منابع

1. 1. ابراهیمی، ع. ۱۳۸۹، تغذیه ماهیان خاویاری در آبزی پروری صنعتی، انتشارات مرکز نشر دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران. ۱۱۸ صفحه.

1. 1. ابراهیمی، ع، بیرقدار، ا، ۱۳۸۵، تغذیه و نیازهای غذایی ماهیان در آبزی پروری (با تاکید برگونه های قابل پرورش در ایران)، انتشارات جها د دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان، اصفهان، ایران. ۲۹۲ صفحه.

1. 1. ابراهیمی، ع، پوررضا،‌ج، پاناماریوف، س، و، کمالی، ا، حسینی، ع، ۱۳۸۳، “اثر مقادیر مختلف پروتئین و چربی بر رشد و ترکیب شیمیایی لاشه بچه‌ماهیان انگشت قد قره‌برون (Acipenser persicus)"، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، شماره۳، ۱۱۸ صفحه.

1. 1. ابراهیمی، ع، تنگستانی، ر، علیزاده، ا، زارع، پ، ۱۳۹۱،"اثر سطوح مختلف اسانس سیر بر شاخص‌های رشد،‌تغذیه و ترکیب شیمیایی لاشه فیل‌ماهی (Huso huso) جوان پرورشی"، مجله علوم و فنون دریایی، دوره ۱۱، شماره ۴، صص ۱-۷۳٫

1. 1. بهمنی ، م، ۱۳۷۸، “بررسی اکوفیزیولوژیک استرس از طریق اثر بر محورهای HPI و HPG سیستم ایمنی و فرایند تولید مثل در تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus)” . رساله دکتری. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، صص ۲۱-۴۲٫

1. 1. رفعت‌نژاد، س، فلاحتکار، ب، طلوعی گیلانی، م، ح، ابراهیم‌زاده، م، حیدری قادی‌کلایی، م، ۱۳۸۹، اثر تراکم‌های مختلف ذخیره‌سازی بر برخی پارامترهای کیفی آب و فاکتورهای رشد فیل‌ماهی در مخازن پرورشی، مجله دامپزشکی ایران، دوره ۶، شماره۳، صص ۳۸-۴۷٫

1. 1. ستاری، م، ۱۳۸۱، ماهی شناسی (۱) تشریح و فیزیولوژی، انتشارات نقش مهر، ۶۵۹ص.

1. 1. ستاری، م، ۱۳۸۲، ماهی شناسی۲(سیستماتیک)، انتشارات حق شناس، ۵۰۲ صفحه.

1. 1. لاوسون، ت، مترجم، جعفری باری، م، ۱۳۸۰، اصول مهندسی آبزیان، انتشارات معاونت تکثیر و پرورش آبزیان-معاونت کل ترویج، تهران، ۵۰۴ صفحه.

1. 1. لیت ریتز، ا، مترجم، عمادی، ح، ۱۳۷۴، راهنمای تکثیر و پرورش ماهی قزل الا و ماهی آزاد، انتشارات ماهنامه آبزیان تهران، ۲۲۰ صفحه.

1. 1. فلاحتکار، ب، سلطانی، م، ابطحی، ب، کلباسی، م. ر، پورکاظمی، م، یاسمی، م، ۱۳۸۵، تاثیر ویتامین C بر برخی پارامترهای رشد، نرخ بازماندگی و شاخص کبدی در فیل‌ماهیان (Huso huso) جوان پرورشی، مجله پژوهش و سازندگی، شماره ۷۲، صص ۹۸-۱۰۳٫

1. 1. اعتمادی، ح، رضائی، م، عابدیان، ع، ۱۳۸۷، پتانسیل آنتی‌باکتریایی و آنتی‌اکسیدانی عصاره رزماری (Rosmarinus officinalis) در افزایش عمر ماندگاری ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss)، فصل نامه علوم و صنایع غذایی، دوره ۵، شماره ۴، صص ۶۷-۷۷٫

1. 1. A.O.A.C., 1997, “Association of official Analytical, in official Methods of Analysis of AOAC International“, Vol. 16^th Edn, Cunniff, P. A., Ed. Arlington, AOAC International.

1. 1. Abdel, A., Mostafa, Z. M., Ahmad, M. H., Mousallamy, A., Samir, A., 2009.” Effect of Using Dried Fenugreek Seeds as Natural Feed Additives on Growth Performance, Feed Utilization, Whole-body Composition and Entropathogenic Aeromonas Hydrophila-challinge of Monsex Nile Tilapia O. Niloticus (L) Fingerlings", Australian Journal of Basic and Applied Sciences, VOL. 3, PP. 1234-1245.

1. 1. Abdel-Tawwab, M., Abdel-Rahman, A. M., Ismael, N., 2008."Evaluation of commercial live baker’s yeast, Saccharomyces cerevisiae as a growth and immunity promoter for fry Nile tilapia, Oreochromis niloticus challenged in situ with Aeromonas hydrophila," Aquaculture, vol. 280, pp. 185–۱۸۹٫

کاهش فعالیت ها و کارهای دفتری
بهبود در کیفیت و دقت در کارها
بهبود تصمیم گیری
ارتباطات و هماهنگی بیشتر در سطح موسسه
بهبود خدمات به مخاطبان
ایجاد پیوند بین مخاطبان و تدارک کنندگان خدمات آموزشی
کاهش زمان فرایند کار
پشتیبانی از استراتژی های سازمان (یا مدارس)
ایجاد رقابت با سایر سازمانها
بهبود طراحی مجدد فرایند های کار
سازماندهی و طراحی مجدد سازمان از طریق متغیر های فناوری اطلاعات (واتسون^[۴۷]، ۱۳۸۵).
انبوه اطلاعاتی که در پایگاه های داده سازمانها، ذخیره می گردد، اکثراً آنقدر زیاد هستند که برای مدیران، بی معنی و غیرقابل استفاده می شوند. این بی نظمی در حجم انبوه اطلاعات، نیاز به یک سیستم اطلاعاتی برای رده بندی و تقسیم بندی برای استفاده هر چه بیشتر از آن دارد.

