(شکل۱-۲) دیاگرام اجرایی تحقیق
فصل دوم
مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق

مقدمه

در این فصل ابتدا محقق به تشریح دو موضوع اصلی مدنظر تحقیق یعنی چابکی سازمانی و اعتماد عمومی پرداخته و سپس پیشینه موضوعات مرتبط و یا نزدیک به موضوع تحقیق را بررسی کرده است.شینسازمان‌ها عموماً از جنبه‌های رقابتی مختلفی همچون هزینه، کیفیت، تحویل، انعطاف‌پذیری و این قبیل موارد با یکدیگر به رقابت می‌پردازند (ویل رایت، ۱۹۸۴). امروزه محیط و شرایط فوق‌العاده رقابت با تغییر و تحول مداوم و غیر قابل پیش‌بینی بودن بازار مشخص می‌شوند. پیچیدگی تکنولوژی‌های پیشرفته، کوتاه و کوتاه‌تر شدن چرخه عمر محصولات، نیازمندی‌های متمایز مشتریان و گسترش میل به تنوع‌خواهی و تقاضا برای محصولات متنوع در بازار جهانی شفافیت بازار را تقلیل داده و بر عدم اطمینان آن افزوده است. در چنین شرایط متغیر و فراگیر، سازمانهای موفق برای حفظ توان رقابتی خود باید خود را با شرایط متلاطم و متحول محیط کسب و کار منطبق نموده و چابک عمل نمایند. و این مستلزم اتحاد سازمانها با تامین کنندگان و مشتریانشان در جهت دستیابی به سطوح بالاتر چابکی می‌باشد. به بیان دیگر زنجیره چابک (ACS)^[15]به عنوان یک استراتژی برنده برای رهبران سازمان محسوب می‌گردد. یوسف و همکارانش در سال ۲۰۰۴ از ترکیب مفهوم چابکی و زنجیره تامین به عنوان مزیت عمده رقابتی امروز یاد می‌کنند. زنجیره تامین چابک قادر است به سطح بالای پویایی در عملکرد رقابتی دست یافته و بر شرایط غیر منتظره و تجربه نشده کسب و کار فایق آید.

۲-۱- مدیریت زنجیره تأمین

اصطلاح مدیریت زنجیره تأمین^[۱۶](SCM) اولین بار در اوایل دهه ۸۰ میلادی توسط مشاوران مدیریت مورد استفاده قرار گرفت. این مفهوم در بدو پیدایش عمدتاً برای تبیین منافع یکپارچه‌سازی حوزه‌های کارکردی درونی یک بنگاه همچون خرید، تولید، لجستیک و بازاریابی به کار گرفته می‌شد. در دهه ۹۰ به همراه بهبود در فرآیندهای تولید و به کارگیری الگوهای مهندسی مجدد، مدیران بسیاری از صنایع دریافتند که برای ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرآیندهای داخلی و انعطاف‌پذیری کافی نیست بکله تأمین کنندگان قطعات و مواد نیز باید موادی با بهترین کیفیت و کمترین هزینه تولید نمایند و توزیع‌کنندگان محصولات هم باید ارتباط نزدیک و تنگاتنگی با خط‌مشی‌های توسعه‌ای داشته باشند. با چنین نگرشی رویکرد مدیریت زنجیره تأمین پا به عرصه وجود نهاد. از طرف دیگر با توسعه سریع فناوری اطلاعات در سال‌های اخیر و کاربرد سریع آن در مدیریت زنجیره تأمین بسیاری از فعالیت‌های اساسی مدیریت زنجیره تأمین با روش‌های جدید در حال انجام است.
مدیریت زنجیره تأمین بسیاری از مفاهیم مدیریتی را با هم تلفیق نموده است از جمله تولید به هنگام^[۱۷]، کنترل کیفیت جامع^[۱۸]، مدیریت کیفیت جامع^[۱۹]، مدیریت مبتنی بر زمان^[۲۰]، تفکر ناب^[۲۱]، مدیریت مبتنی بر فعالیت و مهندسی مجدد فرایند کسب و کار^[۲۲] (شکل ۲-۱). که تمامی آنها مبتنی بر تجزیه و تحلیل و ارتقاء فرایند کسب و کار می‌باشند (ایسکانیوس، ۲۰۰۶).
۱۹۷۰
۱۹۸۰
۱۹۹۰
۲۰۰۰
شکل ۲-۱- مفاهیم مدیریتی نهفته در SCM (ایسکانیوس، ۲۰۰۶)

۲-۱-۱- تعاریف زنجیره تأمین

تاکنون تعاریف بسیاری برای مدیریت زنجیره تأمین SCM بیان شده است. به طور مثال کوپر و همکاران در سال ۱۹۹۷، SCM را یکپارچگی فرآیندهای کلیدی کسب و کار از مشتری نهایی تا اولین تأمین کننده تعریف نموده‌اند که باعث فراهم آوردن محصولات خدمات و اطلاعات و همچنین ایجاد ارزش برای مشتریان یا سهام‌داران می‌گردد (کوپر، ۱۹۹۷).
کریستوفر، مدیریت زنجیره تأمین را به عنوان شبکه‌ای از سازمان‌های متصل به هم از طریق (ارتباطات رو به بالا و رو به پایین) در قالب فرآیندها و فعالیت‌های مختلف که هدف آنها خلق ارزش در محصولات و خدمات ارائه شده به مشتریان نهایی می‌باشد معرفی کرده است (کریستوفر،۱۹۹۸). نکته اساسی در این تعریف تأکید بر این است که طراحی یک زنجیره تأمین باید براساس ارضای نیازهای مشتری نهایی سازمان باشد در واقع مشتریان بخش جداناپذیر زنجیره تأمین می‌باشند.
لی در سال ۲۰۰۰، SCM را به صورت وظیفه یکپارچه‌سازی واحدهای سازمانی در طول زنجیره تأمین و هماهنگ‌سازی جریان‌های مواد، اطلاعات و مالی به منظور برآوردن تقاضای مشتری نهایی و با هدف بهبود رقابت‌پذیری یک زنجیره تأمین تعریف می کند.
استدلر، مدیریت زنجیره تأمین را اینگونه بیان می‌کند: مدیریت زنجیره تأمین عبارت است از ادغام واحدهای سازمانی در قالب یک زنجیره تأمین و هماهنگی مواد، اطلاعات و جریان‌های مواد به منظور ارضای نیازهای مشتریان نهایی برای به دست آوردن مزایای رقابتی(استدلر، ۲۰۰۵). استدلر با بهره گرفتن از تعریفی که از مدیریت زنجیره تأمین ارائه کرد خانه مدیریت زنجیره تأمین را به شکل زیر ارائه داد (شکل ۲-۲).

