چکیده
الرَّحْمنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الإْ انسانَ عَلَّمَهُ البیان ،
خدای رحمان قرآن را آموزش داد انسان را آفرید و به او بیان آموخت.آفریدگار جهان به مشیت حکیمانهی خود انسان را موجودی آفرید که میا ندیشد و سخن میگوید. نیروی تفکر و تکلم، دو فیض بزرگ خداوند است که به آدمیان بخشید و لوازم آن دو را به طور طبیعی در وجود آنان به ودیعه نهاد. در پرتو این دو نعمت گرانقدر، خداوند، بشر را بر دیگر موجودات برتری داد و به وی امتیاز بخشید.همان نعمت بیان است که قرآن از آن یاد کرده است بشر سخن آفرین، با آفرینش کلام می تواند افکار و اندیشههای درونی خود را بیرون بریزد و دیگران را، از مقصود خود آگا ه سازد. می تواند منویات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و اعتقادی خویش را که کسی از آنها آگاه نیست به زبان یا قلم یا تصویر یا به گونهای دیگر در اختیار دیگران قرار دهد. این انسان بدون آزادی عقیده و بیان یک مفهوم ناقص است، یک مفهوم مفلوج است.این تحقیق در پی حصول به هدف که آشنایی و بررسی معیارهای تحدید آزادی بیان درفقه امامیه و نظام حقوقی ایران در پنج فصل تنظیم گردیده، فصل اول: کلیات که شامل مقدمه، مسأله، ضرورت تحقیق، هدف تحقیق، سؤالات، تاریخچه، که به صورت کتابخانه ای توصیفی است پرداخته، فصل دوم: آزادی معانی لغوی، اصطلاحی، ضرورت بحث، مفاهیم و تعاریف مختلف، مصادیق، ماهیت آن در فقه امامیه و نظام حقوقی ایران و غرب، معیارهای تحدید در فقه امامیه و نظام حقوقی ایران، مقایسه و نتیجه گیری.
درفصل سوم: آزادی بیان معنای لغوی و اصطلاحی، مفهوم، ضرورت بحث در فقه امامیه و نظام حقوقی، مصادیق، ماهیت در نظام حقوقی و فقه امامیه، مقایسه آن در فقه امامیه و غرب.
در فصل چهارم: تحدید معنای لغوی و اصطلاحی، ماهیت آن در فقه امامیه، غرب، نظام حقوقی، مصادیق، مبانی ، مقایسه و نتیجه گیری .
درفصل پنجم:تحدیدآزادی بیان درقوانین موضوعه،اصول قانون اساسی،محدودیت های حق آزادی بیان،
مواردامکان اضرارآزادی بیان به جامعه ، قوانین ومجازات اسلامی درمواردآزادی بیان،مطبوعات،عقیده وفکر،نظرات موافقین و مخالفین، و درآخرنتیجه گیری کل راتبیین می کند.
کلید واژه
تحدید – آزادی – آزادی بیان – فقه امامیه – نظام حقوقی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول- کلیات
مقدمه. 2
بیان مسأله 4
اهداف تحقیق. 3
ضرورت تحقیق. 5
سؤالات. 6
تاریخچه. 7
مقدمه8
فصل دوم آزادی.9
2- 1-مفهوم معانی لغوی آزادی 10
2-2-مفهوم آزادی در اصطلاح 10
2-3 – ضرورت بحث آزادی.10
2-4- مفهوم آزادی ازدیدگاه اندیشمندان. 13
2-5- مصادیق آزادی16
2-5-1- آزادی فردی.16
2-5-1-1- برخی از موجبات سلب این آزادی. 17
2- 5-1-1-1- ترس ازمرگ17
2-5-1-1-2- مسؤلیت فوق توان.17
2-5-1-1-3- علاقه وافربه زندگی دنیا 18
2-5-1-1-4-حرص وطمع18
2-5-1-1-5- احتیاج.19
2-5-2- آزادی عقیده وفکر.20
2-5-3- آزادی سیاسی23
2-5-4- آزادی بیان24
2-6- ماهیت آزادی ازدیدگاه فقه امامیه ونظام اسلامی. 25
2-7- ماهیت آزادی در نظام حقوقی ایران 26
2-8- حقوق وآزادی هادرقانون اساسی ایران 31
2-9- ماهیت آزادی از دیدگاه غرب . 39
2-10-معیارهای تحدید آزادی درفقه امامیه و نظام اسلامی. 40
2-11- معیارهای تحدید آزادی در نظام حقوقی ایران 41
2-12- مقایسه و نتیجه گیری. 42
مقدمه47
فصل سوم آزادی بیان48
3-1-مفهوم لغوی بیان 49
3-2- مفهوم اصطلاحی بیان.49
3-3 -ضرورت بحث آزادی بیان در فقه امامیه 50
3-4- ضرورت بحث آزادی بیان در نظام حقوقی ایران 51
3-5- مصادیق آزادی بیان 53
3-6-ماهیت آزادی بیان در نظام حقوقی ایران . 68
3-7- ماهیت آزادی بیان از دیدگاه فقه امامیه69
3-8- مقایسه و نتیجه گیری آزادی بیان در اسلام و غرب 73
