انجام هر چه‌بهتر و دقیقتر و سریعتر این روش نقش بسزایی داشته باشد و چالشها و دشواریها این روش را از بین برده و در بقای آن نیز مؤثر واقع شود. علیرغم مزیتها و توانمندیهای فناوری اطلاعات و ارتباطات و گستره کاربرد آن در مسائل واقعی، این ابزار آنگونه که انتظار میرود در مطالعات مهندسی ارزش به کار گرفته نشده است، بررسی علل این امر، شناسایی زمینه های کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات و پتانسیلهای بهبود مهندسی ارزش از طریق آن موضوع این پژوهش میباشد. این پژوهش تلاش دارد امکان به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات را در فرآیند مهندسی ارزش بررسی کند و نحوه به‌کارگیری را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دهد. برای این منظور ابتدا پس از مطالعههای پیرامون مهندسی ارزش و فناوری اطلاعات و ارتباطات و آشنایی با ضرورتها، ویژگیها و چالشهای آن دو، با انجام مطالعات میدانی، امکان کاربرد و میزان تأثیرگذاری فناوری اطلاعات و ارتباطات را در فرآیند مهندسی ارزش مورد ارزیابی قرار داده است. سپس به معرفی و شناسایی ابزارآلات مؤثر جهت استفاده در مهندسی ارزش پرداخته میشود. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده به انجام فرآیند مهندسی ارزش با موضوع مزرعه دانش با بهره گرفتن از ابزارآلات فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت میزان تأثیرگذاری فناوری اطلاعات را در فرآیند مهندسی ارزش مورد ارزیابی قرار داده است. در پایان پس از جمعبندی نتایج به‌دست‌آمده، امکان کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در فرآیند مهندسی ارزش مثبت ارزیابی کرده و این فرآیند موجب افزایش بهرهوری، کاهش خطا انسانی، ایجاد بانک اطلاعاتی، افزایش تعاملات بین اعضا در مهندسی ارزش میشود.
کلیدواژه: روششناسی ارزش، فناوری اطلاعات و ارتباطات، عملکرد، کاهش هزینه، امکانسنجی.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فهرست جدول‌ها 14
فهرست شکل‌‌ها 16
فصل 1- مقدمه. 18
1-1- تعریف مهندسی ارزش 18
1-2- پیشینه مهندسی ارزش 18
1-2-1- تیمکاری مهندسی ارزش 19
1-2-2- روشکار مهندسی ارزش 19
1-3- گامهای مهندسی ارزش 20
1-3-1- فاز اطلاعات 21
1-3-2- فاز تحلیل کارکرد. 21
1-3-3- فاز خلاقیت 21
1-3-4- فاز ارزیابی 21
1-3-5- فاز توسعه 22
1-3-6- فاز ارائه 22
1-4- فناوری اطلاعات و ارتباطات. 22
1-5- بیان مسئله. 24
1-6- اهداف (کلی و جزئی) تحقیق 25
1-7- سؤالات تحقیق 25
1-8- فرضیه های تحقیق 25
فصل 2- نحوه‌ی ارائه‌ی مطالب در گزارش علمی. 27
2-1- مقدمه 27
2-2- سابقه تحقیقات و مطالعات انجامگرفته. 27
فصل 3- روش تحقیق. 33
3-1- مقدمه 33
3-2- معرفی روش انجامگرفته و مسائل و مشکلات هر گام در مهندسی ارزش 33