زنخ‏زن: طعنه زن، بیهوده‏گو، لاف‏زن
سپاری: به هندی فوفل باشد و آن چیزی است شبیه به فندق و در هندوستان با برگی که آن را پان گویند خورند.
سدر: درختی است از تیرۀ مخروطیان که شباهت زیادی با کاج دارد ولی از کاج بسیار تنومندتر و بلندتر می‌شود و تا بیش از سه هزار سال عمر می‌کند.
سرادق: خیمه، سراپرده، چادری که بر فراز صحن خانه کشند.
سَلخ: به آخر رسیدن ماه
سَلَم: بیع سلف. در فقه بیعی که بهای جنس (مبیع) از پیش پرداخته شود و تحویل جنس پس از موعدی که در عقد مقرر شده است صورت گیرد. در مقابل آن بیع نسیه است که جنس نقد است و بها پس از مدتی پرداخت شود.
سَمی: هم‌نام، هم‎اسم
سنج: یکی از آلات موسیقی و آن دو صفحه مدور فلزی است که با دست به هم کوفته می‏شود.
سونش: ریزه‌های فلزی که از دم سوهان ریزد. ریزگی. براده
سوهان: شیرینی چون قرص‏های بزرگ نشکن که از شیرینی سبزه‏ی گندم درست می‏کنند. نوعی از شیرینی که از گندم نیده می‏پزند و دارای انواع مختلفی است مانند: سوهان عسلی. سوهان قندی و…
سها: ستاره‏ای کوچک و کم نور در صورت فلکی دب اکبر در انتهای ملاقه پهلوی عناق.
سه برگه: نام گلی است. یونجه. شبدر
سیلان: شیره‏ی خرما. نوعی دوشاب
سَیلان: جزیره‏ای است که از کوهش یاقوت بهتر حاصل می‏شود و آن به طرف جنوب هند است . محصول عمده‏ی آن چای، برنج، ادویه، کائوچو و روغن خرما است .نام نوعی از یاقوت .
سیلی: آن است که انگشتان دست را راست کنند و به هم بچسبانند و تیغوار بر گردن مجرمان، گناهکاران و بی‏ادبان زنند و اینکه طپانچه را سیلی می‏گویند غلط است .
شاخچه‌بندی: پیوند کردن درخت. کنایه از تهمت و بهتان. تهمت‌سازی
شخ: هر چیز محکم و استوار. شاخ
شَد: کوک کردن، بلند و پست کردن نغمه تا موافق مطلوب گردد.
شست: زهگیر، انگشتر مانندی که از استخوان و جزو آن سازند و در ابهام کرده و در وقت کمانداری زه کمان را بدان گیرند و آن را به اعتبار انگشت ابهام شست گویند.
شطحیات: سخنانی که ظاهر آن خلاف شرع باشد و عرفای کامل در شدت وجد و حال آن‌ ها را بر زبان رانند.
شطر: بخش، پاره
شَعری: نام دو ستاره نورانی در دو صورت فلکی سگ بزرگ و سگ کوچک که به شِعرای یمانی و شِعرای شامی معروفند. نام دو ستاره، یکی شعری العَبور و دیگری شعری الغمیصاء. شعری العبور که شعرای یمانی گویند ستاره‏ای است بسیار روشن که بعد از جوزا برآید و در آخر تابستان اول شب بر فلک نمایان گردد و آن را شعری العبور از آن جهت گویند که از مجرّه عبور کرده است. شعری الغمیصاء که اخت سهیل است روشنی کم دارد و گویا از سهیل دور افتاده بر آن می‏گرید و چشم وی چرک‏آلود شده و روشنی کم دارد و این ستاره را شعرای شامی نیز گویند.
شعشعه: پراکنده شدن روشنایی (آفتاب و غیره)
شکرپا: در نسخه‏ی د به معنای لنگ پا آمده است.
شکرپاره: نوعی از حلوا. قطعه‏ای از شکر. قسمی از زردآلوی بسیار شیرین، رنگ آن زرد است و به قرمز می‏زند. در متن در معنای نوعی حلوا به کار رفته است.
شکرخا: شکرشکن، سخت شیرین
شکرقند: نبات. نوعی از سیب‏زمینی شیرین. در نسخه‏ی د آمده است: «زردآلوی شیرین را هم گویند.»
شمایل: خوی‏ها و خصلت‏ها. شاخه‏های نو رسته‏ی درخت.
شیرین‏باف: قسمی از جامه که ظریف بافته شده باشد. نام قماشی لطیف. نوعی از جامه‏ی لطیف که آن را به غلط سری صاف گویند و از بعضی اساتذه مسموع است که به معنی جامه که نه نهایت غفص باشد و نه نهایت تنک که به هندی آن را میشها گویند.
شیم: ج شیم. خلق و خوی
صاحبی: قسمی انگور درشت و پوست نازک و قرمزرنگ. نوعی پارچه‏ی ابریشمی.
صُداع: درد سر، دردی که در یک جانب سر حادث شود.
صرصر: باد سخت و سرد. اسب و شتر قوی‌هیکل و جلد
صرع: مرضی است که مریض گاه گاه ناگهان بیفتد و اعضاء و تن او بپیچد و به اضطراب آید و در آن حال فاقد عقل باشد. بیماریی است که از باعث سده‏ی دماغی از خلط غلیظ حادث شود پس اعضاء نفسیه را از افعال وی منع غیر تام نماید. به هندی آن را مرگی گویند. صرعی: کسی که مرض صرع دارد.
صعوه: هر پرنده کوچک و خواننده به اندازه یک گنجشک را گویند. گنجشک
صلا: آواز دادن برای طعام خورانیدن یا چیزی دادن به کسی .

صنع: ساختن، آفریدن. نیکویی کردن، احسان.
صور: بوق .شاخ حیوان که آن را می‏نوازند.
ضراعت: فروتنی نمودن، خواری نمودن، حقیر گردیدن
طبله: صندوقچه‏ی کوچک. طبل عطار.
طرّه‏ی طرار: موی پیشانی که دل رباید.
طنبور: ج طنابیر، طنبور ترکی: یکی از آلات زهی و آن سازی بود که کاسه و سطح آن کوچک‌تر از کاسه و سطح طنبور شروانیان بود و سطح آن هموار بود. طنبور شروانی: یکی از آلات زهی که سطح آن بلند و به روی دو وتر می‌بستند و بر ساعد آن پرده‌ها قرار می‌گرفت.
عَدن: جاویدان. بهشت عدن. اقامت‏کردن.
عَدَن: شهری است از شهرهای مشهور عربستان واقع بر ساحل دریای هند از جانب یمن. منطقه‏ای است که تا حدودی کم آب است، آب مشروب آن‏ها از چشمه و رود تأمین می‏شود. وضع تجارتی خوبی دارد و محل تجمع تجار و مراکب هندی است. از محصولات آن قهوه است که صادر می‏شود و مروارید خوب از آنجا حاصل می‏شود.
عراء: به اصطلاح شطرنج‏بازان خانه‏ای از شطرنج که مابین رخ و شاه باشد. مهره‏ای که میان شاه خود و رخ حریف حایل سازند برای حفاظت شاه. صحرا بی‏درخت و گیاه که به هیچ چیز نبات در آن نتوان برد.
عراق: مقامی است از موسیقی و آن گوشه‌ای است از «نوا» که در افشاری و ماهور هم به‌کار می‌رود.

گویای دو سویه
صندوق پست صوتی
پست یافته
پست هیبرید (ترکیبی)
رهگیری مرسولات پست پیشتاز
تمبر شخصی
و …
به طور کلی با پیشرفت فناوری در زمینه های مختلف و به خصوص در بازار ارتباطات، بدیل های متنوع تری در پیش روی استفاده کنندگان از خدمات ارتباطی قرار می گیرد که طبیعتاً حق انتخاب بیشتری را در اختیار مشتریان قرار می دهد. با این وجود این فنآوری ها خود می توانند به فرصتی برای ایجاد بازارهای جدید ارتباطی و ایفای نقش پست در این بازارها تبدیل شوند. در این راستا اینترنت خود به زمینه ای برای ایجاد بازارهای مجازی خرید و فروش بدل شده و پست تنها سازمانی است که می تواند به خوبی از عهده نقش ارتباط گری بین فروشندگان و خریداران این فروشگاه های مجازی بر آید.

