آموزش حقوق بشر مشتمل است بر :
دانش و مهارت های یادگیری در مورد حقوق بشر و مکانیزم هایی برای حمایت از آن به علاوه اکتساب مهارت ها برای به کار بردن آن ها در زندگی روز مره.

ارزش ها، نگرش ها و رفتار در حال توسعه ارزش ها و تقویت نگرش ها و رفتاری که از حقوق بشر حمایت می کند.
فعالیت و انجام عمل برای دفاع و ترویج حقوق بشر.^[۴۵]
ماده ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان می کند که یکی از اهداف کلی آموزش باید تقویت احترام به آموزش حقوق بشر و آزادی های اساسی باشد. ماده ۱۳ میثاق بین المللی حقوق بشر می گوید که آموزش باید به رشد کامل شخصیت انسانی و حس وقار و منزلت شخص هدایت شود.
تعریف و شمارش حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دشوار تر از تعریف و شمارش حقوق مدنی سیاسی است. مشکل حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مسئله چگونگی تصمین آن است، زیرا بر خلاف نقض حقوق مدنی سیاسی نقض بسیاری از این حقوق می تواند مبنای طرح دعوای قضایی قرار گیرد. این امر از طبیعت این حقوق ناشی می شود. زیرا تعهد دولت ها در مورد حقوق مدنی و سیاسی به تعهد به تحقق این حقوق تحلیل می گردد
۲-۹-۱۰: حق آزادی انتخاب
شاید یکی از مهم ترین مطالبی که در اعلامیه ی حقوق بشر به آن پرداخته شده است همان حق بر خورداری از انتخاب آزادانه در زندگی افراد می باشد. در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر به صراحت در چند مورد به این موضوع پرداخته شده است، مثلا حق آزادی انتخاب کار، حق انتخاب محیط زیست سالم برای زندگی خود و خانواده، حق انتخاب نوع حکومت، حق انتخاب آزادانه نمایندگانی برای خود در جامعه، در همه ی این انتخاب ها به صورت ضمنی اشاره به آزادی وجود دارد. تمام هم و غم مردمان دنیا داشتن آزادی در خصوص زندگی خود و خانواده شان است. البته این نکته هم حائز اهمیت است که داشتن آزادی به معنای هرج و مرج و آزار و اذیت همنوعان نمی باشد. چرا که هر کجا که این آزادی موجب سلب اختیار و آزادی دیگران شود نکوهیده و نامقبول رخ می نماید.
داشتن انتخاب، حق مسلم هر فرد و گروهی در جامعه می باشد. اسلام نیز به حق انتخاب افراد توجه وافری دارد مثلا در حق انتخاب زوجه برای زندگی قائل به آزادی کامل مرد و زن می باشد، داشتن آزادی انتخاب برای همه افراد چه از گذشته تا کنون از اولویت خاصی برای افراد برخوردار بوده است.
۲-۹-۱۱: حق برخورداری از تامین اجتماعی وبیمه :
حق برخورداری از تامین اجتماعی یکی از مهمترین حقوق انسان هاست که در اسناد حقوق بشر، تعهدات بین المللی دولت ها و نیز قوانین اساسی مورد تاکید قرار گرفته است. این حق امروزه در چهره یک سازمان حقوقی با خصوصیات ویژه و محتوی مشخص (دارای استانداردهای حداقلی در سطح جهانی) ظاهر شده است و تامین آن از یک رشته اصول کلی تبعیت می کند که در اعمال و تفسیر قوانین و مقررات ملی و بین المللی ناظر بر آن منشا اثر هستند. این مقاله ضمن تبیین حق برخورداری از تامین اجتماعی، محتوا و ویژگی های آن، تلاش کرده است مهمترین اصول حاکم بر آن را احصا نماید.
تامین و ایجاد امنیت در مقابل مخاطرات جمعی- پیری، ازکارافتادگی، بیکاری و…- از دیرباز مورد توجه جوامع مختلف بشری بوده است. چنانچه این دغدغه در دوران جدید به «تامین اجتماعی» تعبیر شده است. بحث از تامین امنیت و آسایش افراد در مقابل مخاطرات اجتماعی و جمعی اگرچه سابقه‌ای بس طولانی دارد لکن مفهوم «تامین اجتماعی» و حق برخورداری از آن، مفهومی کاملا جدید و مرتبط با تحولات دنیای مدرن است. تامین امنیت و آسایش در جوامع سنتی بر تکیه گاه اولیه اجتماع، یعنی خانواده استوار بود. «خانواده گسترده»، که شامل پدر و مادر و فرزندان‌شان و سالمندان بود، کانون اولیه خانواده را تشکیل می‌داد و این مرکزیت تا سقف فامیل، خویشاوندان، ساکنان محله و گاه تا اعضا صنفِ مرد خانواده گسترده می‌شد. این دوران که منطبق با «عصر کشاورزی»  و سیطره «مناسبات فئودالی» بود، دارای ویژگیهایی خاصی است که از آن جمله می‌توان ابتنا براخلاق، مذهب، و رسوم اجتماعی را نام برد. این ویژگی‌ها باعث می‌شد که تامین نیازهای افراد به وسیله شیوه هایی چون «مشارکت و همیاری جمعی»، «همیاری متقابل» و «پس اندازهای شخصی» و یا به وسیله راهکارهای دینی اعمال گردد. بدیهی است که فقر و تنگدستی، علاوه بر تنزل موقعیت و شخصیت آدمیان در اجتماعات انسانی و بروز ناهنجاری های اجتماعی ، در حوزه خصوصی و فردی افراد نیز موجب انحراف اخلاقی و فروپاشی بنیان های خانوادگی خواهد شد. چنانکه پیامبر مکرم اسلام(ص) در بیانی رسا می فرمایند: «نزدیک است که فقر به کفر بیانجامد».
این مفهوم مانند هر پدیده اجتماعی دیگری دوره‌های پیدایش و تکوینی داشته است که معمولا به دو بخش «کلاسیک» و «نوین» تقسیم می‌شود. خصلت اساسی،  در دوره کلاسیک، برتافتن تامین اجتماعی برای طبقه کارگر بوده و این خصلت در دوره نوین با تغییری چشمگیر به سمت فراگیری و جامعیت به پیش رفته و همه اقشار مردم را دربر گرفته است.در واقع تلاش‌های مکاتب عدالت‌خواه، روشنفکران و کارگران برای دست یابی به حقوقی که حداقلی از امنیت و آسایش مادی شان را تضمین نماید، زمینه‌ساز به رسمیت شناخته شدن حقوق رفاهی و از جمله حق برخورداری از تامین اجتماعی در مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر شد. از این رو باید گفت که این فشارها و تلاش های بی وقفه، عاملی حیاتی در به دست آوردن و رسمیت بخشیدن به این دسته از حقوق به شمار می‌آیند.«حق برخورداری از تامین اجتماعی» به منزله «حق-‌ادعایی» است برآمده از نسل دوم حقوق بشر که ابتنای آن را بر دو اصل «کرامت انسانی» و «عدالت اجتماعی» با توجه به اسناد بین‌المللی حقوق بشری و حقوق داخلی ایران می‌توان ردیابی نمود. این دیدگاه به مقوله «تامین اجتماعی» از دو وجه قابل بررسی است. وجه نخستین به ارزش و کرامت والای انسانی باز می‌گردد که در پرتو عدالت اجتماعی و با ابزار تامین اجتماعی قابل حفظ و پاسداری است. از نگاه نگارنده شرافت و مقام والای انسانی حکم می‌کند که در مواجهه با مخاطرات اجتماعی چون بیکاری، از کارافتادگی، بی‌سرپرستی و…، شان و جایگاه رفیع انسانی، حفظ شود و به این طریق از سقوط انسان در ورطه فقر و مطرودیت اجتماعی جلوگیری شود. بدیهی است که فقر و تنگدستی، علاوه بر تنزل موقعیت و شخصیت آدمیان در اجتماعات انسانی و بروز ناهنجاری‌های اجتماعی‌، در حوزه خصوصی و فردی افراد نیز موجب انحراف اخلاقی و فروپاشی بنیان‌های خانوادگی خواهد شد. چنانکه پیامبر مکرم اسلام(ص) در بیانی رسا می‌فرمایند: «نزدیک است که فقر به کفر بیانجامد». از این رو، می‌توان دغدغه نخستین را بر