاوه فراینداسترس به انطباق موفقیت آمیز با تقاضاهای والد بودن مربوط است برای بسیاری از افراد، این تقاضاها قابل کنترل است و هر چند ممکن است برخی مواقع با سختی همراه باشد ولی با ارزش است (راتر 1987، به نقل از دیاتردکارد[6]،2004).

 

استرس والدینی می‌تواند عواقب زیادی داشته باشد. از جمله می‌تواند عملکرد فرزند را کاهش دهد، مشکلات رفتاری در فرزند ایجاد کند، نارضایتی را در والدین افزایش دهد و رضایت زناشویی را کاهش دهد . زمانی که والدین دچار استرس شده و رفتار خشنی نسبت به فرزندان خود نشان می‌دهند بدون شک این خشونت وتندی تأثیر سؤ خواهد داشت و حتی در برخی از موارد همچون اختلال کاستی توجه / بیش فعالی در فرزند، میزان طلاق در بین والدین، گزارش شده است (هستینگز[7]،2003).

 

 برنامه‌های آموزش رفتاری والدین بر اساس اصول یادگیری اجتماعی بر آن است که کودکان بتوانند در محیط به یادگیری رفتار از طریق تعامل فراینده‌های تقویت و مدل سازی بردازند. آموزش مهارت ودانش اصول رفتاری به والدین می‌تواند به صورت آموزش مستقیم فردی یا گروهی با بهره گرفتن از مطالب مکتوب (کتاب، دفترچه های آموزشی)، سخنرانی، برنامه‌های نرم افزارهای رایانه ای، نوار ویدئویی یا نقش گذاری باشد (انگل، یو، اسلات، 1970، فشینپار 1994، به نقل از گلدنبرگ و

 

فصل اول :کلیات پژوهش1

 

مقدمه .2
 

بیان مسئله 4
 

اهمیت و ضرورت پژوهش 6
 

اهداف پژوهش .7
1-4-1 هدف کلی  7

 

1-4-2 اهداف فرعی .7

 

فرضیه های پژوهش 7
1-5-1 فرضیه اصلی .7

 

متغیرهای پژوهش 8
1-6-1 متغیر مستقل 8

 

1-6-2 متغیر وابسته .8

 

تعاریف مفاهیم و اصطلاحات .8
1-7-1 تعاریف نظری  8

 

      شادی .8

 

     کیفیت زندگی .9

 

    صمیمیت .10

 

1-7-2 تعریف عملیاتی 11

 

       کیفیت زندگی  11

 

        صمیمیت  11

 

        برنامه شادکامی فوردایس .11

 

 

 

فصل دوم : پیشینه تحقیق  .13

 

2-1 روان شناسی مثبت .14

 

2-2 تارخچه(شادکامی) 15

 

2-3  دیدگاه های مختلف درباره شادی .16

 

2-3-1 دیدگاه قرآن 16

 

2-3-2  دیدگاه یونان باستان 17

 

2-3-3 دیدگاه شناختی .18

 

2-3-4 نظریه عقلانی عاطفی //18

 

2-4 تعاریف شادی .19

 

2-5 نظریه های شادی  .20

 

2-5-1 نظریه تبیین های فیزیولوژیک . .20

 

2-5-2 نظریه روابط و فعالیتهای اجتماعی 20

 

2-5-3 نظریه نیازهای عینی ارضا کننده . .21

 

2-5-4 ژن شادی . .21

 

2-6 مولفه های تشکیل دهنده شادی .22

 

2-6-1 کاربرد عملی پژوهش های مربوط به شادی .22

 

2-7 علل وهمبسته های شادمانی 24

 

2-7-1 تفاوتهای جنسیتی . .24

 

2-7-2 سن  .24

 

2-7-3  تحصیلات . 25

 

2-7-4  ازدواج  25

 

2-7-5  شغل .26

 

2-7-6  دین 26

 

2-7-7  اوقات فراغت و تفریح .26

 

2-7-8  سلامتی .27

 

2-8 روش های افزایش شادمانی . .27

 

2-8-1  افزایش رویدادهای مثبت . 28

 

2-8-2 روش القاء خلق مثبت 28

 

2-8-3 شناخت درمانی . 28

 

2-8-4  فنون شناختی ـ رفتاری . 29

 

2-9 مفهوم شناسی ونظریات کیفیت زندگی .34

 

2-10 تعریف صمیمیت 37

 

2-11 نظریه های مربوط به صمیمیت . 38

 

2-11-1 نظریه اشترنبرگ . 38

 

2-11-2 نظریه هری استاک سالیوان . .39

 

2-11-3 نظریه تقویت .40

 

2-11-4 نظریه دلبستگی جانسون و ویفن .40

 

2-11-5 نظریه درک برابری والستر .41

 

2-12 ابعاد صمیمیت . 42

 

2-13 عوامل موثر برصمیمیت .44

 

2-14 پژوهش های انجام شده .45

 

فصل سوم : روش تحقیق 48

 

3-1 جامعه آماری  49

 

3-2 نمونه آماری و روش نمونه گیری .49

 

3-3 ابزار نمونه گیری 54

 

3-3-1 پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی 54

 

3-3- پرسشنامه صمیمیت .563-4 طرح تحقیق .57

 

3-5 روش اجرا .57

 