۱۳-۲-۳-بررسی جهانی شدن و اثر آن بر پست
۱-۱۳-۲-۲-جهانی شدن چیست؟
صندوق بین المللی پول^[۷۹]، جهانی شدن را این گونه تعریف می نماید : «رشد وابستگی و ارتباط اقتصادی کشورها در سراسر جهان از طریق افزایش حجم و تنوع مبادلات بین المللی محصولات و خدمات، جریان آزاد سرمایه های بین المللی، و انتشار و نفوذ سریع و وسیع فناوری.» همچنین مجمع بین المللی جهانی شدن^[۸۰] تعریف جهانی شدن را چنین ارائه می نماید : «وجود تمایل و کشش به سمت یک سیستم اقتصاد جهانی توسط مبادلات فراملی شرکت ها و بانک ها.»
گر چه تعاریف بیشماری در مورد جهانی شدن ارائه شده است، ولی همگان متفق القول اند که جهانی شدن ابعاد و جنبه های وابسته و مرتبطی دارد که می بایستی مد نظر قرار گیرند. این ابعاد که در شکل بصورت شماتیک نمایش داده شده اند، عبارتند از : اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و تکنولوژیکی
شکل۲-۲ : ابعاد جهانی شدن
با توجه به این که ابعاد فوق الذکر در تعیین کیفیت زندگی افراد تاثیر به سزایی دارند، مزایا و معایبی که جهانی شدن به همراه دارد، بسیار مورد بحث قرار گرفته است و باعث شده است که جهانی شدن، نظر تعداد زیادی موافق و منتقد را در سراسر دنیا به خود جلب نماید.
از نقطه نظر اقتصادی، جهانی شدن مبادلات موجب شده تا انسان به محدوده بسیار گسترده تری از محصولات اعم از کالاها و خدمات دسترسی پیدا نماید. موقعیتی که در طول تاریخ سابقه نداشته است. در نتیجه جهانی شدن، هر کس می تواند محدوده وسیعی از کالا و خدمات از ماشین های آلمانی، تا قهوه کلمبیایی، لباس های چینی، فرش ایرانی، موسیقی آمریکایی و نرم افزارهای هندی را خریداری نماید. از سوی دیگر، مخالفان جهانی شدن معتقدند که این پدیده ممکن است منجر به تخریب صنایع ملی، محیط زیست و از دست دادن شغل تعداد زیادی از افراد گردد. از نقطه نظر سیاسی نیز، مخالفان معتقدند که شرکت های چند ملیتی^[۸۱] که اقدام به سرمایه گذاری در کشوری می نمایند، ممکن است به قدرت و نفوذ سیاسی بیش از حد در میان شهروندان و ساکنان منطقه دست یابند. همچنین جهانی شدن به صورت ضمنی منجر به مهاجرت تعداد زیادی نیروی کار به کشورها و محل هایی که کار بهتر و بیشتر و با درآمد مناسب تری وجود دارد، می شود که می تواند باعث «انفجار جمعیت» در این نواحی گردد. از نظر این گروه هدف اصلی جهانی شدن از نظر سیاسی تسلط شرکت های چند ملیتی بر مقررات دیگر کشورهاست.
مبادلات بیشتر فرهنگی نیز با توجه به این که ایده ها، سبک های لباس پوشیدن و رفتار از طریق مسافرت ها، مبادلات و رسانه ها با سرعت بسیار زیادی به سراسر دنیا انتقال می یابد، رشد زیادی می نماید. نام های تجاری معتبری مانند کوکاکولا، سونی و غیره به عنوان مرجع در صنعت خود، در سراسر دنیا شناخته شده هستند. به عنوان نمونه یک شهروند چینی همان نوشیدنی را که فردی در پورتوریکو، یعنی درست آن سر دنیا، استفاده می نماید، خریداری می کند. اما برخورد فرهنگ ها و تهاجم فرهنگی نیز مسائلی هستند که بسیاری از منتقدین جهانی شدن به عنوان یک نتیجه مخرب از آن یاد می کنند. (استیگلیتس، جوزف، ۱۳۸۲ : ۳۸)
شکل ۳-۲ : اشاره به جنبه فرهنگی جهانی شدن
یکی از مهمترین ابعاد و جنبه های جهانی شدن، بعد تکنولوژیکی آن بخصوص در صنعت حمل و نقل و ارتباطات است که در نهایت منجر به شکل گیری مفهوم «دهکده جهانی» شده است. در حالی که در سال ۱۸۵۰ طی مسافت دور دنیا با کشتی نزدیک به یک سال طول می کشید، هم اکنون به سادگی می توان در یک روز با هواپیما دور دنیا را طی کرد. همچنین می توان به صورت لحظه ای با بهره گرفتن از نامه الکترونیکی با تمام نقاط دنیا در تماس بود و یا به صورت زنده و به عنوان یک نفر از۵/۱ به میلیارد بیننده به مشاهده فینال جام جهانی پرداخت. در نتیجه پیشرفت های تکنولوژیکی، هزینه حمل و نقل کاهش بسیار یافته است و دسترسی به بازارهای جهانی بسیار آسان تر شده است.
۲-۱۳-۲-۳-تاثیر جهانی شدن بر پست کشور
گزارش ۲۰۰۸ پست^[۸۲] که توسط اتحادیه جهانی پست ارائه شده است، نشان می دهد که سهم نامه فیزیکی از بازار جهانی ارتباطات در سال۲۰۰۵ ، از نقطه نظر حجم، تقریبا ۲۰ درصد بوده است. درحالیکه سهم تلفن و فکس در آن سال ۷۵ درصد و سهم نامه الکترونیکی ۵ درصد حجم بازار جهانی ارتباطات برآورد شده است. نامه ترکیبی^[۸۳] در آن زمان سهم بسیار اندک و ناچیزی داشته است.
در سال های اخیر، رواج استفاده از تجارت الکترونیک^[۸۴] بازار ارتباطات و پست را بسیار دستخوش تغییر و تحول نموده است. سازمان توسعه و همکاری اقتصادی^[۸۵]، تجارت الکترونیک را به عنوان «بخشی از یک فرایند وسیع تغییرات اجتماعی که بر مبنای جهانی شدن بازارها شکل گرفته است و منجر به اقتصاد دانایی محور و اطلاعات محور که تا سال ها ادامه خواهد داشت، می شود» تعریف می نماید. اگر چه معمولاً عبارت «جهانی شدن» برای توصیف توسعه فعالیت شرکت های چند ملیتی^[۸۶] در بازارهای بین المللی در رقابت با محصولات داخلی و یا سایر شرکت های چند ملیتی استفاده می شود، اما جهانی شدن به عنوان یک «روند جهانی»^[۸۷] باعث حرکت کشورها به سمت تجارت آزادتر گردیده است.
ورود شرکت ها و بنگاه های اقتصادی در بازارهای داخلی کشورها دارای دو جنبه می باشد :
از منظر تولید کنندگان و ارائه دهندگان داخلی کالاها و خدمات، جهانی شدن به مفهوم اجبار برای رقابت با بهترین های جهان در صنعت خواهد بود. این شرایط تولید کنندگان داخلی را مجبور خواهد نمود که عملکرد خود را بهبود و ارتقاء دهند. به عبارتی دیگر، تولید کنندگان داخلی مجبور خواهند بود که برای «بقاء» در یک محیط کاملاً رقابتی، کیفیت، قیمت کالا و خدمات تولیدی خود را در یک کلاس جهانی قابل قبول ارائه نمایند. مهم تر اینکه در اثر جهانی شدن و ادغام اقتصادی، تولید کنندگان می توانند بر محدودیت بازار داخلی غلبه کرده و با بهره گرفتن از مزیت حاصل از صرفه های مقیاسی به تولید انبوه دسترسی یابند. بنابراین افزایش رشد اقتصادی مسئله مهمی است که حاصل این یکپارچگی خواهد بود.
از منظر مصرف کنندگان و استفاده کنندگان از کالا و خدمات، جهانی شدن کالاها و خدماتی را در اختیار آن ها قرار می دهد که از نقطه نظر کیفیت و قیمت، مطلوبیت بیشتری را برای آن ها ایجاد می نماید.
در کنار این مسئله، کاهش هزینه های تبدیل پول ملی و تحرک آسان نیروی کار نیز از مزایای عمده این امر محسوب می شود. اما آنچه مسلم است برای جهانی شدن، تحقق زمینه هایی نیاز است که در صورت فراهم نبودن آن، ممکن است مشکلاتی برای کشورها خصوصاً کشورهای ضعیف تر به بار آورد. از جمله اینکه کشورهایی که در سطح جهانی با یکدیگر ادغام می شوند، بایستی به لحاظ جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی تشابهاتی داشته باشند. بعنوان مثال اگر دو کشور که با یکدیگر به تجارت آزاد می پردازند در دو سطح متفاوت اقتصادی باشند در نهایت کشور ضعیف تر متضرر خواهد شد.
صاحبنظران معتقدند که جهانی شدن تاثیر بسزا و روز افزونی بر بسیاری از صنایع مادر مانند ارتباطات، رسانه، بازارهای مالی و صنعت پست داشته است. ادغام شرکت ها^[۸۸]، خرید شرکت ها توسط شرکت های دیگر^[۸۹]، همکاری های استراتژیک^[۹۰] و سایر روش های همکاری و توسعه فعالیت های تجاری، روش هایی هستند که به کمک آن ها بازیگران عمده صنایع مختلف جایگاه خود را در نگاه مشتریان تثبیت می نمایند. همچنین به کمک توسعه فعالیت های تجاری، شرکت های برتر موفق خواهند شد به سهم بیشتر از بازارهای جهانی دست یابند و از فرصت های جهانی، فراتر از مرزهای کشورها استفاده نمایند. تغییرات تکنولوژیکی و اجتماعی، تجارت آزادتر و حرکت آزادانه تر سرمایه که همگی به عنوان نتایج جهانی شدن به وجود آمده اند، در کنار مواردی دیگر مانند فروپاشیدن و بی معنی شدن مرز کشورها به مفهوم سنتی و همچنین پیدایش مناطق ویژه و جدید اقتصادی، به عنوان بستری برای توسعه فعالیت ها و پیشرفت بنگاه های اقتصادی دیده می شود. جهانی شدن به عنوان حرکتی که نمی توان و نباید در برابرش مقاومت نمود، روندی است که بسیاری از شرکت های موفق و پیشرو، نه به عنوان یک تهدید، بلکه به عنوان یک فرصت استراتژیک برای توسعه بازارها و فعالیت های خود از آن بهره جسته اند. (رابرتسون، رولاند،۱۳۸۰: ۸۹)
به طور مشخص و در ارتباط با پست، جهانی شدن باعث هدایت تعدادی از پست های بزرگتر اروپایی به سمت سایر بازارهای اروپایی و حتی فراتر از آن شده است. در این فرایند، ساختار صنعت پست دائماً در حال تغییر است که در این تغییر مرزهای بخش خصوصی و بخش دولتی فعال در صنعت پست در هم آمیخته است. به دلیل جهانی شدن فعالیت ها در صنعت پست، شرکت های پستی توسعه یافته، خود را با سایر شرکت های پستی، چه دولتی و چه بخش های قدرتمند خصوصی، در رقابت تنگاتنگ یافتند. در مقابل، شرکت هایی که در بازار محدود، مشخص و تعریف شده ای در حال فعالیت بودند، نیز مجبور شدند تا به این جنبه پاسخ مناسبی دهند.
تغییرات ناشی از جهانی شدن در صنعت پست به حدی بوده که حتی کشورهای در حال توسعه نیز حضور رقیبانی با ملیت های متفاوت - که خدمات بسیار مناسبی را با قیمت رقابتی بسیار قابل قبول، خصوصاً تحت عنوان خدمات پستی تجاری به بنگاه های اقتصادی، ارائه می دهند- را به عنوان یک چالش جدی و غیر قابل اجتناب احساس نموده اند.
صاحبنظران معتقدند که شرکت های پستی در کشورهای در حال توسعه مجبور خواهند بود برای تداوم و بقاء فعالیت های خود، انتخاب ها و بدیل های استراتژیک را در قالب فرصت ها و تهدیدهایی که در نتیجه جهانی شدن ایجاد شده است، دقیق تر بررسی نموده و به کمک مکانیزم هایی مانند همکاری های استراتژیک با شرکت های برتر، فعالیت های خود را تقویت نمایند و بتوانند به رقابت در کلاس جهانی بپردازند.
بخش چهارم
۴-۲- پست به مفهوم یک نهاد ارتباطی
۱-۴-۲ مقدمه
اندیشمندان مختلفی پیرامون پدیده های اجتماعی قرن بیست و یکم تاکنون سخن رانده اند که از میان همه آنان، دیدگاه های فوکویاما، هانتینگتون و آلوین تافلر بیش از همه شهرت یافته است. فوکویاما در «پایان تاریخ» و «آخرین انسان» با ارائه دستورالعمل هایی کوشیده است ثابت کند که جامعه بشری در قرن آینده رو به سوی لیبرال دموکراسی خواهد رفت. هانتینگتون نیز در «برخورد تمدن ها» از احتمال برخورد تمدن های شرقی با تمدن های غربی سخن به میان آورده و به جهان غرب هشدار می دهد. اما آلوین تافلر در «شوک آینده، موج سوم، جابجایی در قدرت، جنگ و پاد جنگ و به سوی تمدن جدید» با نظری جامع، تحولات پیچیده جهان را تحلیل نموده است و دیدگاهی مبتنی بر پیدایش اثر امواج بر جهان را مطرح می نماید.
تافلر معتقد است که نوع بشر تاکنون دو موج عظیم تحول را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته و درگیری عمیق و همه جانبه ای بین موج سوم (اطلاعات و ارتباطات) با موج دوم (تمدن صنعتی) و موج اول (انقلاب کشاورزی) وجود دارد. (آلوین تافلر و هایدی تافلر، ۱۳۷۵: ۹-۱۱)
در تشریح امواج سه گانه وی می توان گفت که موج اول، انقلاب کشاورزی، در عصری که به چند هزار سال پیش بر می گردد، کره زمین را در نوردیده است. از گذر آن، گله داران و شکارچیان، صیادان و توشه چینان به کسوت دهقانان در آمدند و دهکده ها ظاهر شدند. این آغاز آن چیزی بود که تمدن نام گرفت. برای سهولت امر، آنرا نخستین موج دگرگونی می نامد.
موج دیگر از حدود ۳۰۰ سال پیش شروع شد. ویژگی های این موج عبارت بودند از ماشینیسم، تولید و مصرف انبوه، اطلاعات انبوه و آموزش و پرورش انبوه. شیوه ای از زندگی بر پایه کارخانه، که تقریباً در ربع قرن جانشین تمدن کشاورزی کهن گردید. از این توسعه صنعتی، وی با عنوان موج دوم یاد می نماید.
تافلر در تشریح موج سوم ضمن اشاره به دشواری تشریح آن، این موج را دارای چندین وجه می بیند. او اشاره می کند که موج سوم در برگیرنده انقلاب کامپیوتر و انقلاب بیولوژی است، اما فقط انقلاب کامپیوتر و انقلاب بیولوژی نیست. گذر به صورت های نوین انرژی، پیدایش تعادل نوین در مرزبندی های جغرافیایی و سیاسی، شورش علیه پدر سالاری، عصر کارت های اعتباری، سرگرمی های ویدئویی، تکنسین های انفورماتیک و بانک های اتوماتیک، گرایش به عدم تمرکز و تحولاتی فراوان از این دست است. (آلوین تافلر، ۱۳۶۴ : ۲۱-۲۳)
کارخانه های تولید انبوه سنتی موج دوم، انواع اشیاء هم شکل را به شیوه زنجیره ای بیرون می دادند. اما در موج سوم، جریان معکوس است. از تولید، انبوه زدایی شده است، محصولات در سری های کوچک، به صورت قطعه، که مرتباً انفرادی تر می شود، تولید می شوند. مساله تنها متنوع تر شدن محصولات نیست، بلکه خود فرآیندهای تولید نیز تغییر کرده اند. این تغییرات را در نظام توزیع هم می توان یافت : بازار بیش از پیش تقسیم شده است و به صورت فروش مستقیم از طریق پست، مغازه های تخصصی و تحویل انفرادی کالا به برکت کامپیوترهای خانگی در آمده است. ( آلوین تافلر، ۱۳۶۴ : ۲۵ )
مصرف کنندگان و اشخاص ثالث وظایفی را که در تعهد تولیدکنندگان بود، برعهده می گیرند و مرزهای کهنه به تدریج زایل می شوند. دانستن اینکه اطلاعات را چه زمانی به چه کسی و به چه قیمتی عرضه می کنند، چه وظایفی از عهده تولیدکننده به مصرف کننده محول شده است، دانستن اینکه چه سهمی از کالاها و خدمات توسط مصرف کنندگان خارج از بازار مبادله برای مصارف شخصی تولید شده است، مسائلی هستند که در این تحول، مفهومی فزاینده پیدا می کنند. (آلوین تافلر، ۱۳۶۴ : ۲۵)
تافلر در آخرین دیدگاه های خود از مشاغلی یاد می کند که انجام آن ها بر عهده مصرف کننده قرار گرفته است. او اشاره می دارد که : «چند سال پیش اگر می خواستم ببینم محموله ای که به دی. اچ. ال^[۹۱] یا فدکس^[۹۲] داده بودم، در چه مرحله ای است، به کارمندی در دفتر فرانکفورت یا توکیو یا ممفیس زنگ می زدم. امروز من کارمند خودم هستم، پای کامپیوترم می نشینم، شماره ردیابی را وارد می کنم و خودم بسته را ردیابی می کنم. کاری می کنم که کارمند انجام می داد و در قبال آن حقوق می گرفت» (آلوین تافلر، ۱۳۶۴ : ۲۱). توجه دقیق به دیدگاه های آلوین تافلر نشانگر آن است که وی به پیچیده تر و سریعتر شدن ارتباطات و تاثیر آن بر جهان، گوشه چشمی داشته است. بنابراین از منظر تافلر، پدیده هائی در جهان درحال رخ دادن می باشند که قبلا وجود نداشته اند و امروز به مدد گسترش ارتباطات و وسائل ارتباطی، سرعت گرفته و رشد کرده اند. در این میان کشورهای جهان یا باید ناظر این پدیده ها باشند و یا اینکه برای بهره گیری از فرصت های ناشی از امواج تغییر، برنامه ریزی کرده و سوار بر آن ها شوند.
با این دیدگاه پست به عنوان یک نهاد ارتباطی نقش ویژه ای در اداره امور جوامع امروزی در موج سوم تافلر ایفا می کند که لزوم توجه و تقویت آن که تأثیری زیر ساختی در حوزه های مختلف زندگی بشر دارد کاملاً محسوس است. در ادامه نقش پست در نظام های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مورد بررسی قرار می گیرد.
۲-۴-۲ بررسی نقش و جایگاه پست در نظام اجتماعی
آموزش و اطلاع رسانی به مشتریان، انجام تبلیغات موثر پستی در رسانه های جمعی، توزیع روزنامه و انواع نشریات علمی و تخصصی، توزیع انواع کتب، پاسخگویی نظام مند و تکریم مشتریان زمینه ساز رشد و تعالی افراد جامعه و ارتقاء حقوق شهروندی است.
توزیع بهینه امکانات پستی برای ایجاد بهره مندی برابر از فرصت ها و امکانات ارتباطی در تامین عدالت اجتماعی موثر بوده و راه اندازی شیوه مکاتبه از طریق شبکه پستی به جای مراجعه مستقیم افراد، بسیاری از آسیب های اجتماعی و ناکارآمدی و فساد اداری را کاهش داده و توسعه فیزیکی شبکه پستی به خصوص در مناطق غیر برخوردار باعث تقلیل فقر، محرومیت و انزوای مناطق مذکور می شود.
پست در سلامت روان و اطمینان خاطر در اجتماعی نیر تاثیر دارد. حراست از مرسولات پستی و عدم افشای محتوی آنان در چارچوب قانونی باعث افزایش امنیت فردی و سلامت روانی جامعه می شود. امنیت و رفاه اجتماعی و تامین نیازهای جامعه که از وظایف اصلی دولت ها است. نیازمند ابزار قدرتمند و کارآمد است. پست نیز بعنوان یک بنگاه ارائه کننده خدمات با تنوع خدمات، سهولت دسترسی، تعرفه های مناسب ارتقاء کیفیت خدمات امنیت پیام ها می تواند سطح رضایتمندی جامعه را تا حدی زیادی ارتقاء دهد.
حضور مطمئن و شناخته شده کارکنان پست در مکان های مسکونی، تجاری و اداری و ارائه خدمات در بخش توزیع و جلوگیری از تعدد مراجعات افراد به این مکان ها برای ارائه خدمات می تواند تاثیر بسزایی در جلوگیری از برخی جرایم و تامین امنیت شهروندان داشته باشد.
آلاینده های زیست محیطی که بهره وری سبز را دچار اختلال می کند، ناشی از مصرف بی رویه انرژی و بهره برداری نامناسب از عناصر آب، هوا و خاک می باشد. اگر پست بتواند جانشین مطمئن و ارزان تردد افراد و خودروها در سطح کلان شهرها شود، جایگزین مناسبی در حفظ محیط زیست خواهد بود. فعال کردن شبکه ارتباطی، علاوه بر تاثیرات مورد اشاره، می تواند موجب کاهش بار سفرهای زائد گردد. در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیازهای روزانه شهروندان (از قبیل تهیه کتاب، مواد غذایی، اثاثه و پرداخت های مختلف قبوض آب و برق و تلفن) از طریق پست انجام می پذیرد.
در واقع پست به عنوان عامل تسهیل کننده ارائه خدمات به شهروندان و تامین کننده رفاه و آسایش آنان عمل کرده و قادر است تا از طریق برقراری ارتباط مردم با دستگاه های دولتی، مانع مراجعه حضوری افراد و افزایش ترافیک و سفرهای درون شهری شود. به همین دلیل است که تعداد مرسولات پستی در کشورهای توسعه یافته چندین برابر کشورهای در حال توسعه و یا عقب نگه داشته شده است.
به این ترتیب، پست علاوه بر جلوگیری از اتلاف وقت شهروندان و کاهش بار سفرهای درون شهری، مانع ایجاد آلودگی هوا، فرسودگی وسائط نقلیه، مصرف سوخت، فشارهای روانی و روحی شهروندان می گردد. در ادبیات رایج پستچی ها چنین رایج است که «خروج هر پستچی از خانه برای کار به معنی حذف۱۰۰۰ سفر درون شهری است».

