فصل پنجم
جمع بندی، نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱-مقدمه
در پایان هر فعالیت تحقیقی محقق پس از انجام مشاهدات و سنجش و تحلیل مسائل پیشنهاداتی را برای بهبود وضع موجود و حل مسائل ارائه می دهد. بنابراین یکی از قسمت‌های مهم تحقیق که در واقع می‌تواند راهی برای تبدیل نظریات به عمل برای موفقیت در آینده باشد نتیجه‌گیری‌های صحیح و پیشنهادات مربوط و مناسب است. نتیجه‌گیری‌هایی که بر اساس تحلیل‌های صحیح ارائه شده باشد می‌تواند مشکلات موجود که تحقیق به آن منظور طراحی شده است را برطرف کند.در این فصل، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده‌ها خلاصه می‌شود و با تحلیل آنها سعی می‌شود تا به سؤالاتی که در فصل اول مطرح شده بود پاسخ داده شود. در بخش اول این فصل خلاصه نتایج حاصل از اجرای طرح تحقیق و پاسخ هر یک از سؤالات تحقیق ارائه شده است. در بخش بعدی با بهره گرفتن از اطلاعات به دست آمده، پیشنهاداتی برای بهبود وضعیت گردشگری با دوچرخه در شهر اصفهان و در نهایت پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده ارائه شده است.

