در رابطه بالا t مقدار حدس می باشد که در مرحله ی n وn+1 قبلا انجام شده است.  مقدار تابع محاسبه شده پس از حل معادله ی دیفرانسیل در مرز  می باشد که براساس حدس مرحله  ام بدست آمده است و  نیز مقدار واقعی تابع در مرز  است. معادله اصلاح حدس برای مسائلی با شرایط مرزی متفاوت به صورت های زیر است:

۱- اگر در  شرط مرزی به فرم  باشد(شرط مرزی نوع اول)، برای اصلاح حدس در  معادله (۴-۳۲) مورد استفاده قرار می گیرد.
۲- اگر در  شرط مرزی به فرم  باشد(شرط مرزی نوع دوم)، معادله ی اصلاح حدس نیز بر اساس مشتق تابع در  نوشته خواهد شد. همچنین معیار همگرایی نتایج، نزدیک شدن مشتق تابع محاسبه شده با مشتق واقعی در این مرز است. در این مورد معادله اصلاح حدس به صورت زیر است:

۳- اگر در  شرط مرزی به فرم  باشد(شرط مرزی نوع سوم)، معادله ی اصلاح حدس نیز بر اساس تابع  بررسی می شود و در معادله درون یابی جایگذاری می شود. در این مورد معادله اصلاح حدس به صورت زیر است:

در تکنیک پرتابی برای حل معادلات دیفرانسیل مرتبه اول تولید شده به شرایط اولیه نیاز داریم و همواره از مرزی که حل مسئله را شروع می کنیم، باید شرط اولیه موردنیاز را حدس بزنیم. در این صورت حالت های مختلفی پیش می آید:
۱- اگر در  شرط مرزی نوع اول معلوم باشد، حدس مورد نیاز مشتق تابع خواهد بودیعنی  که  مقدار عددی حدس برای مشتق تابع در این مرز است.
۲- اگر در  شرط مرزی نوع دوم معلوم باشد، حدس مورد نیاز باید مقدار تابع باشد، بنابراین  که  مقدار عددی حدس برای تابع در این مرز است.
۳- - اگر در  شرط مرزی نوع سوم معلوم باشد، لازم است مقدار تابع یا مشتق تابع حدس زده شود و با جایگذاری در معادله شرط مرزی نوع سوم، مقدار مشتق تابع یا خود تابع برای حل مسئله مشخص شود.
۴-۲-۲-۲- اصلاح حدس بر اساس روش نیوتن
در این روش سعی می شود تغییرات تابع مسئله نسبت به حدس اولیه نیز مورد توجه قرار گیرد و این رفتار باعث اصلاح حدس در حین حرکت از یک مرز به سمت مرز دیگر می شود.
به این منظور، ابتدا معادله درون یابی(۴-۳۲) به صورت زیر تغییر شکل می یابد:

مخرج کسرعبارت است از مشتق عددی تابع  نسبت به  (حدس) در دو مرحله پیاپی. بنابراین می توان نوشت:

با تغییر شمارنده  به  می توان معادله را از مرحله حدس  ام شروع کرد:

نانو تکنولوژی، علم نانو، ساختار نانو، ذرات نانو اکنون کلماتی هستند که بیشترین کاربرد را در ادبیات علمی دارند. موادی با ابعاد نانو بسیار جذاب هستند چرا که آنها قادر به عبور از بدن انسان و ترمیم بافت های آسیب دیده می باشند، یا سوپر کامپیوترها که آنقدر کوچک هستند که در جیب جای می گیرند، با اینهمه مواد با ساختار نانو توانایی و پتانسیل کار در بسیاری از حوزه های علوم را دارند مثل شناسایی بیولوژیکی، انتقال داروی کنترل شده، لیزر با آستانه پایین، فیلترهای نوری و همچنین نانو سنسورها و غیره[۱,۳]. نانو ذرات ذراتی هستند با محدوده اندازه‌ی ۱ تا ۱۰۰ نانومتر. دراین جا نوع فلزی نانوذرات به ویژه نوع مغناطیسی آن بیشتر مد نظر بوده که نانوذرات ترکیبی، نظیر ساختارهای هسته ‌لایه را نیز در بر می‌گیرند. نانوذرات در اندازه‌های پایین نانوخوشه به حساب می‌آیند.