در استرالیا نیز بال کریشنا و همکاران^[۴۲] (۲۰۰۷) نشان دادند که ۴۰ درصد شرکت های نمونه ی تحقیق طی دوره ۱۰ ساله ۱۹۹۳ الی ۲۰۰۳ زیان گزارش کرده اند و میزان محافظه کاری شرطی نیز افزایش یافته است.
نتایج پژوهش قوآنگ (۲۰۰۷) نشان دادکه محافظه کاری شرطی و غیرشرطی نقش های متفاوتی در هریک از تفاسیر محافظه کاری بازی می کنند . تفسیر قراردادی منجر به محافظه کاری شرطی و تفسیر دعاوی حقوقی منجر به هر دو شکل محافظه کاری شرطی و غیرشرطی می شود . سایر تفاسیر نیز منجر به محافظه کاری غیرشرطی می گردند. او همچنین دریافت که با افزایش محافظه کاری غیرشرطی، محافظه کاری شرطی کاهش می یابد. بنابراین لازم است تا نوعی تعادل میان آنها ایجاد گردد. گیولی و همکاران (۲۰۰۷) اشاره دارند که برای محاسبه شاخص محافظه کاری همزمان باید از مدل های مختلف استفاده نمود. آنها در پژوهش خود نشان دادند که نتایج مدل باسو با سایر مدل ها متفاوت است و با توجه به اینکه محیط گزارشگری از نظر نوع صنعت ، کشور و دوره زمانی متفاوت است باید هم زمان از مدل های متفاوت استفاده نمود.