سیستم های اطلاعاتی ریشه در تصاویر غارها دارند. در این تصاویر مشاهده شده است که اعضای یک قبیله با بهره گرفتن از این سیستم های بسیار اولیه، داد و سِتدهای خود را انجام می دادند. وقتی میزان داد و ستدها اندک و تعداد افرادی که با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند، انگشت شمار باشد، می توان کارها را با بهره گرفتن از این روش ها انجام داد، اما چنانچه میزان معاملات افزایش پیدا کند و افراد بیشتری نیز در این فعالیت ها درگیر شوند، سیستم های مورد استفاده باید به مراتب پیشرفته تر باشد (بهان و هلمز^[۴۸]، ۱۳۷۷).
سیستم اطلاعات و مدیریت اطلاعات
باید توجه داشت که سیستم های اطلاعاتی با مدیریت اطلاعات تفاوت دارند. مدیریت اطلاعات تحت عنوان سیستم های اطلاعات مدیریت قرار گرفته و از آن استفاده می کند لیکن سیستم های اطلاعاتی به معنی گردآوری، ذخیره، پردازش، اشاعه و استفاده از اطلاعات است. این مسأله به نرم افزار و یا سخت افزار محدود نمی شود بلکه اهمیت انسان و اهداف را در استفاده از فن‌آوری، ارزشها و معیارهایی که در این انتخاب به کار می رود، بیان می دارد. همچنین ارزیابی نهایی از اینکه این ابزار وسیله ای برای رسیدن به اهداف بوده اند یا خیر را در بر می گیرد، در صورتی که هدف از مدیریت اطلاعات، ارتقاء کارآیی سازمان از طریق تقویت توانایی های آن برای برآورد نیازهای درونی و برونی در یک وضعیت فعال، پویا و تثبیت شده است. امروزه مدیران، ارزش رقابتی و استراتژیکی سیستم های اطلاعاتی را به خوبی تشخیص می دهند. در میان سرمایه های یک سازمان اَعم از نیروی انسانی، سرمایه های مالی، ماشین آلات و تجهیزات؛ اطلاعات، با ارزش ترین آنهاست و این مسـأله به این دلیل است که تمام امکانات فیزیکی و محیطی از طریق اطلاعات توجیه می شوند. اطلاعات ممکن است بصورت استراتژیکی مورد استفاده قرارگیرد و امتیازات قابل رقابت برای سازمان کسب کند یا زمینه های رقابت را بین سازمان ها تغییر دهد، همچنین می تواند زمینه های رقابت را بین سازمانها گسترش داده و یا صنایع را متحول سازد و فرصت های جدید بازرگانی برای آنها پدید آورد (بهان و هلمز^[۴۹]، ۱۳۷۷).
یک سازمان باید بنحوی سیستم اطلاعاتی را ایجاد کند که قادر باشد بیشتر نیازهای اطلاعاتی درون سازمان را، برآورده سازد. چنین سیستم اشتراکی، فواید ذیل را در بر خواهد داشت:
الف) کاهش کارهای تکراری در نگهداری پایگاه های اطلاعاتی.
ب) ارائه داده های دقیق تر (زیرا داده ها دریک محل نگهداری می شوند و فقط نیاز است که روز آمد شوند).
ج) ایجاد ارتباطات بهتر درون سازمانی بطوریکه هر فرد به اطلاعات مورد نیاز دسترسی داشته باشد.
د) برخورد هماهنگ با نیازهای اطلاعاتی داخل سازمان (رولی^[۵۰]، ۱۳۸۰).
سیستم های اطلاعاتی و رایانه ها
توسعه علوم مرتبط به رایانه‌ها چه از بُعد سخت افزاری وچه از بُعد نرم‌افزاری نقش بسزایی در توسعه سیستم های اطلاعاتی برای پردازشِ اطلاعات فراهم ساخته است. برای بررسی چگونگی گسترش سیستم های اطلاعاتی باید نسل ها و دوره های پیشرفت رایانه‌ها را در نظر داشت. عموما ً‌رایانه‌ها را بطور کلی به پنج نسل تقسیم بندی کرده اند: سه نسل اول رایانه‌ از طریق شناخت بخش های الکترونیکی آن، که دارای قدرت محاسبه و منطق هستند بررسی می گردد. این تقسیم بندی به شرح زیر است:
۱- رایانه‌های نسل اول: دریچه های الکترونیکی (بیشترمکانیکی بوده اند)
۲- رایانه‌های نسل دوم: ترانزیستور
۳- رایانه‌های نسل سوم: مدارهای مجتمع (یاهمان ICها)
تحول رایانه ها ازیک نسل به نسل بعدی به دلایل زیر سودمند است:
۱- کوچک شدن اندازه رایانه
۲- بالارفتن ضریب اطمینان
۳- کاهش مصرف برق
۴- بالارفتن سرعت کار
۵- بالا رفتن قدرت خرید و پائین آمدن هزینه های کارکردن آن
از دیدگاه برخی متخصصان، رایانه‌های نسل چهارم و پنجم آنهایی هستند که براساس مجتمع سازی با تراکم بسیار بالا (VLSI) شکل گرفته اند. رایانه‌های نسل پنجم احتمالاً به آن دسته رایانه‌های اطلاق می شود که از رابط های توسعه یافته از هوش مصنوعی بهره گرفته اند (رولی، ۱۳۸۰).
امروزه رایانه‌ها پیشرفت کنونی خود را مدیون تراشه‌هایی هستند که قابلیت ذخیره و پردازش زیادتری نسبت به نسل های قبلی دارند، اََبَر رایانه‌های اختراع شده توانایی انجام چندین تریلیون عمل در کَسری از ثانیه را دارا می باشند و در مسائلی چون پیش بینی زلزله و پیش بینی سکته های مغزی و قلبی و ژنتیک انسانی استفاده می شوند. مدار الکتریکی اصلی اکثر میکرو رایانه ها بشکل ذره ریز سیلیسیوم است که از ناخن انگشت انسان نیز کوچکتر می باشد (مک لوید، ۱۳۷۸).
اولین کاربرد اصلی رایانه، پردازش داده های حسابداری است که کاربرد آن با چهار عمل دیگر همراه بوده است:
۱- سیستم های اطلاعات مدیریت
۲- سیستم های پشتیبانی تصمیم
۳- اداره مجازی
۴- سیستم های دانش محور
تمام این پنج کاربرد، سیستم اطلاعاتی رایانه ‌محور را تشکیل می دهند. روشی که همه سیستم ها را در طول دهه ۱۹۵۰، ۱۹۶۰ و اوایل ۱۹۷۰ میلادی توسعه دادند، روش سنتی بود. در اواخر دهه ۱۹۷۰ گرایشی جدید که بیشترین تأثیر را بر استفاده از رایانه گذاشت، افزایش علاقه بعضی از کاربران در توسعه کاربردهای رایانه‌یشان بود. نامی که به این گرایش اطلاق شد کار با رایانه توسط استفاده گر نهایی است. کاربر نهایی همان کاربر بوده و باید در نظر داشت که کار با رایانۀ استفاده گر نهایی به دلیل چهار عامل متحول شد:
۱- افزایش سواد رایانه‌ای
۲- عقب افتادن خدمات اطلاعاتی
۳- قیمت کم سخت‌افزار
۴- نرم افزارهای از پیش نوشته شده
رایانه تأثیر مثبتی بر روی ملت های بزرگ و کوچک گذاشته است. ملل کوچک تر علاوه بر استفاده از رایانه برای رفع نیازهای خود صنایع نرم‌افزار را برای صادرات محصولات خود به کاربران بازار جهانی، توسعه داده اند. در اکثر موارد، ایالات متحده، رتبه بیشترین استفاده از رایانه در جهان را دارا می باشد (مک لوید، ۱۳۷۸).
نقش افراد در سیستم ها (متخصصان اطلاعات)
متخصصان اطلاعات بار اصلی خدمات اطلاعاتی را به دوش می کشند. متخصص اطلاعات می تواند مساعدت هایی را در هر مرحله از فرایند حل مسأله انجام دهد. هنگامیکه مسائل شناسایی شدند، متخصصین اطلاعات می توانند برای درک آنها به استفاده گران کمک نمایند. درطی بیست و پنج سال اول پیدایش رایانه تنها مسئولیت متخصصین اطلاعات، پیاده سازی سیستم ها برای استفاده گران بود. متخصصین، نوعی از دانش فنی را ارائه می کردند که استفاده کنندگان یا فاقد آن و یا به دلایل گوناگون قادر به تأمین آن نبودند. این نوع فعالیت هنوز به عنوان برترین بخش کار متخصصین اطلاعات به شمار می رود. متخصصین، تمام سیستم های داده پردازی، طراحی های بزرگتر و پیچیده تر سیستم اطلاعات مدیریت، سیستم پشتیبانی تصمیم، سیستم های اتوماسیون اداری مبتنی بر رایانه و کلیه سیستم های خبره را اجرا می نمایند (رولی^[۵۱]، ۱۳۸۰).
وظیفه متخصصان اطلاعات؛ ارائه خدمات اطلاعاتی به واحدهایی شامل تحلیل گر سیستم ها، مدیران پایگاه، داده متخصصان شبکه، برنامه‌نویس ها و اُپراتورها بشرح زیر می باشد:
۱- تحلیلگر سیستم ها: شخصی که با استفاده گر کارمی کند، تحلیلگر سیستم ها است.
تحلیلگرسیستم ها به استفاده گر در شناسایی و درک مسأله کمک نموده و سپس راه های مختلف حل مسائل را مورد توجه قرار می دهد. هر روش مقدمتاً‌ با بهره گرفتن از نمودارهای ترسیمی مستند و روشی که بهترین حالت به نظر می رسد، پیشنهاد می گردد. استفاده گر در مورد اجرای نظریه تحلیلگر سیستم ها تصمیم گیری می کند (مک لوید^[۵۲]، ۱۳۷۸).
تحلیلگر سیستم درتعریف مسائل و آماده کردن اسناد نوشته شده درمورد چگونگی کمک رایانه در حل مسائل، مهارت دارد (رولی، ۱۳۸۰).
البته باید در نظر داشت که کار تحلیلگر سیستم صرفاً تحلیل سیستم نبوده و بررسی سیستم موجود برای طراحی یک سیستم جدید یا کمبود یافته می باشد.
۲- مدیران پایگاه داده: در اوایل سالهای دهه ۱۹۷۰ توجه به پایگاه های اطلاعاتی به قدری افزایش یافت که منجر به ایجاد شغل جدیدی بنام مدیر پایگاه اطلاعات گردید. مدیر پایگاه اطلاعات مسئول ایجاد و حفظ پایگاه اطلاعات است. در یک سازمان بزرگ چند شخص می‌توانند این عنوان را داشته باشند (مک لوید، ۱۳۷۸).