نانوذرات مغناطیسی در حوضه‌های مختلف از علوم زیستی گرفته تا سلول‌های خورشیدی، از مبارزه با آلاینده‌های زیست‌ محیطی گرفته تا درمان سرطان‌ها بکار گرفته می‌شوند. با توجه به هم‌خوانی که بین سه پدیده‌ی نانو، مغناطیس و بیو وجود دارد کاربرد نانوذرات مغناطیسی در عرصه‌ی بیو و پزشکی بیش از سایر حوضه‌ها مهیج و در عین حال هم‌گون می‌باشد. استفاده از ذرات مغناطیسی در جداسازی سلول‌ها، آزمایش‌های سنجش ایمنی^[۱]، جداسازی ویروس‌ها و اندامک‌ها و نیز در ژنتیک مولکولی در چند سال اخیر مسیر رو به رشدی را داشته است. چراکه ذراتی با ویژگی‌های مورد نیاز برای ارزیابی‌های گوناگون زیستی تنها در چند سال پیش پا به عرصه‌ی رقابت گذاشته‌اند. ذرات مغناطیسی پلی‌مری ابتدایی از طریق شکل گیری درجایِ اکسیدآهن مغناطیسی درون ذرات پلی‌مری منفذ دار ساخته می‌شدند که در عین هم انداز‌گی تا حدود ۳۵ درصد وزنی، حاوی آهن (اکسید مغناطیسی) بودند، و سطح ویژه‌ی بالایی نیز داشتند(ml/g100-50.) اما در برخی کاربردها نیاز به سطح ویژه‌ی کمتری است. با پوشش دادن ذرات مغناطیسی به وسیله‌ی ترکیبات پلیمری می‌توان سطح ویژه‌ را تا حد ml/g5-3 کاهش داد. علاوه بر این، پوشش دادن ذرات این امکان را فراهم می‌کند تا گروه‌های فعال روی سطح ذرات قرار گیرند. انواع گوناگون ذرات مغناطیسی با گروه‌هایی همچون: ایزوسیانات، اپوکسی، وینیل و… در سطحشان ساخته شده است. گروه‌های فعال برای اتصال بازوبندهای رابط^۴ دارای گروه‌های آمین، کربوکسیل و هیدروکسیل انتهایی به کار گرفته می‌شوند. همچنین با روش مشابهی می‌توان گروه‌های آبدوست قوی با منشاء طبیعی و یا مصنوعی را روی سطح ذرات قرار داد. با بهره گرفتن از عامل‌دار نمودن نانوذرات مغناطیسی در عرصه‌ی تشخیص گام‌های بلندی برداشته شده است. می‌توان نانوذرات مغناطیسی را بسته به نوع نیاز تغییر داد؛ به عنوان مثال، خصوصیت شیمیایی ویژه، فعالیت نوری منحصربه‌فرد و یا پاسخ‌های آهن‌ربایی قوی از آن‌ها دریافت کرد. امروزه نانوذرات مختلفی برای شناسایی مواد ژنتیکی و پروتئین‌ها طراحی شده است. تمامی این روش‌ها برای شناساییDNA و پروتئین‌ها نظیر آنتی‌بادی‌ها بسیار اختصاصی و حساس می‌باشند. بنابراین با بکارگیری نانوذرات فعال شده، می‌توان روش‌های جدیدی با تکیه بر متحرک بودن و سهولت در آماده سازی نمونه طراحی نمود. با اتصال مولکول‌های زیستی به نانومواد، دانش Nano-biorecognition پا به عرصه‌ی وجود گذاشت. هر نانوذره با اندازه‌ای حدود ۱۰۰ نانومتر می‌تواند به طور مؤثری به ۲۰۰-۱۵۰ مولکول آنتی‌بادی متصل شود و در نهایت بیش از ۳۰۰ جایگاه فعال (دو جایگاه برای هر ملکول آنتی‌‌ژن) ایجاد نماید. پوشاندن نانوذرات با بیوملکول‌ها باعث ایجاد اتصالات چندتایی بین نانوذرات و سلول‌های هدف می‌شود، بنابراین نانوذرات فعال شده نسبت به بیوملکول‌های آزاد دارای تمایل بیشتری برای اتصال هستند. نانوذرات مغناطیسی بطور گسترده‌ای در تشخیص بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، باتوجه به اینکه بیماری‌ها در سطح سلولی و مولکولی می‌توانند تشخیص داده شوند. بنابراین خیلی از بیماری‌ها را می‌توان در مراحل ابتدائی تشخیص داد و این مورد