احمد و دلمن^[۴۳] (۲۰۰۸) در تحقیق دیگری نتیجه می گیرند ، محافظه کاری حسابداری مانع سرمایه گذاری مدیران در پروژه هایی با بازده منفی می شود. همچنین او در می یابد که رابطه مستقیمی بین درصد سهام متعلق به اعضا هیئت مدیره و محافظه کاری وجود دارد.
۲-۳-۲ تحقیقات داخلی
بهمن بنی مهد در سال ۱۳۸۵ بر اساس اطلاعات یک دوره یازده ساله (۱۳۷۳ الی ۱۳۸۳) از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، عوامل مؤثر بر محافظه کاری حسابداری را تعیین و مدلی را برای اندازه گیری آن پیشنهاد داد. نتایج تحقیق او نشان داد که محافظه کاری حسابداری و شاخص سودآوری ( بازده و دارایی ها ) در ایران طی دوره تحقیق به طور همزمان کاهش یافته است. اندازه شرکت ها و مالیات ، بر محافظه کاری حسابداری اثری نداشته و محافظه کاری حسابداری نمی تواند به عنوان یک مکانیزم قراردادی کارآمد برای کاهش تعارض های تقسیم سود بین سهامداران و اعتباردهندگان محسوب شود .
محسن خوش طنیت و فرزانه یوسفی اصل در سال ۱۳۸۶ در پژوهشی با عنوان « رابطه بین تقارن و عدم تقارن اطلاعاتی با محافظه کاری » به بررسی این رابطه در بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از سال ۸۱ تا ۸۵ پرداختند. سه فرضیه اصلی پژوهش به این صورت بیان شدند:

1. 1. هرچه عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه‌گذاران آگاه و ناآگاه بیشتر باشد، محافظه‌کاری در صورت های مالی بیشتر است.

1. 1. تغییرات در عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه‌گذاران آگاه و ناآگاه در طول‌ زمان ، بر میزان محافظه‌کاری در صورت‌های مالی مؤثر است.

1. 1. تغییرات در محافظه‌کاری در طول زمان ، بر میزان تغییرات در عدم تقارن‌ اطلاعاتی مؤثراست.