3-2-1- فاز پیش مطالعه. 33
3-2-1-1- گردآوری اطلاعات مربوط به گرایشهای عوامل کلیدی پروژه 34
3-2-1-2- تکمیل مجموعه داده ها 34
3-2-1-3- تعیین معیارهای ارزیابی 34
3-2-1-4- تعیین محدوده مطالعات. 34
3-2-1-5- تهیه مدل دادها 34
3-2-1-6- تعیین ترکیب گروه مطالعات. 35
3-2-1-7- مسائل و مشکلات فاز مطالعات مقدماتی در مهندسی ارزش 35
3-3- گام کارگاه اصلی 35
3-3-1- فاز اطلاعات 35
3-3-1-1- مسائل و مشکلات شناسایی‌شده در فاز اطلاعات. 36
3-3-2- فاز تحلیل کارکرد. 37
3-3-2-1- کارکردهای پایه 38
3-3-2-2- کارکردهای ثانویه 38
3-3-2-3- مسائل و مشکلات در فاز تحلیل کارکرد. 38
3-3-3- فاز خلاقیت 39
3-3-3-1- مسائل و مشکلات در فاز خلاقیت. 39
3-3-4- فاز ارزیابی(قضاوت) 40
3-3-5- فاز توسعه 40
3-3-6- فاز ارائه 41
3-3-6-1- مسائل و مشکلات فاز ارزیابی و توسعه و ارائه. 42
3-4- پیشنهادات برای حل مسائل 42
3-5- شناسایی راهکار بهبود برای برگزاری کارگاه مهندسی ارزش 44
3-5-1- ویژگیهای سایت اینترنتی طراحی‌شده 44
3-5-2- برنامه اسکایپ 45
3-5-3- استفاده از برنامه وایبر. 46
3-5-4- برنامه ویزیو 47
3-5-5- برنامه میکوگو. 48
3-5-6- برنامه اکسل 48
3-5-7- برنامه کامتاسیا 49
3-6- چگونگی انجام کار با ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در گامهای مهندسی ارزش 49
3-6-1- صفحه اصلی سایت. 49
3-6-2- قسمت مدیریت. 50
3-6-3- قسمت پروژه 51
3-6-3-1- قسمت تالار گفتگو 52
3-6-3-2- قسمت اطلاعات تخصصی 52
3-6-3-3- بخش اطلاعات پروژه 52
3-6-3-4- تصاویر 53
3-6-3-5- بخش اعضای تیم مهندسی ارزش 53
3-6-3-6- تاریخ‌های مهم 53
3-6-3-7- مبانی مطالعه 54
3-6-3-8- فاز پیش مطالعه 55
3-6-3-9- فاز اطلاعات 56
3-6-3-10- تحلیل کارکرد 57
3-6-3-11- فاز خلاقیت 57
3-6-3-12- فاز ارزیابی 57
3-6-3-13- فاز توسعه 58
3-6-3-14- فاز ارائه 58
3-6-3-15- فاز پس مطالعه)مطالعه تکمیلی) 58
فصل 4- مطالعه موردی. 59
4-1- مقدمه 59
4-2- مطالعه موردی مزرعه دانش 59
4-2-1- گام پیش مطالعه. 60
4-2-1-1- تعیین اعضای تیم مهندسی ارزش 60
4-2-2- فاز اطلاعات مزرعه دانش 61
4-2-2-1- اطلاعات مزرعه دانش 61
4-2-2-2- معرفی شهرستان محلات. 62
4-2-2-3- ویژگیهای شهرستان محلات. 64
4-2-2-4- معرفی محل مزرعه دانش 65
4-2-2-5- موقعیت زمین و شیب زمین 65
4-2-2-6- خط آسمان 66
4-2-2-7- دید از مکان 67
4-2-2-8- فضاهای موجود 68
4-2-2-9- باد غالب 68
4-2-2-10- جهت گیری ساختمان 69
4-2-3- گام مطالعه اصلی(کارگاه مهندسی ارزش مزرعه دانش) 70
4-2-3-1- فاز اطلاعات پروژه (مبانی مطالعه) 70
4-2-3-2- فاز تحلیل کارکرد 74
4-2-3-3- تعیین کارکردهای مزرعهدانش 75
4-2-3-4- تعیین کارکردهای اجزا 75
4-2-3-5- ترسیم نمودار سیستم تحلیل کارکرد. 77