بویژه در مورد بیماری‌های کشنده نظیر سرطان‌ها، حائز اهمیت است در اوخر دهه‌ی۱۹۷۰ محققان پیشنهاد استفــاده از حامل‌های مغناطیسی برای هدایت دارو به سمت هدف مورد نـظر در درون بدن را ارائه دادنداستفاده پزشکی از پودرهای مغناطیسی به دوران یونان باستان و روم برمیگردد، ولی به شکل اصولی و تحقیقاتی از سال ١٩٧٠ در علوم بیولوژی و پزشکی استفاده شد وپیش بینی می شود این ذرات در آینده نقش چشمگیری در رفع احتیاجات حیطه سلامت بشریت خواهند داشت. نانو ذرات مغناطیسی با تکیه بر فناوری نانو محدوده گسترده ای از کاربردهای تشخیصی و درمانی در بیماری هایی از جمله سرطان،بیماری های قلبی و عصبی را تسهیل کرده اند. نانوذرات مغناطیسی به فراوانی در تحویل هدفمند عوامل درمانی استفاده می شود وبر اساس هدف یابی دارویی مغناطیسی (MDT^[2]) که شامل تمایل قوی بین لیگاند و گیرنده می باشدیا ازطریق جذب مغناطیسی بافت خاص عمل می کنند. نانو ذرات مغناطیسی به سبب امکان کنترل از راه دورعوامل درمانی در انتقال ذرات به بافت مورد نظر بسیار قابل توجه هستند، وبه همین سبب آنها را حامل های هدفمند مغناطیسی می نامند(MTC ^[۳]).

شکل ۱-۱ استفاده از ذرات مغناطیسی در دارو رسانی (ابتدا ذرات متصل به دارو مورد نظر در نزدیکی بافت مورد نظر تزریق می گردد.سپس با بهره گرفتن از یک آهن ربا ذرات در بافت مورد نظر متمرکز می شوند تا اینکه بیشترین تاثیر در بافت ایجاد گردد
اتصال دارو به ذرات مغناطیسی می‌تواند باعث کاهش دز مصرفی دارو و نیز کاهش هزینه‌های مصرف و همچنین تا حدود زیادی منجر به کاهش اثرات شدید جانبی داروها گردد. در بهترین حالت، دارو باید به سطح و یا توده‌ی ذرات مغناطیسی متصل گردد. اندازه، بار و شیمی سطح ذرات تا حدودی بر جریان خون و دسترسی زیستی^[۴] آن‌ها در درون بدن تاثیر دارد. در مجموع می‌توان چنین بیان کرد که ویژگی‌های مغناطیسی و کاربردی ذرات به شدت وابسته به اندازه‌ی ذرات مغناطیسی و قدرت میدان مغناطیسی احاطه کننده‌ی بافت مورد نظر می‌باشد. همچنین برخی پارامترهای هیدرودینامیک همچون آهنگ جریان خون، غلظت ذرات و مسیر تزریق نیز حائز اهمیت است. تاکنون مطالعات محدودی در رابطه با انتقال دارو در بدن انسان صورت گرفته است. به عنوان مثال تحقیق کلینیکی انجام گرفته توسط Lubbe نشان می‌دهد که تزریق ذرات مغناطیسی در مورد ۱۴ بیمار نتایج خوبی در بر داشته است. این بررسی مجوز خوبی برای استفاده‌های کلینیکی از این ذرات می‌باشد. اگرچه هنوز محدودیت‌های زیادی همچون امکان گرفتن رگ‌های خونی به علت تجمع ذرات مغناطیسی، مشکلات مواجه در رابطه با ارسال دارو به بافت‌های عمیق برای دارو رسانی مغناطیسی وجود دارد، اما محققان باور دارند که این موانع روزی برطرف خواهد شد و ذرات مغناطیسی به عنوان یک ابزار مرسوم در درمان سرطان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
در واقع نانو ذرات فلزی مدتهاست بکار میروند مثل استیل داماسکوس که برای ساخت شمشیر و یا کاپ لیکارگوس که رنگ منحصر بفردی دارد[۳,۵]. اگر چه، ذرات نانو مدتهاست بکار رفته اند، اما مشخص نیست که مقیاس ذرات نانو چقدر بوده است. احتمالا این یک روش تصادفی برای تولید ذرات نانو بوده است.
