نوگرایی مصرف کننده نقش مهمی در موفقیت و شکست نوآوری های عرضه شده به بازار دارند. بنابراین ما در این پژوهش به بررسی عوامل موثر بر نوگرایی مصرف کننده در بین مصرف کنندگان تلفن همراه با مقایسه دو گرو نوگرا و غیر نوگرا پرداختیم. روش پژوهش حاضر علی- مقایسه ای است. و جامعه ی آماری آن مصرف کنندگان تلفن همراه در شهر کرج هستند. روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. در پژوهش حاضر ، برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای و میدانی و با بهره گرفتن از پرسشنامه اقدام شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار spss استفاده شده است. روایی پرسشنامه با مراجعه به نظر اساتید و صاحب نظران سنجیده شده است. و برای برآورد پایایی[1] پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ[2] استفاده شده است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که بین دو گروه نوگرا و غیر نوگرا در 1) ویژگی های درک شده ی نوآوری شامل: کاربرد نوآوری ، سازگاری نوآوری با نیاز ها وخواسته های مصرف کننده، ، سازگاری نوآوری با ارزش ها و هنجار های جامعه، عامل قیمت و سهولت استفاده از نوآوری. 2) کسب موقعیت اجتماعی 3) ویژگی های شخصیتی- روانشناسی مصرف کننده 4) کانال های ارتباطی، تفاوت معناداری وجود دارد. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که به جز دو عامل قیمت نوآوری و سازگاری نوآوری با ارزش و هنجار های جامعه ، میانگین تاثیر دیگر عوامل بر روی گروه نوگرا بیشتر از گروه غیرنوگراست.
واژه های کلیدی: نوآوری، پذیرش نوآوری ، اشاعه نوآوری ، نوگرایی مصرف کننده، نوگرایی عمومی، نوگرایی در زمینه ی خاص
فهرست مطالب
فصل اول: کلیات پژوهش
1–1مقدمه .10
2-1 بیان مساله .12
3-1 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق13
4-1 اهداف تحقیق.15
5-1 سوال های تحقیق.16
6-1تعریف مفهومی و عملیاتی.17
فصل دوم: ادبیات نظری تحقیق
1-1-2مقدمه.21
2-1-2 رفتار مصرف کننده و نوگرایی.21
1-2-2 نوآوری22
2-2-2 فرایند اشاعه و پذیرش نوآوری24
1-2-2-2 فرایند اشاعه نوآوری24
2-2-2-2 فرایند پذیرش نوآوری.25
3-2-2طبقه بندی پذیرندگان نوآوری28
1-3-2 مفهوم نوگرایی مصرف کننده.29
2-3-2 تازگی درک شده30
3-3-2 ارزش درک شده30
4-3-2 ریسک درک شده.31
4-2 دیدگاه های موجود در مورد نوگرایی32
1-4-2 دیدگاه خصیصه عمومی32
2-4-2 دیدگاه نوگرایی در قلمرو خاص37
3-4-2 دیدگاه نوگرایی به عنوان یک رفتار واقعی.39
4-4-2 دیدگاه تلفیقی40
5-2 متغیرهای تاثیر گذار بر روی نوگرایی.40
1-5-2 ویژگی های شخصیتی نوگرایان.41
2-5-2ویژگی های شخصیتی ،اقتصادی و اجتماعی و دموگرافیک نوگرایان42
3-5-2 نوگرایی و ارزش های فرهنگی.42
6-2 مدل های پذیرش نوآوری و فناوری44
1-6-2 نظریه ی عملکرد منطقی45
2-6-2نظریه ی رفتار برنامه ریزی شده (TPB)46
3-6-2 نظریه ی تجزیه یافته ی رفتار برنامه ریزی شده (DTPB)49
4-6-2 نظریه ادراک اجتماعی.49
5-6-2 مدل پذیرش فناوری (TAM).50
6-6-2 مدل پذیرش تکنولوژی 2 .51.
7-6-2 نظریه ی اشاعه نوآوری راجرز و شومیکر54.