مدار حفظ کرامت آدمیان، در پرتو اصل مترقی عدالت اجتماعی نهاد که از یک سو پا در فرش حق و عدالت دارد و از دیگر سو، سر بر عرش تعالی و رستگاری معنوی آدمیان می‌ساید. چرا که بدیهی است عدم تامین نیازهای نخستین آدمیان و هراس از آینده‌ای نامعلوم و مخدوش‌، جایی برای تعالی اجتماعی و رستگاری معنوی باقی نخواهد گذاشت. وجه دومین به دغدغه‌ای توامان و دیرین، باز می‌گردد که خواهان جمع بین دو مقوله ‌«عدالت اجتماعی و دموکراسی» و «حقوق بشر‌» است. این دغدغه از آن جهت اساسی جلوه می‌کند، که دست کم در قرن گذشته، گروهی با برافراشتن عَلم «عدالت اجتماعی» و «توزیع عادلانه ثروت»، دموکراسی و حقوق بشر را به دست فراموشی سپردند و از سوی دیگر جماعتی عدالت اجتماعی و توزیع عادلانه ثروت و درآمد را در مقابل ارزش‌های دموکراتیک و حقوق بشری نهادند. این در حالی است که می توان با محور قرار دادن کرامت و شرافت ذاتی انسانها در پرتو مفهوم فربه عدالت، دموکراسی را در وجه سیاسی آن به منزله توزیع عادلانه قدرت تعریف نمود و ازسوی دیگر «توزیع عادلانه ثروت و فرصت‌ها برای همگان»  را «دموکراسی اجتماعی» نام نهاد. امروزه نظام تامین اجتماعی در هر کشور و میزان توجه و اهتمام دولت ها در برآوردن حق برخورداری از تامین اجتماعی برای شهروندان، از بارزترین مشخصه های «حکمرانی خوب» محسوب می شود. دولتهایی که موظف به فراهم ساختن عدالت اجتماعی، اقتصادی و توزیع عادلانه درآمد، ثروت و نیز ایجاد امنیت و رفاه توِأم با حفظ کرامت و شرافت انسانی، در سطح جامعه خود هستند از دیدگاه نگارنده علی‌الخصوص در جوامع در حال توسعه از جمله ایران، گذار مسالمت‌آمیز به دموکراسی سیاسی تنها با پیگیری و پیوند توأمان با عدالت اجتماعی و توزیع عادلانه ثروت و فرصت‌، میسر خواهد بود. چرا که نیل به حقوق مدنی و سیاسی از جمله آزادی بیان‌، آزادی اجتماعات و احزاب‌، انتخابات آزاد و رقابتی و … تنها در سایه آگاهی و توانمند‌سازی اقشار مختلف جامعه میسر خواهد بود. این مهم خود در گرو استغنا و برآورده نمودن نیازهای حیاتی و حداقل‌های معیشتی اقشار مختلف جامه است؛ تا به این طریق با رهایی از نیاز و دوری از فقر بتوانند سایر استعدادها و مطالبات انسانی و مدنی خویش را پیگیری نمایند. بعید به نظر می‌رسد جماعتی که از فرط فقر، گرسنگی، بیکاری، جهل و نداشتن امکانات بهداشتی در برآوردن حوایج اولیه خود در‌مانده‌اند، نیاز به دموکراسی و سایر حقوق مدنی و سیاسی حتی به مخیله شان خطور کند. این نگاه انسانی و درعین حال عمل‌گرایانه، همچنین موجبات صلح و امنیت پایدار در عرصه بین‌المللی و داخلی را موجب خواهد شد. چرا که رفع نیازهای حیاتی و دفع فقر و گرسنگی، با گسترش آگاهی و ریشه دواندن فرهنگ دموکراسی و حقوق بشر، موجبات صلح و امنیتی پایدار را برقرار می‌سازد. دغدغه‌های طرح شده و تمنای دفع فقر و تنگدستی از طریق ابزاری چون تامین اجتماعی، در عین حال مستحضر به پشتوانه‌های دینی است که در آیات قرآنی و بیانات پیشوایان دین به آنها به کرّات، اشاره شده است که این مهم، بیانگر دیدگاه برابری خواه و عدالت طلب دین مبین اسلام است.در این میان، دولت‌ها نیز به عنوان مهم‌ترین مخاطبان اسناد بین‌المللی حقوق بشر در زمینه شناسایی «حق برخورداری از تامین اجتماعی»، وظیفه دارند با در پیش گیری سیاست‌های حمایتی، در جهت ریشه‌کنی فقر و تامین زندگی متناسب و آبرومند برای شهروندان کشورهای‌شان گام بردارند. از این پس دولت‌ها به عنوان اصلی ترین مخاطبان اصول حقوق بشر، ملزم به رعایت هر چه بیشتر و برآوردن حقوق رفاهی‌، از  جمله حق برخورداری از تامین اجتماعی، برای ملتهای خود شدند. امروزه نظام تامین اجتماعی در هر کشور و میزان توجه و اهتمام دولت‌ها در برآوردن حق برخورداری از تامین اجتماعی برای شهروندان، از بارزترین مشخصه‌ های «حکمرانی خوب» محسوب می‌شود. دولتهایی که موظف به فراهم ساختن عدالت اجتماعی، اقتصادی و توزیع عادلانه درآمد، ثروت و نیز ایجاد امنیت و رفاه توِأم با حفظ کرامت و شرافت انسانی، در سطح جامعه خود هستند.
۲-۹-۱۲حق برخورداری از مالکیت :
تعریف مالکیت
آیه الله خمینی(ره))) :مالکیت یعنی اعتبار اضافه و انتساب بین شخصی که مالک نام دارد و شیئی که مملوک نامیده می‌شود))نیز عده‌ای گفته‌اند که منشاء مالکیت در طول تاریخ زور بوده است، یعنی عده‌ای با زور و غلبه این رابطه را برای خود به وجود آورده‌اند^.چنین تحلیل و استدلالی به طور غیر مستقیم مؤید ادعاهای پیشین است. زیرا مگر نه این که می‌گویند عده‌ای زور گفته و مال دیگران را گرفته‌اند، یعنی دیگرانی بوده‌اند و مشروعاً اموالی به آنان اختصاص داشته و در حیطه‌ی تصرف آنان بوده و زورگویان آنها را غصب کرده‌اند.نیز برخی گفته‌اند می‌توان این مفهوم را از این آیه‌ی قرآن کریم هم استنباط کرد: ((ان الذین یأکلون اموال الیتام))در این آیه اضافه‌ی واژه‌ی «اموال» بر «الیتامی» ظهور در مالکیت دارد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که در ماهیت مالکیت سلطه نهفته نشده است، بلکه سلطه از احکام عقلایی آن می‌باشد.
اعتباری بودن مالکیت
رابطه‌ای که بین مالک و مال وجود دارد یک رابطه‌ی اعتباری است. توضیح این که: پاره‌ای از مفاهیمی که با آنها سر و کار داریم دارای واقعیت خارجی هستند مانند تسلط انسان بر خودش. انسان همینطور که هر وقت بخواهد دست و پایش را حرکت می‌دهد، با زبانش سخن می‌گوید، چشم خود را باز می‌کند و یا می‌بندد و بالاخره بر اعضا و جوارح خویش سلطه دارد. چنانکه بر ذهن خودش تا حدودی حاکم است. پس تسلط انسان بر اعضا، جوارح و ذهنیات یک واقعیت است و چیزی نیست که در روابط اجتماعی، آن را وضع کرده باشند. اما پاره‌ای از مفاهیم تنها ساخته‌ی ذهن و مولود قراردادهای ااجتماعی است و صرف نظر از آن، هیچ گونه وجود فیزیکی و خارجی ندارد. قوانین و مقررات، بایدها و نبایدها و مفهوم مالکیت و حقوق از همین قبیل می‌باشد.بنابر این اینکه می‌گوییم مالکیت رابطه‌ای است بین مال و مالک که بر اساس آن مالک می‌تواند هرگونه بهره‌برداری معقولی را که مایل باشد از مال خویش بنماید، این رابطه یک قرارداد است که جامعه آن را پذیرفته است. از شواهدی که نشان می‌دهد رابطه‌ی مذکور (مالکیت) واقعیت خارجی ندارد این است که: با داد و ستد و یک سلسله تشریفات کتبی و لفظی و چند برگ کاغذ، می‌آید و با تشریفات دیگر از بین می‌رود.
انواع مالکیت
در تعریف مالکیّت گفته شد که: رابطه‌ای است خاص بین مال و شخص. این تعبیر خود نشان دهنده‌ی تقسیم مالکیت به خصوصی و عمومی می‌باشد^.
مالکیت خصوصی
مالکیت خصوصی عبارت است از اینکه مال مرتبط با شخص یا اشخاص معیّنی باشد. بنابراین مالکیت خصوصی خود چند نوع است:
۱ -مالکیت فردی:( مالکیت فردی آن است که: یک نفر مالک چیزی باشد و در آن شریکی نداشته باشد.
۲ -مالکیت گروهی:( منظور از مالکیت گروهی این است که: مال به طور مشترک به افراد و جمع معینی مربوط شود مثل اینکه: گروه خاصی با هم اقدام به یک فعالیت صنعتی و کشاورزی می‌نمایند، نتیجه و محصول آن نیز به مالکیت مشترک و گروه درمی‌آید. و از آنجا که این گروه افراد معینی هستند این نوع نیز شکلی از مالکیت خصوصی به شمار می‌آید.
۳ -مالکیت مفروز و مشاع: همین که مالکیت خصوصی، گاهی فردی و گاهی جمعی است، این موضوع سبب می‌شود که مالکیت به مفروز و مشاع نیز تقسیم گردد؛ وقتی یک نفر مالک تمام شیء (خانه و …) باشد مالکیت او را «مفروز» گویند و این در مقابل مالکیت مشاع است که افراد با هم سهیم و شریک هستند و خود به خود سهم افراد درهم است. این شرکت سبب می‌شود مالکیت را «مشاع» گویند. البته شرکت در یک مال، گاهی به صورت شرکت «مشاع» است و گاهی «کلّی فی المعین» که این دو از نظر حقوقی متفاوت است. برخی از تفاوت‌ها در بحث خمس تحت عنوان «شرکت جامعه در عین اموال» از بحث «مشاع» تفاوت می‌کند.
مالکیت عمومی
مالکیت عمومی عبارت است از اینکه: مال و ثروت مرتبط به عموم باشد نه شخص و اشخاص. در این قسم نیز عناصری که در تعریف مالکیت بیان شد وجود دارد. از یک طرف مال است و از طرف دیگر مالک، و پیوند و ارتباط خاصی بین این دو وجود دارد. لیکن کسی که مال به او مرتبط می‌شود فرد یا افراد خاصی نیستند. این نوع مالکیت خود، دارای شکل‌های مختلفی است:
۱ - مالکیت اما یا دولت اسلامی
۲ - مالکیت عموم مردم
۳ - مالکیت عناوین عامه‌ی دیگر. مانند مالکیت فقرا نسبت به زکات یا مالکیت دانشگاه نسبت به اموال مربوط به خود.
نکته‌ی مهمی که اینجا باید به آن توجه داشت این است که: آنچه در مباحث فقهی اقتصاد بیشتر تحت عنوان مالکیت عمومی، مورد نظر است این است که: یک سلسله‌ی ثروت‌ها و اموال، تعلق به افراد و اشخاص ندارد بلکه به نوعی مربوط به عموم و در جهت عامه باید قرار گیرد وگرنه از نظر فقهی اطلاق عنوان مالکیت به اکثر بلکه به همه‌ی موارد آن خالی از اشکال و نقد و یا مسامحه نیست.
توضیح آنکه: ممکن است گفته شود چنانکه برخی از محققین مدعی شده‌اند) آنچه به عنوان مالکیت عموم قلمداد می‌شود مثل زمین‌های «مفتوحه عنوه» که حتی امام (دولت اسلامی) هم نمی‌تواند آنها را بفروشد و یا به کسی واگذار کند، این اموال در واقع ملک کسی نیست بلکه عموم مردم یا مسلمانان، جهت و مورد مصرف هستند.
چنانکه همین مطلب در مورد مالکیت عناوینی مثل دانشگاه و یا فقرا نسبت به اموال مربوط گفته شده است که: فقرا از نظر حقوقی مالک زکات نیستند بلکه جهت و مورد مصرف هستند، دانشگاه و مسجد نیز نسبت به اموال مربوطه همینطور می‌باشند. در مورد مالکیت امام نیز مبانی مختلفی وجود دارد.
ضمناً در بعضی از کتاب‌ها مباحات عامه مثل آب دریا، گیاهان و … نوعی از مالکیت عمومی قلمداد شده است. در صورتی که اصولاً مباحات عامه، ملک کسی نیست بلکه همه مجاز به استفاده از آن هستند.
بنابراین همانطور که اشاره شد باید گفت: آنچه بیشتر از این عنوان مورد نظر بوده این است که ثروت‌های طبیعی، جهت عمومی داشته و همه‌ی مردم می‌توانند از آن بهره‌مند شوند.
۲-۱۰: آموزش حقوق شهروندی:
واژه انگلیسی Education ( تعلیم وتربیت/ آموزش و پرورش) در اصل به معنای رهبری کردن یا به بار رسانی است. اگر نتایج ذهنی جریان آموزش و پرورش را در نظر بگیریم، می توانیم بگوییم آموزش و پرورش جریانی است که ذهن انسان را شکل و نظام می بخشد و آن را موافق موازین اجتماعی درمی آورد ( دیوی^[۴۶]، ۱۳۳۹). یونسکو آموزش و پرورش را چنین تعریف می کند:
آموزش و پرورش عبارت است از تمام کنش ها و اثرات و راه ها و روش هایی که برای رشد و تکامل توانایی های مغزی، معرفتی و همچنین مهارتها، نگرشها، و رفتار انسان به کار می روند. البته به طریقی که شخص انسان را تا ممکن ترین حد آن تعالی بخشد و یکی از ارزشهای مثبت جامعه ای که در آن زیست می کند باشد. در وجه محدود، اصلاح آموزش و پرورش یا تعلیم و تربیت، بعنوان وسیله ای استفاده می شود که متوجه هر نوع فعالیت هایی باشد که هدفشان انتقال معارف نظری و عملی، بویژه توسط وسایل منظم (سیستماتیک) است( صفوی، ۱۳۷۴). بنابراین هر پدیده و امکاناتی که بتواند به ترویج رعایت حقوق شهروندی و ارزشهای انسانی توجه کند، حتی اگر با چنین عنوانی شناخته نشود آموزش حقوق شهروندی محسوب می شود.
در سنین نوجوانی مقطع راهنمایی(۱۲الی ۱۴ سالگی ) دانش نسبت به برخی حقوق شهروندی به ویژه هدف می باشد از جمله حقوق صلح ، توسعه سیاسی جهان، محیط زیست ، حقوق قانونی، حقوق اخلاقی، مشکلات خاص حقوق شهروندی در این سن، نادانی و عدم آگاهی، بی تفاوتی، بد بینی، استعمار گرایی، جهانی شدن اقتصاد، تخریب محیط زیست، در مورد سنین دبیرستان، نسل کشی و شکنجه( مطابق با سند سازمان ملل در مورد دستور العمل هایی برای طرح های عمل ملی آموزش حقوق بشر) توصیه نامه های۱۹۵۸ شورای روپایی در مورد تدریس و یادگیری حقوق شهروندی در مدارس به آموختن تاریخچه و مقررات حقوق شهروندی اهمیت اولیه و بیشتری نسبت به مهرت های عملی می دهد.
هر فردی در جامعه نیازمند درک مقررات اعلامیه جهانی، فهم وابستگی بین المللی _ سیاسی و حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اطلاع از این که چگونه معیارها و موازین بین المللی بر حکومت ها و افراد تاثیر می گذارد، می باشد.
۲-۱۱: فلسفه جدید آموزش و پرورش
تاکید مجدد بر ابعاد اخلاقی و فرهنگی قرار دارد که مبنای آن یادگیری برای زیستن است. در آموزش مقدماتی ارزش ها ابتدا باید نگرش های صلح آمیز و مسئولیت پذیری توسط والدین ارائه شود؛ زیرا آنان اولین آموزگاران کودک و اولین حلقه ارتباطی فردا جامعه می باشند. پس از آن مدرسه با جو آموزشی، محیط، برنامه درسی و معلم می تواند بر روی کودک تاثیرگزار باشد و پس از آن سایر عوامل خارج از مدرسه، رسانه ها و … قرار دارند، که می توانند موجبات ایجاد و گسترش فرهنگ صلح را به وجود آورند(لوسی^[۴۷]، ۱۹۹۶).
۲-۱۱ - ۱: نقش آموزش و پرورش در آموزش حقوق شهروندی
یادگیری حقوق شهروندی فرایند منفعلانه ای نیست که دانش آموزان تحت روش اقتدار طلبانه، بیاموزند. در طی برنامه آموزش حقوق شهروندی، دانش آموزان می بایست مورد احترام قرار گیرند و شان و منزلت آنان به رسمیت شناخته شود. بنابراین در آموزش حقوق شهروندی، دانش آموز با بهره گرفتن از روش فعال به تفکر درباره خودشان برانگیخته می شوند.
در آموزش حقوق شهروندی به سه حوزه پرداخته می شود:
حیطه دانش و مفاهیم
تمرینات آموزشی و طرح های بین رشته ای
بحث درباره ارزش ها
۲-۱۱-۲: حیطه دانش و مفاهیم:

جدول ۴-۲٫ فراوانی و درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه به تفکیک دانشکده ۹۱
جدول ۴-۳٫ فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری مورد مطالعه به تفکیک سن ۹۲
جدول ۴-۴٫ فراوانی و درصد فراوانی نمونه آماری مورد مطالعه به تفکیک مدرک تحصیلی ۹۳
جدول ۴-۵٫ فراوانی و درصد فراوانی کارکنان نمونه مورد مطالعه به تفکیک سابقه خدمت ۹۴
جدول ۴-۶٫ نتیجه آزمون کالموگروف – اسمیرونوف برای نرمال بودن توزیع داده ها ۹۵

جدول ۴-۷٫ وضعیت هوش اجتماعی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان ۹۸
جدول ۴-۸٫ وضعیت رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان ۹۹
جدول ۴-۹٫ وضعیت خلاقیت سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان …………………………… ۱۰۰
جدول ۴-۱۰٫ ضریب همبستگی هوش اجتماعی با رفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی
کارکنان ………………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۱
جدول ۴-۱۱٫ ضریب همبستگی ابعاد هوش اجتماعی و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان ……….. ۱۰۱
جدول ۴-۱۲٫ ضریب همبستگی ابعاد هوش اجتماعی و خلاقیت سازمانی کارکنان ………………….. ۱۰۲
جدول ۴-۱۳٫ مقایسه میزان هوش اجتماعی، رفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی
کارکنان دانشکده های دانشگاه بوعلی سینا با بهره گرفتن از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه ……………. ۱۰۴
جدول ۴-۱۴٫ مقایسه میزان هوش اجتماعی کارکنان دانشکده های دانشگاه بوعلی سینا با
استفاده از آزمون LSD …………………………………………………………………………………………………. 104
جدول ۴-۱۵٫ مقایسه میزان رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشکده های دانشگاه بوعلی سینا
با بهره گرفتن از آزمون LSD ………………………………………………………………………………………………. 105
جدول ۴-۱۶٫ نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه تأثیر هوش اجتماعی کارکنان بر رفتار شهروندی
سازمانی ……………………………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۶
جدول ۴-۱۷٫ نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه تأثیر هوش اجتماعی کارکنان بر خلاقیت سازمانی ۱۰۷
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه:
جامعه امروزی، جامعه سازمانی است. امروزه بخش عمده ای از زندگی ما در سازمان ها یا در ارتباط با سازمان ها سپری می شود. هر سازمانی با انجام دادن وظایف چندگانه یا تخصصی، هدفهای عام یا خاصی را برای جامعه و مردم محقق می سازد (علاقه بند، ۱۳۸۷: ۴). یک سازمان برای انطباق با تغییرات و به منظور رشد و بقا در محیط های جدید، ویژگیهای خاصی را می طلبد، یکی از مهم ترین خصیصه‌هایی که می تواند در پاسخ به این تغییرات کمک کند، هوش اجتماعی است (میرزا قادری، ۱۳۸۶: ۶۰).
هوش اجتماعی^[۱] اصطلاح فراگیری است که مجموعه گسترده ای از مهارت ها و خصوصیات فردی را در بر گرفته و معمولا به آن دسته از مهارت های درون فردی و بین فردی اطلاق می شود که فراتر از حوزه مشخصی از دانش های پیشین، چون مهارت های فنی یا حرفه ای است. ثرندایک^[۲] از پیشگامان نظریه هوش اجتماعی است که آن را به عنوان توانایی درک دیگران و رفتار عاقلانه در ارتباطات انسانی تعریف کرده است. ثرندایک برای اولین بار اصطلاح هوش جمعی یا اجتماعی را در تبیین رفتار و کردار انسان به کار گرفت (بوزان، ۱۳۸۴). بررسی رفتار فرد در محیط کاری توجه محققان را به میزان زیادی به خود جلب کرده است. هدف مشترک مطالعات، تعریف نوعی رفتار است که به موفقیت بلند مدت سازمان کمک می کند. هوش اجتماعی کارکنان سازمان تأثیرات زیادی بر رفتار آنها ، رضایت شغلی، تعهد سازمانی (تهامی منفرد، علیایی زند و یوسفی،۱۳۸۱) و به خصوص رفتار شهروندی سازمانی ^[۳]و خلاقیت سازمانی^[۴] آنها خواهد داشت. رفتار شهروندی از نظر اورگان و همکارانش^[۵] به عنوان رفتار های فردی و داوطلبانه ای است که باعث ارتقای اثربخشی و کارایی عملکرد سازمان شده اما به صورت مستقیم به وسیله نظام های رسمی سازمان به آن پاداش داده نمی شود. خلاقیت سازمانی عبارت است از هر نوع فراگرد تفکری که مسئله ای را به طور مفید و بدیع حل کند (به نقل از مارتینز و تربلانچ^[۶]، ۲۰۰۳: ۶۵).
بیان مسأله پژوهش
افراد در موقعیتهای اجتماعی، بخاطر تفاوتهای فردی، یکسان عمل نمی کنند این تفاوتهای فردی در ادبیات روانشناسی به هوش اجتماعی اشاره دارد. هوش اجتماعی برای نخستین بار زمانی که ثرندایک هوش را در سال۱۹۲۰ به عنوان هوش اجتماعی، مکانیکی و انتزاعی در بیین رفتار و کردار انسان تعریف کرد، به صورت جدی مورد بحث قرار گرفت، وی هوش اجتماعی را به عنوان توانایی درک دیگران و رفتار عاقلانه در ارتباطات انسانی تعریف کرده است (دوقان و چتین^[۷]، ۲۰۰۹). هوش اجتماعی عبارت است از توانایی برقراری روابط بین فردی در گروه و همکاری با دیگران، استفاده از توان ذهن و جسم برای برقراری ارتباط با دیگران و درک بهتر آنان، رشد و توسعه روابط بین فردی و رفتار دوستانه با دیگران. در حقیقت ایجاد روابط سالم یا به دیگر سخن ” سیاست برقرار کردن رابطه” یک توان خاص و ارجمند است که هوش اجتماعی نام دارد (بوزان^[۸] ،۲۰۰۲). همچنین هوش اجتماعی عبارت است از توانایی بکارگیری مهارتهای ارتباطی، روابط دوستانه با دیگران، رفتارهای اجتماعی و هم دلی با دیگران (محمدیان حسین آبادی، ۱۳۸۶)، که شامل این مؤلفه ها می باشد: پردازش اطلاعات اجتماعی؛ یعنی توانایی درک و فهم و پیش بینی رفتار و احساسات دیگران. آگاهی اجتماعی؛ درک مناسب از نگرانی ها و احساسات سایرین از ارکان موفقیت در فعالیتهای اجتماعی و مهارتهای اجتماعی؛ حساسیت به دیگران، برای کسب عملکرد شغلی برتر و توانایی شناخت نیازهای دیگران (گلمن^[۹]، ۲۰۰۰). از سوی دیگر رفتارهای مدنی که با پا گذاشتن بشر به جوامع مدنی بوجود آمده اند، از دیرباز محور توجه صاحبنظران و پژوهشگران عرصه های مختلف جامعه شناسی و روانشناسی قرار گرفته است. بوی‍ژه توجه پژوهشگران در حوزه های روانشناسی تربیتی در سال های آخر قرن بیستم به این متغیر معطوف شده است (سی چیچا و کیم^[۱۰]، ۲۰۰۹: ۵۸). کاتز و کان^[۱۱] (۱۹۶۸) معتقدند که این گونه رفتارها باعث افزایش اثربخشی سازمان می شوند و در محیطهایی که تعامل و روابط گروهی وجود دارد، به این شکل قابل تعریف است، “الگوهای رفتاری که بافت اجتماعی و روانی انجام تکالیف و وظایف را مورد حمایت قرار می دهد” (گل پرور، وکیلی و آتش پور، ۱۳۹۰). این رفتارها را رفتارهای داوطلبانه نیز تعریف کردند که به شدت مورد نیاز سازمان های رسمی هستند (ایبروگوز^[۱۲]، ۲۰۱۰). مکنزی، پودساکوف و پین^[۱۳] (۲۰۰۰) معتقدند که این نوع رفتارها در درجۀ اول از زمره وظایف و مسئولیت های تعریف شده در شرح وظایف افراد نیست، اما انجام آنها به اشکال متعددی بر عملکرد مؤثر فردی و گروهی تأثیر می گذارد. این نوع رفتارها مشتمل بر گستره ی وسیعی، نظیر یاری رسانی به دیگران، همکاری و مشارکت غیر الزامی و مبتنی بر انگیزش درونی و ارائه ی پیشنهادات و راه حلهایی برای بهبود فرایندهای موجود در محیط هستند.