مندال و گاناسکاران با بهره گیری از مدل الشهری و دیگران ( شکل ۲-۱۸ ) مدیریت پروژه را یکی از شش شایستگی کلیدی در موفقیت پیاده سازی ERP می دانند. اسلوین و پینتو عنوان می کنند که برای مدیریت پروژه موفق مدیران پروژه باید هم در فعالیتهای مدیریت پروژه تکنیکی و هم استراتژیکی توانا باشد. در تحقیقی که در شرکت هایی که در صنعت خودرو سازی ایران اقدام به پیاده سازی ERP کرده اند انجام پذیرفته است وجود مدیر پروژه متعهد در درون سازمان را به عنوان یکی از پنج فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی این سیستم ها نتیجه گرفته اند.

۲-۸-۱۳ سفارشی سازی
از نظر نیکوکار و دیگران اکثر شرکت های ایرانی فقط بخشی از ماژول های از نظر نیکوکار و دیگران اکثر شرکت های ایرانی فقط بخشی از ماژول های ERP را پیاده سازی می کنند و برای همین نمی توانند تمام مزایای مورد انتظار از آن را دریافت کنند . از نظر آن ها یکی از مهمترین محدودیت ها هزینه سفارشی سازی بالا است که در خرید بسته نرم افزاری ERP از فروشنده متحمل می شوند و سفارشی سازی همیشه به عنوان یک مشکل برای شرکت های ایرانی مطرح است که با طراحی ماژول‌های ERP به صورت محلی و سفارشی سازی برای هر صنعت خاص این مشکل حل می شود. سامرز و نلسون عنوان می دارند ، هنگامی که سفارشی سازی منجر به افزایش هزینه ها ، افزایش زمان پیاده سازی ، از دست دادن مزایای نگهداری و بهبود سیستم از سوی فروشنده نرم افزار می شود ، موفقیت پیاده سازی ERP اغلب نتیجه کمترین سفارشی سازی هستند. خودداری کردن از سفارشی نمودن بیش از حد ERP یکی از فاکتورهای فنی استراتژیکی عنوان شده در چارچوب فاکتورهای موفقیت ERP پاستور می باشد .
۲-۸-۱۴ تجزیه و تحلیل و تغییر داده ها
صحت اطلاعات یکی از فاکتورهای مهم در فاز به کارگیری ERP در تحقیق موتوانی و دیگران می‌باشد. از نظر سامرز و نلسون لازمه اساسی اثر بخشی سیستم های ERP مفید و به روز بودن داده‌های صحیح است. آنها بیان می کنند که مدیریت داده های ورودی به سیستم بحث حیاتی در پیاده سازی ERP است و چالش های مرتبط با داده را شامل یافتن داده مناسب برای ورود به سیستم و تبدیل ساختارهای داده نا متجانس به واحد و شکل سازگار قبل از استفاده از سیستم می دانند . از نظر آن ها وقتی سیستم عملیاتی است بازخورد از کاربران سیستم هنگامی که داده های سیستمی آسیب دیده کشف می شوند ، لازم است. در تحقیق انگای و دیگران مدیریت داده ها یکی از ده فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی ERP در ده کشور مورد بررسی عنوان گردیده است.
۲-۸-۱۵ مهندسی مجدد فرآیندها
ماندال و گاناسکاران با تایید مدل شایستگی های کلیدی المبشری و دیگران ( شکل ۲-۱۸ ) مهندسی مجدد فرایند ها را یکی از شش شایستگی کلیدی عنوان گردیده است. از نظر سامرز و نلسون بهبود عملکردهای سازمان نیازمند ساختاربندی مجدد فرآیندهای کسب و کار تجاری برای تطبیق با نرم افزار است. مهندسی مجدد فرآیندهای کسب وکار در مراحل آغازین پیاده سازی نقش حمایتی را ایفا می کنند. از نظر اهی و مدسن ERP می تواند سازمان ها را در راه استفاده از مزایای رقابتی از طریق افزایش کارآمدی ، توانمند سازد ، و همواره بهتر آن است که قبل از اجرای ERP مهندسی مجدد را اعمال نماییم. این امر چندان ساده نیست ، زیرا مهندسی مجدد به پول ، زمان و تلاش زیاد نیاز دارد . برای اجرای موفق ERP نیاز به شناسایی ارزش هایی است که این ارزش ها در فرایند مهندسی مجدد ، بهتر خود را آشکار می سازند . بعد از اجرای ERP نیز می توان مهندسی مجدد را ادامه داد. آن ها مهندسی مجدد فرآیندها را چهارمین فاکتور موثر و مهم در موفقیت پیاده سازی ERP می‌دانند.
از نظرآکرمنز و دیگران نیاز به بهبود سیستم اطلاعاتی سازمان ، یک نیاز حیاتی برای بقای سازمان محسوب می شود. از نظر آنها نرم افزارهای مهندسی مجدد دارای دیسیپلینی هستند که فرآیندها ، روش ها و ابزارها را در جهت عملکرد بهتر ، یکپارچه می سازند . مهندسی مجدد باید قبل از انتخاب سیستم به کارگرفته شود در این صورت ، مهندسی مجدد نتایج بهبود را به طور مکرر برای سیستم جدید در بر دارد و منجر به بهره بردن از ایده های جدید نیز می گردد.
از نظر موتوانی و دیگران اگر چه اجرای ERP باید منجر به ارائه راه حل هایی گردد که به طور بالقوه سودآور هستند ، اما حقیقت این است که این راه حل ها ممکن است به مجموعه ای از تعهدات پیچیده در سازمان منجر شود بنابراین برای کارایی راه حل های ERP نیازمند استفاده از مهندسی مجدد در مراحل بستر سازی ، طراحی و اجرا هستیم زیرا در این صورت فعالیت ها متناسب با نوع صنایع ، سازمان ها انتخاب می شود.
از نظر المشری و دیگران اجرایERP در سازمان ، نیازمند بستر سازی و تا این بستر در سازمان ایجاد نگردد ، نمی توان به اجرای موفق ERP اطمینان داشت . سازمان ها می توانند از IT برای بهبود نحوه دسترسی به اطلاعات در واحدهای مختلف سازمان و به منظور کارآمد شدن مدیریت سازمانی ، استفاده کنند . از طرف دیگر ، سازمان هایی که از مهندسی مجدد استفاده می کنند ، به دلیل استغاده از ابزارهای کارا جهت طراحی مجدد فرآیندها و اجرای تغییرات ، کارآمدتر و رقابت پذیرتر می شوند . به علاوه آنکه سرعت فرآیندهای سازمانی را افزایش می دهند و بهره وری و کارایی نیز بالاتر می رود. در تحقیق انگای و دیگران مهندسی مجدد فرآیندها یکی از ده فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی ERP در ده کشور مورد بررسی عنوان گردیده است. در چارچوب فاکتورهای موفقیت ERP ارائه شده توسط پاستور نیز بازنگری و مهندسی مجدد فرآیندها یکی از عوامل استراتژیکی سازمان های مهم در موفقیت عنوان شده است.
۲-۸-۱۶زیر ساخت فناوری اطلاعات
مدسن و اهی وجود زیر ساخت مناسب فناوری اطلاعات را یکی از فاکتورهای مهم در موفقیت پیاده سازی ERP می دانند. در چارچوب فاکتورهای موفقیتت ERP ارئه شده توسط پاستور وجود زیر ساخت های سخت افزار و ارتباطی مناسب در سازمان یکی از عوامل استراتژیکی فنی مهم عنوان شده است. در تحقیق که در شرکت هایی که در صنعت خودرو سازی ایران اقدام ب پیاده سازی ERP کرده اند انجام گرفته است ، داشتن زیر ساخت مناسب فناوری اطلاعات را یکی از پنج فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی این سیستم ها می دانند.
۲-۸-۱۷ منابع تخصیصی
نیکوکار و دیگران تعریف یک استراتژی پیاده سازی رو به جلو و برنامه پروژه شامل منابع داخلی ، خارجی و بودجه بندی پروژه را قبل از انتخاب فروشنده عامل مهمی در موفقیت ERP می دانند. مدسن و اهی بودجه کافی برای پروژه ERP را یکی از شش فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی بیان می کنند. از نظر سامرز و نلسون کمبود منابع توجه زیادی را در پیاده سازی ERP به خود معطوف می دارد . منابع باید در ابتدای پروژه تعیین شود تا از مشکلات بعدی جلوگیری به عمل آید. بنابراین منابع تخصیص در مراحل اولیه بسیار مهم و در مراحل بعدی از اهمیت کمتری برخوردارند.
۲-۸-۱۸ مدیریت تغییر