شکل۱- ۲ نانو سیم ها در استیل داماسکوس
شمشیر یا تیغ ساخته شده از استیل داماسکوس^[۵] حدود ۵۰۰ سال پس از میلاد مسیح ساخته شد[۶]، این شمشیر به این دلیل مشهور شد که:
خیلی قوی
تیز
انعطاف پذیر
زیبا بود.
افسانه جالبی در مورد شمشیر وجود دارد که این شمشیر می تواند صخره ها را تمیز ببرد و هنوز انقدر تیز باشد تا بتواند یک روسری ابریشمی را روی هوا به دو نیم کند.بسیاری از دانشمندان سعی دارند این خواص خاص را بر ملا کنند و با لوله های نانو کربنی چند جداره در استیل مواجهند.
ذرات نانو(۱-۲۰۰ نانو متر) خواص کاتالیست، نوری و الکترونی دارد. خواص آن نیز به روش چگونگی آمادگی ذرات نانو برای کنترل اندازه و شکل ذرات نانو مربوط می شود که بلوک های ساختمانی مهیجی را برا ی دستگاه ها، ساختار و وسایل با مقیاس نانو ارائه می دهد. مینیاتور سازی ساختارها با روش های مکانیکی و لیتوگرافی شعاع الکترونی به محدودیت های تئوری حدود ۵۰nm رسید.
کاپ مشهور گلاس لیکورگوس^[۶] مربوط به زمان های رنسانس (قرن چهارم بعد از میلاد) حاوی ذرات نانوی طلا و نقره به نسبت تقریبی۳ :۷ است که قطری حدود ۷۰ نانومتر دارد.وجود ذرات نانو ذرات فلزی رنگ خاصی به نقاشی این لیوان می دهد، وقتی در نور منعکس شده مشاهده می شود برای مثال در نور خورشید سبز بنظر می رسد.این لیوان هنوز در موزه بریتانیا مشاهده می شود.
شکل ۱-۳ وجود رنگ قرمز و سبز در جام لیکورگوس به علت وجود نانو ذرات طلا و نقره در شبکه بلوری شیشه

نانوفناوری :
در فرهنگ واژه شناسی علم و فن‌آوری پیشوند نانو به معنای ۰۰۰،۰۰۰،۱۰۰۰/۱ واحد می‌باشد، مثلاً nm 1 به معنای یک میلیاردم متر یا ۹-۱۰×۱متر می‌باشد، مقیاس نانومتر یک مفهوم سه بعدی طبیعی برای مولکول‌ها و اثرات آن‌ها می‌باشد. در نانوفناوری ما با اشیاء یا موضوعات در مقیاس نانو سرو کار داریم. باید توجه داشت که خواص و عملکرد اشیاء در مقیاس نانو با چیزی که در ابعاد معمولی و بزرگتر وجود دارد، به مقدار قابل توجهی متفاوت می‌باشد. در گویش عمومی بحث علوم نانو، خواص مواد در مقیاس اتمی، ملکولی و ماکروملکولی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. در بحث صنعت نانو ما با طراحی، ساخت و بکارگیری تجهیزات، سامانه‌های با کنترل دشوار^[۷]و اندازه‌ی آن‌ها در مقیاس نانو سروکار داریم. ذرات نانو در رشته های گونانون مهم هستند، آنها در کل می توانند بصورت دو موضوع طبقه بندی شوند یعنی مهندسی شده و غیر مهندسی شده. نانو ذرات مهندسی شده عمدا با خواص فیزیکی ساخته شده طراحی و ایجاد می شوند تا نیاز کاربرد های خاص را برآورده کنند. آنها می توانند محصول را به خودی خود به پایان برسانند مثل در حالت نقاط کوانتومی، سنسور برای اهداف خاص یا آنها می توانند بخشی باشند که در محصولات نهایی جدا مانند کربن سیاه در محصولات لاستیکی گنجانده می شوند. در هر روشی خواص فیزیکی ذره برای عملکرد آنها یا کار محصولی که آنها در آن گنجانده می شوند خیلی مهم می باشند. از طرف دیگر، نانو ذرات مهندسی نشده بصورت غیر عمدی نانو ذرات تولید نشده می باشند مثل نانو ذرات اتمسفری ایجاد شده در طول احتراق. با نانو ذرات مهندسی نشده، خواص فیزیکی نیز نقش مهمی بازی می کنند بطوریکه آنها تعیین می کنند آیا تاثیر منفی در نتیجه وجود این ذرات روی می دهد یا نمی دهد