3-6 روش تحلیل داده ها 58

 

فصل چهارم :تحلیل و تجزیه داده ها 59

 

4-1 یافته های توصیفی 60

 

4-2 یافته های مربوط به فرضیه های تحقیق  .62

 

فصل پنجم : نتیجه گیری .74

 

5-1 بحث و نتیجه گیری .75

 

5-2 طرح فرضیه اصلی پژوهش .76

 

5-3 نتیجه گیری مربوط به فرضیه های پژوهش .78

 

5-3-1 فرضیه فرعی 1 .78

 

5-3-2 فرضیه فرعی 2 79

 

5-3-3 فرضیه فرعی3  80

 

5-3-4 فرضیه فرعی 4 80

 

5-4 پیشنهادات 81

 

5-4-1 پیشنهادهای کاربردی.81

 

5-4-2 پیشنهادهای پؤوهشی81

 

5-5 محدودیتها 82

 

منابع فارسی

 

منابع انگلیسی

 

ژوهش حاضر با هدف  بررسی “اثر بخشی آموزش شادکامی فوردایس بر کیفیت و صمیمیت زندگی زوجین فرهنگی منطقه قرچک” انجام پذیرفته است. طرح تحقیق از روش تمام آزمایشی  طرح پیش آزمون،پس آزمون با گروه کنترل می باشد.ابزار جمع آوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی و مقیاس صمیمیت می باشد.جامعه آماری در این پژوهش کلیه زوجین فرهنگی منطقه قرچک و نمونه آن 30 زوج داوطلب از بین  انان که به صورت تصادفی انتخاب و در هر گروه آزمایش 15 زوج و گروه کنترل 15 زوج جایگزین شدند.برای تحلیل داده ها علاوه بر آمار توصیفی از واریانس چند متغیری (مانوا) و چند متغیری(مانکوا) استفاده شد و سطح معنا داری در این تحقیق(5%) می باشد. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که آموزش برنامه شادکامی فوردایس باعث افزایش کیفیت و صمیمیت زندگی زوجین فرهنگی شده است.

 

کلید واژه: شادکامی فوردایس-کیفیت زندگی-صمیمیت-زوجین فرهنگی

 

  1-1 مقدمه

 

انسان موجودی است پیچیده با ابعاد گوناگون عاطفی ،شناختی ،جسمانی ،اجتماعی و روانی که این ابعاد گوناگون احتیاجات بسیار متنوع و متغیری را ایجاد می کند و انسانها همه روزه اکثر وقت خود را صرف برطرف کردن این احتیاجات متنوع می کنند.عدم ارضای هریک از این ابعاد باعث به هم خوردن تعادل طبیعی زندگی می شود. برای بازگشت به این حالت تعادل طبیعی زندگی و سازگاری مجدد وجود و یادگیری برخی مهارتهای اساسی لازم و ضروری است البته نباید فراموش کرد این تعادل به آسانی بدست نمی آید و انسان گاهی مجبور است نحوه فعالیت هایش را تغییر داده و راه های تازه ای برای سازگاری با محیط کشف کند تا بتواند به زندگی خویش ادامه دهد. علاوه بر زندگی فردی ،زندگی زوجین نیز کاملا متاثر از این موضوع می باشد.

 

در جوامع کنونی همه روزه مسائل گوناگون متعددی روح و روان آدمی را در سیطره خود قرار داده است و تاثیر آنها زندگی زناشویی را تهدیدی می کند. در زندگی زناشویی نیز کیفیت و صمیمیت از اهمیت زیادی برخوردار است در حقیقت مفهوم زندگی بدون این دو مقوله بی معناست. از این رو تمام تلاشهایی که برای افزایش کیفیت و صمیمیت زندگی زوجین انجام می شود بسیار ارزشمند است. در سالهای اخیر کاربرد روش های شناختی رفتاری در درمان گروهی از اختلالات مفید و موثر بوده است.

 

ویژگی های درمان شناختی رفتاری نظیر ارتباط کاری،تمرین گروهی ،فعال بودن ،هدف دار بودن ، متمرکز بودن بر مشکل و. برای درمان مراجعان بسیار متناسب است(نینان،درایدن[1]،1387).

 

به نظر می رسد برخی مهارتهای لازم و ضروری از جمله شادکامی در نوع کیفیت و صمیمت زندگی زوجین و در نتیجه سازگاری بهتر آنان با زندگی موثر می باشد.

 

کیفیت زندگی مفهوم وسیعی است که همه ابعاد زندگی را در بر می گیرد. این اصطلاح در زمینه های گوناگون سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هم استفاده می شود.کیفیت زندگی از نظر لغوی به معنی چگونگی زندگی کردن است . با وجود این مفهوم آن برای هرکس منحصر به فرد و با دیگران متفاوت می باشد. اغلب روان شناسان معتقدند کیفیت زندگی یک مفهوم چند بعدی و در برگیرنده حقایق مثبت و منفی زندگی است. از طرفی عده ای آن را یک مفهوم فردی قلمداد می نمایند، به این معنا که حتماَ باید توسط خود شخص، بر اساس نظر او و نه فرد جایگزین تعیین گردد. سازمان جهانی بهداشت تعریف جامعی از کیفیت زندگی ارائه داده است: درک فرد از