برای آزمون فرضیات از آزمون F استفاده شد. آن ها در این تحقیق بیان کردند عدم تقارن مابین سرمایه‌گذاران آگاه و ناآگاه‌ موجب ایجاد هزینه‌های نمایندگی می‌شود که این امر به نوبه خود موجب افزایش‌ بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران می‌گردد . لذا ذینفعان هر شرکتی به دنبال مکانیزمی‌ در جهت کاهش عدم تقارن اطلاعاتی می‌باشند. از طرفی محافظه‌کاری انگیزه و توانایی مدیران را برای دستکاری ارقام حسابداری‌ کاهش داده و لذا موجب کاهش هزینه‌های نمایندگی می‌گردد. نتایج تحقیق نشان داد که عدم تقارن اطلاعاتی مابین سرمایه‌گذاران آگاه و ناآگاه‌ منجر به تغییرات محافظه‌کاری می‌گردد ، اما محافظه‌کاری منجر به عدم تقارن اطلاعاتی نمی‌گردد. این نتایج مغایر با پیشنهاد FASB است که عنوان می‌کند محافظه‌کاری منجر به ایجاد عدم تقارن اطلاعاتی می‌شود.
در پژوهش دیگر ، جواد رضازاده و عبدالله آزاد در سال ۱۳۸۷ در مقاله ای با همین عنوان رابطه بین محافظه کاری حسابداری و عدم تقارن اطلاعاتی را بر روی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۵ مورد بررسی قرار دادند. فرضیه های اصلی این پژوهش عبارت بودند از : ۱- هر چه عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه گذاران بیشتر باشد ، محافظه کاری در صورت های مالی بیشتر است. ۲- تغییر عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه گذاران موجب تغییر در میزان محافظه کاری صورت های مالی می شود. برای آزمون فرضیات از مدل رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج پژوهش آنها حاکی از وجود چنین رابطه ای بود. طبق نتیجه گیری آنها، تغییر در عدم تقارن اطلاعاتی بین سرمایه گذاران موجب تغییر در سطح محافظه کاری می شود.
بهمن بنی مهد و تهمینه باغبانی در سال ۱۳۸۸ در تحقیقی با عنوان « اثر محافظه کاری حسابداری، مالکیت دولتی، اندازه شرکت و نسبت اهرمی بر زیان دهی شرکت ها » این رابطه را در ۴۸ شرکت زیان ده از شرکت های خارج شده از تابلوی بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی ۷ ساله ۱۳۸۰ الی ۱۳۸۶ مورد بررسی قرار دادند. فرضیه اصلی به این صورت بیان شد : ۱- میان محافظه کاری حسابداری و زیان شرکت ها رابطه معنی دار وجود دارد. آزمون فرضیه با بهره گرفتن از نرم افزار spss و به روش تجزیه و تحلیل گام به گام انجام و مشخص شد که محافظه کاری حسابداری ، اندازه شرکت ، و نسبت اهرمی با زیان دهی شرکت ها رابطه معنی دار دارند و بر آن تأثیر می گذارند. درصد مالکیت دولت و نسبت فروش به جمع دارایی ها با زیان دهی شرکت ها رابطه معنی داری ندارند. نتایج پژوهش نشان می دهد که محافظه کاری حسابداری با زیان دهی شرکت ها رابطه ای مستقیم دارد. این موضوع از دیدگاه نظری پذیرفته شده و مشابه نتایج پژوهش های خارجی می باشد.
همچنین نتایج پژوهش بر وجود رابطه ای مستقیم میان اندازه شرکت ها و زیان دهی رابطه ای معکوس میان نسبت اهرمی و زیان دهی تأکید دارد.
محمد حسین قائمی، محمد حسین ودیعی و میثم حاجی پور در سال ۱۳۸۹ در تحقیقی با عنوان « تأثیر محافظه کاری بر پایداری سود و نسبت قیمت به سود P/E » به بررسی تأثیر حسابداری محافظه کارانه بر پایداری سود و نسبت قیمت به سود (P/E) در بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در محدوده زمانی ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۶پرداخته اند. فرضیه های اصلی در این تحقیق به این صورت مطرح شد : ۱- پایداری سود در شرکت هایی که سود محافظه کارانه تری گزارش می کنند کمتر است. ۲- نسبت قیمت به سود (P/E) شرکت هایی که سود محافظه کارانه تری گزارش می کنند کمتر است. آزمون فرضیات با بهره گرفتن از رگرسیون انجام شد. یافته های تحقیق حاکی است که حسابداری محافظه کارانه به ایجاد درآمد های موقت (درآمدهای با پایداری کم) منجر می گردد. این موضوع به ویژه برای استفاده کنندگان صورت های مالی که تلاش می کنند سود و جریانهای نقدی آتی را بر اساس سود دوره جاری پیش بینی کنند مفید و مهم است، لذا ضمن معطوف کردن توجه سرمایه گذاران و تحلیلگران به این موضوع به منظور گرفتن تصمیمات سرمایه گذاری، پیشنهاد می کنند که نهاد های وضع کننده استاندارد، منافع و مزایای حسابداری محافظه کارانه را توأماً مد نظر قرار دهند.
کاوه تهرانی ، جلال وافی ثانی و محمد حلاج در سال ۱۳۸۹ در تحقیقی به عنوان «رابطه قراردادهای بدهی و اندازه شرکت با محافظه کاری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران » رابطه اندازه شرکت و قراردادهای بدهی با محافظه کاری در بورس اوراق بهادار تهران را بررسی کردند. آن ها برای اندازه گیری محافظه کاری از سه معیار مبتنی بر اقلام تعهدی ، مبتنی بر ارزش بازار و رابطه بازدهی سهام و سود استفاده نمودند. فرضیه های بیان شده عبارت بودند از : ۱- بین محافظه کاری و اندازه ی شرکت رابطه منفی وجود دارد. ۲- بین محافظه کاری و نسبت بدهی رابطه مثبت وجود دارد. همچنین برای آزمون فرضیه های تحقیق ،۸۵ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سالهای ۸۵-۱۳۸۲ با بهره گرفتن از روش رگرسیون حداقل مربعات معمولی مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های پژوهش بیانگر این است که رابطه مثبت معناداری بین بدهی و محافظه کاری در دو معیار مبتنی بر اقلام تعهدی و مبتنی بر ارزش بازار وجود دارد. همچنین ، رابطه منفی اندازه شرکت و محافظه کاری تنها در معیار مبتنی بر ارزش بازار مورد تأیید قرار گرفت ، بنابراین در کل نمی توان استنباط کرد که بین اندازه شرکت و محافظه کاری رابطه منفی و معنا داری وجود دارد.
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱ مقدمه
در این فصل روش شناسی تحقیق انجام می گیرد .به این صورت که روش تحقیق ، متغیرهای تحقیق و جامعه و نمونه آماری و چگونگی انجام تحقیق بیان می شود.
۳-۲ روش تحقیق
این تحقیق یک تحقیق کاربردی است که با بهره گرفتن از روش کتابخانه ای مبانی نظری مرتبط با موضوع تحقیق از منابع داخلی و خارجی استخراج و گزارش می شود و سپس به جمع آوری اطلاعات پرداخته و فرضیه ها با بهره گرفتن از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد . برای جمع آوری داده های مورد نیاز از نرم افزار تدبیرپرداز و سایت های اینترنتی حاوی اطلاعات شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است . برای آزمون فرضیات نیز از تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.
۳-۳ اهداف تحقیق
هدف از انجام این تحقیق بررسی رابطه بین محافظه کاری حسابداری و ریسک ورشکستگی است به عبارت دیگر با بررسی شرکت هایی که به طریقی ورشکسته محسوب می شوند سعی می شود این موضوع بررسی که شود که آیا این ورشکستگی تحت تأثیر محافظه کاری غیرشرطی قرار می گیرد یا خیر؟
۳-۴ متغیرها
متغیر مستقل در این تحقیق ریسک ورشکستگی است و متغیر وابسته محافظه کاری غیر شرطی حسابداری می باشد که اثر آن بر ریسک ورشکستگی مورد بررسی قرار می گیرد.
۳-۵ جامعه و نمونه آماری
این تحقیق را با بهره گرفتن از اطلاعات چهار دسته از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام رسانده ایم .
این شرکت ها عبارتند از:۱-شرکت های دارویی ۲- کانی غیر فلزی۳- خود رو و ساخت قطعات ۳- مواد غذایی و آشامیدنی
در بین این ۴ نوع ، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که می توانستیم از اطلاعات آن ها استفاده نماییم حدود ۱۳۰ شرکت بود که با بهره گرفتن از فرمول کوکران برای محاسبه حجم نمونه ، نمونه ای با حجم ۵۶ شرکت انتخاب شد .
فرمول کوکران برای محاسبه حجم نمونه به صورت زیر می باشد .
(۳-۱) n=
پیش فرض ها : ۱.۹۶ = z ، ۰.۵ =q=p ، ضریب اطمینان ۹۵ %
N حجم جامعه ، n حجم نمونه ، ۰.۱ =d مقدار خطا ( درصد خطا ذکر نشده بلکه مقدار خطایی که در اندازه گیری متغیر مورد نظر قابل تحمل است قید می شود)
۳-۶ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه ها
برای انجام تحقیق ابتدا وضعیت مالی شرکت های مورد بررسی را با بهره گرفتن از نسبت Q توبین محاسبه می نماییم . این نسبت یکی از معیار های ارزیابی عملکرد مالی شرکت هاست که از تقسیم ارزش بازار شرکت بر ارزش دفتری آن محاسبه می شود:
Q=   (۳-۲)
در این رابطه M.V.S نشانگر ارزش بازار سهام عادی ، B.V.Dارزش دفتری بدهی ها و B.V.A ارزش دفتری دارایی هاست . اگر Q<1 شرکت دچار بحران مالی است و اگر Q>1باشد شرکت به بحران مالی دچار نیست. (لی وای لن و بادرنت^[۴۴] ۱۹۹۷ )
در بین شرکت های مورد بررسی مشخص شد که ۱۲ شرکت در سال ۸۹ و ۱۷ شرکت در سال ۸۸ ، دارای نسبت Q توبین کمتر از یک بودند که نشان دهنده این است که این شرکت ها دچار بحران مالی می باشند.
در مرحله بعد در بین شرکت هایی که دچار بحران مالی هستند (Q < 1) ، ریسک ورشکستگی آنها را با بهره گرفتن از مدل آلتمن اندازه گیری می نماییم . این مدل که از پنج نسبت مالی : سرمایه در گردش به کل دارایی (X₁) ، سود انباشته به کل دارایی (X₂)، درآمد قبل از ارتباط بین بهره و مالیات به کل دارایی (X₃) ، ارزش بازار سهام عادی به ارزش دفتری بدهی ها(X₄) ، فروش به کل دارایی (X₅) تشکیل شده به صورت زیر است :
Z=1/2X₁+1/4X₂+3/3X₃+0/6X₄+0/99X₅ (۳-۳)
در این رابطه اگر:

1. 1. Z < 1.8 باشد احتمال ورشکستگی زیاد

1. 1. ۸ < Z < 3 باشد احتمال ورشکستگی بنا به میزان Z از کم به زیاد

1. 1. Z > 3 باشد احتمال ورشکستگی ناچیز (رودپشتی ، علی خانی و مران جوری ۱۳۸۸ )

بعد از انجام محاسبات مشخص شد که در بین ۱۲ شرکتی که در سال ۸۹ دچار بحران مالی بودند ، ۹ شرکت ورشکسته محسوب می شوند و در بین ۱۷ شرکتی که در سال ۸۸ دچار بحران مالی بودند نیز ۹ شرکت ورشکسته می باشند.
در مرحله بعد در بین شرکت های ورشکسته ، ارتباط بین این ورشکستگی با محافظه کاری غیر شرطی حسابداری بررسی می شود . محافظه کاری غیر شرطی را نیز با بهره گرفتن از نسبت ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام به ارزش بازار سهام محاسبه می نماییم ( گری بیدل، مری ما و فرانک سونگ^[۴۵] ۲۰۱۱).
ارتباط بین ریسک ورشکستگی و محافظه کاری غیر شرطی را نیز با بهره گرفتن از مدل زیر محاسبه می نماییم.
BR_T=α+β_BRT-1+γuc_t-1+Conrols_T+ɛ (۳-۴)
در این مدل Controls شامل همه متغیر های شناخته شده قبلی است که بر ریسک ورشکستگی تأثیر می گذارد.