ذرات مغناطیسی مواد فاز جامد پاسخ دهنده به مغناطیس هستند که می توانند به شکل نانوذره منفرد یا تجمعی از ذرات میکرو و نانو باشند.هر کدام از انواع نانوذرات در زمینه خاصی استفاده می شوند.ترکیب،سایز و مسیر سنتز نانو ذرات مغناطیسی با توجه به نوع کاربری آنها متفاوت است اما ذرات سوپر پارامغناطیس، فرو و فری برای انواع کاربردهای دارورسانی قابل استفاده هستند. اینگونه مواد به دلیل گشتاور مغناطیسی واحد شبکه و ساختار دمین ها شدیدا از میدان مغناطیسی خارجی متاثر می شوندبه نحوی که در غیاب میدان مغناطیسی خارجی به صورت یک ذره غیر فعال عمل می کنند.
تک دمین بودن و سوپرپارامغناطیسی ازویژگی های نانوذرات مغناطیسی هستند که منشا بسیاری از خواص منحصر به فردشان می باشد. مطمئناً درک و کنترل خواصمغناطیسی نانوذرات، مکانیسم خواص ‏مغناطیسی مواد و طراحی و کنترل آن را روشن خواهدساخت. نانوذرات مغناطیسی، به دلیل کاهش ‏حوزه‌های مغناطیسی و در نتیجه ایجاد خاصیتسوپر پارامغناطیس آینده‌ی درخشانی دارند.
شکل ۱-۴ اندازه نسبی ذرات در مقیاس نانو در مقایسه با مولکول های دیگر
۱-۳ نانو ذرات :
نانوفناوری با توجه به اینکه بیشتر با ابعاد و شاخصه‌های مواد در ابعاد ریز بستگی دارد، این قابلیت را داراست، که در حوزه‌های مختلف علم و فناوری تاثیر گذار باشد. این پدیده به سرعت جایگاه خود را در تحقیق و توسعه باز کرده و تمامی زوایای مرز دانش و فناوری را تحت الشعاع خود قرارداده است. دامنه‌ی آن، از مواد و انرژی گرفته تا اطلاعات و ارتباطات، از اتم گرفته تا فضای لایتناهی را در بر می‌گیرد. نانوفناوری قبل از اینکه یک علم بین رشته باشد، بیشتر یک هنر یا صنعت ترکیبی است. با توجه به این مطلب نانوتکنولوژیست‌ها با ترکیب روش‌های مختلف ماکرو و میکروئی و بردن آن‌ها به ابعاد نانو خلاقیت‌های بسیاری را به کاربرده‌اند.
شکل ۱-۵ شکل های مختلف نانو ذرات که تا کنون شناخته شده اند

طبقه بندی نانو ذرات :
متدوال ترین نانو ذرات شامل نانو ذرات نیمه رسانا، سرامیکی، پلیمری و فلزی می باشند. بسیاری از سنتزهای ذرات نانوی کلوئیدی شناخته شده اند اما کار های انجام شده اخیر به سنتز ذرات نانو مخصوصا برای ساخت دستگاه ها و ساختارهای نانو اختصاص می یابد. این ذرات ممکن است شامل یک ماده خاص در یک اندازه خاص باشد یا اساسا سطح مشخصی داشته باشند. داشتن چند درجه کنترل بر شکل ذرات نانو ممکن است.پایداری ذرات نانو نیز یک نکته است، اقدامات احتیاطی خاص باید برای جلوگیری از انباشتگی یا رسوب آنها اتخاذ گردد. به علت اینکه در این تحقیق نانو ذرات فلزی مورد استفاده قرار گرفتند، بر روی این نانو ذرات به طور خاص تمرکز بیشتری می کنیم.