از نظر گروور و گتینگر تغریباًَ نیمی از پروژه های ناکام مانده ERP به این دلیل شکست خورده اند که مدیران آن ها تلاش لازم برای اعمال مدیریت تغییر صحیح و مناسب را در نظر نگرفته اند و مقاومت در برابر تغییر از دلایل اصلی شکست پروژه هاست. آن ها پیشنهاد می کنند راه کاهش این مقاومت ، مشارکت دادن کارکنان در فرایند تغییر می باشد. به عقیده نریس ابزارهای مدیریت تغییر را می توان رهبری ، ارتباطات ، آموزش ، برنامه ریزی و استفاده سیستم های مستوق برشمرد. از نظر موتوانی و دیگران پروژه ای که از طرف مدیر ارشد مورد حمایت قرار می گیرد بدون آمادگی سازمانی و مدیریت تغییر مناسب منجر به اشتباه در به کارگیری ERP می گردد.
به عقیده بانکروف پیاده سازی ERP فرآیندی پیچیده است و نیازمند ترکیبی از مدیریت فنی ، مدیریت تغییر و مدیریت کسب و کار می باشد .
نیکوکار و دیگران مدیریت تغییر را عامل مهم در موفقیت پیاده سازی ERP در شرکت های ایرانی دانسته اند. آن ها بیان می کنند که توسعه مدیریت تغییر سازمانی برای اطمینان از اینکه سیستم با کاربر نهایی درتطابق است لازم می باشد.
مندال و گاناسکاران با تایید مدل المشری و زایری ( شکل ۲-۱۸) مدیریت تغییر را یکی از شایستگی های کلیدی در موفقیت پیاده سازی ERP می دانند. در تحقیق انگای و دیگران مدیریت تغییر یکی از ده فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی ERP در ده کشور مورد بررسی عنوان گردیده است.
۲-۸-۱۹ ایجاد اهداف مشترک
از نظر سامرز و نلسون دستیابی به یک درک کامل از اهداف ، مقاصد و همچنین راه های دستیابی به این اهداف در اولین مرحله از اجرای هر پروژه فناوری اطلاعات به عنوان یک امر ضروری و پیش نیاز شناخته می شود. این برنامه باید مزایا و منافع مورد نظر و استراتژیک ، منابع ، هزینه ها ، ریسک و زمان مورد نظر در اجرای پروژه و سایر موارد را به وضوح بیان نماید ، مسئولیت های سازمان در قبال انجام پروژه باید مشخص باشد ، توجیح سرمایه گذاری در این پروژه باید وجود داشته باشد و فلسفه وجودی این پروژه باید در جهت نیازهای سازمان و مرتبط با این نیازها باشد.
از نظر هون ناه و دیگران کنترل و ردیابی اهداف به منظور دستیابی به آن ها هم هستند. میزان دستیابی به اهداف و برنامه باید در مقایسه با اهداف پیش بینی شده پروژه اندازه گیری شوند. پیشرفت پروژه باید به طور فعال و بر اساس اهداف تعیین شده نظارت و کنترل شوند.
در تحقیق انگای و دیگران ایجاد اهداف شفاف یکی از ده فاکتور مهم در پیاده سازی ERP در ده کشور مورد بررسی عنوان گردیده است.
۲-۸-۲۰ آموزش فرآیندهای کسب و کار جدید
از نظر سامرز و نلسون پیاده سازی همراه با مهندسی مجدد فرآیندهای کسب و کار نیزمند این است که مدیران اهداف و چشم اندازهای بلند مدتشان را به افرادی که تحت تاثیر تغییرات قرار می گیرند ، آموزش بدهند و با آن ها گفت گو کنند این فعالیت باید به موازات مهندسی مجدد انجام پذیرد. این عامل در مراحل آغازین انطباق و پذیرش مورد توجه قرار می گیرد.
۲-۸-۲۱ ارتباطات درون سازمانی
از آنجایی که هدف اصلی و اولیه پروژه های ERP ، ایجاد انسجام و یکپارچگی بین حوزه های مختلف کاری می باشد استفانو وجود یک همکاری نزدیک بین این بخش ها را به عنوان پیش نیاز طبیعی می داند. ارتباطات ، شبکه مناسب و داده لازم برای همه کارکنان کلیدی در پیاده سازی پروژه فراهم می کند. بیشتر سازمان ها یک برنامه ارتباطات توسعه داده اند و گزارشات منظم جهت اطمینان از اینکه از اثرات سیستم بر مسئولیتهایشان آگاه هستند صادر می کنند. ارتباطات در مراحل اولیه و پذیرش سیستم اثر زیادی دارد و به نظر می رسد مقاومت در برابر آن را کاهش می دهد. از نظر انگای و دیگران مدیریت ارتباطات موثر در سطوح مختلف سازمان بسیار ضروری به نظر می رسد. به طوریکه کارکنان به طور کامل از اهداف ، فعالیت ها ، حوزه عمل و تغییراتی که در سازمان ایجاد خواهد شد ، اطلاع کامل پیدا کنند ، در تحقیق آن ها ارتباطات یکی از ده فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی بر مسئولیتهایشان آگاه هستند صادر می کنند. ارتباطات در مراحل اولیه و پذیرش سیستم اثر زیادی دارد و به نظر می رسد مقاومت در برابر آن را کاهش می دهد. از نظر انگای و دیگران مدیریت ارتباطات موثر در سطوح مختلف سازمان بسیار ضروری به نظر می رسد. به طوریکه کارکنان به طور کامل از اهداف ، فعالیت ها ، حوزه عمل و تغییراتی که در سازمان ایجاد خواهد شد ، اطلاع کامل پیدا کنند ، در تحقیق آن ها ارتباطات یکی از ده فاکتور مهم در موفقیت پیاده سازی ERP در ده کشور مورد بررسی عنوان گردیده است.
اهمیت ارتباطات بین بخش های مختلف در ادبیات پیاده سازی و به کارگیری پروژه های فناوری اطلاعات بر هیچکس پوشیده نیست. در دستیابی به این هدف استفاده از ابزار اطلاعاتی مناسب از قبیل ایمیل به جای استفاده از تلفن و ارتباط رو در رو موثر واقع خواهد شد. میتوان گفت ارتباطات و همکاری بین بخش های مختلف هسته مرکزی فرایند پیاده سازی سیستم های ERP هستند. نیکوکار و دیگران ارتباطات را عامل مهم در موفقیت پیاده سازی ERP در شرکت های ایرانی دانسته اند. آن‌ ها بیان می کنند که توسعه ارتباطات ، برای اطمینان از اینکه سیستم با کاربر نهایی در تطابق است لازم می باشد.
۲-۸-۲۲ همکاری درون سازمانی
از نظر سامرز و نلسون اگر ارتباطات مناسب باشد ، روحیه همکاری بین بخش های مختلف شکل خواهد گرفت و همین امر به موفقیت پروژه کمک خواهد کرد. پتانسیل سیستم بدون هماهنگی تلاش ها و اهداف نمی تواند مطمئن باشد. مثل ارتباط بین بخشی ، این فعالیت نیز در مراحل آغازین تکامل مرحله پذیرش مورد توجه است.
۲-۸-۲۳ مستند سازی
متوانی و دیگران یکی از وظایف اصلی مدیریت پروژه ERP و همچنین از عوامل موفقیت پروژه ها را مستندسازی پروژه از قبیل مستندات فنی و پشتیبانی می دانند. مستندات فنی شامل گزارشهای شناخت ، مدل های تحلیل و طراحی سیستم ، مدل های اطلاعاتی سیستم و مستندات آموزشی سیستم است. مستندات پشتیبانی پروژه شامل قرارداد پروژه گزارش دهی فعالیت ها ، برنامه ریزی فعالیت ها و مکاتبات پروژه می باشد. در تحقیق موتوانی و دیگران مستند سازی در فاز اجرا و ارزیابی ، از فاکتورهای مهم در موفقیت پیاده سازی ERP عنوان گردیده است.
۲-۸-۲۴ فرهنگ سازی ERP در سازمان
ویلینگ و وک عنصر فرهنگ سازمانی را در ابعاد آموزش و پرورش ، تصمیم گیری مشارکتی، تسهیم قدرت ، پشتیبانی ، همکاری و تحمل ریسک و تعارض عامل مهم در اجرای موفق پروژه های ERP عنوان می کنند. در بعد آموزش و توسعه ، فرهنگی که بر یادگیری و توسعه شخصی تاکیید دارد مد نظر است. در بعد تصمیم گیری مشارکتی ، فرهنگی که کارمندان را تشویق به مشارکت در فرایند تصمیم گیری می کند مورد توجه قرار می گیرد. در بعد تسهیم قدرت ، فرهنگی که تمرکز کمی بر موقعیت و مقام سازمانی دارد و در نهایت در بعد تحمل تعارض و ریسک فرهنگی که در آن سازمان تعارضات و ریسک را بپذیرد مورد قبول است. در تحقیق امین پور مددکار که در سه شرکت ایرانی در زمینه پیاده سازی ERP داشته اند انجام شده است ، فرهنگ سازمانی به عنوان یکی از عوامل موثر در موفقیت پیاده سازی ذکر شده است. بر طبق مطالعات فاستد شش بعد اصلی فرهنگ سازمانی برای درک روابط آن ها با پیاده سازی سیستم ERP شناسایی شده است.
۱- فرایند گرا در مقابل نتیجه گرا
۲-کارگرا در مقابل کارمندگرا
۳- شخصیت حرفه ای در مقابل کوته نظر
۴-سیستم روابط باز در مقابل بسته
۵-کنترل سست در مقابل محکم
۶-طرظ فکر عملگرا در مقابل طرظ فکر اصولی و قاعده ای
جدول شماره ۲-۵ ابعاد فرهنگ سازمانی هرلی و هال