صنعت گردشگری با ماهیت چند بعدی علاوه بر تامین نیاز گردشگران باعث تغییرات عمدهای در سیستم جامعه میزبان می گردد (فریدل و چوینگ^[۱۱۴]، ۲۰۰۸). از این رو دولتمردان در تلاشند تا با مهیا سازی و ارزشمند نمودن جاذبه های گردشگری در مناطق دارای پتانسیل کانون هایی را جهت ارائه خدمات گردشگری ایجاد کنند.گردشگری با دوچرخه با ارائه جذابیت و خدمات در استفاده از فضاهای شهری و ویژگیهای محیطی از یک طرف و اثر در بهبود و ارتقای شاخص های اقتصادی اجتماعی فرهنگی و زیست محیطی منطقه میزبان از طرف دیگر مورد توجه واقع شده اند. ویژگی های گردشگری با دوچرخه باعث جذب گردشگران به صورت انبوه می شود. از این رو توجه به رشد و پایداری آنها در تداوم جذب گردشگران و ارائه خدمت در اولویت است.
مسولان و مدیران شهری و برنامه ریزان باید تلاش کنند تا با بهره گرفتن از دیدگاه های مناسب و شناسایی مزیت ها و محدودیت ها موجبات تبدیل شهر اصفهان به یکی از کانون های گردشگری با دوچرخه را در پاسخگویی به خواسته های گردشگران از یک سو و حرکت جهت اصلاح مناطق میزبان از سوی دیگر فراهم سازند. گردشگری با دوچرخه با ایجاد اشتغال و در آمد به پویایی اقتصاد منطقه میزبان کمک می کند. به عبارت دیگر با برنامه ریزی مناسب و منطبق با شرایط موجود می توان از این راهبرد جهت ثبات اقتصادی و اجتماعی منطقه میزبان بهره برداری نمود (دویر و دیگران^[۱۱۵]،۲۰۱۰).
بنابراین با توجه به توضیحات مذکور، این فصل شامل موارد زیر است:
مروری بر یافته های جمعیت شناختی.
بررسی نتایج سؤالات و بحث درباره آنها.
ارائه پیشنهادات و راه کارهای عملی.
البته لازم به ذکر است که استفاده از نتایج این تحقیق منوط به توجه به محدودیت­های پژوهش می­باشد و علاوه بر این باید گفته شود که اگر چه آمار توصیفی و استنباطی به کار گرفته شده در این تحقیق بر اساس اصول علمی می­باشد، اما کاربرد این نتایج مستلزم تحقیقات تکمیلی می­باشد.
۵-۲-نتایج بررسی­های جمعیت شناختی
در این تحقیق ۱۸۵ نفر از شهروندان و گردشگرانی که به صورت پیاده یا سوار بر دوچرخه در فاصله زمانی آبان و دی ماه۹۱ در شهرهای اصفهان و آمستردام در مناطق گردشگری و مسیرهای دوچرخه سواری حضور داشتند به عنوان نمونه آماری در دسترس، مورد پرسش قرار گرفتند. آمار توصیفی نمونه مورد نظر از منظر جمعیت شناختی به صورت زیر می­باشد:
از نظر جنسیت، ۶۰ درصد از پاسخگویان در شهر اصفهان مرد و ۴۰درصد زن بوده ­اند که درصد بیشتر مردان نسبت به زن­ها را در نمونه انتخابی نشان می­دهد ولی به لحاظ جنسیتی در میان پاسخ دهندگان آمستردامی ۳۴ درصد مرد و۶۶ درصد زن می باشند.این تفاوت نشان دهنده محدودیت ها و عدم اقبال عمومی زنان در اصفهان از دوچرخه است در صورتی که استقبال و استفاده از دوچرخه درمیان زنان هلندی بسیار بالاتر است.
از نظر سن در میان پاسخ دهندگان اصفهانی بیشترین جمعیت به گروه سنی ۲۵تا ۳۵ سال و کمترین جمعیت مربوط به گروه های سنی بالای ۴۵ سال بوده است.در مقابل از نظر سنی در میان پاسخ دهندگان هلندی بیشترین جمعیت به گروه سنی ۳۰ تا ۴۰ سال و کمترین میزان جمعیت مربوط به گروه بیش از ۷۰ سال می باشد.به وضوح می توان با مقایسه آمار به دست آمده به این نتیجه رسید که دوچرخه سواری در شهر اصفهان بیشتر در میان جوانان رایج است و افراد دارای سن بالای ۴۵ سال به ندرت از دوچرخه استفاده و استقبال می کنند در صورتی که در شهر آمستردام افراد تقریبأ به صورت یکسان در گروه های مختلف سنی از دوچرخه استفاده می کنند و افراد میان سال و پیر هم عادت دوچرخه سواری خود را کنار نگذاشته اند.
از نظر سطح تحصیلات، در میان پاسخ دهندگان اصفهانی بیشترین جمعیت مربوط به گروه تحصیلی لیسانس و کمترین مربوط به گروه تحصیلی دکترا می­باشد.در مقابل از نظر سطح تحصیلات در میان پاسخ دهندگان آمستردامی بیشترین جمعیت به صورت مشابه بیشترین جمعیت مربوط به گروه تحصیلی لیسانس و کمترین مربوط به گروه دارندگان دیپلم است که نشان دهنده بالاتر بودن سطح عمومی تحصیلات دوچرخه سواران در کشور هلند دارد .
۵-۳-نتایج آزمون­های تحقیق وتحلیل آن­ها
نتیجه سؤال ۱:
سوال ۱ : آیا پتانسیل های موجود در زمینه گردشگری با دوچرخه درشهر اصفهان با توجه به خصوصیات جغرافیایی-اقلیمی، اقتصادی، فرهنگی– قانونی و امکانات زیر ساختی موجود در قیاس با شهر آمستردام در کشورهلند در وضعیت مطلوب و قابل بهره برداری است ؟
با توجه به نتایج حاصل از سنجش توسط پرسشنامه های توزیع شده در اصفهان و هلند با توجه به سطح معنا داری آزمون های رابطه متغییر های مربوط به پتانسیل های موجود گردشگری با دوچرخه در کل می توان با قاطعیت اظهار کرد علی رغم بسیاری از موانع و چالش های جغرافیایی،اقلیمی و فرهنگی موجود در هر دو شهر با آنکه بعضی چالش ها همچون متغییر اقلیمی و آب و هوایی به راحتی توسط انسان ها قابل تغییر نیستند ولی با در نظر گرفتن سطح بازخورد بالای حاصل از پاسخ های پرسش نامه ها شهر اصفهان پتانسیل اولیه بسیار مناسبی برای تبدیل شدن شهر اصفهان به یک مقصد جهانگردی در زمینه گردشگری با دوچرخه وجود دارد و این پتانسیل ها جای رشد بالایی را می طلبند.شهر اصفهان دارای تشابهات کلیدی فراوانی با شهر امستردام است و این میزان بالای قیاس پذیری می تواند زمینه توسعه این نوع گردشگری را در شهر اصفهان ایجاد کند. البته لازم به ذکر است چالش های فرهنگی در مقایسه شهرهای اصفهان و آمستردام دارای بالاترین میزان تفاوت هستند که خود نشان دهنده فقر فرهنگی در زمینه فرهنگ عمومی ترافیک و استفاده صحیح از وسایل نقلیه موتوری عمومی و شخصی است.به لحاظ اقلیمی شهر اصفهان با توجه به متوسط دمایی بالاتر و زمستان و یخبندان و بارندگی کمتر نسبت به آمستردام دارای موقعیت بهتری است.
در زمینه زیر ساخت های مورد نیاز برای استفاده از دوچرخه مقایسه پاسخ ها و میزان امکانات موجود همچون کمیت و کیفیت دوچرخه های موجود،کمیت وکیفیت های مسیر های دوچرخه سواری،کمیت و کیفیت خدمات سیستم های کرایه دوچرخه و پراکندگی نامناسب،عدم وجود پارکینگ های مناسب و مسایل اقتصادی مرتبط به توان خرید و سرمایه گذاری شهروندان در شهر اصفهان سطح بسیار پایینی را در قیاس با امکانات و وسایل موجود در شهر آمستردام نشان می دهد که نیاز به انجام سرمایه گذاری در این بخش چه در سطح عمومی و دولتی و سطح مردمی را نشان می دهد.
نتیجه سؤال ۲ :
سوال ۲ : چالشهای اقلیمی و محیطی گردشگری با دوچرخه در شهر اصفهان در قیاس با شهر آمستردام چیست و چه تأثیراتی بر استفاده از دوچرخه در سفر دارند ؟
-آلودگی هوای کلان شهر اصفهان یکی از موانع اصلی استفاده از دوچرخه در فصول سرد سال به علت پدیده وارونگی هواست. اما چنین پدیده ای در شهر آمستردام وجود ندارد.