۱-۴-۱ سوپر پارا مغناطیس:
خواص سوپر ‏پارامغناطیس نانو ذرات مستقیماً تحت تاثیر آنیزوتروپی مغناطیسی نانوذرات است.‏ هنگامی که ممان مغناطیسی نانو ذرات در جهت محور آسان بلور است، مقدار انرژی آنیزوتروپی ‏مغناطیسی (EA‏) کمینه می‌شود. در نانوذرات مغناطیسی کروی، آنیزوتروپی بلور مغناطیسی برابر باآنیزوتروپی ‏مغناطیسی کل است. این آنیزوتروپی به عنوان سدی برای تغییر جهت مغناطیسیاست. هنگامی که ‏اندازه نانوذرات تا حد آستانه‌ایی کاهش می‌یابد،‏EA‏ برابر با انرژی فعال‌سازی ‏گرمایی ‏‎(KBT)‎‏ می‌شود. با وجود سد انرژی آنیزوتروپی کوچک، جهت مغناطیسی نانوذرات به راحتی ‏توسط انرژی فعال‌سازی گرمایی ویا میدان مغناطیسی خارجی تغییر می‌کند. اگر انرژی گرمایی بیشتر ‏از ‏EA‏ باشد، تمام جهات و ممان مغناطیسی در جهات کاتوره‌ایی قرار می‌گیرند. اساساً رفتار کلی‏نانوذرات مغناطیسی مانند اتم‌های سوپر پارامغناطیس است. اگرچه نانوذرات هنوز خاصیتمغناطیسی ‏کمی دارند هر ذره مانند یک اتم پارامغناطیس عمل می‌کند، اما ممان مغناطیسی بزرگی دارد. چنین ‏رفتاری، سوپر پارامغناطیس نامیده می‌شود(شکل۱-۶). در ماده‌ی سوپر پارامغناطیس، جهت مغناطیسی نانوذرات به ‏جای جهت خاصی، سریعاً در حال تغییراست. دمایی که سد انرژی آنیزوتروپی مغناطیسی نانوذرات ‏همیشه بر اثرژی فعال سازی گرمایی غلبه می‌کند، دمای بلوکه نامیده می‌شود.
شکل۱-۶ ساختار مواد سوپر پارامغناطیس
۱-۴-۲ نانو ذرات فلزی :
در سال ۱۸۵۷ مایکل فارادی^[۸] اولین مطالعات اصولی را در زمینه سنتز و رنگ کلوئیدی طلا انجام داد[۵]. او متوجه شد که رنگ قرمز نانو ذرات طلا به خاطر اندازه کوچک آنها می باشد، زیرا بر هم کنش این ذرات با نور در مقایس نانو با توده طلا متفاوت می باشد. اگر چه کارهای او بیشتر جنبه کیفی داشتند اما راه را برای بررسی بیشتر نانو ذرات فلزی و کاربردهای گسترده آن ها همواره نمود. از آن زمان هزاران مقاله علمی در زمینه سنتز، اصلاح^[۹] بررسی خواص و تجمع نانو ذرات فلزی منتشر شده است که بسیاری از خواص فیزیکی و شیمیایی این ذرات که توجیه کننده ویژگی های رفتاری آنهاست را بیان میکند. امروزه نانو ذرات فلزی به طور گسترده در بیوشیمی، کاتالیز واکنش ها، حسگرهای زیستی و شیمیایی و در سیستم های نانو الکترونیک مورد استفاده قرار می گیرند [۶,۸]. .نانو ذرات حاصل از فلزات اصلی دیگر نیز ممکن است با احیاءآماده شوند مثل ذرات نقره حاصل ازAgNo₃، پلادیوم حاصل از H₂[PdCl₄] و پلادیوم حاصل از H₂[PtCl₆]. [26,27] این شباهت ها در آماده سازی این کلوئید های فلزی مختلف، سنتز ذرات فلزی مخلوط شده را ممکن می سازد که امکان دارد اساسا با هر فلز دیگری فرق داشته باشد[۲۹]. برای مثال، احیا یا کاهش ترکیبات نمک های فلزی اصلی می تواند منجر به تشکیل آلیاژ یا ذرات ریز مخلوط شود. جالب تر اینکه، ذرات مرکب می تواند در پوسته با سنتز یک هسته کلوئیدی کوچک بعد از بزرگ شدن آن با یک فلز متفات ساخته شود کلوئید طلا می تواند با نقره پوشیده شود. نانو ذرات فلزی با پوسته های مختلف مثل، گرافیت غیر فلزی، رسانا یا نیمه رساناCds پوشیده می شود.