۴-در درون مرزها سیستم تابع بین عوامل جغرافیایی، سیاسی و اجتماعی کنش متقابل برقرار است.
۵-قدرت های خارجی نیز نقش مهمی در شرح و ترسیم یک سیستم تابع دارند.
۶-فاکتور جغرافیایی و اجتماعی به ندرت تغییر میکند، ولی متغیرهای سیاسی و ایدئولوژیکی سیال خواهند بود.( contori,1970: 4-5).
آن ها پانزده سیستم تابع مطرح می کنند که خاورمیانه نیز یکی از آن ها می باشد. آن ها در بیان عملکرد هر سیستم تابع به چهار متغیر الگویی: میزان و سطح انسجام و همبستگی(همبستگی فرهنگی و قومی) ، ماهیت ارتباطات((رسانه های جمعی و روزنامهها)، سطح قدرت(قدرت مادی و نظامی) و ساختار روابط(همکاری و منازعه) اشاره میکنند.
آنها در تقسیم بندی سطوح قدرت کشورها را به چند دسته تقسیم میکنند: اول بازیگرانی که در نقش موثر در نظام منطقه ای خود بازی میکنند مثل ایران و عربستان، دوم بازیگرانی که بر اثرگذاری در نظام منطقهای محدود است مثل امارات و سوم بازیگرانی که توانایی دگرگونی در نظام منطقهای خود را ندارند مثل بحرین(جعفری ولدانی، ۱۶، ۱۳۸۸).
نظریه وابستگی متقابل:
رابرت دال در مقابل کارکرد گرایی نظریه وابستگی متقابل را مطرح کرد. این نظریه همگرایی را فراتر از یک منطقه و قاره می بیند. تاکید آنها این است که بعد از جنگ جهانی دوم مسائلی مثل گسترش تجارت جهانی و انقلاب تکنولوژیک رابطه میان کشورها را تغییر داده است.در این دوره بازیگران بین المللی تغییر یافته اند.
دولت ها را از نقش بازیگری بین المللی قبل خارج کرده اند.روابط بین کشورها میل به سمت حوزه های سیاست سفلی پیدا کرده است.این تغییرات نظام بین الملل را به یک نظام چند لایه که همگرایی در سطح بین المللی را شکل داده اند تبدیل کرده است و به روابط علی نمی پردازد.
نظریه وابستگی متقابل را در زمره نظریه هایی در روابط بین الملل می دانند که در راستای پیوند دو سطح تحلیل خرد وکلان در مطالعه روابط بین الملل مطرح شده است. کوهن ونای می کوشند«سیاست جهانی را با طرح توضیحاتی درسطح نظام بین الملل» درک کنند اما درعین حال به روند های داخلی نیز توجه دارند. مفاهیم بنیادین وابستگی متقابل را می توان شامل وابستگی متقابل،قدرت،حساسیت،آسیب پذیری، هزینه، تقارن وعدم تقارن دانست. وابستگی متقابل در ساده ترین مفهوم وابستگی دو جانبه است. قدرت ناشی از وابستگی متقابل نامتقارن است.حساسیت متضمن درجه واکنش در یک چهاچوب سیاست گذاری است.آسیب پذیری « قابلیت یک بازیگر در تحمل هزینه های ناشی از وقایع خارجی، حتی پس از تغییر سیاست ها» است.(مشیر زاده، ۱۳۸۹: ۴۹-۴۸)
مفهوم هزینه در مقابل سودقرار می گیرد. مفروضه های اصلی این نظریه:۱.کانال های متعددی جوامع را به یکدیگر می پیوندند.بنابراین دولت ها نقش انحصاری ،آزادی عمل خود را در روابط بین الملل ازدست می دهند وتمایز بین سیاست داخلی وبین المللی کمرنگ میشود واز میزان خشونت در روابط جوامع کاسته میشود۲.دیگر سلسله مراتب روشنی در دستور کار بین المللی وجود ندارد وبنابراین ترتیب موضوعات داخلی و بین المللی بر اساس مسائل اقتصادی و وابستگی متقابل تعیین می شود و همینطور اهداف دولت ها تنوع پیدا کرده و دیگر هدف اصلی دولت ها امنیت نظامی نمی باشد۳.کاربرد نیروی نظامی از سوی دولتها کاهش پیدا می کند وازاین رو مفهوم بحران تغییر می کند.

وابستگی متقابل وضعیتی است که رفتار های دویا چند بازیگر تحت تاثیر متقابل یکدیگر باشد. بر این اساس وابستگی متقابل یک نظریه تکثر گراست و به کشورها و بازیگران دیگر هم اعتقاد دارد. جوزف نای ورابرت کوهین معتقدند وابستگی متقابل لزوما مثبت ومبتنی بر منافع مشترک نیست وممکن است منفی باشد. میزان وابستگی متقابل حساسیت، سرعت،کمیت وکیفیت تاثیر گذاری کشورهاست.(دهقانی فیروزآبادی، ۱۳۸۹: ۴۳-۴۴)
نظریه پردازان وابستگی متقابل، صرفا به افزایش کمی پیوندهای متقابل در انواع حوزه های موضوعی گوناگون اشاره نکرده بلکه به جنبه های کیفی این تحول نیز عنایت داشته اند. (قوام،۱۳۸۴: ۳۹)
نظریه وابستگی متقابل پس از ناامیدی از نظریه نوکارکردگرایی ایجاد شد. مهمترین تفاوت وابستگی متقابل وهمگرایی در دونکته است: ۱.وابستگی متقابل غایتمند نیست.۲.نظریات نوکارکرد گرایی وهمگرایی، همگرایی را در یک منطقه خاص توضیح می دادند اما وابستگی متقابل در صدد توضیح آن در نظام بین الملل است در عین حال وابستگی متقابل اهمیتی برای حوزه های علیا وسفلای سیاست قائل نیست وامنیت نظامی را مهمترین خواسته کشور ها نمی داند. وابستگی متقابل تا اندازه ای واکنشی به واقعیت های عینی در صحنه روابط بین الملل است وتلاش نظری برای تلفیق دو دیدگاه نوکارکرد گرا وواقع گرا است. (دهقانی فیروزآبادی ۱۳۸۹: ۴۳-۴۴)
نظریهپردازانی مثل کوهن و نای معتقدند وابستگی متقابل لزوما مثبت و مبتنی بر منافع مشترک نیست و ممکن است منفی باشد. نکته دیگر اینکه وابستگی متقابل لزوما متقارن نیست، یعنی دو کشور صد در صد وابستگی یکسانی به یکدیگر ندارند و تاثیر گذاری یکی به اندازه دیگری نیست.
فصل سوم
فرصتها بین جمهوری اسلامی ایران و شورا
بخش اول: روابط ایران و شورا
روابط ایران و شورای همکاری خلیج فارس در ادوار مختلف دارای فراز و نشیب های فراوانی بوده است و بیشتر میل به واگرایی داشته تا همگرایی، اما با توجه به وجود برخی از فرصت ها در برهه هایی از زمان میل به همگرایی در روابط طرفین افزایش یافته است که به آن اشاره میشود.
در دوره اصلاحات سیاست بهبود روابط با همسایگان از اولویت اساسی برخوردار شد، به طوری که در عرصه منطقه ای تنش زدایی و عادی سازی روابط که در دوره سازندگی آغاز شده بود با شدت بیشتری دنبال شد. در این راستا، روابط ایران با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بهبود یافت، به طوری که از دوره آقای خاتمی به عنوان گرم ترین مرحله تاریخ سیاسی روابط ایران و کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به ویژه عربستان یاد میکنند. سرآغاز اعمال و اجرای سیاست تنش زدایی، هشتمین اجلاس سران کنفرانس اسلامی در آذر ۱۳۷۶ در تهران بود. مهمترین دستاورد این اجلاس، توسعه و تعمیق روابط ایران و عربستان بود به گونه ای که امیر عبدالله، ولیعهد عربستان در اجلاس حضور داشت و آن را دیداری تاریخی خواند(حافظیان، ۱۳۸۸: ۱۰)
بعد از یازده سپتامبر ۲۰۰۱ روند تحولات منطقه ای دارای ویژگی هایی بوده است که تاثیرات عمده ای بر روابط شورای همکاری خلیج فارس و ایران دارد. اولین موضوع بحث تردید در روابط سنتی شورا در جهت کاهش آسیب پذیری ها و تهدیدات خود است، زیرا شورا همواره پیوند با قدرت های بزرگ به ویژه آمریکا را در دستور کار خود قرار داده بود، اما با وقوع حمله تروریستی ۱۱ سپتامبر و انتقاد آمریکا از اعضای شورای همکاری به خصوص از عربستان، باعث شد که تا حدی در روابط سنتی خود بازنگری کند.
روابط ایران با شورای همکاری خلیج فارس بیشتر تحت تاثیر روابط ایران با کشور عربستان میباشد. بنابراین از دوره اصلاحات و به ویژه از سال ۲۰۰۱ بعد از امضای قرارداد امنیتی بین ایران و عربستان را میتوان نقطه عطف روابط و سر آغاز فصل نوینی در تعاملات دو کشور دانست.
سعودی ها از نتایج انتخابات دوم خرداد ۱۳۷۶ و سیاست تنش زدایی و اعتماد سازی دولت جدید به گرمی استقبال کرده، و با اشتیاق بیشتر ، گامهای جدیدی را در به منظور ارتقای روابط سیاسی – فرهنگی – اجتماعی برداشتند . دوره اصلاحات به لحاظ حجم رفت و آمد ها و تنوع فعالیتهای دو جانبه ، دوره ای استثنایی به شمار می رفت و برخی اقدامات انجام شده برای اولین بار در طول تاریخ روابط دو کشور به وقوع پیوسته است. (فرازمند،۱۳۷۸: ۴۲۲-۴۲۱)
برخی از اهم این تحولات به شرح زیر است :