- شهر اصفهان به دلیل مکانیابی نامناسب مراکز صنعتی،دارای آلودگی بیش از حد هواست.بنابر اعلام سازمان حفاظت محیط زیست ،اصفهان دومین شهر آلوده ایران بعد از تهران است.وضعیت اقلیمی آن نیز به گونه ای است که براساس اعلام سازمان هواشناسی ،هوا در طول ۲۰۰ روز از سال حالت ایستایی دارد.
-وجود تعداد منابع آلاینده کننده بیشتر و مراکز صنعتی که به علت مکان یابی اشتباه دود و آلودگی حاصل از آنها وارد فضای شهر اصفهان می گردد یک چالش بزرگ در شهر اصفهان است ولی در شهر آمستردام هیچ گونه آلودگی هوای این چنینی که باعث کاهش تمایل افراد به دوچرخه سواری شود وجود ندارد.
-بالا بودن میزان آلودگی های محیطی از قبیل آلودگی هوا و آلودگی صوتی ناشی از تردد تعداد خودروهای بسیار زیادتر از ظرفیت خیابانهای اصفهان به خصوص نواحی مرکزی و تاریخی و مسیرهای حاشیه زاینده رود که اغلب غیر استاندارد و آلاینده هستند چالشی جدی در استفاده از دوچرخه در اصفهان است.با توجه به آمار موجود تعداد سرانه مالکیت خودرو در کشور هلند از ایران بالاتر است ولی میزان استفاده از وسایل نقلیه پایین تر است.
-عدم تمایل مردم به استفاده از دوچرخه در فصل های گرم سال به دلایل موانع پوششی برای خانم ها و آقایان در ایران که باعث می گردد به علت تعرق زیاد و گرمای هوا افراد دچار گرمازدگی می شوند و در عمل از دوچرخه سواری در طول روز و ساعت های گرم روز اجتناب می کنند بالعکس در شهر هلند به علت متوسط دمای پایین تر دوچرخه سواری در طول تابستان از دیگر فصول بیشتر مورد استقبال واقع می شود.
-عدم تمایل استفاده افراد به استفاده از دوچرخه در هنگام بارندگی در اصفهان با وجود کمتر بودن میزان متوسط بارندگی و روزهای بارش کمتر در قیاس با کشور هلند که یک عادت رفتاری است.
-بارش باران های اسیدی در شهر اصفهان به علت بالا بودن آلاینده های موجود در هوا که تأثیر منفی شدیدی بر روی سطح پوست و موی افراد دارد که خود چالشی اقلیمی در استفاده از دوچرخه در شهر اصفهان است.
-عدم تمایل افراد به استفاده از دوچرخه در ساعات شب به دلایل امنیتی و عدم دید کافی ناشی از روشنایی ضعیف معابر و مسیر های دوچرخه سواری در اصفهان در حالی که استفاده از دوچرخه در ۲۴ ساعت شبانه روز در هلند امری بدیهیست.
-میزان بالای شدت تابش نور خورشید در فصل های گرم سال که هم باعث گرمای شدید و آفتاب سوختگی در افراد و حتی احتمال گرمازدگی در شهر اصفهان باعث بی میلی افراد به دوچرخه سواری می گردد اما در کشور هلند به علت میزان شدت پایین تر تابش خورشید این مشکل وجود ندارد.
-کم بودن فضاهای سبز درختی سایه انداز برای ایجاد مانع در مقابل تابش مستقیم نور خورشید و در زمان بارندگی نسبت به شهر آمستردام.
-عدم وزش باد که کمک بسیاری به خنک شدن بدن گردشگرانی که از دوچرخه احساس گرما می کنند در بسیاری از روز های فصل گرم در اصفهان می گردد و در فصل زمستان از یجاد آلودگی شدید در شهر هم به نحو زیادی می کاهد،این در حالیست که وزش باد در کشور هلند در بعضی مواقع بیشتر از حد مطلوب و یک چالش است.
-گستردگی بالای فضاهای شهری و فاصله نسبی زیاد شهرک های تازه ساخت اطراف شهر اصفهان به طوری که شهر اصفهان ۳ برابر شهر آمستردام با جمعیتی تقریبأ برابر گستردگی دارد.
-عدم تمایل افراد به استفاده از دوچرخه در روزهای سرد زمستان در اصفهان در حالی که میزان روزهای یخبندان و بسیار سرد در قیاس با شهر آمستردام بسیار کم و سرما و برودت هوا هم قابل قیاس نیست باعث تعجب است.
-علارغم واقع شدن کشور ایران و شهر اصفهان در عرض های جنوبی تر نسبت به شهر آمستردام در شمال کشور هلند که خود در عرض های شمالیست و موقعیت خاص اصفهان که در حد فاصل کویر و کوهستان واقع شده است آب و هوای ایده آل تری را در اصفهان برای دوچرخه نسبت به آمستردام به لحاظ نمودارهای ترموگرافیک هوا نشان می دهد.
نتایج حاصل از بررسی پاسخ های پرسشنامه های توزیع شده نشان می دهند که شهر آمستردام به لحاظ عدم تأثیرگذاری عوامل آب و هوایی و تأثیرات اقلیمی و محیطی علارغم متوسط دمایی پایین تر و تعداد روزهای بارانی و یخبندان بیشتر وضعیت مطلوب تری نسبت به شهر اصفهان دارد. با مقایسه مقدار میانگین های دو گروه (آمستردام ۸۷/۱۹، اصفهان ۶۸/۱۷) نتیجه می گیریم که میانگین تاثیرگذاری محیطی و فصلی بر دوچرخه سواری آمستردام بیشتر از اصفهان است. در زمینه متغییر های جغرافیایی و زیست محیطی نتایج بررسی های انجام شده در تحقیق در مجموع شیب خیابان ها و مسیر های قابل استفاده برای دوچرخه سواران و فضاهای سبز و مناطق حاشیه رودخانه زاینده رود دارای سطح مطلوبی به لحاظ کمی و کیفی هستند و حتی شهر اصفهان دارای یک مزیت نسبی مازاد هم می باشد و آن هم امکان استفاده از فضاهای کوهستانی حاشیه جنوبی شهر در پارک کوهستانی صفه و تله کابین موجود در آن است که این نوع از امکانات در کشور هلند و شهر آمستردام وجود ندارد.امکان برگزاری رشته های گردشگری با دوچرخه در کوهستان و طبیعت گردی کوهپایه و کوهستان با چشم انداز شهر اصفهان در شب و روز از جمله برتری های قابل ذکر در این زمینه است که در این زمینه به صورت خاص باعث برتری شهر اصفهان در قیاس با شهر آمستردام است.
نتیجه سؤال ۳ :
سوال ۳ : چالشهای فرهنگی گردشگری با دوچرخه و میزان پذیرش دوچرخه در اصفهان در مقایسه با آمستردام چیستند و چه تأثیراتی بر روی میزان استفاده از دوچرخه دارد؟
-نبود عادت دوچرخه سواری در میان اقشار جامعه ایرانی و به التبع شهروندان اصفهانی به دلایل متعدد اجتماعی در مقایسه با کشور هلند.
-موانع قانونی و اعمال سلیقه های خاص در ممانعت از استفاده بانوان که خود نیمی از جمعیت اجتماع را تشکیل می دهند که نه به صورت انفرادی و نه به صورت گروهی و خانوادگی هم از استفاده از این وسیله نقلیه پاک محرومند.این محدودیت ها در تضاد با متن صریح قانون اساسیت که برای دوچرخه سواری بانوان منع قانونی خاصی به شرط رعایت حجاب قائل نیست.
-جایگاه اجتماعی پایین استفاده کنندگان از دوچرخه و ترس از انگشت نما شدن به علت وجهه پایین دوچرخه در میان اقشار جامعه در ایران و شهر اصفهان به علت فقر فرهنگی و فقیر تلقی شدن افراد سوار بر دوچرخه در حالی که در کشور هلند همه افراد از همه گروه ها و طبقات از دوچرخه استفاده می کنند.
- رایج بودن شیوه های غیر موتوری حمل و نقل،بیشتر در میان گروه های خاموش و فرومایه جامعه نظیر بچه ها در ایران در حالی که در کشور هلند همه گروه های سنی از ۴ تا ۹۰ سالگی از انواع مناسب دوچرخه استفاده می کنند.
-نبود فرهنگ دوچرخه سواری و بی نظمی ترافیک موتوری و خطرات ناشی از آن برای دوچرخه سواران در سطح کشور و از جمله شهر اصفهان که در قیاس با شهر آمستردام به علت قانون پذیری و رعایت قوانین بی قید و شرط یک معضل مهم تلقی می گردد.