8-6-2 الگوی استینکمپ.66
9-6-2 الگوی ساموئل کریگ و جیمز جینتر در رابطه با مصرف کامپیوتر های شخصی68
10-6-2 مدل انگیزه ی نوگرایی مصرف کننده (MCI)69
1-7-2 تلفن همراه70
2-7-2 کاربردهای تلفن همراه.71
1-8-2 پیشینه تحقیقات داخلی.75
2-8-2 پیشینه تحقیقات خارجی76
1-9-2 مدل ارائه شده ی تحقیق79
2-9-2 تشریح مدل تحقیق.80
فصل سوم: روش شناسی پژوهش
1-3مقدمه84
2-3 نوع و روش پژو هش84
3-3 جامعه و نمونه آماری84
4-3 روش نمونه گیری85
5-3 حجم نمونه86
6-3روش ها و ابزار جمع آوری اطلاعات.86
7-3 پرسشنامه87
8- 3 ساختارسوالات پرسشنامه.87
9-3 روایی پرسشنامه.87
10-3 پایایی پرسشنامه.88.
11-3 شیوه تجزیه وتحلیل اطلاعات89
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
1-4 مقدمه.91
2-4 اطلاعات جمعیت شناختی91
1-2-4 توزیع فراوانی حجم نمونه به تفکیک جنسیت92
2-2-4 توزیع فراوانی حجم نمونه به تفکیک تحصیلات.93
3-2-4 توزیع فراوانی حجم نمونه به تفکیک تاهل.94
3-4 شاخص های توصیفی95
4-4 بخش استنباطی 96
1-4-4 آزمون کلموگرف اسمیرنف تک نمونه ای جهت بررسی نرمال بودن داده ها97
2-4-4 سوال اصلی1:.98
3-4-4 سوال اصلی2:100
4-4-4 سوال اصلی3:.101
5-4-4 سوال اصلی4:.102
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
1-5 مقدمه.105
2-5 خلاصه105
3-5 تفسیر یافته ها و نتیجه گیری.105
4-5 پیشنهاد های پژوهش109
5-5 محدودیت های پژوهش110
فهرست منابع
منابع فارسی112
منابع انگلیسی.113
پیوست پایان نامه .116
فهرست نمودارها
نمودار1- 2اشاعه نوآوری25
نمودار2-2 دسته های پذیرندگان.62
نمودار1-4 جنسیت.92
نمودار2-4 تحصیلات.93
نمودار3-4 نوع تاهل94
فهرست جداول
جدول1-3 ضریب آلفای کرونباخ.88
جدول1-4 حجم نمونه به تفکیک جنسیت.92
جدول 2-4 میزان تحصیلات93.
جدول 3-4 نوع تاهل94
جدول 4-4 شاخص های توصیفی مربوط به متغیر های پژوهش.95
جدول5-4 نتایج آزمون کولموگرف اسمیرنف.97.
جدول 6-4 نتایج آزمون t مستقل ( ویژگی های درک شده نوآوری)99
جدول7-4 نتایج آزمون یومن وایتنی ( کسب موقعیت اجتماعی).100
جدول 8-4 نتایج آزمون t مستقل ( ویژگی های شخصیتی و روانشناختی)101.
جدول 9-4 نتایج آزمون t مستقل ( کانال های ارتباطی)102
فهرست شکل ها
شکل1-2: فرایند انتخاب نوآوری26
شکل2-2: طبقه بندی نوآوری ها.39
شکل3-2 نظریه عملکرد منطقی46
شکل4-2 نظریه رفتار برنامه ریزی شده.47
شکل5-2 نظریه ادراک اجتماعی50
شکل6-2 مدل پذیرش تکنولوژی 51.
شکل7-2 مدل پذیرش تکنولوژی2.53
شکل8-2مدل اشاعه ی نوآوری راجرز و شومیکر.55
شکل9-2 مدل انگیزه ی نوگرایی مصرف کننده70
فصل اول
کلیات پژوهش
1-1مقدمه
همیشه پس از ورود یک پدیده نو به عرصه جامعه واکنشهای متفاوت از سوی مردم در میزان و نحوه پذیرش انجام می پذیرد. افرادی سریعاً پذیرای نوآوری شده و خود را با آن وفق میدهند و افرادی هم تمایل به حفظ حالت قبل و مقاومت در برابر آن دارند براساس نظریه راجرز[3]و شومیکر[4] 50 درصد افراد جامعه در مقابل نوآوریها مقاومت کرده وجزء گروه های کندپذیر و دیرپذیر می باشند و 50 درصد دیگر افرادی هستند که به نسبت زودتر پذیرای نوآوری هستند( میر حسینی ،1391: 72).