4-2-3-6- انتخاب کارکردهای محوری 78
4-2-4- فاز خلاقیت 79
4-2-5- فاز ارزیابی 83
4-2-6- فاز توسعه 84
4-2-7- معرفی گزینهها منتخب. 85
4-2-7-1- گزینه باغ شهر 85
4-2-7-2- شرح ایده باغ شهر 86
4-2-7-3- تخمین هزینه 87
4-2-7-4- گزینه گیاهان زینتی و دارویی 88
4-2-7-5- شرح ایده 88
4-2-7-6- تخمین هزینه 89
4-2-7-7- گزینه مزرعه پایدار 90
4-2-7-8- شرح ایده 91
4-2-7-9- هزینهها 92
4-2-7-10- گزینه مزرعه توریستی 92
4-2-7-11- شرح ایده 93
4-2-7-12- محاسبه شاخص ارزش 95
4-3- فاز ارائه 95
فصل 5- نتیجه‌گیری و پیشنهادها 96
5-1- مقدمه 96
5-2- نتایج به‌دست‌آمده از اجرای مهندسی ارزش به‌صورت مجازی 96
5-2-1- فرضیات پروژه 98
5-3- یافته های تحقیق 99
فصل 6- پیوست 100
6-1- محاسبه شاخص ارزش 100
6-1-1- فرآیند محاسبه شاخص ارزش در طرح‌های توسعه و عمران 100
6-1-2- مرحله اول: تعیین معیارهای اصلی و زیرمعیارهای آنان 100
6-1-3- مرحله دوم: محاسبه وزن معیارهای اصلی 100
6-1-4- مرحله سوم: محاسبه وزن زیرمعیارها 100
6-1-5- مرحله چهارم: محاسبه امتیاز یا نمره هر یک از گزینهها یا طرح‌های پیشنهادی نسبت به زیرمعیارها 101
6-1-6- محاسبه و مقایسه ارزش هر گزینه یا طرح 101
6-2- مبانی اصلی روش فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی 104
6-2-1- مراحل ارزیابی به روش فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی 105
6-2-1-1- گردآوری اطلاعات 105
6-2-1-2- تدوین سلسله‌مراتب مسئله موردبررسی 105
6-2-1-3- تشکیل ماتریس‌های مقایسه زوجی برای معیارها 106
6-2-1-4- تشکیل ماتریس‌های مقایسه گزینهها بر مبنای معیارها و زیرمعیارها 107
6-2-1-5- تعیین وزن معیارها و اولویت‌بندی گزینهها 107
6-2-1-6- محاسبه وزنهای محلی 108
6-2-1-7- محاسبه وزن کلی 108
6-2-1-8- محاسبه نرخ ناسازگاری 108
6-2-1-9- تعریف ماتریس سازگار 108
6-2-1-10- الگوریتم محاسبه نرخ ناسازگاری یک ماتریس 108
6-2-1-11- محاسبه ناسازگاری یک سیستم سلسله‌مراتبی 110
6-2-1-12- علل بروز ناسازگاری 110
6-2-1-13- نظرسنجی گروهی در فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی 111
6-2-2- روش دستی ارزیابی به روشAHP 112
6-2-2-1- تدوین معیارها و تعیین درصد اهمیت آن‌ها 112
6-2-2-2- محاسبه وزن معیارها 113
6-2-2-3- محاسبه امتیاز گزینهها و رتبه‌بندی آن‌ها 114
6-2-2-4- امتیاز نهایی گزینهها 116
فهرست مراجع 118
فصل 1- مقدمه
1-1- تعریف مهندسی ارزش
جامعه مهندسی ارزش آمریکا مهندسی ارزش را به‌عنوان کاربرد سیستماتیک روشهای شناخته‌شده که عملکرد یک محصول یا خدمات را مشخص نموده، ارزشی پولی برای آن عملکرد تعیین و قابلیت اطمینان از عملکرد را با کمترین هزینه فراهم می کند، معرفی می کند.