ب)اعتبار اسنادی غیرفعال (Operative L/C Non )
اعتباری است که تحقق آن موکول به احراز شرایطی شده است در آن صورت اعتبار، تعهدی تا انجام آن شرایط برای طرفین ایجاد نمی کند. افتتاح اعتبار اسنادی غیرفعال عمدتا به منظور آمادگی انجام معامله برای طرفین می باشد که در صورت احراز شرایط می توان آن را فعال نمود.

۳) اعتبار اسنادی از نظر زمان پرداخت
الف) اعتبار اسنادی نقدی یا دیداری ( At Sight L/C )
اعتباری است که پرداخت وجه معامله بلافاصله بعد از رویت اسناد و در صورت عدم مغایرت آن به فروشنده (ذینفع اعتبار) تحقق می یابد.
ب) اعتبار اسنادی با پرداخت تأخیری ( مدت دار ) ( Defered Payment L/C )
در این گونه اعتبارات، ذینفع اعتبار پس از ارائه اسناد به بانک تعیین شده در صورت عدم مغایرت، در موعد تعیین شده در آینده وجه معامله را دریافت خواهد نمود. مثلا اگر توافق شده باشد مبلغ اعتبار با پرداخت مدت دار ۱۲۰ روزه پرداخت شود در موعد تعیین شده بانک وجه اعتبار را به ذینفع اعتبار پرداخت می کند.
تذکر : در این نوع اعتبارات برای پرداخت مدت دار برات صادر نمی گردد تا ذینفع اعتبار این امکان را داشته باشد تا در صورت احتیاج با تنزیل برات وجه معامله را دریافت کند. به همین خاطر از نظر فروشنده یا ذینفع این اعتبار یکی از نامناسب ترین روش های دریافت وجه کالاست، در حالی که برای متقاضی اعتبار یا خریدار چون هزینه ابطال تمبر و تهیه برات را ندارد مناسب ترین روش به شمار می آید.
ج) اعتبار اسنادی یوزانس (نسیه) ( Usance L/C )
یوزانس به معنی مهلت، مدت، بهره پول و در عرف تجارت بین الملل به معنی معامله نسیه تضمین شده است. در این گونه معاملات نیز فروشنده برای دریافت وجه معامله مهلتی را به خریدار می دهد. هزینه یوزانس همان بهره ای است که متقاضی اعتبار یا خریدار کالا باید علاوه بر قیمت کالا به خاطر مهلتی که به وی برای پرداخت وجه معامله داده شده است بپردازد.
معمولا فروشندگان کالا با اخذ تضمین لازم به معاملات یوزانس مبادرت می ورزند به همین خاطر درخواست افتتاح اعتبار برگشت ناپذیر و تایید شده می نمایند.
۴) اعتبار اسنادی از نظر حدود اختیارات خریدار
الف) اعتبار اسنادی برگشت پذیر ( REVOCABLE L/C )
در این نوع اعتبار، خریدار، از اختیارات بیش تری برخوردار است. در اعتبار اسنادی برگشت پذیر، خریدار حق تغییر شرایط اعتبار یا حتی فسخ اعتبار را دارد، بدون آن که لزومی به جلب موافقت فروشنده (صادر کننده) داشته باشد.
در این قبیل اعتبارات، همچنین بانک گشایش کننده اعتبار صرف تشخیص عدم توانایی تسویه حساب خریدار یا در مواجهه با محدودیت های ارزی یا صادراتی، می تواند خود رأسا در شرایط اعتبار تغییر ایجاد نموده یا آن را ابطال نماید.
تغییر شرایط در اعتبار اسنادی برگشت پذیر یا فسخ آن، تا موقعی امکان پذیر است که از بابت آن وجهی به فروشنده یا ذینفع پرداخت نشده باشد یا براتی تحت آن، قبول یا معامله نشده باشد. در چنین موردی خریدار نمی تواند نسبت به مبلغ پرداخت شده تحت شرایط اعتبار، دستور برگشت صادر نماید و این دستور فقط نسبت به مانده استفاده نشده اعتبار قابل اجرا خواهد بود. امروزه تحت اعتبار اسنادی برگشت پذیر، معاملات بسیار نادری صورت می پذیرد. زیرا فروشنده نمی تواند اطمینان های لازم را نسبت به پایدار ماندن اعتبار و انجام تعهدات خریدار داشته باشد.
ب) اعتبار اسنادی برگشت ناپذیر ( IRREVOCABLE L/C )
در این نوع اعتبار هرگونه تغییر شرایط در اعتبار یا فسخ آن از جانب خریدار یا بانک گشایش کننده اعتبار موکول به موافقت و رضایت فروشنده (ذینفع) بوده و بانک بازکننده اعتبار قطعا متعهد به پرداخت وجه یا معامله اسناد ارائه شده توسط ذینفع در صورت احراز کلیه شرایط (اعتبار) می باشد. معامله تحت این اعتبار به دلیل آن که امنیت و تضمین بیش تری برای فروشندگان به همراه دارد، از سوی آنان بیش تر مورد درخواست است.
۵) اعتبار اسنادی از نظر تأیید و تضمین مضاعف
الف) اعتبار اسنادی تأیید شده ( CONFIRMED L/C )
اعتبار اسنادی تأیید شده، اعتباری است که پرداخت وجه معامله از طرف بانک ابلاغ کننده (بانک ذینفع یا بانک کارگزار) یا هر بانک معتبر دیگر مورد قبول فروشنده علاوه بر بانک گشایش کننده اعتبار نیز مورد تأیید قرار می گیرد. این نوع اعتبارات عموما در زمانی مورد در خواست فروشنده قرار می گیرد که تعهد بانک بازکننده اعتبار، به علت وضیعت متزلزل سیاسی یا اقتصادی کشور وی، یا به علت عدم اعتماد به خریدار، مورد پذیرش فروشنده نبوده و بانک بازکننده اعتبار، از یک بانک دیگر درخواست می کند که تعهدات اعتبار را تضمین نماید. بدین وسیله دو بانک ( بانک گشایش کننده و بانک تأیید کننده ) مشترکا و جداگانه در قبل ذینفع، متعهد می گردند. بانک تایید کننده می تواند همان بانک ابلاغ کننده باشد.
ب) اعتبار اسنادی تأیید نشده ( UNCONFIRMED L/C )
این گونه اعتبارات صرفا با تأیید بانک گشایش کننده اعتبار و بدون نیاز به تأیید بانک دیگری گشایش می یابد.
۶) اعتبار اسنادی از لحاظ قابلیت انتقال
الف) اعتبار اسنادی قابل انتقال ( TRANSFERABLE L/C )
اعتبار اسنادی قابل انتقال، به اعتباری گفته می شود که ذینفع اعتبار، حق دارد آن را کلا یا جزءا در اختیار شخص یا اشخاص ثالث (ذینفع های ثانوی) قرار دهد.
این اعتبار هنگامی مورد استفاده قرار می گیرد که ذینفع اولیه خود نماینده متقاضی یا ارائه دهنده کالا به متقاضی است ولی تولید کننده کالا نیست. بنابراین متقاضی اعتبار درخواست می کند که اعتبار به صورت قابل انتقال گشایش یابد. در این صورت، ذینفع می تواند اعتبار را یا قسمتی از آن را به شخص یا اشخاص دیگر انتقال دهد.
اعتبار قابل انتقال، فقط یکبار قابل انتقال است و ذینفع دوم حق انتقال آن را به دیگری ندارد. از نظر مقررات متحدالشکل اعتبار اسنادی، اعتبار قابل انتقال خود به خود قابل تقسیم نیز می باشد و نیازی به افزودن این کلمه یا کلمات مشابه آن نیست.
ب) اعتبار اسنادی غیرقابل انتقال ( NON – TRANSFERABLE L/C )
همان گونه که ذکر شده است اگر در شرایط اعتباری، عبارت قابل انتقال قید نگردد آن اعتبار غیرقابل انتقال است. یعنی ذینفع اعتبار، حق واگذاری آن یا جزیی از آن را به نفع اشخاص ثانوی ندارد.
۷) اعتبار اسنادی پشت به پشت (اتکایی) ( BACK TO BACK L/C )
اعتبار اسنادی پشت به پشت، اعتباری است که توسط ذینفع یک اعتبار، که قادر یا مایل به تهیه و
ارسال کالا نیست، با اتکاء بر اعتباری که توسط خریدار به نفع وی گشایش یافته است، جهت صادر
کننده دیگری ( ذینفع دوم ) که می تواند کالا را تهیه و ارسال نماید گشایش می یابد^[۱۱].
این گونه اعتبارات اسنادی شامل دو اعتبار جدا از هم است. اولین آن به نفع ذینفعی گشایش می یابد که خود به تنهایی قادر یا مایل نیست کالا را تهیه و ارسال کند. به همین خاطر از اعتباری که به نفع او صادر شده به صورت یک پشتوانه مالی یا وثیقه جهت گشایش اعتبار دیگری به نفع صادر کننده یا عرضه کننده اصلی کالا استفاده می کند.
باتوجه به این که از لحاظ بانک باز کننده اعتبار دوم و ذینفع اولی، نخستین اعتبار گشایش یافته، حایز اهمیت است، بنابراین بایستی به صورت برگشت ناپذیر و تایید شده
(IRREVOCABLEANDCONFIRMED L/C ) باشد تا بانک دوم از قدرت پرداخت اعتبار اول اطمینان کافی یابد و بتواند آن را به عنوان وثیقه ای جهت اعتبار دوم قبول نماید. اگر بانک بازکننده اعتبار دوم خود اعتبار اول را تأیید کند حداکثر تضمین در این مورد به وجود می آید.
مبلغ اعتبار دوم معمولا از اعتبار اول کمتر است تا ذینفع اولیه ما به التفاوت را به عنوان سود خود برداشت نماید. همچنین سررسید و آخرین تاریخ حمل اعتبار دوم بایستی از اعتبار اول جلوتر بوده تا ذینفع اول بتواند به موقع قبل از سررسید و آخرین تاریخ حمل اعتبار اول اسناد مربوط به کالا را دریافت داشته و آن را به بانک ابلاغ کننده اعتبار اول ارائه دهد.
در قراردادهای زنجیره ای که چندین واسطه بین خریدار نهایی و عرضه کننده اصلی قرار دارد چندین اعتبار اتکایی توسط واسطه ها گشایش می یابد. در چنین مواردی اعتبار اول که پشتوانه گشایش سایر اعتبارات قرار گرفته به اعتبار ( OVERRIDING) موسوم می باشد.
۸) اعتبار اسنادی ماده قرمز ( RED CLAUSE L/C )
اعتبار اسنادی ماده قرمز یا با شرط قرمز به اعتباری گفته می شود که ذینفع اعتبار می تواند قبل از ارسال کالا وجوهی را تحت شرایطی به صورت پیش پرداخت (حداکثر تا تمام وجه اعتبار) از بانک ابلاغ کننده یا تأیید کننده، دریافت نماید. علت این نام گذاری آن است که نخستین بار که این اعتبار گشایش یافت، بانک بازکننده جهت جلب توجه بانک ابلاغ کننده آن قسمت از متن قرارداد را در شرایط اعتبار، که پرداخت مقداری از وجه اعتبار به عنوان پیش پرداخت یا مساعده به ذینفع مجاز داشته بود با جوهر قرمز نوشته بود. از آن تاریخ به بعد اصطلاح اعتبار ماده قرمز متداول شد. باید توجه داشت که از زمان دریافت پیش پرداخت توسط ذینفع تا ارسال کالا و ارائه اسناد حمل کالا به پیش پرداخت، بهره بانکی تعلق می گیرد که بانک هنگام تسویه حساب آن را منظور می نماید.
پیش پرداخت در مقابل ضمانت نامه های مختلفی که از ذینفع دریافت می شود پرداخت می شود. این ضمانت نامه ممکن است یک تعهد ساده باشد یا تضمین های معتبر بانکی.
۹) اعتبار اسنادی گردان ( Revolving L/C )
اعتباری است که پس از هر بار استفاده ذینفع، مبلغ آن خود به خود تا سطح اعتبار اولیه افزایش می یابد بدون آن که نیاز به دستور مجددی باشد.
به موجب این اعتبار به محض این که فروشنده اسناد حمل را ارائه داد و از اعتبار استفاده نمود عین آن اعتبار خود به خود برای او دوباره مفتوح می گردد.
اعتبار گردان می تواند نسبت به مبلغ اعتبار باشد یا نسبت به مدت (دوره) آن اما معمولا اعتبار گردان بیش تر نسبت به دوره مورد استفاده قرار می گیرد.
اگر در اعتبار گردان به ذینفع اجازه داده شود که در صورت عدم استفاده از مبلغ اعتبار ظرف مدت تعیین شده، بتواند حق ارائه اسناد آن ماه را در ماه های بعد برای خود محفوظ دارد، این گونه اعتبارات را « اعتبارات گردان تراکمی » COMULATIVE و در غیر این صورت آن را اعتبار گردان غیرتراکمی COMULATIVE NON - می نامند.
۲-۴)مقررات
۲-۴-۱) ساختار اینکوترمز
در سال ۱۹۹۰ برای سهولت درک، مقررات به چهار گروه مختلف پایه تقسیم شدند. گروه اول شرایطی که فروشنده براساس آن کالا را در محوطه فعالیت خود به خریدار می‌دهد “E”. گروه دوم شرایطی که فروشنده کالا را در محل تعیین شده توسط خریدار به حمل کننده تحویل می‌دهد“F”. گروه سوم شرایط و اصطلاحاتی که فروشنده قرارداد حمل را بدون قبول ریسک مسئولیت فقدان یا خسارت وارد به کالا یا هزینه‌های اضافه هزینه‌های اضافه که بعد از حمل و ارسال واقع می‌شود منعقد می‌کند “C” و نهایتاً گروه چهارم شرایطی که براساس آن فروشنده کلیه هزینه‌ها و مسئولیت آوردن کالا به مقصد را بعهده دارد “D”.