شرکت ها برای کسب مزیت رقابتی سعی در عرضه محصولات و خدمات جدید می کنند. نوآوری و عرضه محصولات جدید می تواند نقش مهمی در رشد و سود دهی شرکت ها داشته باشد. موفقیت معرفی محصولات جدید در بازار مسئله ی مهمی در برنامه های بازار یابی امروز است. مدیران بازاریابی تلاش می کنند برای کسب موفقیت در فروش و بازاریابی خود مصرف کنندگان نوگرا را مورد هدف قرار دهنداما بیشتر محصولات جدید قبل از اینکه در بازار رشد پیدا کنند شکست می خورند. تنها یک پنجم محصولات جدید عرضه شده در بازار موفق هستند که در نتیجه ۸۰درصد شکست میخورند(دابرو دراگمیر[5]، 2009: 1). دو دیدگاه در بازار در مورد نوآوری ها وجود دارددیدگاه اول اشاره دارد به شیوه ای که محصولات و خدمات جدید در بازار پخش می شود که اشاعه نامیده می شود. و دیدگاه دوم که بر روی پذیرش نوآوری و فرایند تصمیم گیری متمرکز است و تعیین کننده ی این است که مصرف کننده محصول جدید را قبول و یا رد می کند.
اولین دیدگاه از نوآوری به سمت بازار به ۲ سطح تقسیم می شود:سطح اقتصاد کلان و سطح اقتصاد خرد.
در سطح اقتصاد کلان مطالعات متمرکز بر این حقیقت است که مهم ترین منابع اختصاص داده شده به تولید محصولات جدید اگر مصرف کننده محصول جدید را نپذیرد، هدر می رود. محصولات جدید ممکن است به خاطر اینکه پست تر از محصولات موجود و یا استراتژی های بازاریابی موثر نیستند، پذیرفته نشوند.
در سطح اقتصاد خرد مطالعات بر روی این حقیقت تمرکز کرده اند که شرکت ها باید بر روی پذیرش محصول جدید تاثیر بگذارند تا بتوانند در بازار باقی بمانند و سود آور باشند.
دو مفهوم اشاعه و پذیرش نوآوری در ۲ سطح با هم مرتبط اند: اقتصاد خرد و اقتصاد کلان .
اشاعه یک مفهوم در اقتصاد کلان است و اشاره به گسترش نوآوری در بازار توسط وسائل ارتباطی دارد. پذیرش یک مفهوم در اقتصاد خرد است و اشاره به مراحلی دارد که مصرف کننده قبل از پذیرش محصول جدید طی می کند، دارد(دابرو دراگمیر، 2009: 1).
تعاریف متعددی از نو گرایی وجود دارد و تحقیقات مختلف معیار های اندازه گیری متعددی را برای اندازه گیری نوگرایی استفاده کرده اند.مطالعات پیشین برای درک مفهوم نوگرایی ممکن است پیچیده باشد. اما با این اوصاف نوگرایی مصرف کننده با پذیرش محصول جدید یا دیگر ساختارهای رفتار مرتبط است (فاکسل[6] ،1998؛ گلداسمیت و فلاین[7] ، 1995؛ هیرشمن[8]، 1980؛ میدگلی و دائولینگ[9]، 1993). و همچنین با ساختارهای پیشین شامل ویژگیهای دموگرافیک و شخصیتی ارتباط دارد(استینکمپ[10]،1999؛ ونکاترامان[11]1997، میدگلی ودائولینگ، 1993).
در ادبیات مربوط به نوگرایی به طور کلی نوگرایی را این طور تعریف می کنند: نوگرایی مصرف کننده به معنای درجه ی سرعتی است که یک فرد نوآوری را زودتر از دیگر اعضای جامعه ی خود می پذیرد( آکر[12] 1990؛ راجرز،1995). و در برخی از تحقیقات نوگرایی به معنای تمایل شدید پنهان مصرف کننده به چیزهای جدید و تجربه های متفاوت است (هیرشمن، 1980؛ میدگلی و دائولینگ، 1978، وندکاستیل[13]،1973).
