به جهت تدوین چهارچوب ارزیابی و پیدا کردن متغیرها و مقوله­های مورد نیاز در تحلیل محتوا، ابتدا به طرح برداشت‌ها و تعابیر مختلفی که از فرهنگ وجود دارد و تاثیر هر یک بر سیاست­گذاری پرداخته خواهد شد و سپس ادبیات موضوع مورد مطالعه قرار می­گیرد و ابعاد مختلف سیاست­گذاری فرهنگی واکاوی شده و سپس مروری کلی به جریان‌های فرهنگی موجود در جامعه­ی ایرانی می­شود.

 

مقوله­های کلی که در تحلیل محتوای سیاست­های فرهنگی مورد استفاده قرار می­گیرد عبارتند از: نوع گزاره­های سیاست­گذاری، تعریف فرهنگ به کار گرفته شده، سرمشق و منشا، کارکرد مورد انتظار از فرهنگ، حوزه­ سیاست­گذاری شده، محدوده­ فرهنگ، ویژگی مورد تاکید از فرهنگ، و نهاد متولی اجرای سیاست مورد نظر.

 

یافته­ های تحقیق نشان می­دهد که در سیاست­های فرهنگی ایران تعریف وسیعی از فرهنگ مورد نظر است و بیشتر حجم سیاست­های فرهنگی ایران را ارزش­گذاری و هدف­گذاری تشکیل داده است نه سیاست به معنای واقعی کلمه. سیاست­های فرهنگی ایران کاملا دولتی است و حدود و ثغور دخالت­های دولت در آن مبهم است. سیاست­های فرهنگی از جهت هنجاری بودن و شریعت­گرایانه بودن سویافته است و به علاوه اینکه نیندیشیدههای فراوانی دارد. همچنین در متن سیاست­های فرهنگی تناقضاتی در سرمشق­های مورد استفاده دیده می­شود.

 

کلیدواژه‌ها: ­فرهنگ، سیاست فرهنگی، سیاست­گذاری فرهنگی، برنامه ­ریزی فرهنگی، جریان­شناسی فرهنگی، جریان­های فرهنگی، قانون اساسی، برنامه پنجم توسعه، سند سیاست­های فرهنگی

 

فهرست مطالب

 

مقدمه 6

 

1- کلیات 8

 

1-1- طرح مسئله 9

 

1-2- ضرورت تحقیق 9

 

1-3- تحدید موضوع و اهداف تحقیق 10

 

1-4- پرسش‌های تحقیق 12

 

1-5- روش‌های تحقیق 13

 

1-5-1- روش اسنادی 13

 

1-5-2- روش تحلیل محتوی 13

 

1-5-3- جامعه‌ی آماری سیاست‌های فرهنگی 13

 

2- فرهنگ و سیاست‌گذاری فرهنگی 14

 

2-1- مقدمه 15

 

2-2- مفاهیم سیاستِ فرهنگ، سیاست فرهنگی، و سیاست‌گذاری فرهنگی 16

 

2-3- تمایز برنامه‌ریزی فرهنگی و سیاست‌گذاری فرهنگی 17

 

2-4- سابقه سیاست‌گذاری فرهنگی در جهان 18

 

2-5- سابقه سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران 19

 

2-6- تاثیر تعریف فرهنگ بر سیاست‌گذاری 20

 

2-7- سه تعریف از فرهنگ 22

 

2-7-1- تعریف هنجاری 24

 

2-7-2- تعریف توصیفی 25

 

2-7-3- تعریف اسنادی 26

 

2-8- ویژگی‌های فرهنگ 27

 

2-8-1- فرهنگ در مقابل طبیعت 28

 

2-8-2- فرهنگ، امری جمعی و مشترک 29

 

2-8-3- فرهنگ، امری نمادین 30

 

2-9- فرهنگ و جامعه 31

 

2-9-1- فرهنگ به مثابه یک ساختار 32

 

2-9-2- امر فرهنگی و امر اجتماعی 32

 

2-9-3- فرهنگ در مقابل سیاست و اقتصاد 33

 

2-9-4- اهمیت فرهنگ 33

 