توبیخوپاداشبایدمرتبطبااندازه‌گیری‌هایعملکردباشد؛
سیستم‌هایاندازه‌گیریعملکردبایدمثبتباشدنهبازدارنده؛
کارکنان،مشتریان،افرادذ‌ی‌نفعبایستیآزادانهدرنتایجوپیشرفت‌هایحاصلازبرنامه‌هامشارکتدادهشوند (طبرسا، ۱۳۷۸).
۲-۱۶-۹. روشمهندسیمجدد
برخیازسازمان‌هافعالیتمهندسیمجددرادرپاسخبهشناساییفاصلهبه‌وجودآمدهبیناهدافونتایجواقعیانجاممی‌دهند. فرایندمهندسیمجدددربرخیازاینسازمان‌هابررویدورهزمانیعملیات،ساختارسازمانی،تأمینمنابعخارجازسازمان،تکنولوژیاطلاعاتوسودانجاممی‌گیرد.
هدفنهاییازمدیریتتغییر،پاسخگوبودنرهبرانارشدسازمان‌هااست. مدیریتبااستفادهازتکنیک‌هاییخاص(طبرسا، ۱۳۷۸).
۲-۱۶-۱۰. برنامه‌ریزیاستراتژیکمشتری‌مدار
اگرچهدستگاه‌هایدولتیدرمشخصشدنمأموریتوتأییداهدافخودمتکیبهمجلسوسایرارگان‌هایذ‌ی‌نفعهستنداماآناننیزمانندسازمان‌هایبخشخصوصیبایدنیازهایمشتریانرامدنظرقراردهند. ابزاربسیاریبرایسنجشایننیازهادردسترساست؛ازجمله:

کنفرانسجستجویآینده:اینکنفرانسبرایتعداد ۳۰ الی ۸۰ نفرازذ‌ی‌نفعانسازمانیادستگاهدولتیبرگزارمی‌شود. اینشرکت‌کنندگانازفضایبرنامه‌ریزی‌شدهکنفرانسبرایکمکبهسازماندرتعریفگذشته،تحلیلزمانحاضروپیشبردآیندهاستفادهمی‌کنند.
مدلمنطقی:اینمدلیکیازاشکالنمایشاصولیمتوالی (ورودی،فرایند،خروجی،بازده) است. اینمدلازصدورتصمیماتوفرایندتصمیم‌گیریپشتیبانیمی‌کند.
تکنیکچرا:اینتکنیکباجوابدادنمناسببهاینسؤالشروعمی‌شود. چراسازمانیبایدازاهداففعالیت‌مداربهسمتاهدافبازده‌مدارحرکتکند.
تجزیه-تحلیلSwot:اینابزاربرایمحیطسازمانسودمنداست؛به‌نحویکهسازمانراقادرمی‌سازداطلاعاتمربوطبهنقاطضعفوقوترابررسیوفرصت‌هاوخطراتخارجیراشناساییکند (طبرسا، ۱۳۷۸).
۲-۱۶-۱۱. الگویاعتبارسنجیروشیبرایارزیابیعملکردارگان‌هایدولتی
الگویاعتبارسنجی،فرایندیاستکهازطریقآن،سازمانبه‌واسطهصلاحیت‌هایتشکیلدهنده‌اش،به‌وسیلهنهادیبیرونیمعتبرشناختهمی‌شود. هدفاینفراینداین استکهکیفیتعملکردسازمان‌هاراگواهیکندوآنهارادربهبودامرشانیاریدهد. الگویاعتبارسنجیمستلزمدومرحلهارزیابیاست:
الف) ارزیابیدرونی؛
ب) ارزیابیبیرونی.
ارزیابیدرونیمرحلهآغازینکاربردالگویاعتبارسنجیتلقیمی‌شود. دراینمرحله،سازمانبه‌منظوراینکهعملکردخودرادرآینهببیند،اقدامبهارزیابیمی‌کندتاجنبه‌هایقوتوضعفخودرادریابدوبهاصلاحنقطه‌ضعف‌هابپردازد. به‌عبارتی،اعضاءبه‌صورتخودبخودبهصورت‌بندیسؤالاتارزیابیپرداخته،روش‌هایگردآوریداده‌هایموردنیازراتعیینکردهوپسازتحلیلآنهاشخصاًدربارهخودقضاوتمی‌کنند. اینمرحلهازالگویاعتبارسنجیصرفاًبرایتسهیلاجرایمرحلهدومانجاممی‌شود. درمرحلهدوماجرایاینالگو،مدیرانسازمانازخارجازنظامموردارزیابیبهبازدیدنظاممی‌پردازندوضمنبررسیگزارشارزیابیدرونی،گزارشرسمیارزیابینظامراتدوینمی‌کنند. چنانچهسازمانموردارزیابیبامعیارهایازقبلتعیینشده،فاصلهدوراز انتظاریرانشاندهد،به سازمانموردارزیابیمهلتمی‌دهندتادرفاصلهکوتاهیامورخودرابهبودبخشدتامجدداًسازمانموردارزیابیقرارگیرد(مرکزمطالعاتمدیریتوبهره‌وریایران، ۱۳۹۱).
۲-۱۶-۱۲. الگوبرداریازلایحهGPRAجهتبهره‌برداریدرنظامارزیابیعملکرد
لایحهعملکردونتایجدولتمعروفبهGPRAمصوبسال ۱۹۹۳ آمریکایکیازالگوهایمؤثرومنسجمدرفعالیت‌هایقانون‌گذاریواجراییبه‌منظورشفاف‌سازیعملکرددستگاه‌هایدولتیومتمرکزساختنآنهابرروینتایجوعایداتبه‌دستآمدهاست. اینالگوبه‌طورخلاصهشاملقدم‌هاییبهشرحزیراست:
خلاصهرهنمودهاییجهتبهاجرادرآوردنمؤثرلایحهGPRA:
قدم ۱. تعریفمأموریتوعایدی‌هایمطلوب
الگویعملی ۱: مشارکتدادنذی‌نفعان.
الگویعملی ۲:ارزیابیمحیط.
الگویعملی ۳: همسوسازیفعالیت‌ها،عملیاتاصلیومنابع.
قدم ۲. اندازه‌گیریعملکرد
الگویعملی ۴:تولیدمجموعه‌ایازشاخص‌هایاندازه‌گیریدرهرسطحسازمانیکهمبیننتایجبوده،محدودبهتعدادیحیاتیبوده،پاسخگویاولویت‌هایچندگانهبوده،برایدستیابیبههرکداممسئولیت‌هایمربوطهمشخصمی‌باشند.
الگویعملی ۵: جمع‌آوریداده‌هاییبهاندازهکافیکامل،صحیحوسازگاربایکدیگر.
قدم ۳. استفادهازاطلاعاتعملکرد
الگویعملی ۶:شناساییشکاف‌هایعملکرد.
الگویعملی ۷:گزارش‌دهیاطلاعاتعملکرد.
الگویعملی ۸:استفادهازاطلاعاتعملکرددرراستایانجاممأموریتسازمانی.
الگوهایعملیرهبریکهپشتیبانپیاده‌سازیلایحهبوده‌اند.
الگویعملی ۹:واگذاریاختیارتصمیم‌گیریدرازایپاسخگویی.
الگویعملی ۱۰:ایجادانگیزه.
الگویعملی ۱۱:ایجادتخصصلازم.