بی شک باید گفت که از اهداف اصلی و محور اساسی بحث های مدیریتی و تحقیقات آموزشی که می بایست بطور جدی مورد توجه واقع شود، خلاقیت سازمانی است. در دنیای کنونی که سرعت تغییرات بسیار افزایش پیدا کرده و رقابت در سازمان ها گسترش یافته است خلاقیت راه کلیدی بقاء و پایداری سازمان ها در این عرصه پرتلاطم محسوب می شود. خلاقیت یعنی توانایی تولید ایده های نو که برای یک زمان معینی مفید می باشد (ولفولس^[۱۴]، ۲۰۰۸: ۲۲۱). خلاقیت سازمانی یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقاء کمیت یا کیفیت فعالیت‌های سازمان؛ مثلاً افزایش بهره‌وری، افزایش تولیدات یا خدمات، کاهش هزینه‌ها، تولیدات یا خدمات از روش بهتر، تولیدات یا خدمات جدید و غیره (کورکماز، آرپکی^[۱۵] ، ۲۰۰۹). در پژوهشی میجس و همکاران^[۱۶] (۲۰۰۸) تأثیرات هوش اجتماعی و هوش شناختی را بر میزان محبوبیت نوجوانان مدرسه از طریق سنجش پیشرفت تحصیلی مقایسه کردند. مشاهده شد که محبوبیت به طور معنا داری با هوش اجتماعی مرتبط است. رضایی و خلیل زاده (۱۳۸۸) در پژوهشی تحت عنوان رابطه بین هوش اجتماعی مدیران با رضایت شغلی معلمان مدارس به این نتیجه رسیدند که (۱) بین هوش اجتماعی مدیران و رضایت شغلی معلمان رابطه مثبت و معنا داری و جود دارد. (۲) از بین سه مؤلفه هوش اجتماعی، مؤلفه مهارت اجتماعی و پردازش اطلاعات بهترین پیش بین برای رضایت شغلی می باشند.
کولدیپ و همکارانش^[۱۷] (۲۰۰۹) در پژوهشی با عنوان رابطه بین پنج بعد شخصیت و رفتار شهروندی سازمانی نتیجه گرفتند که چهار بعد شخصیتی برون گرا، با وجدان بودن، وظیفه مداری و تجربه پذیری به صورت مثبتی با رفتار شهروندی سازمانی در ارتباط می باشد.رابطه هوش اجتماعی با متغیرهای گوناگون توسط پژوهشگران مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است، امّا به نظر میرسد کمتر پژوهشی در ارتباط با همبستگی هوش اجتماعی با رفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی انجام گرفته شده باشد. لذا این پژوهش در صدد مطالعه رابطه بین این متغیرها میباشد. بنابراین پژوهش حاضر در صدد پاسخگویی به سؤال اساسی زیر میباشد.
آیا رابطهای بین هوش اجتماعی با رفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا شهر همدان وجود دارد؟
بر اساس مطالعات نظری این تحقیق، مدل مفهومی تحقیق (نمودار ۱-۱) که نشان دهنده رابطه هوش اجتماعی با رفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی است، طراحی شده است.
اهمیّت و ضرورت انجام پژوهش
هوش اجتماعی یکی از جدیدترین مفاهیمی است که به عنوان یکی ازعناصر حیاتی رهبری و مدیریت در سازمان ها به حساب می آید (اوکیجی و همکاران، ۲۰۰۹) افرادی که از هوش اجتماعی بالایی برخوردار هستند باید بتوانند از تمام قدرت مغزی و جسمانی خود استفاده کنند تا بتوانند با بقیه ارتباط مؤثری برقرار کنند. هوش اجتماعی روز به روز به عنوان یک مبحث جدید به ویژه برای افرادی که در طول روز به مهارتهای ارتباطی از جمله کارکنان سازمان نیازمند هستند، از اهمیت بیشتری برخوردار است (گودرزی،۱۳۸۴). ضرورت و اهمیت این تحقیق از این جهت است که مشخص می کند تا چه حد دارا بودن هوش اجتماعی می تواند بر میزان موفقیت کارکنان سازمان کمک کند؟چرا که مهارت های اجتماعی هم در درازمدت و هم در کوتاه مدت موجب موفقیت افراد می شود، با گنجاندن مفهوم هوش اجتماعی در برنامه آموزشی سازمان ها می توان به کارکنان کمک کرد تا عملکرد بهتری در سازمان داشته باشند (‌گلمن، به نقل از پارسا، ۱۳۸۹: ۳۳۹). از آنجا که کارکنان در تحقق اهداف سازمان نقش بسزایی دارند و از جایگاه خاصی برخوردارند و کارکنانی میتوانند در سازمان مؤثر باشند که از ویژگیهای خاصی همچون مهارت، تخصص، خلاقیت، نوآوری و مهارتهای رفتار شهروندی سازمانی و هوش اجتماعی برخوردار باشند. بنابراین شناسایی افراد با قابلیت‌های هوش اجتماعی بالا، قرار دادن آنها در پستهای مورد نیاز و جلوگیری از هدر رفتن زمان، زیان شخصی، سازمانی و سرمایه های ملی، در پژوهش حاضر بسیار با اهمیّت و ضروری میباشد. همه آنچه که بدان اشاره شد به خوبی گواه این مهم است که هوش اجتماعی می تواند به عنوان یکی از پیش نیازهای توفیق کارکنان در بروز رفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی قلمداد شود. بر این اساس فرضیه این پژوهش در صدد است تا ارتباط و همبستگی بین هوش اجتماعی با رفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان را بررسی نماید.
اهداف پژوهش
هدف کلی؛
شناسایی رابطه بین هوش اجتماعی بارفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان.
اهداف ویژه؛
۱٫ تعیین میزان هوش اجتماعی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا شهر همدان
۲٫ تعیین میزان رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا شهر همدان
۳٫ تعیین میزان خلاقیت سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا شهر همدان
۴٫ تعیین میزان رابطه بین هوش اجتماعی با رفتار شهروندی سازمانی و خلاقیت سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان.
سوالات پژوهش:
۱٫ میزان هوش اجتماعی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان چقدر است؟
۲٫ میزان رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه بوعلی سینا همدان چقدر است؟