ذرات مغناطیسی تحت یک میدان مغناطیسی خارجی می چرخند و به منظور جابجایی ذرات در یک جهت خاص از فضا باید از یک میدان ناهمگن استفاده شود.اثر نیروی مغناطیسی بر روی این ذرات در یک سوسپانسیون مایع با مغناطش ذرات،چگالی جریان مغناطیسی و گرادیان میدان مغناطیسی متناسب است.
شکل ۱-۷ اثر میدان خارجی بر ذرات مغناطیسی
خواص نوری نانو ذرات فلزی نظیر طلا و نقره بسیار قابل توجیه می باشد، که همین امر استفاده از آنها را در طول دهه گذشته افزایش داده است تحقیقات نشان می دهد تغییر رنگ این ذرات از تغییر در ترکیب، اندازه و شکل آنها ناشی می شود که در قسمت های بعدی درباره منشآ این رنگ به طور مفصل بحث خواهیم کرد.
شکل ۱-۸ نمونه هایی از نانو ذرات فلزی با شکل و اندازه مختلف، شکل سمت چپ تصاویر میکروسکوپ الکترونی عبوری^[۱۰] نانو ذرات طلا کروی و میله ای (a,b) و نانو منشورهای نقره © و شکل سمت راست محلول کلوئیدی نانو ذرات آلیاژ طلا و نقره با افزایش غلظت طلا(d) نانو میله های طلا با افزایش نسبت ابعادی^[۱۱] و نانو منشورهای نقره با افزایش اندازه جانبی را نشان می دهد[۹]
۱-۴- ۳ نانو مواد سه‌بعدی :
درخت‌سان‌ها
درخت‌سان‌ها مولکول‌هایی بزرگ و پیچیده‌اند، که ساختار شیمیایی کاملاً تعریف‌ شد‌ه‌ای دارند. از نقطه نظر شیمی درخت‌سان‌ها ماکرومولکول‌های نسبتاً کامل و یکنواختی (هم‌اندازه و هم‌شکل) هستند که دارای معماری سه‌بعدی منظم و به‌شدت شاخه‌شاخه می‌باشند. آن‌ها از سه بخش اصلی هسته، شاخه‌ها و گروه‌های انتهایی تشکیل شده‌اند. روش‌های ساخت آن‌ها بطور کلی به دو روش واگرا و هم‌گرا می‌باشد. به دلیل پیشرفت‌های اخیر در شیمی سنتزی و روش‌های تعیین مشخصات، توسعه سریع این نوع جدید از پلیمر‌ها ممکن شده است و ساخت انواع چارچوب‌های درخت‌سانی با ابعاد نانومتری تعریف ‌شده (۳ تا ۵ نانومتر برای نسل‌های بالا) و تعداد گروه‌های عاملی انتهایی مشخص عملی شده است. وگنل۲، اولین مثال از یک روال سنتزی تکراری برای خلق ساختار‌های شاخه‌ای کاملاً تعریف ‌شده را در سال ۱۹۷۸ گزارش کرد. او این روال را «سنتز آبشاری» نامید. در اوایل سال‌ ۱۹۸۰ دنکوالتر سنتز درخت‌سان‌های مبتنی بر ال- لیزین را ثبت نمود. این اختراع ساختارهایی را تا پیچیدگی نسل‌های بالا معرفی می‌کرد. اولین ساختار‌های درخت- ‌وار‌ه‌ای که کاملاً مورد بررسی قرار گرفته، توجه زیادی را به خود جلب کرد و اخیراً کاربردهایی در پزشکی و دارورسانی برای آن‌ها مشخص شده است.