۰٫۷۰۰۰۵۸

شاخص کیفیت اداری به صورت زیر محاسبه می‌شود.
معادله (۲۰-۵)
در مورد روش PCA این نکته قابل اشاره است که به صورت ضمنی همخطی بین ضرایب را نشان می‌دهد. چنانچه همخطی کامل بین ضرایب برقرار باشد، ضرایب به دست آمده برای ضرایب مشابه هم و دارای علامت مشابه خواهد بود. همچنین یک داده می‌تواند تمامی روند اطلاعات سایر متغیرها را توضیح دهد.

۶-۵) مقایسه شاخص­ های امنیت سرمایه‌گذاری ( از بعد سیاسی-اجتماعی) در بین مناطق:

با توجه به این موارد، مقایسه ضرایب شاخص‌های ثبات سیاسی و کیفیت اداری دو منطقه MENA و آسیای جنوب غربی نشان می‌دهد که ساختار شکل گیری این دو شاخص متفاوت است. نتایج محاسبه اجزای اساس برای دو منطقه که در دو معادله (۱۵-۵) و (۱۸-۵) خلاصه شده است، نشان می‌دهد که ساختار شکل­ گیری شاخص کیفیت سیاسی-اجتماعی دولت در این دو منطقه متفاوت است. به طوری که ساختار همخطی بین متغیرها متفاوت است. در مورد شاخص ثبات سیاسی در منطقه MENA طبق معادله (۱۶-۵) تمامی ضرایب مثبت و مشابه هم هستند در حالی که این شاخص در مورد کشورهای آسیای جنوب غربی همانگونه که در معادله (۹-۵) روند متفاوتی را نشان می‌دهد. به طوری که شاخص شرایط اقتصادی – اجتماعی توانسته است در خلاف جهت سایر متغیرها و شاخص مداخله نظامی در سیاست مستقل از سایر متغیرها باشد. با توجه به سایر بردارهای ویژه شاخص کیفیت اداری نمی‌توان در مورد متفاوت بودن این شاخص در دو منطقه با قطعیت نتیجه ­گیری کرد.
برای بررسی کیفیت سیاسی-اجتماعی دولت، ثبات سیاسی و کیفیت اداری دو منطقه از داده‌ها تجمیع شده دو منطقه استفاده ‌می‌کنیم اما با توجه به اینکه این داده‌ها قابل مقایسه باشد، از معیار وزن دهی مشترک برای دو منطقه استفاده خواهیم کرد.
۱-۶-۵) مقایسه کیفیت شاخص سیاسی-اجتماعی دولت:
با محاسبه شاخص کیفیت سیاسی-اجتماعی دولت برای دو منطقه با معیار وزن دهی مشترک^[۱۰۴] در این قسمت می­خواهیم در جهت پاسخگویی به این فرضیه که آیا امنیت سرمایه‌گذاری در منطقه MENA با کشورهای با رشد شتابان آسیای جنوب غربی متفاوت است، ابتدا روند این دو شاخص را مقایسه کنیم و سپس تفاوت میانگین این شاخص را به روش آماری مقایسه می­کنیم.
در نمودار زیر شاخص ثبات سیاسی برای دو منطقه آسیای جنوب غربی(SW Asia) و منطقه MENA و همچنین برای کشورهای آسیای جنوب غربی که از سال ۱۹۷۵ دارای رشد متوسط بالای ۵ درصد در سال بوده‌اند، نشان داده شده است.
نمودار ۱-۵: مقایسه روند کیفیت سیاسی-اجتماعی دولت در مناطق مورد بررسی:
با مشاهده روند متغیر کیفیت ثبات سیاسی-اجتماعی دولت در مناطق مورد بررسی، مشاهده می­ شود که میانگین این شاخص در ناحیه MENA کمتر از آسیای جنوب شرقی است و مقدار این شاخص در طی سالهای مختلف در کشورهای دارای رشد شتابان بیشتر از سایر مناطق است. اما برای بررسی دقیق­تر این موضوع، میانگین این متغیر را در مناطق مختلف به صورت آماری بررسی می­کنیم. روش کار چنین است که برای مقایسه این موضوع که آیا دو نمونه مورد بررسی از یک جامعه­اند یا مربوط به دو جامعه متفاوت هستند، می­توان یک آماره t محاسبه کرد که در صورت متفاوت بودن دو نمونه، فرض صفر برابری میانگین این دو نمونه رد می­ شود.
فرض صفر و مقابل ما به صورت مقابل است:
آماره t نیز به صورت زیر محاسبه می­ شود:
معادله (۲۱-۵)
در معادلات فوق نشان دهنده میانگین جامعه،  نشان دهنده میانگین هر منطقه،  نشان دهنده انحراف معیار هر منطقه و  میانگین وزنی نمونه­ها ( انحراف معیار جامعه) است.
میانگین و انحراف معیار شاخص کیفیت سیاسی-اجتماعی دولت(GOVPI) بین منطقهMENA و آسیای جنوب غربی به صورت زیر است.