الگویعملی ۱۲: یکپارچه‌سازیاصلاحاتمدیریت (نایبی، ۱۳۷۸).
۲-۱۶-۱۳. تحلیلسلسله‌مراتبیدادهAHP
روشAHPرافردیعراقی‌الاصلبهنامساعتیدردهه ۱۹۸۰ پیشنهادداد (ساعتی، ۱۹۹۰). اینروش،برپایهقضاوت‌هایذهنیتصمیم‌گیرندهدرخصوصارزیابیگزینه‌هایمختلفباتوجهبهمعیارهایگوناگونبناشدهاستوتصمیم‌گیرندگانراقادرمی‌سازد کهاثراتمتقابلوهم‌زمانبسیاریازوضعیت‌هایپیچیدهونامعینراتعیینکنند(ساعتی، ۱۹۹۷). اینفرایند،تصمیم‌گیرندگانرایاریمی‌کندتااولویت‌هارابراساساهداف،دانشوتجربهخودتنظیمکنند،به‌نحویکهاحساساتوقضاوت‌هایخودرابه‌طورکاملدرنظرگیرند. برایحلمسایلازطریقاینروش،بایدمسألهرابادقتوباهمهجزئیاتتعریفوتبیینکردوجزئیاترابهصورتساختارسلسله‌مراتبیترسیمنمود. ایندرختسلسله‌مراتبیازسهسطحهدف،معیارهاوگزینه‌هایرقیبتشکیلشدهاست. AHPدرآغازبرایتصمیم‌گیری‌هایانفرادیدرمحیطیمتلاطموفازیارائهشد. سپسدردهههشتادبهچگونگیاستفادهازآنپرداختهشد. AHPدرتصمیم‌گیری‌هایگروهیباعثخواهدشدکهنه‌تنهامزایایفنونتصمیم‌گیریگروهیحفظشودبلکهمعایبآنها (همانندسرعتهزینهوتکفکری) برطرفشود.
هرگاهAHPبه‌عنوانابزارتصمیم‌گیریاستفادهمی‌شود،گروهدرآغازبایدیکدرختسلسله‌مراتبمناسبکهبیان‌کنندهمسألهتحتمطالعهاستفراهمکند.سلسله‌مراتبتصمیمدرختیاستکهباتوجهبهمسألهتحتبررسیسطوحمتعدددارد. اختصاصاًسطحاولهردرختبیانکنندههدفتصمیم‌گیریاست. سطحآخرهردرختبیانکنندهگزینه‌هاییاستکهباهمدیگرمقایسهمی‌شوندوبرایانتخابدررقابتباهمدیگرهستند.دیگرسطوح (میانی) نشان‌دهندهفاکتورهاییاستکهملاکمقایسهگزینه‌هاهستند(آذر، ۱۳۷۹).
مرحلهاساسیدراینتصمیمتعیینفاکتورهاییاستکهبراساسآنهاگزینه‌هایرقیبباهمدیگرمقایسهمی‌شوند. تعییناینفاکتورهادرتصمیماتانفرادیچندانمشکلنیست؛چراکهخودتصمیم‌گیرندهاینعواملرابهشخصهتعیینمی‌کند. درحالی‌کهممکناستاینعواملدرتصمیم‌گیری‌هایگروهیبهدلیلاختلافعلائقوتخصصافرادمتعددباشد. دراینمرحلهاستفادهازفنونمعمولتصمیم‌گیریگروهیمی‌تواندکارسازباشد،توصیهمعمولدراینزمینهآناستکهبااستفادهازتکنیکداخلیمهم‌ترینفاکتورهاتعیینگردند.
باعنایتبهمبانینظریروشAHPمی‌توانگفتفرایندارزیابیعملکردبه‌راحتیقابلمدل‌سازیبه‌ صورتسلسلهمراتبیاست. دراینمدلسطوحیکآنبیان‌گرتعیینوتبیینهدفیاعملکرددستگاهوسطحآخرآندربرگیرندهشاخص‌هایعملیاتیارزیابیعملکردوبهکمکسطوحمیانی،عملکرددستگاهابعادتشکیلدهندهآنوهریکازاینابعادبه‌نوبهخودنیزبهعواملفرعیدیگرتقسیممی‌شوند. یکیازنقاطقوتمدل‌سازیبافنAHPایناستکهمی‌توانباافزودنبرتعدادسطوحدرختتصمیمهرچهبیشترجزئیاتومسائلحاشیه‌ایرامدنظرقرارداد. به‌عبارتدیگر،افزایشسطوحدرختتصمیمبیان‌گرافزایشمدلومدنظرقراردادنتعدادبیشتریازعواملوعناصرفرعیتأثیرگذاربرمسئلهتصمیم‌گیریاست (مؤمنی، ۱۳۸۵).
ازدهه ۱۹۹۰ معرفیاستانداردهایبین‌المللیوجایزه‌هایبرتریکسبوکاروکیفیتبهبسیاریازشرکت‌هابرایاندازه‌گیریوارزیابیعملکردشاندرجریانفعالیت‌هایمربوطبهمرورمدیریت،ممیزی‌هایداخلیوخارجیکمککردهاست. خودارزیابی‌هادرمقابلنیازمندی‌هایاستانداردها (ازجملهOHSAS 18001, IsO 14001, ISO9001)یامعیارجایزه‌هاییازجملهجایزهمالکومبالدریج،جایزهکیفیتاروپاییو … نوعیازچارچوبارزیابیرامهیاکردهاست.
۲-۱۶-۱۴. نظامتعالیدمینگ
برترینجایزهبهبودکیفیتدرژاپن،جایزهدمینگاست. اینجایزه راانجمنمهندسانودانشمندانژاپن درسال ۱۹۵۱ بهپاسقدردانیازخدماتدکتر «ادوارددمینگ»درکنترلکیفیتوتحتتأثیرنظراتوعقایدویطرح‌ریزیوپیشنهادکردند. اینجایزهازقدیمی‌ترینجوایزکیفیتوبهره‌وریدرسطحجهاناستکهباتوجهبهتئوری‌هایجدیدمدیریتوشرایطنویناقتصادی،به‌منظوربهبودوضعیتصادراتکشورژاپنازطریقبهبودکیفیتمحصولات،ترویجکنترلکیفیتجامع (TQM) دربینصنایع،شناختراهبردهایموفقیت‌آمیزدرامرکیفیتوارتقایآگاهیدربارهاهمیتوروش‌هایمدیریتکیفیتشکلگرفت. هدفکیفیتازنظردمینگآناستکه «بایدتأمین‌کنندهنیازهایمشتریانبرایحالوآیندهباشد»(جعفریقوشچی،۱۳۸۵).
هدفاصلیاینمدل،ایجادانگیزهبراینوآوریدرطراحیوبه‌کارگیریروش‌هایآماریکنترلکیفیتدرشرکت‌هایتولیدیژاپنبودهاست. جایزهدمینگدرسهسطحفرد،بخشومؤسسهارائهشدهاست. اینمدلدهمعیاراصلیداردوهمهمعیارهاامتیازییکساندارند. اینمعیارهاعبارتنداز(جاویدان، ۱۳۸۵):
اهدافوخطمشی؛
سازماندهیوعملکردآن؛
آموزشوگستردگیآن؛
جمع‌آوریونشراطلاعاتونحوهبه‌کارگیریآن؛
استانداردسازی؛
کنترل؛
تضمینکیفیت؛
آثارونتایج؛
برنامه‌هایآتی؛