انرژی برگشتی است، مشخص است که نسبت  برای ماشین با مشخصه مغناطیسی غیرخطی کمتر از این نسبت در ماشین با مشخصه مغناطیسی خطی است. پس برای یک توان خروجی معین، توان نامی اینورتر مربوط به ماشین با مشخصه مغناطیسی غیرخطی کمتر از ماشین با مشخصه مغناطیسی خطی است، لذا اثر دوم اشباع نیز مشخص می شود. همواره در طراحی ماشین های سوئیچ رلوکتانس سعی می گردد تا طول فاصله هوائی در حالت همپوشانی کمترین مقدار ممکن را داشته باشدتا ماشین در سطح جریان کمتری به اشباع رفته و در نتیجه نسبت تبدیل انرژی الکتریکی ورودی به انرژی مکانیکی خروجی بزرگتر گردد.

(الف)

(ب)
شکل ۲-۵- (الف) مسیر شار پیوندی- جریان برای ماده مغناطیسی با مشخصه خطی – (ب) مسیر شار پیوندی- جریان برای ماده مغناطیسی با مشخصه غیرخطی ]۲۰[

• • 1. 1. انتخاب موتور سوئیچ رلوکتانس برای کاربردهای مختلف

     

     

با توجه به نوع کاربرد و توان مورد نیازمی توان یکی از حالتهای زیر را انتخاب نمود:
۲-۷-۱- موتورسوئیچ رلوکتانس سه فاز
موتورهای سوئیچ رلوکتانس سه فاز، مشکل راه اندازی را در صورت رعایت محدودیتهای موجود در پارامترهای طراحی نداشته و نوسانات گشتاور آن نسبت به موتورهای تکفاز و دوفاز کمتر است. در موتورهای سه فاز می توان شش قطب برای استاتور انتخاب نمود و با توجه به ساختار استاتور، تعداد قطبهای روتور را باید به گونه ای انتخاب نمود که امکان راه اندازی موتور درکلیه‌ موقعیت های روتور وجود داشته باشد. به عنوان مثال انتخاب دوازده قطب و یا شش قطب برای روتور، به علت اینکه کلیه قطبهای استاتور و روتور در یک حالت، هم محورمی شوند انتخاب عملی نمی باشد. پس موتورهای سوئیچ رلوکتانس۱۲/۶ و ۶/۶ عملی نمی باشند. از طرف دیگر تعداد قطبهای روتور را نمی توان خیلی زیاد درنظر گرفت مثلاً موتور ۱۴/۶، مشکل مطرح شده در دو نوع موتور قبلی را نداشته اما چون تعداد قطبهای روتور زیاد است قطبهای استاتور باید باریک انتخاب شوند و به همین علت نسبت اندوکتانس حالت هم محوری به غیرهم محوری کاهش می یابد. به همین علت نسبت تبدیل انرژی کوچکی برای موتور حاصل می گردد، پس موتور۱۴/۶ هم ترکیب مناسب و قابل قبولی نمی باشد. یکی از ترکیبهای مناسب از لحاظ تعداد قطبهای استاتور و روتور برای دسته موتورهای سه فاز ترکیب شش قطب برای استاتور و حداکثر تعداد هشت قطب برای روتور است. لازم به ذکراست که می توان ترکیب ۸/۱۲ را نیز برای موتور سوئیچ رلوکتانس سه فاز، در نظرگرفت. در این ترکیب نسبت اندوکتانس حالت هم محوری به غیرهم محوری بزرگتری بدست آمده بنابراین، نسبت تبدیل انرژی بالاتری می توان بدست آورد و چون طول سیم پیچی های موتور کوتاهترمی شود، تلفات مسی کاهش می یابد. در این ترکیب طول مسیر میدان مغناطیسی، به عنوان مثال، نسبت به موتوری باترکیب ۴/۶ کوتاهتراست. مزیت فوق، کاهش نیروی محرکه مغناطیسی هر قطب، که به علت کوچک بودن سطح هر قطب حاصل می شود را جبران می سازد. موتورهای سوئیچ رلوکتانس سه فاز با ترکیبی مانند ۸/۱۲ در سرعت های پائین مناسب می باشند ولی از لحاظ هزینه اولیه نسبت به موتورهای ۴/۶ گرانتر می باشند. یکی از ترکیب های مناسب و اقتصادی برای موتور های سه فاز ترکیب ۴/۶ است. موتورهای سه فاز نسبت به موتورهای تکفاز و دوفاز نوسانات گشتاور کوچکتری ایجاد می کنند، اما به علت میزان نوسانات نمی توانند در همه موارد کاربرد داشته باشند.
۲-۷-۲- موتورسوئیچ رلوکتانس چهارفاز
دراین نوع موتورها اگر محدودیت های موجود در طراحی مد نظر قرارگیرند، مشکل راه اندازی را نداشته و موتور در هرموقعیتی که روتور قرارگیرد می تواند راه اندازی شود. این نوع موتورها نسبت به موتورهای سه فاز نوسانات گشتاور کمتری ایجاد می کنند، امّا به علت بالا بودن تعداد کلیدهای نیمه هادی در مدار سوئیچینگ و زیاد بودن تعداد اتصالات، هزینه اولیه بالاتری نسبت به موتورهای سه فاز دارند. در این نوع موتورها به علت افزایش تعداد قطب های روتور، زاویه گام کاهش یافته وتعداد گام های کارکرد در طی یک دور چرخش افزایش می یابد، که مسئله فوق باعث کاهش نوسانات گشتاور شده، بدون ‌آنکه نسبت اندوکتانس حالت هم محوری به غیر هم محوری را کاهش دهد.
از انواع مختلف موتورهای چهار فاز می توان به ترکیبهای ۶/۸ و۱۰/۸ اشاره نمود. در موتور۱۰/۸ قطبها نسبت به نوع ۶/۸ باریکتر بوده ونسبت اندوکتانس حالت هم محوری به غیرهم محوری نیزکمتر است. همچنین اندوکتانس حالت غیرهم محوری نسبت به موتور ۶/۸ بزرگتراست. به علت کاهش نسبت اندوکتانس هم محوری به غیر هم محوری نسبت تبدیل انرژی کاهش می یابد، لذا تعداد قطبهای روتور را خیلی بالا نمی برند. یکی از ترکیب های مناسب برای موتورسوئیچ رلوکتانس چهارفاز ترکیب ۶/۸ است.

• • • • 1. 1. موتور سوئیچ رلوکتانس پنج فاز

         

         

     

     

با رعایت محدودیت های موجود در پارامترهای طراحی موتور، این نوع موتورها در هر موقعیت مکانی روتور قادر به راه اندازی هستند. از این نوع موتورها می توان به عنوان موتورهای پله ای استفاده نمود. یک ترکیب مناسب از موتور سوئیچ رلوکتانس پنج فاز، ترکیب ۸/۱۰ می باشد. نوسانات گشتاور این نوع موتورنسبت به موتورهای چهار فاز کمتر بوده اما به علت افزایش تعداد کلیدهای نیمه هادی در مدارسوئیچینگ هزینه اولیه بالاتری نسبت به نوع چهار فاز دارند، به همین علت کاربرد محدودتری دارند.
 

• • 1. 1. روش های آنالیز موتور سوئیچ رلوکتانس ]۲۰[

     

     

روش های آنالیز مختلفی برای موتور سوئیچ رلوکتانس توسط محققان ارائه شده است. بعضی از روشها تقریبی بوده و فقط جهت ارزیابی اولیه طرح مناسب می باشند. از جمله این روشها می توان به روش میلر اشاره نمود. در مقابل روش های آنالیز بسیار دقیقی برای موتور سوئیچ رلوکتانس ارائه شده که در این خصوص می توان به روش اجزاء محدود اشاره نمود. این روش نیازبه محاسبات طولانی داشته و به علت بالا بودن تعداد المانها و در نتیجه زیاد بودن معادلات بدست آمده نیاز به کامپیوترهائی با حافظه بالا و صرف زمان زیاد دارد. درمقابل این دو روش ذکر شده روش مدار معادل مغناطیسی بهبود یافته است^[۴](۱) که هم از دقت بالا و قابل قبول در مقایسه با روش تقریبی میلر برخوردار بوده و هم سرعت بالائی در مقایسه با روش اجزاء محدود دارد.
۲-۸-۱- مدل میلر جهت آنالیز موتور سوئیچ رلوکتانس]۲۱، ۲۲، ۲۳[
روش میلر که در سال ۱۹۹۰ ارائه شد، یک روش تقریبی با سرعت بالا بوده که برای تخمین و تقریب اولیه پارامترهای ماشین سوئیچ رلوکتانس مفید می باشد. در این روش، اثرات اشباع مغناطیسی بطور دقیق درنظر گرفته نشده و منحنی های عملکرد ماشین، با ارائه یک مدل تحلیلی پیش بینی می شود. در این روش مشخصات غیرخطی مغناطیسی موتور توسط توابع مرتبه اول یا دوم تقریب زده می شوند و در نهایت با بهره گرفتن از این تقریب ها، پارامترهای ماشین بدست می آیند.
در روش میلر شبیه سازی کارکرد موتور در واقع محاسبه شار پیوندی بر اساس انتگرال گیری از معادله ولتاژ زیر در حوزه زمان است:
(۲-۱۲)
در این رابطه v ولتاژ DC اعمال شده به سیم پیچی فاز و i جریان فاز است . با توجه به رابطه فوق در موقعیت جدید روتور، شار پیوندی را با انتگرال گیری بر روی گام زمانی قبل بدست آورده و سپس مقدار جدید جریان از اطلاعات شار پیوندی بر حسب جریان و موقعیت روتور محاسبه می گردد. محاسبه‌ انتگرال ساده بوده و مسئله اصلی بدست آوردن مدل صحیح برای داده های مغناطیسی است که با الگوریتمی جهت تعیین جریان زمانیکه موقعیت روتور و شار پیوندی مشخص است همراه می گردد. در روش میلر، منحنی های مغناطیسی در موقعیت هم محوری قطب روتور و استاتور، در موقعیت غیر محوری این قطبها و همچنین در موقعیتهای میانی ارائه شده و مدلهائی برای موتور در هر موقعیت بدست می آید. مدل ارائه شده مشخصات الکترومغناطیسی موتور سوئیچ رلوکتانس را در بر می گیرد. با توجه به تقریبهای که برای منحنی های مغناطیسی در این روش بکار رفته، روش دارای دقت کافی نبوده و فقط در تخمین اندازه تقریبی پارامترهای موتور می تواند بکار رود. جهت بررسی دقیق عملکرد ماشین به مدل سازی کامل که پدیده اشباع را در برگیرد نیاز است.
۲-۸-۲- مدل مدار معادل مغناطیسی جهت آنالیز موتور سوئیچ رلوکتانس ]۲۴-۳۳ [
مدار معادل مغناطیسی از مدلهائی است که به عنوان ابزاری جهت آنالیز سیستمهای الکترومغناطیسی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. برای حل سیستمهای الکترومغناطیسی ساده مانند ترانسفورماتورها و ماشین های جریان مستقیم، مدل، ساختار ساده ای داشته ولی در ماشین های دیگر، مدار معادل پیچیده بوده و بدون استفاده از کامپیوتر بکارگیری مدل عملاً دشوار است. این روش از دقت لازم در محاسبات مهندسی برخوردار بوده و در مقایسه با روش دقیق اجزاء محدود بسیار ساده تر و زمان اجرای آن نیز بسیار کمتر است. این مدل با در نظر گرفتن اثرات اشباع کلی و محلی در آهن، منحنی های عملکرد ماشین را پیش بینی کرده و یک مدل تحلیلی کامل برای موتور بدست می آورد. در مدار معادل مغناطیسی بهبود یافته مدل دقیقتری با درنظر گرفتن اثرات اشباع محلی و کلی ارائه می گردد. این روش بدون آنکه مسئله را بسیار پیچیده سازد توانسته جوابهای دقیقتری که با نتایج حاصله از روش دقیق اجزاء محدود قابل قیاس هستند، بدست آورد. در مدار معادل مغناطیسی منبع نیروی محرکه مغناطیسی و رلوکتانس های مربوط به شار پیوندی و رلوکتانس های مربوط به شار نشتی باید در نظر گرفته شوند.
پس در یک موتور سوئیچ رلوکتانس سه نوع رلوکتانس وجود دارد که عبارنتد از:

1. 1. رلوکتانس مربوط به شار نشتی در روتور و استاتور

1. رلوکتانس آهن استاتور و روتور

و ساعِدی مَکْسُورٌ
و مُهجَتی عَلی الفِراشِ کُلَّ ساعَۀٍ تَسِیلُ
و أصنعُ الأکفانَ ، ثم أتجُرُ التابوت
هذا الصباحِ
أدْرَکْتُ بالحیاۀِ ، و إغتمضتُ ، کی أموتُ
فی هدأۀِ و السُکُوتِ
( عبدالصبور ؛ ۱۹۹۸ :۱/۸۱ )
ترجمه :
ای دوست من ، همانا من مریضم
و پشتیبانم از دست رفته
و روحم ( زندگیم ) در بستر بیماری هر ساعتی نابود می شود
و کفن ها را می سازم ، سپس تابوت تجارت می کنم
در این صبح
به زندگی پی می برم ، و پنهان می کنم ( می خوابم ) تا بمیرم
در آرامش و سکوت .
عائشه تیموریه نیز در ابیات ذیل برای بیان مصائب روزگار و شکوه ی انسان از آن در قالب گفتگویی که با مادرش دارد به بیان سختی ها ، شدائد و مشکلات زندگی انسان و خویش می پردازد . او خطاب به مادرش شکایت می کند و می گوید : ای مادر آیا فریاد و اشکی که از چشمانم سرازیر شد را دیدی ؟ زیرا هستی همانند روزنامه ای است که پر از اتفاقات گوناگون و پستی و بلندی هایی می باشد و هر انسانی که در این هستی زندگی کند بی تردید دچار این پستی و بلندی ها می شود :

أرَأیَــتِ دَمــعَ مَحــاجِــری وَ سَمــــِعتِ یَا أُمـــّی نُحیبـــی ؟
هَـــل راعَ قَلبَــکِ مَا لَقَــیتِ مِــن النَّوائِــــبِ و الکُــــرُوبِ ؟
إنَّ الـــوُجُــــودَ صَحــــیفَۀٌ مَـــــلَأی بّأســــرارِ القُـــــلُوبِ
خَلَفتَــــنی لِلـــــهَمِّ فِیــــهِ وَ لِلشَّــــــدائِدِ وَ الخُطُـــــوبِ
( تیموریه ؛ بی تا : ۱۱۸ )
ترجمه :
آیا اشک چشم هایم را دیدی و ای مادرم آیا فریاد مرا شنیدی ؟
آیا مشکلات و غم هایی را که به تو رسید قلبت را ترساند ؟
همانا هستی دفتری است پر از اسرار قلب ها .
مرا برای سختی ها و مشکلات بر جا گذاشتی .
در ادامه عائشه توان خود را در مقابله با این شدائد و سختی ها از دست می دهد ؛ زیرا روزگار این مصائب را جرعه جرعه و آرام به او نوشانیده است و باعث گشته اندرون شاعر همچون آتشی سوزان سوخته شود و او صبر خود را در مقابل این مصائب و سختی ها از دست بدهد :
کَیفَ إصطِباری وَ أحشائی بِها حَرَقٌ مِن جَــذوَۀٍ مَـا لَهـا مِن حَــــرِّها وَاقِ
قَد جَرَعتِنی صُرُوفُ الدَهرِ مُرتَغِــماً لَـــو أعِجــا کَحَـــمیمٍ أو کَغَــــساقِ
( همان : ۱۴ )
ترجمه :
چگونه صبر کنم در حالی که اندرونم از آن سوخته ، از آتشی که از گرمی و داغی آن مانعی نیست .
سختی های روزگار مرا جرعه جرعه نوشانده است که مانند تاریکی مرا رنجور می کند .
تیموریه در ابیاتی دیگر یکی از مواردی که روزگار بر هر انسانی تحمیل می کند ، غم از دست دادن عزیزان معرفی می کند ؛ زیرا شاعر دخترش را در سن کم از دست می دهد . پس غم و اندوهش از این دنیا دوچندان می شود و روزگار را به خاطر این که به دخترش خیانت کرد ه است مورد سرزنش قرار می دهد و شکوه می کند و بیان می دارد که به خاطر این دردها بود که دخترش از این دنیای فانی رحلت کرد و با رفتنش قلب عائشه را در حسرت دیدارش تنها گذاشت :
قَد خانَها الدَّهرُ المِلّمُ فَأصـبَحَت لِکُوؤسِ أسقــامِ الضَـــنی تَتـــَجَرَّعَ
ذاقَت مَریرَ السُّقْمِ مِن عَهدِ الصَبا حَتَّـــی قَضَـــتْ أیامَـــها تَتــَوَّجَعَ
رَحَلَتْ و قَد أفنی النَزیف دِماءها و القـــلبُ فی حسَـــراتِهِ یَتَصَــدَّعَ
( تیموریه ؛ بی تا : ۳۱ )
ترجمه :
روزگار سرزنش گر به او خـیانت کرده است پس کاسـه ی شراب بیمـاری و درد و رنـج را نوشیـده است .
او از کودکی طعم تلخ بیماری را چشیده است تا جایی که روزگارش با درد و رنج سپری شد .
رفت و رحلت کرد در حالی که خون ریزی ، خونش را ریخت و قلب ها در حسرتش شکست .
عائشه در این بیت نیز از سختی ها و مشکلات روزگار خویش شکایت می کند که آسایش و راحتی زندگی را به شقاوت و بدبختی تبدیل کرده است .:
الدَّهـــرُ أبـــدَلَ رَاحَتــی بِعَنــاءِ وَ اعتـــَاضَ صَـــفوَ تَنعَمی بِشَقـــاءِ
(همان : ۱۹ )

نتایج این طرح نشان می دهد که اعتبارات تخصیص یافته که ۲۶ درصد آنها کمتر از ۲۰ میلیون ریال بوده است کارایی چندانی در پیشبرد و اجرای طرح های هدف نداشته است که این امر بیشتر ناشی از میزان اندک تسهیلات و اعتبارات تخصیص یافته می باشد.
سعدی و عرب مازار با مطالعه زنان سرپرست خانواری که تحت پوشش طرح حضرت زینب ) س (قرار داشته و بین سال های ۱۳۷۷ و ۱۳۸۱ برای انجام فعالیت های تولیدی از بانک کشاورزی تسهیلات قرض الحسنه دریافت کرده اند، بیان میکنند که درآمد زنان بعد از دریافت تسهیلات سه برابر شده است!! ایشان پیشنهاد میک‌نند مبلغ هر فقره از تسهیلات اعطایی باید افزایش یابد چرا که ایجاد اشتغال پایدار با مبلغ فعلی) میانگین ۲/۶۵ میلیون ریال (تا حدی مشکل است. از نظر ۸/۱۴ درصد از زنان مورد مطالعه، طرح حضرت زینب) س(موفق نبوده و نتوانسته است به اهداف خود دست پیدا کند. در مقابل ۳/۴۳ درصد معتقدند این طرح تاحدی موفق بوده است ۶/۳۴ درصد از زنان تأثیر طرح را بر زندگی خودشان مثبت قلمداد نمود هاند و ۳/۷ درصد اظهار نموده اند که طرح توانسته است به اهداف خود کاملاً دست پیدا کند.