1-2- پیشینه مهندسی ارزش
مهندسی ارزش توسط لارنس مایلز[1] عضو شورای مهندسی برق توسعهیافته است. پس از جنگ جهانی دوم، بسیاری از مواد مورداستفاده توسط صنعت دچار کمبود بوده و بهدشواری تهیه میشود. شرکتهایی نظیر جنرال الکتریک[2] مجبور به جستجوی مواد جایگزین شدند. در بسیاری از موارد مواد جایگزین بهخوبی کار میکردند. این یافتهها منجر شد که روسای جنرال الکتریک به این نتیجه برسند که در برخی از موارد، میتوانند بهرهوری را با تعویض مواد بهبود دهند. از آقای مایلز خواسته شد تا بر روی روشهایی کار کند که امکان این تعویض را فراهم مینمود. در سال 1946 او یک فرآیند سیستماتیک، مرحلهای، گامبهگام برای یافتن مواد جایگزین، محصولات، اجزا و خدمات ارائه نمود. این فرآیند بعدها تحلیل ارزش نامیده شد. جنرال الکتریک موفقیت بزرگی را با استفاده ازاین‌رویش به دست آورد. این موفقیت، منجر به توسعه بیش‌ازپیش مهندسی ارزش[3] در صنایع خصوصی گردید. دولت در استفاده از مزایای تحلیل ارزش بسیار سریع بود. در سال 1954، شرکت کشتیسازی نظامی آمریکا اولین آژانس فدرال برای استفاده ازاین‌رویش بود. قبل از سال 1961 مهندسی ارزش به‌صورت رسمی در وزارت دفاع مورداستفاده بود. سایر سازمانهای فدرال، نظیر وزارت داخلی، خدمات پستی، ناسا[4] و سایر ارگانها نیز از این سیستم پیروی نمودند. اگرچه این روش در ابتدا در تولید محصولات مورداستفاده قرار گرفت، اما افراد دریافتند که این روش می تواند در فرآیند طراحی و خدمات نیز مؤثر باشد. وزارت دفاع اولین مرکزی بود که برنامهای رسمی برای استفاده از مهندسی ارزش در طراحی و ساخت پروژههای خود اجرا نمود. قبل از سال 1956 سه سرویس ایجادشده و از مهندسان ارزش تمام‌وقت استفاده نمودند. در ابتدا این روش تحلیل ارزش نامیده میشد. بعدها نامهای دیگری مانند مدیریت ارزش، ارتقا ارزش، کنترل ارزش و خرید ارزش مورداستفاده قرار گرفت. نیروی دریایی آمریکا این نام را به مهندسی ارزش تغییر داد تا بر روی بعد مهندسی آن تأکید داشته باشد. این نام، مهندسی ارزش، به‌صورت گسترده مورداستفاده قرار میگیرد. باوجود تغییرات صورت گرفته در نام، هدف مهندسی ارزش یکسان باقی‌مانده است و آن تأمین ابزاری برای کنترل هزینه کل در هر جا در حین تولید محصول یا خدمات بدون تحت تأثیر قرار دادن کیفیت یا قابلیت اطمینان محصول یا خدمات میباشد. حقیقت این است که هزینهها به‌طورکلی در محصولات و فرآیندها غیرقابل‌اجتناب میباشند. مایلز این‌گونه نتیجه گرفت که هزینه های غیرضروری ممکن است به دلیل عادات و عقاید، فقدان زمان کافی برای طراحی، نبود اطلاعات، نبود ایدهها، غرور، شرایط موقت، نبود تجربه، عدم موفقیت در استفاده از متخصصان، نبود ارتباطات، معانی متعدد، تمایل به ثبات و یا ترس از دست دادن کارکنان باشند. موضوع یافتن برنامه کاهش هزینه مؤثر بود تا در کشف هزینه های غیرضروری مفید باشد. مهندسی ارزش دارای یک ویژگی دیگر نیز میباشد، که آن را از سایر روشهای کاهش هزینه متمایز می کند. این ویژگی تحلیل کارکرد[5] میباشد. مهندسی ارزش کارکرد را عنوان وسیله شناخت همهچیز درباره محصول تحلیل می کند.