2-1بیان مساله
از دهه ی1990 نوآوری به عنوان یک مزیت رقابتی در نظر گرفته شد و بیشترین اهمیت را برای شرکت ها و رشد اقتصادی کشور ها پیدا کرد که باعث افزایش رفاه مشتریان و شرکت ها از طریق افزایش منافع محصولات و خدمات می شود. به علاوه نوآوری برای رشد، سود آوری، مزیت رقابتی شرکت لازم است و این نوآوری ها به حفظ موقعیت استراتژیک شرکت کمک می کند. نوآوری می تواند رضایت مشتری را نیز افزایش دهد. به علاوه چرخه ی عمر محصولات نشان می دهد که نوآوری ها اهمیت بالایی برای شرکت به منظور ایجاد تعادل پرتفویلو [14] دارند (وندکاستیل ، 2010 : 3 ).
در چرخه ی حیات کسب و کارهای کارآفرینانه مرحله ی اول ایجاد یک کسب و کار است مرحله ی دوم شروع کسب و کار است. مرحله ی سوم رشد کسب و کار است مرحله ی چهارم تثبیت کسب و کار است و مرحله ی پنجم مرحله ی نوآوری یا افول است; شرکت هایی که به نوآوری توجه نمی کنند سرنوشتی جز نابودی ندارند و شرکت هایی که از نظر مالی موفقیت داشته اند سعی می کنند تا شرکت های نوآورانه دیگر را صاحب شوند تا بدین طریق از رشد خود مطمئن شوند (احمد پور داریانی ،1389: 149). بنابراین 33% شرکت ها یا محصول جدیدی ارائه دادند و یا محصولات و خدمات خود را در بازار بین سال های 2004 تا 2007 بهبود بخشیدند؛ و حدود 10% گردش مالی این شرکت ها از محصولات جدید در طول 3 سال به دست آمده است (وندکاستیل ، 2010 : 3 ). که برای برخی ا ز شرکت ها مثل شرکت های IT این درصد بالاتر است و حدود 50% گردش مالی در طول 2 سال گزارش شده است.
موفقیت برخی محصولات جدید، این عقیده که تولید محصولات جدید باعث رشد و سودهی شرکت است را تایید می کند و میلیون ها apple، asuse، در بسیاری از کشورهای مختلف همراه با نظام ارزشی متفاوت فروخته شده است. ولی در حقیقت بیشتر محصولات و خدمات جدید متمایل به شکست در بازار هستند. ( ترانگ[15]،2013 :130).
نزدیک به 40 درصد نواوری های مربوط به کالاهای مصرفی و بیش از 60 درصد نوآوری های ایجاد شده در زمینه فناوری های پیشرفته با شکست روبه رو شده اند. برخی منابع نیز حتی ذکر کرده اند که نزدیک به 90% محصولات جدید در بازار باقی نمی مانند (وندکاستیل، 2010: 4). از دیدگاه اقتصاد خرد این محصولات جدید به دو دلیل ممکن است پذیرفته نشوند، 1) این محصولات جدید هر کدام پست تر یا نامرغوب تر از محصولات موجود هستند یا 2) استراتژی های بازاریابی موفق نبوده اند (دابرودراگومیروپردا،2009: 2). اما واقعیت این است که محصولات جدیدی که مصرف کنندگان آن را رد می کنند اغلب بهتر از محصولات موجود هستند.
نوگرایی مصرف کننده با پذیرش محصولات و خدمات جدید توسط مصرف کننده در ارتباط است. نوگرایی به معنای درجه ای که هر شخصی در پذیرش ایده ی جدید نسبتا زودتر از اعضای نظام اجتماعی خودش دارد، است. عدم پذیرش و مقاومت در برابر نوآوری هایی که به بازار روانه شده اند باعث شکست شرکت های نوآور می شود. تلفن همراه یک وسیله ی ارتباطی جدید است و شرکت های تولید کننده برای کسب موفقیت در بازار سعی در ایجاد نوآوری کرده اند و نسل های جدید این وسیله ی ارتباطی وارد بازار می شوند. سوالی که مطرح است این است که آیا این تلفن همراه های جدید روانه شده به بازار از سوی مصرف کنندگان مورد پذیرش