معظمی و دیگران (۱۳۸۴) نیز برنامه اعتبار خرد برای زنان روستایی که توسط وزارت جهادکشاورزی اجرا گردیده است را مورد مطالعه قرار داده اند. مطالعات میدانی انجام شده در استان هرمزگان نشان می دهد که ۸۰ درصد از زنان قبل از گرفتن وام فعالیت هایی انجام می داده اند که درآمدزا بوده است و مهم ترین آنها فعالیت های مربوط به صنایع دستی و خیاطی است. این فعالیت ها، اشتغالی نسبتاًً تمام وقت برای افراد فراهم میکر‌ده اند.
نتایج این مطالعه نشان می دهد که وام ها نتوانسته اند بر نوع فعالیت تأثیر چندانی بگذارند، به این معنا که فرد وا مگیرنده فعالیت سنتی قبلی را دنبال میک‌ند و وام ها در ۲۰ درصد موارد توانسته اند فرصتی برای خود اشتغالی ایجاد کنند. از کل اعضا ۲۲ درصد هیچ تغییری در میزان دارایی های خود که بتوان آن را به وام استناد کرد گزارش نکرد هاند و در ۷۸ درصد موارد تغییر در دارایی به دلیل دریافت وام گزارش شده است بعضی از این دارایی ها مولد بوده که به طور عمده به چرخ خیاطی و گلدوزی بوده است که می توانند در جریان درآمدی آتی عضو نیز اثرگذار باشند ) ۹۶ درصد (و بعضی شامل کالاهای خانگی نظیر کولر و یخچال بوده است که صرفاً اثر رفاهی داشته است) ۴ درصد). به طور کلی این برنامه موفقیت هایی در زمینه افزایش دسترسی زنان کم درآمد روستایی به وام داشته است و در مقایسه با برنامه های دیگر در سطح بین المللی به لحاظ پایداری عملکرد متوسطی داشته است.
فصل سوم
روش پژوهش

۳-۱- مقدمه
در این فصل به بررسی روش تحقیق، جامعه مورد مطالعه و روش نمونه گیری، معرفی ابزارهای اندازه گیری پژوهش، اعتبار و روایی ابزار پژوهش، روش گردآوری داده ها روش تجزیه و تحلیل آماری داده ها پرداخته شده است.
۳-۲- روش تحقیق حسب هدف و نحوه اجراء
طرح تحقیق این پژوهش توصیفی زمینه یابی می باشد. توصیفی به این خاطر که تصویری از وضع موجود را ارائه می دهد. پژوهش توصیفی، شامل جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سئوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مطالعه میشود. در پژوهش توصیفی محقق متغییر ها را دستکاری نمی کند و یا برای وقوع رویدادها شرایطی را بوجود نمی آورد (خاکی،۱۳۸۷). یکی از تعاریف اساسی در علم آمار تعریف همبستگی و رابطه بین دو متغیر می باشد. بطور کلی شدت وابستگی دو متغیر به یکدیگر را همبستگی تعریف می کنیم. و ممکن علاوه بر شدت همبستگی جهت همبستگی نیز مورد نیاز پژوهشگر باشد. در آمار انواع زیادی از ضرایب همبستگی­ متفاوت وجود دارند که هر کدام همبستگی بین دو متغیر را با توجه به نوع داده ­ها و شرایط متغیرها اندازه ­گیری می­ کنند.
۳-۳٫ جامعه آماری
منظور از جامعه ی آماری، همان جامعه ی اصلی است، که از آن نمونه ای نما یا معرف بدست آمده باشد (دلاور، ۱۳۸۵) جامعه آماری پژوهش مذکور کلیه خانوار های تحت حمایت کمینه امداد امام خمینی (ره) استان کرمانشاه که ۱۳۲۵۱ خانوار می باشد.
۳-۴-نمونه و روش نمونه گیری
در این پژوهش با توجه به حجم جامعه و روش پژوهش با بهره گرفتن از جدول مورگان حجم نمونه ۳۶۰ نفر از افراد واجدشرایط کار در خانوارهای مددجو کمیته امداد امام (ره) را انتخاب کردیم. به عنوان بخشی از آنچه در جامعه وجود دارد، دست می یابیم. از این روش زمانی استفاده می شود که محقق علاقمند است اطمینان حاصل کند که هر یک از طبقه های موجود در جامعه، در نمونه او حضور دارد (دلاور، ۱۳۸۵).
۳-۵ - ابزارهای اندازه گیری
به منظور گردآوری داده ها ازپرسشنامه ی محقق ساخته طرح های توانمند سازی بر اشتغال زایی مددجویان استفاده شده است.
۳-۵-۱- طرح های توانمند سازی بر اشتغال زایی مددجویان:
طرح های توانمند سازی بر اشتغال زایی مددجویان دارای ۲۰ سوال و بر اساس طیف لیکرت می‌باشد. برای هر سؤال پنج طیف کاملاً موافقم ۵، موافقم ۴، نه موافقم نه مخالفم ۳، مخالفم ۲ و کاملاً مخالفم ۱ در نظر گرفته شده است.
۳-۵-۱ روایی ابزار:
برای روایی و اعتبار پرسشنامه از راهنمایی اساتید راهنما و مشاور و تنی چند از متخصصان استفاده شده است.
۳-۵-۲ پایایی ابزار:
در این تحقیق برای سنجش پایایی پرسش نامه در ابتدا تعداد ۳۰ عدد پرسش نامه بین آزمودنی ها توزیع و از آنان خواسته شد تا ضمن پاسخ به آن ها هرگونه ابهام و مشکل در خصوص آن را قید کنند. میزان آلفای کرونباخ محاسبه شده این پرسشنامه با بهره گرفتن از نرم افزار spss 81/0 گزارش گردیدکه از پایایی قابل توجهی برخوردار است.
۳– ۶- روش اجرای پژوهش
ابزار مورد استفاده ما در این پژوهش پرسشنامه است به تعداد آزمودنی ها برگه سئوال و پاسخ نامه آماده کرده و به مددجویان که دارای زمینه های ایجاد اشتغال می باشند داده وسئوال ها را میان آنها توزیع، و توضیح لازم و کافی درباره هر آزمون و نحوه پاسخ دادن آزمودنی ها به سئوالات به آنان داده شد در ضمن به آزمودنی ها گفته شد صادقانه و بدون سوگیری به سئوالات آزمون جواب دهند. و پس از پاسخ دادن به سوالات پاسخ نامه ها روجمع آوری می کنیم و با بهره گرفتن از روش های آماری به بررسی نتایج پرسشنامه ها پرداخته شد.
۳-۷- روش تجزیه وتحلیل داده ها:
برای پاسخگویی به پرسش های پژوهش حاضر، داده های جمع آوری شده به وسیله نرم افزارآماری SPSS از دو جنبه توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفت؛ برای تجزیه و تحلیل داده ها هم از آمار توصیفی شامل فراوانی ها، میانگین ها و انحراف معیار و هم از آمار استنباطی شامل آزمون دوجمله ای استفاده شد.
فصل چهارم:
تجزیه وتحلیل داده های جمع آوری شده
۴-۱ مقدمه:
در این فصل برای تجزیه و تحلیل داده ها ی آماری از روش توصیفی و استنباطی استفاده می شود در این راستا در بخش توصیفی از مشخصه های آماری نظیر فراوانی، درصد فراوانی، ودرصد تجمعی، جداول و نمودارهای مربوطه و در سطح استنباطی از آزمون دو جمله ای استفاده می شود.
۴-۲ آمار توصیفی
وضعیت پاسخگویان بر حسب جنسیت