ASIA PASEFIC

MENA

HIGROWTH

s

۱٫۶۷

۳٫۰۸

۱٫۷۲

AVE

۳-۱۱- مقایسه توالی نوکلئوتیدی نژادهای PVYبا توالی مشابه در سایر جدایه های موجود در بانک ژن ۳۸
فصل چهارم: ۴۲
 ۴۳
 ۴۴
 ۴۶
 ۴۷
 ۵۲
 ۵۲
 ۵۴
فصل پنجم ۵۵
 ۵۸
 ۵۹
فهرست منابع و ماخذ ۶۱
منابع انگلیسی: ۶۴
فهرست جداول
جدول شماره­ ۳-۱- مواد لازم در مخلوط واکنش ترانویسی معکوس (RT)……………………………………….44
جدول ۳-۲- توالی و موقعیت آغازگرهای مورد استفاده در این تحقیق…………………………………………………………۴۵
جدول شماره­ ۳-۳- مواد لازم در واکنش PCR…………………………………………………………………………….46
جدول شماره­ ۳-۴- چرخه­­ی دمایی آزمون واکنش زنجیره ای پلیمراز………………………………………………۴۷
جدول ۳-۵- مواد لازم و مقدار هر یک از آنها برای تهیه محلول پایه PCR………………………………………………….47