مقدمه80
فصل چهارم تحدیدآزادی بیان 81
4-1- مفهوم لغوی تحدید 82
4-2- مفهوم اصطلاحی تحدید 82
4- 3- ماهیت تحدید آزادی بیان در فقه امامیه و اسلام . 82
4-4- ماهیت تحدید آزادی بیان در غرب. 95
4-5- تحدیدآزادی بیان درقوانین دول غربی101
4-6- محدودیت آزادی بیان در نظام حقوقی ایران102
4-7- اهم قلمرومحدودیت های آزادی بیان در فقه امامیه و اسلام104
4-8- مبانی تحدید آزادی بیان112
4-9- مقایسه و نتیجهگیری. 117
فصل پنجم تحدیدآزادی بیان درقوانین موضوعه123
5-1- معیاریاملاک تعیین تحدیدآزادی بیان ازدیدگاه اسلام.124
5-2- برخی ازاصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران127
5-3- محدودیت های حق آزادی بیان136
5-4- مواردامکان اضرارآزادی بیان به جامعه137
5-5- موادقانون اساسی درخصوص مطبوعات138
5-6- قوانین ومجازات اسلامی درخصوص آزادی بیان.143
5-7- قوانین ومجازات اسلامی درموردمطبوعات.143
5-8- قوانین ومجازات اسلامی درموردعقیده وفکر144
5-9- نظرات موافقین ومخالفین 145
نتیجه گیری. 148
فهرست منابع.149
مقدمه
مهمترین مباحثی که در اسلام وجود داشته و دارد، مبحث اصل آزادی بیان است، که نقش مهم و اساسی در نظام فردی و اجتماعی دارد و این بحث آزادی ، از دیدگاه فقه امامیه و حقوق بشر را مورد تحلیل و بررسی قرار میدهیم، تا جایگاه ویژه ی آن در احکام فقهی و حقوقی واضح و روشن گردد. در اکثر موارد استعمال آزادی بیان به نبود قانون حکومتی که محدویت بیانی را واضح و روشن می کند، اشاره شده است.بیان در مفهوم عام مشتمل بر بیان های زبانی و غیر زبانی است.
مثل بیان تصویری، اشارهای، نوشتاری و غیر نوشتاری فلاسفه در تعریف (بیان) دقت می کنند تا گفتاری مثل (سوگند دروغ در دادگاه) را که زبانی است از حیطهی بحث خارج کنند.موارد حدود آزادی بیان، پذیرش و قبول مفهوم آزادی بیان در جوامع امروزی وسیع و گسترده بوده چنانچه در اعلامیههای حقو ق بشر و قوانین اساسی گنجانده شده است.
قانون کامل و جامع قانونی است که از جانب خداوند تبارک و تعالی نازل شده است که به نفع تمام بندگان است اما ایالات متحده ی آمریکا که خود را مدافع حقوق بشر میداند، قانون در این کشور جامع و کلی نیست بلکه یک جانبه بوده و فقط به نفع گروه خاصی است.
اهداف تحقیق
الف :هدف اصلی
تبیین حدودومرزهای این واژه مقدس ازمنظر فقهای شیعه با استناد به مبانی محکم ازجمله آیات وروایات مستند
ونظام حقوقی ایران است که قطعا پذیرش عقلی وتأمین منفعت زندگی مادی ومعنوی انسان رابه دنبال دارد.
ب: اهداف فرعی
آیاواقعا در اسلام آزادی بیان وجود دارد؟
آیا دروغ ،غیبت،کلام فتنه انگیز ،کلام منحرف کننده وتحقیرآمیز واز محدودیت های بیان است ؟
بیان مسأله
آزادی بیان علیرغم گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی ایران وتحقق ابعاد وسیعی از آن در سطوح
مختلف جامعه به نظر می رسد این واژه ازجهاتی دچار ابهام بوده و موجب برداشت های متضادونادرست و
کاربردهای مخالف با فلسفه و ضرورت آن می شود.
– محدودیتهای آزادی بیان برطبق کدام مصلحتها و معیارها میباشد؟
– در زمینه سیاسی: تا جایی که به منا فع ملی و تمامیت ارضی خدشهای وارد نشود.
– در زمینه ا قتصادی: تا جایی که به خطوط اصلی، اصول و مبانی دین خدشه وارد نشود.
– در زمینه اجتماعی: در خصوص آسیب شناسی تا جایی که به آزادی دیگران لطمه وصدمهای وارد نشود.
– در زمینه علمی و تخصصی: انرژی هسته ای، ارتباطات، سیاست تا جایی که هیچ مانعی برای پیشرفت و اختراعات علمی و جود نداشته باشد.
ضرورت تحقیق
با توجه به نیاز جامعه و به روز بودن آن، آشنایی با موضوع آزادی بیان، جایگاه آن ازدیدگاه اسلام چیست و اینکه انسان کلام خود را چگونه، به چه نحو، با چه شرایطی