4- تشویق مدیران، استادان، دانشجویان و کارمندان شایسته براساس شاخصه‌های مدیریت در نظام اسلامی.
5- تقویت زمینه‌های نظری و عملی برای اصلاح مداوم روش‌های مدیریتی و افزایش کارآمدی آنها به منظور تحقق ارزش‌های اسلامی‌ و معیارهای انقلابی

6- نظارت و ارزیابی هدفمند و مستمر به منظور تقویت ابعاد علمی‌ و اسلامی ‌مدیریت مراکز آموزشی و علمی، هم‌چنین رعایت اصول و ارزش‌های اسلامی‌ در سیاست‌های مربوط به مولفه‌های مختلف نتایجی را به بار می‌آورد که از جمله شاخص‌های آن می‌توان اعتلای روح معنویت و مکارم و فضائل اخلاقی را نام برد(rl.majlis.ir) .
2-4-9- قدرت برتر اخلاقی و مصادیق آن
قدرت اخلاقي يك عبارت عام و جامع براي مجموعه اي از ويژگي‌ها و رفتارهاي خاصي است كه بيشتر جنبه اخلاقي دارند و دربدو يك سري ويژگي‌ها، خصايص و رفتارهاي اخلاق اجتماعي به شمار مي روند، ليكن با دقت و تامين در آنها مي توان به كاركرد مديريتي انها نيز واقف شد. و از جمله مصادیق آن که برگرفته از تعالیم اسلامی است، می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
2-4-9-1- تقوا و پرهیزگاری
تقوا و پرهیزگاری يكي از اصول مهم اخلاقي و يكي از منابع اصلي قدرت است و مي تواند در نفوذ و تاثير رهبران بر زيردستان و ميزان آن نقش اساسي داشته باشد. شايد در بدو امر و نگاه ابتدايي چنين به نظر برسد كه تقوا و پرهيزگاري يك مسئله معنوي و مربوط به رابطه ميان انسان و خداست و بنابراين، هيچ ربطي به مسئله مديريت و رهبري در سازمان ندارد و نمي توان آن را يكي از منابع اصلي قدرت دانست ليكن با يك نگاه عميق و تحليلي مي توان به رابطه وثيق و عميق ميان قدرت و تقوا پي برد.تقوا و پرهيزگاري باعث مي شود كه انسان در ميان مردم در نظر ديگران از عزت و احترام بيشتري برخوردار شود و محبوب دلهاي آنان گردد و هر كس كه از عزت و احترام بيشتري در ميان مردم برخوردار باشد و مردم او را بيشتر دوست داشته باشد، قدرت افزون تري خواهد داشت و بهتر از ديگران مي تواند در مردم نفوذ كند و بر آنان تاثيرگذار باشد. حضرت امام حسن مجتبي (ع) در تبيين يكي از آثار مثبت و بركات معنوي تقوا و پرهيزگاري به همين نكته اساسي اشاره مي كند و مي فرمايد:
«اذا اردت عزا بلاعشيره و هيبه بلا سلطان فاخرج من ذل معصيه الله الي عز طاعه الله^[62].»
اگر مي‌خواهي بدون داشتن عشيره و طايفه، عزت و احترام داشته باشي و بدون برخورداري از سلطنت و مقام،هيبت و شكوه داشته باشي، از ذلت معصيت خدا خارج شو و به سوي عزت اطا عت الهي حركت كن.
2-4-9-2- رفق و مدارا
يكي ديگر از اصول مهم اخلاق اجتماعي كه از مصاديق و منابع اصلي «قدرت اخلاقي» است، اصل رفق و مداراست كه يكي از ابزارهاي لازم و ضروري براي مديريت است.رفق و مدارا و ملايمت موجب نرم شدن دل افراد و ايجاد تمايل قلبي در آنان است. بنابراين، نفوذي كه از طريق رفق و مدارا حاصل مي شود، نفوذ در دلهاست و نفوذ در دلها، قوي ترين و موثرترين نفوذ است. پيامبر‌گرامي اسلام (ص) نمونه روشن و بارز در زمره رهبراني است كه از نفوذ قوي و عميقي در ميان مردم برخوردار بودند.
«فبما رحمه من الله لنت لهم و لو كنت فظا غليظ القلب لانفضوا من حولك فاعف عنهم و استغفر لهم و شاورهم في الامر.»^[63]
پس به موجب لطف و رحمت الهي،با آنان نرمخو و نرم دل شدي و اگر تندخو و سخت دل بودي قطعاً از پيرامون تو پراكنده مي شدند پس از آنان درگذر و برايشان آمرزش بخواه و دركارها با آنان مشورت كن.
رفق و مداراي آن حضرت در برخورد با مردم و معاشرت با آنان، يكي از نقاط عطف سيره عملي و اخلاق اجتماعي ايشان بود. و يكي از دستورهاي خداوند متعال به رسول خدا (ص) بود. همين نكته را حضرت امام صادق (ع) متذكر شده و فرموده است:
جاء جبرييل الي النبي (ص) فقال: يا محمد،ربك يقرئك السلام و يقول لك دار خلقي^[64]: جبرئيل نزد پيامبر (ص) آمد و گفت: اي محمد، پروردگارت سلام مي رساند و مي فرمايد: با خلق من مدارا كن.
2-4-9-2-1- آثار و پیامدهای رفق و مدارا
- دستيابي فرد به خواسته‌هايش از ديگران
حضرت امام صادق(ع) ضمن تاكيد بر مدارا كردن با مردم مي فرمايد:
من كان رفيقاً في امره نال ما يريد من الناس^[65]: كسي كه در كار خويش، رفق و مدارا در پيش گيرد، به آنچه از مردم مي خواهد، نايل مي شود.
اميرمومنان حضرت علي (ع) نيز شرط اصلي براي نفوذ در مردم و دستيبابي به مقاصد و خواسته‌هاي خود ازمردم را رفق و مدارا با آنان دانسته و فرموده اند:
من لم يلن لمن دونه لم ينل حاجته^[66]:كسي كه نسبت به زيردستان خود نرمش نداشته باشد، به خواسته اش نمي رسد.
رهبران سازماني بيشتر از ديگران نيازمند سيا ست رفق و مدارا هستند و تنها در صورتي مي توانند به اهداف و نتايج مورد نظر خود دست يابند كه رفتار و برخورد آنان با زيردستان و پيروانشان با نرمي و ملايمت همراه باشد كه آنان را تحت تأثير قرار دهد و در آنان انگيزه ی لازم براي همكاري و همياري با رهبران را به وجود آورد. اگر كاركنان و زيردستان، ‌رهبر خود را قبول داشته باشند، يعني اگر رهبر در زيردستان و پيروان خود نفوذ داشته و در آنان تأثير گذار باشد، دستيا بي به اهداف و نتايج مورد نظر به مراتب آسان تر خواهد بود.
- فائق آمدن بر مشكلات و تسهيل و تقويت روابط انساني
ارتباطات اجتماعي همواره با مشكلات و مسائل خاصي همراه است. مدير اگر بخواهد بر اين مشكلات و سختي‌ها فايق آيد. لازم است كه با رفق و مدارا با كاركنان و زير دستان خويش رفتار كند.حضرت امام صادق (ع) در تبيين اين مسئله مي فرمايد: الرفق ييسر الصعاب و يسهل شديد الانساب^[67]:رفق و مدارا، سختي‌ها و دشواري‌ها را آسان و چاره‌هاي سخت را ساده مي كند.
- بهره‌مندي از دستاوردهاي معنوي
يكي ديگر از آثار مثبت و بركاتي كه بر در پيش گرفتن سياست رفق و مدارا مترتب مي شود، بهره‌مندي از فيوضات و دستاوردهاي معنوي است.
ان في الرفق الزياده و البركه و من يحرم الرفق يحرم الخير^[68]،، همانا در رفق و مدارا فزوني در بركت است و كسي كه از ملايمت و مدارا محروم باشد، از خير محروم شود.
سياست رفق و مدارا در برخورد با ديگران يكي از عوامل مهم براي موفقيت و پيروزي مدير و سازمان است، همچنان كه امير مؤمنان حضرت علي (ع) اين مسئله را مورد تأكيد قرار داده و فرموده‌اند:
الرفق مفتاح النجاح،‌رفق و مدارا كليد پيروزي و كام يابي است.
2-4-9-2-2- رفق و مدارا،‌يا شدت و تندي؟
ممكن است در اينجا اين سؤال مطرح شود كه آيا استفاده از رفق و مدارا در تعاملات و روابط ا نسا ني، به ويژه در سازمان يك امر دايمي و هميشگي است يا با توجه به اقتضائات و شرايط مختلف، ممكن است حتي خلاف آن، يعني رفتار تند و خشن ضرورت يابد؟
سياست رفق و مدارا در صورتي مطلوب و منطقي و يك اصل كلي در تعاملات اجتماعي و روابط ا نسا ني خواهد بودكه مورد سوءاستفاده قرار نگيرد. اميرمؤمنان حضرت علي (ع)‌در يكي از سخنان نغز خويش اين نكته را تبيين كرده و فرموده است:‌
إذا كانَ الرِّفْقُ خُرْقاً كانَ الْخُرْقُ رِفْقَاً” رُبَّما كانَ الدَّواءُ داءً وَ الدّاء دَواءً^[69]،، در صورتي كه رفق و مدارا، اسباب خرق و زحمت شود،‌ تندي و شدت عمل عين رفق و مداراست، چنانكه گاهي دارو موجب بيماري مي شود و بيماري خود داروست.
2-4-9-3- الفت و محبت
اميرمؤمنان حضرت علي(ع) مي فرمايد:
قلوب الرجال وحشيه فمن تألفها اقبلت عليه^[70]: دلهاي مردمان سرکش است، پس آنكه به آنها الفت و محبت ورزد، به او روي مي‌آورند.
پيامبر‌گرامي اسلام (ص) نيز كه خود مظهر لطف و محبت به مردم بود، بر اين نكته ی مهم و اساسي تأكيد كرده و فرموده اند:
المرء مع من احب :دل و جان انسان با كسي است كه او را دوست دارد.
يكي از نيازهاي اساسي انسان كه در اغلب مطالعات صاحب نظران و روان شناسان به چشم مي خورد، نياز انسان به محبت و توجه ديگران است. خداوند متعال انسان را فطرتاً به گونه اي آفريده است كه دوست دارد ديگران به او توجه و محبت نمايند و دل و جان او در تسخير محبت و لطف ديگران است، يعني فطرت آدمي چنان است كه اگر از كسي لطف و محبت و احسان ببيند، به تسخير او در مي آيد و تحت تأثير او قرار مي گيرد. به همين دليل يكي از رموز موفقيت پيامبر‌گرامي اسلام (ص) در نفوذ بر دلهاي مسلمانان و تسخير قلوب آنها مسئله رحمت و محبت است.
2-4-9-4- دفع بدي با خوبي
يكي ديگر از مصاديق قدرت اخلاقي كه نقش بسيار مهمي در تأثير گذاري بر ديگران و نفوذ در آنان دارد، « دفع بدي با خوبي » است. با اين قدرت اخلاقي مديران سازمان‌ها مي توانند در كاكنان و زيردستان خود نفوذ كنند و رفتار آنها را در جهت دستيابي به اهداف سازماني هدايت نمايند.
خداوند متعال در مورد اين اصل مهم و تأثيرات شگرف آن در تعاملات اجتماعي و روابط انساني، خطاب به پيامبر‌گرامي اسلام (ص) مي فرمايد:
ولاتستوي الحسنه و لا السيئه ادفع بالتي هي احسن فاذا الذي بينك و بينه عدوه كأنه ولي حميم^[71]: نيكي با بدي يكسان نيست، بدي را با نيكي دفع كن، آنگاه خواهي ديد همان كسي كه ميان تو و او دشمني است، گويي دوستي گرم و صميمي است.
اصولاً در مقابل رفتارهاي بد و برخوردهاي نا مناسب ديگران،‌ سه نوع واكنش مي توان نشان داد:
اول، مقابه به مثل، يعني در مقابل رفتار و برخورد نامناسب ديگران، برخورد نامناسب داشته باشيم.
دوم، عفو و گذشت، يعني در مقابل رفتار بد آنان هيچ عكس العملي نشان ندهيم.
سوم، عكس العمل مثبت، يعني در مقابل بدي‌هاي آنان از خود خوبي نشان دهيم و، به اصطلاح، بدي را با خوبي دفع كنيم.
اين سؤال مطرح مي شود كه زمينه‌ها و بستر‌هاي مناسب برای به وجود آمدن اين قدرت چيست و چه كسي مي تواند داراي اين قدرت باشد و خداوند متعال در آيه ی بعدي اعمال اين قدرت را منوط به صبر و شكيبايي و ايمان قوي دانسته و فرموده است:
و مايلقیها الا الذين صبروا و ما يلقیها الا ذو حظ عظيم^[72]،، جز كساني كه داراي صبر و استقامت اند، يه اين مقام نمي‌رسند و جز كساني كه بهره‌ی عظيمي از ايمان و تقوا دارند به آن نايل نمي گردند.