2-9-5- دوگانگی‌های فرهنگ 34

 

2-10- امکان سیاست‌گذاری برای فرهنگ 35

 

2-10-1- فرهنگ و سیاست‌گذاری 35

 

2-10-2- جامعه و سیاست‌گذاری فرهنگی 36

 

2-10-3- دولت و سیاستگذاری فرهنگی 37

 

3- چهارچوب مفهومی سیاست فرهنگی 39

 

3-1- مقدمه 40

 

3-2- ویژگی‌های اجتماعی فرهنگ 40

 

3-2-1- فرهنگ عامل وحدت 40

 

3-2-2- اجتماعی شدن و بازتولید فرهنگی 41

 

3-2-3- فرهنگ عامل تمایز 42

 

3-2-4- هژمونی 42

 

3-2-5- ضد هژمونی 43

 

3-2-6- کالایی شدن فرهنگ 44

 

3-2-7- تغییر فرهنگی 45

 

3-2-8- فرهنگ‌پذیری 45

 

3-3- فرهنگ و هویت 46

 

3-3-1- فرهنگ، ابزار رفع نیاز 46

 

3-3-2- فرهنگ، عامل ایجاد هویت 46

 

3-3-3- پویایی هویت 47

 

3-3-4- فرهنگ و شخصیت 48

 

3-4- نیاز به سیاست‌گذاری برای فرهنگ 48

 

3-4-1- میراث فرهنگی، هنرهای زیبا و صنایع دستی 48

 

3-4-2- حقوق فرهنگی 49

 

3-4-3- ایجاد هویت ملی 50

 

3-4-4- جهانی شدن و مقاومت فرهنگی 51

 

3-4-5- فهم توسعه در معنای وسیع آن 52

 

3-4-6- تنوع فرهنگی و دموکراسی فرهنگی 53

 

3-4-7- مقابله با تبعات تمدن جدید و دموکراتیزه فرهنگی 55

 

3-5- سرمشق‌های سیاست فرهنگی 56

 

3-5-1- دو سرمشق موجود در سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران 58

 

3-6- مراحل سیاست‌گذاری فرهنگی 60

 

3-7- اجزای سیاست فرهنگی 61

 

4- جریا‌ن‌های فرهنگی ایران 64

 

4-1- مقدمه 65

 

4-2- سنخ‌شناسی جریان‌های فرهنگی 65

 

4-3- شرح جریان‌های فرهنگی 69

 

4-3-1- اسلام‌گرایی 69

 

4-3-2- نوگرایی دینی (روشنفکری دینی) 77

 

4-3-3- نوگرایی سکولار 83

 

4-3-4- میانه‌روی سیاسی و اصلاح‌طلبی 87

 

4-3-5- اسلام سنتی 92

 

4-3-6- تکنوکراسی 94

 

4-3-7-  مقایسه بین جریان‌های فرهنگی 94

 

5- تحلیل محتوای سیاست‌های فرهنگی 97

 

5-1- مقدمه 98

 

5-2- روش تحلیل محتوا 98

 

5-2-1- ترکیب روش کمی و کیفی 99

 

5-3- طرح تحقیق 99

 

5-3-1- اهداف جزئی و متغیرهای تحقیق 100

 

5-3-2- واحد تحلیل 103

 

5-4- اجرای کدگذاری 103

 

5-4-1- قانون اساسی 104

 

5-4-2- سند سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 105

 

5-4-3- برنامه پنجم توسعه 106

 

5-5- جمع‌بندی کدگذاری‌ها 107

 

5-6- تفسیر بیشتر یافته‌ها 110

 

5-7- اعتبار 113

 

5-8- پایایی 113

 

6- بحث و نتیجه‌گیری 116

 

6-1- مقدمه 117

 

6-2- مروری بر سه متن سیاست فرهنگی ایران 117

 

6-3- مروری انتقادی بر سیاست‌های فرهنگی ایران 119

 

6-3-1- مناقشه جریانهای فرهنگی بر سر سیاستهای فرهنگی 121

 

6-3-2- جمعبندی نهایی 122

 

6-4- تحقیق موجود، مشکلات و آینده‌نگری 124

 

منابع 126