جدول۳-۶ جدابه­های ویروس وای سیب­زمینی که CP آنها مقایسه شده است………………………………………………۴۹
جدول ۴-۱- فراوانی ویروس Y سیب زمینی در کل نمونه­ها به تفکیک منطقه نمونه برداری…………………………..۵۵
فهرست اشکال
شکل ۲-۱- الف- ساختار فیزیکی (رشته­ای خمش­پذیر) (بی­نام، ۲۰۰۹). ب- تصویر شماتیک از اجزاء ژنوم PVY………………………………………………………………………………………………………………………………………….26
شکل۳-۱- علائم ویروس Y سیب زمینی برروی سیب زمینی( الف-نکروز رگبرگ، ب-روشنی رگبرگ)……………………………………………………………………………………………………………………………………..۳۸
شکل ۳-۳- مرحله کاشت گیاهان گلخانه­ای……………………………………………………………………………………۴۳
شکل ۴-۱- موزاییک و زردی ایجاد شده توسط ویروس Y سیب زمینی……………………………………………..۵۳
شکل ۴-۲- علائم موزائیک در اثر PVY بر روی برگ سیب زمینی…………………………………………………….۵۳
شکل ۴-۳- علائم ایجاد رگبرگ روشنی ونکروتیک بوسیله ویروس Y سیب زمینی بر روی سیب زمینی..۵۴
شکل ۴-۴ نتایج تست سرولوژیک نمونه های آلوده به pvy درسطح مناطق مختلف استان…………………..۵۵
شکل ۴-۵- نکروز و موزائیک برروی گیاه توتون رقم سامسون بوسیله تلقیح PVY……………………………..56
شکل ۴-۶- ایجاد موزائیک و بوسیله ویروس Y سیب زمینی…………………………………………………………….۵۷
شکل ۴-۷- ایجاد نکروز رگبرگ بوسیله PVY ……………………………………………………………………………….57
شکل ۴-۸- نتایج آزمون PCR در ژل آگارز ۱% با بافر TBE. سمت چپ: مارکر DNA. چاهک آلوده به PVY. قطعه ای به اندازه ۹۹۰ نوکلئوتید تکثیر شده است…………………………………………………………………..۵۸
شکل۴-۹- دندروگرام (درخت­واره) حاصل از گروهبندی ایزوله­های توالی­یابی شده در این آزمایش به همراه ایزوله­ها و استرین­های ایرانی موجود در بانک ژن که به روش Parsimony Maximum-در نرم افزار MEGA5 به دست آمده است……………………………………………………………………………………………….۵۹
شکل۴-۱۰- دندروگرام (درخت­واره) حاصل از گروهبندی ایزوله­های توالی­یابی شده در این آزمایش به همراه ایزوله­ها و استرین­های ایرانی و جهان موجود در بانک ژن که به روش Parsimony Maximum-در نرم افزار MEGA5 به دست آمده است……………………………………………………………………………………..۶۰
شکل ۴-۱۱- جدول بیشترین درصد تشابه جدایه­های مورد بررسی با نژادهای اصلی PVY در دنیا…………۶۳
چکیده
یکی از عوامل محدود کننده کشت سیب زمینی در استان گلستان، بیماریهای گیاهی میباشند که مهمترین آن ویروسها می باشند و در بین آنها، ویروس PVY) Potato virus Y )از مخربترین آنها میباشد. این ویروس بسیاری از گونه های خانواده سولاناسه به علاوه بیش از ۶۰ گونه گیاهی دیگر را آلوده می کند. علائم این ویروس برحسب استرین و رقم سیب زمینی کاملاً متفاوت است. به طور کلی PVY دارای سه نژادPVYN, PVYC, PVYO در ایران گزارش شد. به منظور تعیین استرینهای این ویروس در سال زراعس ۱۳۹۱ تعداد ۱۷۰ نمونه از ۸۰ مزرعه سیب زمینی استان گلستان (گالیکش، مینودشت، آزادشهر، رامیان، دلند، قرق، فاضل آباد، علی آباد، گرگان و کردکوی) گرفته شد. نمونه ها  با روش سرولوژیک الیزای غیرمستقیم با آنتی سرم PVY تست شدند، و نمونه هایی که در این تست مثبت بودند روی گیاه محک مایه زنی گردید و قسمتی از این نمونه های مثبت، با کیت Capture mRNA، به دام اندازی RNA ویروس صورت گرفت. RNA به دام افتاده در واکنش رونویسی معکوس تبدیل به cDNA گردبد.، جهت تکثیر cDNAی تولید شده، واکنش PCR انجام شد. محصول نهایی PCR، به منظور تعیین ترادف به شرکت ماکروژن کره جنوبی ارسال و تعیین ترادف گردید این ترادفها با ترادف سایر جدایه های PVY موجود در بانک ژن توسط برنامه Clustal X همردیف سازی و مقایسه شد و مشابهت نوکلئوتیدی و آمینو اسیدی بین آنها در برنامه MegAlign  محاسبه شد. درخت فیلوژنتیکی حاصل از همردیف سازی ترادفها توسط برنامه MEGA5 به روش Neighbor-joining با متد Kimura-2 بدست آمد و به وسیله نرم افزار Treeview ارزیابی شد. نتایج این تحقیق نشان داد که از بین ۱۷۰ نمونه، تعداد نمونه آلوده به ویروس بودند که سه نژاد PVYN, , PVYO ،PVYWilga برای اولین بار در این استان روی میزبان مذکور گزارش می شود. همچنین آنالیزهای فیلوژنتیک ناحیه CP جدایه های مورد بررسی در این تحقیق نشان داد که نژاد  PVYN با ۰۳/۶۴ درصد پراکنش به عنوان نژاد غالب در مزارع سیب زمینی استان گلستان شیوع داشته اما نژاد PVYC در این استان مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که منطقه کردکوی با ۵۴.۸ درصد فراوانی آلودگی بیشترین میزان آلودگی را به PVY در بین مناطق دیگر در سال زراعی ۹۱ نشان داد. نتایج مقایسه ترادف ناحیه ژن پروتئین پوششی نشان داد که جدایه های گرگان و آزادشهر شباهت بیشتری (۹۹تا۹۷درصد) به یکدیگر داشتند اما جدایه مینودشت، گالیکش، کردکوی در زیر گروه علی آباد قرار گرفته اند. جدایه های گزارش شده از کرمان با جدایه های گلستان هم گروه شده اند که بیانگر رابطه نزدیک فیلوژنتیکی بین آنهاست. به دنبال آن بترتیب جدایه های خراسان، اصفهان، اردبیل، ، شیراز (نژاد بوشهر) نزدیک تر بوده اند. جدایه های زنجان و اردبیل در گروه جداگانه ای قرار گرفته اند که دارای شباهت بیشتری به جدایه ای از اردبیل ارزیابی شده است. در دندروگرام مربوط به مقایسات جدایه های ایران با سایر کشورهای دنیا نتایج نشان داد که جدایه های گلستان با جدایه های کرمان هم گروه بوده، که شباهت نزد یکی با جدایه های آلمان، کانادا و آمریکا داشته اند. که بیانگر رابطه ژنتیکی بالا(۹۴% شباهت ژنتیکی) می‌باشد. همچنین نتایج  نشان داد که تنوع ژنتیکی بین جدائیه ها که با روش حداکثر درستنمایی۱ در نرم افزار BioEdit نسبت جایگزینی انتقالی به جایگزینی متقاطع۲ به دست آمد برابر ۰۸/۱می باشد. بنابراین می توان گفت جهش های صورت گرفته در ژنوم ویروس مذکور از روند مشخصی پیروی می کند.
فصل اول
مقدمه وکلیات
مقدمه:
ویروس­ها موجوداتی بسیار کوچک و غیر قابل رویت با میکروسکوپهای معمولی (نوری) هستند که تنها در سلول­های زنده تکثیر می یابند. حدود ۵۰ سال قبل، اولین ویروس­ها جدا شده و خصوصیات شیمیایی آنها تعیین گردید. آنها ویروسهای واگیر دار گیاهان بودند. همزمان، بحث­های زیادی در خصوص تعلق این عوامل به دنیای زنده یا غیر زنده مطرح گردید. در خلال ۳۰ سال اخیر، به کمک کاربرد مفاهیم و روش های زیست شناسی مولکولی، کاملا مشخص شده است که ویروس­ها قسمتی از جهان زنده می باشند. در واقع ویروس­ها، انگل­های اجباری بسیار کوچکی هستند که دارای یک تا چند صد ژن می باشند. این ژن­ها مانند ژن­های سلولی می توانند جهش یافته و تکامل یابند ( پوررحیم و همکاران، ۱۳۸۱). خانواده Potyviridae جزو مهمترین گروه ­های ویروسی بیماری­زای گیاهی و یکی از بزرگترین آن­ها است .در میان پوتی ویروس­ها^[۱]، ویروس­وای­سیب­زمینی (PVY)^[2] به عنوان یکی از مخربترین بیمارگرهای توتون، سیب زمینی، گوجه فرنگی و فلفل محسوب می­گردد، ). به طوری که در برخی موارد،با توجه به سویه ویروس،رقم سیب زمینی و شرایط آب و هوایی منطقه،ویروس Y سیب زمینی می تواند بین ۴۰-۷۰ درصد خسارت وارد نماید(Beemster&De Bokx. 1987). براساس عکس العمل گیاهان معرف و قدرت انتقال توسط شته ویروس Y سیب زمینی به سه گروه نژادی (PVYo,PVYn, , PVYc) تقسیم شده است(De bokx & Huttinga, 1981). علاوه بر اختلاف در عکس العمل تعدادی از میزبانهای معرف، شته ها دو سویه PVYo و PVYn را به طریق ناپایا (Nonpersistent) انتقال می دهند، در حالیکه سویه های گروه PVYc با شته منتقل نمی شوند (Beemster & De Bokx, 1987). در سال­های اخیر بیشترین فعالیت های تحقیقاتی در زمینه کنترل بیماری­های ویروسی شامل اصلاح رقم­های ایمن یا مقاوم با روش­های کلاسیک ژنتیکی، کنترل ناقلین با بهره گرفتن از راهبرد­های مختلف، تولید بذور و اندام­های رویشی ازدیادی عاری از ویروس و تولید گیاهان تراژنی است که حامل ژن­های ویروسی هستند و موجب بروز مقاومت در برابر ویروس می­گردند (پوررحیم و همکاران، ۱۳۸۱).). اساس هر انتخاب یا برنامه به­نژادی، وجود تنوع ژنتیکی در بین گیاهان یک گونه در واکنش به یک ویروس خاص است و در مورد بسیاری از ویروس­های گیاهی که اهمیت اقتصادی دارند، می ­تواند مورد استفاده قرار گیرد (جعفرپور، ۱۳۸۲).
۱-۱- سیب­زمینی
۱-۱-۱- تاریخچه سیب­زمینی
سیب زمینی یکی از مهمترین محصولات زراعی جهان میباشد، به طوری که تولید آن د ر سال ۲۰۰۰ حد ود ۳۲۱ میلیون تن غده تر از ۶میلیون هکتار بوده است سیبزمینی یکی از گیاهان مهم در بین محصولات زراعی جهان است. جنبه ی تغذیه ای،اجتماعی و اقتصادی این گیاه مهم طی سال های اخیر این گیاه .(, جالب و قابل توجه بوده است ( ۱۹۸۵) بیش از ۲۰۰ سال است که در ایران کشت می گردد مبدا و منشا سیب زمینی در آمریکای جنوبی و مرکزی است ،ارتفاعات آند ،بولیوی،پرو و شیلی اولین مناطقی بودند که سیب زمینی در آنها کشت میشده است،سیب زمینی برای اولین بار توسط اسپانیائیها به اروپا آورده شد واز طریق اسپانیا و ایرلند به سایر قسمت های آن نیز راه یافت،سیب زمینی برای اولین بار در زمان فتحعلی شاه قاجار از آمریکا وارد ایران شد.امروزه سیب زمینی در تمام کشور های جهان کشت میشود،این گیاه از محصولات غده ای است که نقش مهمی در تغذیه مردم جهان دارد ،غده ی سیب زمینی دارای کربو هیدرات زیادی میباشدو این گیاه چهارمین گیاه زراعی از نظر مقدار تولید بعد از گندم،ذرت و برنج است که در ۱۰۰گرم از غده ی آن حدود ۷۵گرم آب ۲۱ گرم کربوهیدرات حدود ۲ گرم پروتوئین و مقداری هم ویتامین ها و املاح میباشد،در سیب زمینی مقدار زیادی ویتامینهای c،B1،B2وAوجود دارد . ماده ی دیگری که در سیب زمینی وجود دارد سولانین میباشد که سولانین یک ماده ی سمی است ،مقدار ماده ی سمی سولانین نسبت به ارقام مختلف متفاوت بوده که در غده های سبز سیب زمینی مقدار آن بیشتر است،که خوردن ممکن است موجب مسمومیت شود. امروزه در ایران استانهای اردبیل،اصفهان،همدان ،آذربایجان شرقی و خراسان و فارس مهمترین تولید کننده ی سیب زمینی آبی و استانهای مازندران،گیلان گلستان مهمترین از نوع کشت دیم میباشند .