1. 1. سفر رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام به عربستان و استقبال امیر عبدالله از ایشان

1. 1. امضای موافقتنامه عمومی همکاریهای بازرگانی ، اقتصادی ، سرمایه گذاری ، فنی ، علمی ، آموزشی، ورزشی و فرهنگی

1. 1. تشکیل اولین کمیسیون تجاری دو کشور

1. 1. رفع ممنوعیت حضور ایرانیان در عربستان در غیر از سفرهای زیارتی

1. 1. سفرهای مکرر وزرای خارجه دو کشور در این دوره

1. 1. سفر سید محمد خاتمی رییس جمهور ایران به عربستان و استقبال بی سابقه طرف عربستانی از ایشان

1. 1. سفر امیر سلطان بن عبدالعزیز – وزیر دفاع و هوانوردی و بازرس کل عربستان – به تهران و امضای موافقت نامه حمل ونقل هوایی میان دو کشور

1. 1. امضای پیمان امنیتی میان ایران و عربستان در سال ۲۰۰۱

1. 1. افزایش تعداد عمره گزازان از ۱۰۰ هزار نفر در سال ۷۸ به ۵۳۵ هزار نفر در سال ۸۳

1. 1. افزایش حجم مبادلات اقتصادی تا ۵۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۰۳

در دور جدید بعد از سال ۱۹۹۷ شورای همکاری کمیته ای متشکل از وزرای خارجه عربستان سعودی قطر و عمان جهت حل و فصل موضوع جزایر تشکیل می دهد. در این دوره برخی از کشورهای شورا از جمله عربستان تمایل چندانی به پیوند زدن مسئله جزایر به روابط دو جانبه خود با ایران نداشتند بعد از سال ۱۹۹۷ شورای همکاری تصمیم گرفت که موضوع رابطه با ایران را از موضوع جزایر جدا کند اما امارات سرسختی نشان داد سپس تصمیم گرفته شد که کشورهای در پیشبرد روابط دو جانبه خود با ایران جدا از موضوع جزایر آزاد باشند در این دوره تشکیل کمیته شورا برای میانجیگری در مورد مسئله جزایر نتیجه خاصی در پی نداشت. در این دوره مذاکرات مستقیم بین مقامات ایران و امارات و سفرهای علنی و نیمه علنی آغاز شد و امیدواری هایی برای حل مسئله جزایر ایجاد شد. این مذاکرات از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ ادامه داشت و در بیانیه های شورای همکاری مورد حمایت قرار گرفت اما این مذاکرات به دلیل ضعف محتوایی و فقدان کار کارشناسی و حقوقی و مبتنی بودن بر سلایق شخصی بدون نتیجه ای خاص در سال ۲۰۰۴پایان یافت. با پایان این دوره از مذاکرات شورای همکاری از عدم نتیجه بخشی آن اظهار تاسف کرد و بار دیگر بیا نیه های تند شورا در خصوص ایران آغاز شد.
از سال ۲۰۰۵ با وقوع تحولاتی مانند اشغال عراق و متهم کردن ایران به نفوذ و دخالت در عراق از سوی کشورهای عربی و پرونده هستهای ایران دوره ای از تنش در روابط ایران وشورای همکاری آغاز می شود. این دوره کنونی را می توان یکی از پرتنش ترین و پرانتقادترین دوره ها در تاریخ روابط ایران و شورا برشمرد که موضوعات و محورهای متنوع تری را شامل می شود۰در این فصل به بررسی همگرایی بین جمهوری اسلامی ایران با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس مس پردازیم
بخش دوم: فرصتها و زمینه های همگرایی
روابط اقتصادی وتجاری ایران باکشورهای حوزه جنوبی خلیج فارس، بیشتر تحت تاثیر ملاحظات روابط سیاسی قراردارد. اما با این وجود، زمینه هایی برای گسترش روابط اقتصادی تجاری بین طرفین وجود دارد. تحولات بین المللی و در هم تنیدگی اقتصاد جهانی را میتوان از عوامل گسترش این فرایند محسوب کرد، و همچنین نیازهای داخلی رو به فزاینده ای که طرفها با آن درگیرند به نوعی اقتضا می کند که به همگرایی و گسترش روابط و مبادلات روی بیاورند. بنابراین طیق نظریه های همگرایی کارکردگرایی و نوکارکردگرایی فرصت های موجود در قالب منافع مشترک، زمینه های همکاری و همگرایی را تسهیل می بخشد. در اینجا به فرصتهایی که برای همگرایی هر چه بیشتر جمهوری اسلامی ایران و کشورهای جنوبی خلیج فارس اشاره میکنیم.
۱-وضعیت ژئو استراتژیک خلیج فارس و تنگه هرمز عامل همگرایی
خلیج فارس از قدیم‌الایام برای کشورهای قدرتمند و کشورهای منطقه دارای اهمیت استراتژیک بوده است. خلیج فارس از آغاز برای استعمارگران آن عصر از دو نظر هائز اهمیت بود. نخست؛ از این جهت که در سر راه هندوستان قرار داشت و کشورهای استعمارگر اروپایی، این کشور را انبار ثروت‌های بی‌کران به شمار می‌آورند.
از طرف دیگر، تسلط بر خلیج فارس برای تسلط بر راه های آبی منطقه وسیعی از آسیا و آفریقا، نقش منحصر به فردی داشت. خلیج فارس از همان آغاز عصر استعمار، همواره تحت سلطه کشوری قرار داشت که بر هندوستان و دریاهای پیرامون آن مسلط بود. از سال ۱۵۰۷ تا ۱۶۲۲ یعنی به مدت ۱۱۵ سال پرتغالیها بر خلیج فارس تسلط داشتند و با افول این کشور انگلیسی‌ها جای آنرا گرفتند و بعد از این کشور نیز آمریکا در این منطقه حضور یافت. (روشندل و سیف زاده، ۱۳۸۹: ۱۵۶)
هرمز یک کانال منحنی و باریک است که خلیج فارس را به اقیانوس هند متصل می‌کند. طول این تنگه حدود ۱۰۰ مایل دریایی است. که عبور و مرور کشتی‌ها از این منطقه صورت می‌گیرد. بنابراین تأمین امنیت کشتی‌ها که از این تنگه میگذرد از وظایف کشورهای مجاور میباشد.
ایران برای محافظت از تنگه هرمز در مقابل هر نوع تهدید خارجی پس از خروج بریتانیا در دهه۷۰ میلادی خود را بهترین جایگزین برای آن در مقایسه با سایر کشورها احساس کرد. و نقش اصلی در تأمین امنیت آن را بر عهده گرفت. زیرا که محافظت از این تنگه از بندرهایی که در نقاط استراتژیک در امتداد آبراه مربوطه و همچنین از جزایر ایرانی که در نقاط مناسبی در تنگه هرمز و در مسیر نزدیک شدن به آن قرار دارند بهتر انجام می‌شود. ایران در منطقه ورودی خلیج فارس چندین جزیره استراتژیک دارد که شش تای آن یک نوع خط منحنی تشکیل می‌دهد که از بیشترین اهمیت استراتژیک برخوردار است
بدین ترتیب ایران نقش اساسی در تأمین امنیت آن دارد، که به عنوان فرصتی برای همکاری منطقه‌ای مطرح می‌شود. همچنین از نظر استراتژیک کلید ورود به خلیج فارس است و این وضعیت باعث اهمیت تنگه برای قدرت‌های محلی و همچنین فرامنطقه‌ای شده است.
به علت اهمیت تنگه هرمز در روابط ایران و کشورهای شورا، همکاری در این چارچوب می‌تواند به عنوان فرصتی برای همکاری و همگرایی در روابط ایران و عمان و در سطوح بالاتر بین ایران و شورای همکاری تلقی شود همکاری در مورد این موضوع می‌تواند در زمینه‌های زیر مورد اشاره قرار گیرد.
۱- تنگه هرمز از معدود تنگه‌هایی است که وجود امنیت عبور در آن نه تنها مورد توجه در دولت حاشیه آن و تمام کشورهای حوزه خلیج فارس است بلکه مورد توجه و علاقه‌ی دولتها و قدرت‌های فرامنطقه‌ای نیز می‌باشد و عدم امنیت در این منطقه، امنیت همه کشورها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. (الهی، ۱۳۸۷: ۵۵)
بنابراین کشورهای منطقه می‌توانند با همکاری دو جانبه و چند جانبه نقش مهمی را در تأمین امنیت تنگه هرمز ایفا کنند و این همکاری به عنوان فرصتی برای همگرایی مطرح می‌شود، زیرا که با این اقدام منافع و طرف تأمین و به نفع طرفین می‌باشد.