با توجه به تعاریفی که ارائه شده در تمام تعاریف ذکر شده سه نکته مشابه وجود دارد:
الف) دارایی هایی موضوع پولشویی قرار می گیرند که ماهیت غیر قانونی داشته باشند.
ب) عملی پولشویی تلقی می شود که عالماً و عامداً به منظور قانونی جلوه دادن این اموال انجام می شود.
ج) مرتکب با پنهان کردن ماهیت و منشاء اصلی عواید مجرمانه، شناسایی مجرمانه بود عواید را غیر ممکن یا دشوار کند.
با توجه به مطالب گفته شده میتوان پولشویی ( در فضای مجازی ) را به شرح ذیل تعریف کرد:
« انتقال الکترونیکی عواید ناشی از جرم با بهرهگریزی از ابزارهای فناوری اطلاعات و در بستر شبکه های اطلاع رسانی رایانهای، نظیر اینترنت و سیستمهای مخابراتی به منظور پنهان سازی عالمانه منشا و ماهیت اصلی این عواید و تبدیل آن ها به اموال پاک به گونه ای که شناسایی منبع مجرمانه آن را غیر ممکن یا دشوار سازد»[۲۸]۱٫
در ماده ۲ قانون مبارزه با پولشویی اینگونه تعریف شده است:
الف- تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیتهای غیر قانونی با علم بر اینکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به دست آمده باشد.
ب – تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان کردن منشاء غیر قانونی آن با علم به اینکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب به نحوری که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد.
ج – اخفاء یا پنهان یا کتمان کردن ماهیت واقعی، منشاء، منبع، محل، نقل و انتقال جابجایی یا مالکیت عوایدی که به طور مستقیم یا غیر مستقیم در نتجه جرم تحصیل شده است.
ب) نحوه پولشویی در فضای مجازی (سیبری)
پولشویی برای تطهیر درآمدهای مجرمانه خود از روشهای نوین و مدرنی بهره میبرند. از جمله این روشها استفاده از پول الکترنیکی و خدمات بانکداری الکترونیکی و همچنین بازار بورس می‌باشد. که در این گفتار به بررسی این روشها میپردازیم.
- پول و بانکداری الکترونیک
پول الکترونیک، همان تکانههای الکترونیکی یا داده های رایانهای است که واجد اعتبار مالی شده است و با به طور کلی دو نوع می‌باشد:
۱ – ۱ – کارتهای هوشمند[۲۹]۱: که به آن ها پول الکترونیک آنلاین هم گفته می شود و در قابل کارتهای اعتباری یا بدهی (debit cards) یا حتی سادهترین شکل آن ها یعنی کارتهای تلفن ظهور پیدا کرده اند. دلیل نامگذاری این کارتها به پول الکترونیک آنلاین است که نقل و انتقال وجوه به وسیله آن ها از طریق دستگاههای خاصی نظیر خود پردازها صورت می‌گیرد.