۱-۱-۲- گیاه­شناسی
سیب زمینی با نام علمی(Solanum tuberosum) گیاهی است یکساله از تیره گوجه فرنگی(Solanaceae) که برای استفاده از غده زیرزمینی آن کشت می گردد. جنس Solanum دارای گونه های زیادی بوده ولی تنها گونه tuberosum و تعداد بسیار محدود دیگری هستند که تولید غده می نمایند .قسمت هوایی این گیاه در اثر سرمای زمستان خشکیده و از بین می رود . ولی غده های باقی مانده در خاک می توانند در بهار سال بعد جوانه زده و گیاه جدیدی را تولید نماید. بنابراین سیب زمینی از نظر ساقه های زیرزمینی که در انتهای آنها غده ها تشکیل می شوند، گیاهی است دائمی؛ ولی از نظر ساقه های هوایی و برگ ها یکساله است ،ارتفاع بوته علفی ولی ایستاده سیب زمینی به ۶۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر می رسد و طول دوره رشد آن ۳ الی ۶ ماه می باشد.مشخصه سیب زمینی وجود ساقه خزنده زیرزمینی به طول ۵ تا ۴۵ سانتیمتر است که از گره های پایینی و زیر خاک ساقه های هوایی منشاء می گیرد. این ساقه های خزنده زیرزمینی دارای برگ های کوچک و فلسی شکل است. و چنانچه در معرض نور قرار گیرد به ساقه های هوایی تبدیل می گردد. راس هر ساقه های خزنده زیرزمینی متورم گشته و به غده سیب زمینی تبدیل می گردد. پس هر غده سیب زمینی ساقه ای تغییر شکل یافته است که جوانه های جانبی آن در نقاط فرو رفته ای به نام چشم متمرکز گردیده است.هر چشم سیب زمینی دارای حداقل۲تا۳ جوانه ساقه است که به وسیله فلس هایی احاطه گشته است. جوانه های ساقه با قرار گرفتن در شرایط مساعدی از رطوبت و حرارت رشد نموده و هر جوانه تولید یک ساقه هوایی می نماید. ساقه های هوایی سیب زمینی ضخیم، مستقیم و زاویه دار بوده و تولید شاخه های جانبی زیادی می کند. برگ های سیب زمینی در ابتدا ساده ولی در مراحل رشد بعدی به صورت مرکب بوده که به طور متناوب بر روی ساقه قرار گرفته است کرکدار و دارای تعداد زیادی برگچه با اندازه های مختلف می باشد. بوته ای که از غده سیب زمینی به وجود می آید دارای ریشه ای افشان و نابجاست که ممکن است تا عمق بیش از یک متر در خاک نفوذ کند گل های سفید، قرمز یا ارغوانی سیب زمینی با دمگل های بلند به طور متراکمی در انتهای ساقه و با گل آذین گرزن دیده می شود. تعداد گل در گیاه متفاوت است در بعضی از واریته ها گل ها قبل از عمل لقاح می ریزند، در صورتی که در برخی دیگر عمل لقاح صورت گرفته منجر به تولید میوه و بذر می گردد. .کاسه گل از پنج کاسبرگ بهم جوش خورده با پنج لب تشکیل شده و به رنگ سبز و کرکدار می باشد . جام گل از پنج گلبرگ بهم جوش خورده با پنج لب تشکیل یافته است . پنج پرچم در قاعده بهم جوش خورده وتخمدان را در برمی گیرند . میله پرچمها کوتاه وکیسه های گرده طویل می باشند . دانه های گرده از سوراخی که در انتهای کیسه گرده بوجود می آید آزاد می شوند .تخمدان زیرین سیب زمینی از دو برچه با یک خامه بلند و یک کلاله دو شاخه تشکیل شده است . میوه رسیده یک سته شبیه گوجه فرنگی کوچکی و به رنگ سبز است که بندرت تحت شرایط زراعی تشکیل می شود . سیب زمینی گیاهی آنوتتراپلوئید ولی خود گشن است . بعضی ارقام به دلیل نرعقیمی تولید بذر نمی کنند وگلها در آنها ریزش می یابند غده بندی هورمون لازم برای تحریک و شروع غده بندی در برگ ها و تحت تاثیر روزهای کوتاه تولید می شود. هر چه رقم دیر رس تر باشد نسبت به طول روز حساس تر و غده بندی آن در روزهای بلند تر به تاخیر بیشتری می افتد. غده بندی در کشت پاییزه سیب زمینی و تحت روزهای کوتاه ممکن است قبل از گلدهی آغاز گردد.زمان غده بندی و تقدم و یا تاخیر آن نسبت به گلدهی در کشت بهاره سیب زمینی به حساسیت رقم نسبت به طول روز برای غده بندی و گلدهی بستگی دارد. معمولا گلدهی و غده بندی در ارقام زود رس تحت شرایط کشت بهاره به طور تقریبا همزمان اتفاق می افتد. علاوه بر رقم و طول روز، عوامل دیگری مانند پایینی حرارت، شدت نور بالا و کمبود ازت موجب تحریک پیدایش غدد و زود رسی می شود . عوامل اخیر موجب فراوانی مواد فتوسنتزی برای ذخیره شده و از طریق تحریک تجمع قند در راس ساقه خزنده بر نشکیل غدد تاثیر می گذارد. سازگاری : سیب زمینی گیاهی سرما دوست وحساس به گرما است که رشد خوبی در دمای شبانه روزی حدود ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد دارد . شروع رشد جوانه در دمای ۷تا۹ درجه سانتی گراد به کندی آغاز می شود ،در دمای ۱۸ درجه سانتی گراد در حداکثر است ودر دمای ۶ درجه سانتی گراد متوقف می شود . دمای مناسب خاک برای شروع غده دهی ۱۶ تا ۱۹ درجه سانتی گراد است . با افزایش دمای خاک به بیش از ۲۰ درجه سانتی گراد از سرعت رشد غده کاسته می شود و رشد غده در دمای خاک حدود ۳۰ درجه سانتی گراد یا بیشتر عملاً متوقف میگردد . زیرا مصرف کربوهیدراتها برای تنفس ورشد رویشی بیش از میزان فتوسنتز می باشد .میزان پوسیدگی ساقه و سوختگی داخل غدد در دماهای بالا افزایش می یابد . سیب زمینی به یخبندان نیز حساس است . اندامهای رویشی از دمای ۲- درجه سانتی گراد یا کمترآسیب می بینند . سرمازدگی غدد ممکن است به دلیل کشت دیر هنگام وبا تاخیر در برداشت در نواحی سرد اتفاق افتد سیب زمینی از نظر گل دهی گیاهی روز بلند واز نظر غده بندی گیاهی روز کوتاه بشمار می رود . روزهای کوتاه باعث تولید استولن های کوتاه می گردد ،شدت نور زیاد برای غده دهی زود هنگام مناسب است و موجب افزایش عملکرد ودرصد ماده خشک غده می شود . اما شدت نور خیلی زیاد می تواند موجب تنش رطوبتی ، زودرسی وکاهش عملکرد گردد . سیب زمینی به بافت خاک ،وجود سنگ ریزه و خرده سنگ و کلوخه خاک حساس است . خاکهای سبک تا متوسط ظرفیت آبگیری کمی دارند ،اما بهتر گرم می شوند وبرداشت محصول در آنها آسان تر است . سیب زمینی حساسیت زیادی به pH خاک ندارد و در محدوده pH حدود ۶ تا ۷.۵ بخوبی رشد می کند . سیب زمینی از گیاهان حساس به شوری خاک محسوب می شود در خاکهای شور ، رنگ برگها تیره شده و حاشیه آنها می سوزد سیب زمینی به فراوانی بر درخاک حساس است . سیب زمینی به تنش رطوبتی ،بخصوص از مرحله شروع غده بندی تا شروع زرد شدن برگها حساس است . بیشترین حساسیت به تنش رطوبتی در اواسط دوران رشد غده و حدود ۳تا۶ هفته پس از شروع غده بندی مشاهده میگردد. تولید دیم سیب زمینی در شرایطی که پیش از ۱۰۰میلی متر باران سالیانه با توزیع مناسب وجود داشته باشد انجام میگیرد… دوره رسیدگی در ارقام زود رس به حداقل ۳ ماه و در ارقام دیر رس تا ۶ ماه می رسد. انتخاب گروه رسیدگی مناسب برای هر ناحیه می بایستی با توجه به تاریخ کشت و طول فصل رشد موجود انجام می گیرد.
ارقام سیب زمینی ظاهراً ایرانی که به نام های اسلامبولی، باسمنج، اقلید، پشندی، و… در نقاط مختلف کشور کشت می گردد، از تکثیر غددی به دست آمده است که از نقاط مختلف دنیا به کشور وارد و تحت تاثیر موتاسیون، انتخاب طبیعی و انتخاب فردی دچار تغییرات و ناخالصی گشته است. از این ارقام که تا حدی خلوص دارند میتوان اسلامبولی و باسمنج را نام برد. از مهم ترین ارقام خارجی می توان آلفا و کوزیما را نام برد.
۱-۱-۳- دما :
در دما های بالا میزان تنفس از مقدار فتوسنتز بالاتر می رود، این مسئله باعث کندی جذب نشاسته در رأس استولون می شود. در دما های پائین تر غلظت کربوهیدرات انتقال یافته به رأس استولون افزایش می یابد. بطور کلی بیشترین مقدار محصول هنگامی حاصل می شود که میانگین دمای روزانه °C ۲۱باشد. تحقیقات ونت ۱ در سال ۱۹۵۷ نشان داد که در دمای پائین شب، هورمون های القاء غده دهی در برگ ها تولید می شوند و به رأس استولون انتقال می یابند و نیز در این شرایط تنفس به کندی صورت می گیرد که این خود باعث افزایش ذخیره سازی نشاسته در غده می شود. اگرچه سیب زمینی محصول فصول خنک سال می باشد، ولی این گیاه نسبت به سرمای شدید و یخبندان به شدت حساس است و در دمای °C ۲- غده یخ می زند و کاملاً از رشد باز می ایستد. میزان رشد جوانه ها از غده های بذری به دمای خاک بستگی دارد. رشد جوانه ها در دمای °C۶بسیار کند اتفاق می افتد، این رشد در دمای °C ۹به آهستگی صورت می گیرد و تقریباً در °C ۱۸بالاترین میزان خود را خواهد داشت.(آگوستو و همکاران ۲۰۰۶( دمای مناسب خاک برای تولید غده °C ۱۹ – ۱۶می باشد. چنانچه دمای خاک به بیش از °C ۲۰برسد رشد غده کاهش پیدا خواهد کرد و دما های بیش از °C ۳۰باعث توقف رشد غده ها خواهد شد. بطور کلی تعداد غده های تولید شده در دما های پائین تر نسبت به دما های بالاتر بیشتر است، چراکه دماهای بالاتر باعث رشد بیشتر غده ها و افزایش حجم آنها می شود. در فصول رشدی که دمای هوا بیش از ۳۰ روز بیش از ۳۵ باشد رشد غده (عملکرد) و کیفیت محصول به شدت کاهش می یابد.
۱-۱-۴- خاک و کود