نوع III

نوع IV

فولیکول های تخمدان ( نوع I و II) فولیکول های مجرایی ( نوع III و IV)
۳-۸- روش کار
تعداد۴۲ حلقه افعی قفقازی ماده که از دو منطقه لار دماوند و طالقان جمع آوری شده بودند، از تیر-آبان ماه ۱۳۹۲، مورد بررسی قرار گرفتند. در شروع کار ابتدا جانور توسط تکنسین از ویواریوم مربوطه در محل نگهداری خارج و بعد از تعیین جنسیت (به روشی که در صفحات قبل اشاره شد) و اطمینان از ماده بودن آن، به اتاق کار منتقل می شود و در محل حفره چشم الکل ۹۵ درصد تزریق و کشته می­ شود.

تصویر ۳- ۹ : تزریق الکل به حفره چشمی
دمای اتاق کار در۲ ±۲۲ درجه سانتی گراد بود. بعد ازکشتن مار و قبل از کالبد گشایی ابتدا جانور با ترازوی ساعتی (با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان) وزن شد، سپس آن را روی تخته تشریح، از دو طرف با سوزن ته گرد ثابت کردیم.
تصویر ۳- ۱۰: ترازوی ساعتی با حساسیت ۵ گرم، ساخت آلمان(توزین مار)
طول بدن (از پوزه تا منفذ کلوآک) و طول دم( از کلوآک تا انتهای دم) با متر اندازه گیری و ثبت شد. در مرحله بعدی با قیچی از محل کلوآک تا وسط شکم برش داده شده و پوست را در دو طرف بدن ثابت کردیم، چربی ها را از بدن خارج می کنیم.

تصویر ۳- ۱۱ : کالبد گشایی افعی ماده قفقازی
در مرحله بعد مجرا به همراه تخمدان به منظور مشاهده و مطالعه به وسیله قیچی و پنس از بدن خارج گردید و برای جلوگیری از خشک شدن، آن را درون پتری دیش حاوی سرم فیزیولوژی قرار داده شد و پس از اندازگیری طول مجرا، قسمت­ های مختلف مجرا در زیر استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن و وجود اسپرم در مجرا بررسی شد سپس تعداد فولیکول ها شمارش طول آنها اندازه گیری شد و در مراحل آخر تخمدان ها با ترازوی دیجیتال (مدل FX300 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن) وزن گردید.

تصویر۳-۱۲ : جمع­آوری تخمدان، مجرا و فولیکول­ها

تصویر ۳- ۱۳: ترازوی دیجیتال FX300 و OSK، با دقت ۰۰۰۱/۰ گرم، ساخت ژاپن(توزین تخمدان)

تصویر ۳- ۱۴ : استریومیکروسکوپ olympus، مدل SZX-TR30، ساخت ژاپن
۳-۹- آنالیز آماری
در این بررسی پارامترهای مورفومتریک به صورت میانگین(SD±) بیان شدو برای آنالیز آماری از t Test Unpaired توسط نرم افزارGrapad QuickCalcs استفاده شد.

فصل چهارم
نتایج
۴-نتایج
حداکثر میانگین وزن حیوان(g5/199/76) در تیر ماه و حداقل میانگین وزن حیوان(g6/85/37) در آبان ماه ، حداکثر میانگین اندازه طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک ( cm1/31/44) در تیر ماه و حداقل میانگین اندازه طول بدن از پوزه تا منفذ کلوآک ( cm4/41/40) در آبان ماه، حداکثر میانگین طول دم(از منفذ کلوآک تا انتهای دم)،( cm9/01/5) درتیر ماه و حداقل میانگین طول دم(از منفذ کلوآک تا انتهای دم)،( cm3/14/4) در مهر ماه، حداکثر میانگین طول مجرای تولید مثلی راست : طول(mm6/369/172) در مرداد ماه و قطر(mm4/24/8) در مرداد ماه و حداقل میانگین طول مجرای تولید مثلی راست : طول(mm1/455/85) در آبان ماه و قطر(mm8/03/2) درآبان ماه وحداکثر میانگین طول مجرای تولید مثلی چپ: طول(mm7/306/130) در تیر ماه و قطر(mm2/28) در مرداد ماه و حداقل میانگین طول مجرای تولید مثلی چپ: طول(mm7/358/78) درآبان ماه و قطر(mm5/05/2) درآبان ماه، حداکثر میانگین وزن تخمدان راست(g09/033/0) در تیر ماه و حداقل میانگین وزن تخمدان راست (g08/015/0) در آبان ماه و حداکثر میانگین وزن تخمدان چپ(g12/033/0) درتیر ماه وحداقل میانگین وزن تخمدان چپ(g07/019/0)درمرداد ماه، حداکثر میانگین ابعاد تخمدان راست: طول(mm9/114/54) در مرداد ماه و عرض(mm5/11/5) درمهر ماه و حداقل میانگین ابعاد تخمدان راست: طول(mm2/188/37) درمهر ماه و عرض(mm15/3) درآبان ماه و حداکثر میانگین ابعاد تخمدان چپ : طول (mm5/81/41) درتیر ماه و عرض(mm2/12/5) در تیر ماه و حداقل میانگین ابعاد تخمدان چپ : طول (mm5/83/23) درآبان ماه و عرض(mm6/09/3) درشهریور ماه، حداکثر میانگین حجم تخمدان راست(mm³2/3465/648)درتیرماه و حداقل میانگین حجم تخمدان راست(mm³8/3205/502) در آبان ماه و حداکثر میانگین حجم تخمدان چپ(mm³2/2817/670) درتیر ماه و حداقل میانگین حجم تخمدان چپ(mm³1/4895/117) درآبان ماه.

میانگین پارامترهای مورفومتریک جانور، ابعاد و وزن تخمدان، ابعاد مجرا، و طول(نوع) و تعداد فولیکول ها، در ماه های مختلف در جداول ۴-۱ تا ۴-۵ و نمودارهای ۴-۱ تا۱۰-۴ نشان داده شده است.
جدول ۴-۱: میانگین اندازه پارامترهای مورفومتریک افعی قفقازی ماده در ماه های مختلف

پارامتر
ماه