۲ – ۱ – پول الکترونیک کامپیوتری: این پول حتی به اندازه کارتهای هوشمند هم وجود خارجی ندارد و به طور کلی برای فضای تبادل اطلاعات طرح ریزی شده است. برای دسترسی به وجود آنلاین لازم است پیشاپیش نزد مؤسسه اعتباری یا بانکی که از این فناوری برخوردار است وجه یا اعتباری سپرده شود، سپس یک شماره اعتباری در اختیار مشتری قرار می‌گیرد که می تواند از طریق رایانه شخصی خود از منزل یا هر جای دیگر با اتصال به اینترنت اقلام مورد نیاز خود را تهیه و برای پرداخت وجه فقط آن شماره در اختیار سایت مورد نظر قرار میدهد که آن نیز به طور خودکار به سایت بانک یا مؤسسه مربوطه متصل می شود و وجه مورد نظر را به حساب خود منتقل می کند . با توجه به مطالب گفته شده مفهوم بانکداری الکترونیک نیز روش می شود که به طور کلی میتوان آن را انجام امور بانکی به شکل الکترونیکی دانست که در اینجا به جای ساختمان، نیروی انسانی و اسناد و اوراق کاغذی با فضای تبادل اطلاعات و یک سری برنامه های کاربردی و اسناد دیجیتال سروکار داریم.[۳۰]۲
این فناوری جدید چنان برای پولشویان شگفت انگیز بوده که آن را بهشت خود نامیدهاند یکی از مهمترین ابزارهایی که در پول و بانکداری الکترونیک برای اجرای صحیح امور و بالا برد ضریب اطمینان کارکردها به کار میرود، فناوری رمزنگاری و امضای دیجیتال می‌باشد. به طور خلاصه کارکرد فناوری رمزنگاری این است که محتوا را به شکلی نامفهوم و غیر قابل درک تبدیل می کند و برای اینکه به حالت اولیه برگردد لازم است فرایند رمز گشایی
اجرا شود که بدیهی است فقط سازنده و واگذارنده این فناوری و ارسال کننده و دریافت کننده محتوا توانایی انجام آن را دارند[۳۱]۱٫ با توجه به این توضیحات مشخص می شود که اگر پول الکترونیک رمزنگاری شود دیگر محتوای آن نامفهوم خواهد شد و تنها دریافت کننده آن که مشخص نیست در کدام نقطه از جهان قرار دارد می تواند با اجرای برنامه رمزگشایی مربوطه از آن آگاهی یابد. به این ترتیب چنان سطحی از محرمانه بودن و ناشناس ماندن برای این مبادلات مهیا می شود که هر کس می تواند از هر جای دنیا مبلغ مورد نظر خود را به نقطهای دیگر ارسال کند، بی آنکه کسی از محتوای آن آگاهی یابد. و این حالت بهترین وضعیت ممکن را برای پولشویان فرهم می کند چون آن ها دیگر مجبور نخواهند بود برای تطهیر اموال نامشروع خود مراحل سه گانه مورد نظر را طی کنند یا به خاطر آن مرتکب جرایم دیگری نظیر حمل، تطهیر یا تهدید کارمندان مؤسسات مالی و بانکی شوند.
در کشورهایی مثل آمریکا که محل عمده خرید و فروش مواد مخدر است امکان واریز این وجوه کلان به حسابهای بانکی یا انجام خریدهای نقدی به وسیله آن ها وجود ندارد. چرا که اولاً بانکها بدون شناسایی کامل مشتری از افتتاخ حساب برای وی سرباز میزنند. ثانیاًً در آمریکا نه تنها بانکها که افراد و مؤسساتی مثل صرافیها، بنگاههای ملی و حتی و کلا از اواسط دهه ۸۰ میلادی طبق قانون موظف شدهاند موارد مشکوک و نیز معاملات نقدی بالاتر از ده هزار دلار را به مقامات دولتی گزارش دهند.[۳۲]۲
بنابرین پولشویان راهی جز انتقال اسکناسها و چکها به خارج از آمریکا و گذاشتن آن ها در بانکهای کشورهای دیگر و سپس در صورت لزوم، انتقال مجدد آن ها از طریق نظام بانکی بین المللی به بانکهای آمریکایی ندارند.
به طور کلی کشورهای جهان را از لحاظ نظام ارزی به دو دسته اصلی میتوان تقسیم کرد: در یک دسته از کشوها، نظام ارزی حاکم می‌باشد که در آن ها ورود و خروج ارز آزاد می‌باشد. دولت و بانک مرکزی در بازار ارز مداخله نمیکنند و بازار ارزی این دسته از کشورها در واقع یک بازار جهانی ارز را تشکیل میدهد. در مقابل دسته دیگری از کشورها، دارای نظام کنترل ارزی میباشند. در این کشورها ورود و خروج ارز در کنترل و هدایت مقامات سیاسی و ارزی می‌باشد و بالطبع ارتباط آزاد با بازارهای جهانی وجود ندارد. بسیاریاز کشورها به ویژه کشورهای جهان سوم با جای گرفتن در دسته اخیر، حق دشتن حسابهای ارزی را به شهروندان خود نمیدهند. کنترلهای تبدیل ارز همچنین در کشورهایی که ارز آن ها در مقایسه با ارزهای خرجی قویتر، ضعیف است برای جلوگیری از اقدام شهروندان به خارج