۱-۴-۴ نانومواد دو بعدی:
غشاء‌های نازک
در دنیای کنونی تغییرات سطحی به یک فرایند مهم و اساسی تبدیل شده است. در این مورد روش‌هایی شامل ایجاد لایه‌های نازک یا پوشش‌ها بر روی سطوح است و این کار افزایش کارآیی و محافظت سطوح را به دنبال دارد. رسوب یک لایه نازک (نانولایه) برای پوشش‌ دهی در اکثر صنایع جایگاه مهمی برای خود یافته است. نانولایه‌ها دارای یک ساختار نانو ذره‌ای می‌باشند که این ساختار یا از توزیع نانوذرات در لایه ایجاد می‌شود و یا به وسیله یک فرایند کنترل شده، در حین رسوب ایجاد می‌گردد. فیلم‌های نانویی لایه نازک، که بر روی سطح یک زیر پایه نشانده می‌شوند کاربردهای عمدتاً الکترونیکی دارند. همانند زیرلایه‌ها، خازن‌ها، قطعات حافظه، آشکارسازهای مادون قرمز و راهنماهای موجی.
۱-۴-۵ نانو مواد تک بعدی :
چنانچه مواد را در یک بعد به مقیاس نانو در بیاورند ساختارهای تک‌ بعدی نانو خواهیم داشت، که خود قابل تقسیم بندی به گروه‌های زیرند.
۱-۴-۶ نانولوله‌ها:
لفظ نانولوله در حالت عادی در مورد نانولوله‌های کربنی به کار می‌رود، هر چند که اشکال دیگری از نانولوله همچون انواع ساخته شده از نیترید بور یا حتی نانولوله‌های خودآرای آلی نیز وجود دارد. نانولوله‌ها با خواص مکانیکی، الکتریکی و اپتیکی برجسته، در مصارف الکترونیکی با بیشترین توجه روبه‌رو شده‌اند. همچنین نانولوله‌ها برای نگهداری هیدروژن و هیدروکربن‌ها جهت استفاده در پیل‌های سوختی نیز مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. نانولوله‌ها نیز به دو گروه تک‌دیواره و چند‌ دیواره قابل تقسیم‌اند[۲۰,۲۱] .
۱-۴-۷ نانومیله‌های طلا^[۱۲]:

۲ – آیا تشکیل حکومت اسلامی در زمان غیبت امام معصوم مشروعیت دارد؟
پس اگر کسی با استناد به ادله معتقد باشد که اقدام برای تشکیل حکومت اسلامی به مقام وجایگاه پیامبر ^{«صلی الله علیه و آله و سلم»} و ائمه معصومین^{«علیهم السلام»} اختصاص ندارد (و می‌توان و باید در زمان غیبت به قدر توان اقدام به تشکیل حکومت شرعی نمود) در این صورت اگر در عصر غیبت، حکومت اسلامی صالح، مطابق موازین فقه شیعه تشکیل شد، قهراً باید تمام شئون آن و از جمله اقامه نماز جمعه در بلاد و قصبات نیز از شئون حاکم باشد. ولی اگر کسی در ادله تشکیل حکومت در زمان غیبت و یا در احراز و تشخیص شرعی بودن آن خدشه کند و یا اقامه جمعه را جزو امور حسبیه‌ (که شارع راضی به ترک آن نیست) نداند، لاجرم مجوز شرعی برای اقامه نماز جمعه توسط غیرمعصومین و یا غیرمنصوبین خاص ایشان وجود ندارد.

به نظر می‌رسد علت اصلی نگرانی‌های فقها و مراجع شیعه در طول تاریخ این بوده که آنان در عصر غیبت، حکومتی به ظاهر اسلامی را اصلاً یا کاملاً شرعی و موافق با موازین فقه شیعه نمی‌دیدند و حاکمان غیر معصوم را حائز شرایط معتبر نمی‌دانستند. از سوی دیگر فقهایی هم‌چون آقای بروجردی روایات کلی وارد شده در فضیلت نماز جمعه و ترغیب به اقامه آن را نیز در اثبات و احراز اجازه عام یا خاص از طرف ائمه معصومین از نظر سند یا دلالت کافی نمی‌دانسته‌اند و شاید علت این‌که بسیاری از فقها و مراجع از جمله امام خمینی خواندن نماز ظهر روز جمعه را در زمان غیبت، بیشتر موافق با احتیاط دانسته‌اند نیز همین معنی باشد.^[۱۹]
۱ - ۲ - ۲ - ۱٫ عدم اقامه نماز جمعه در میان شیعیان و تأثیر آن در پی بردن به آرای فقها
مخالفین وجوب تعیینی نماز جمعه نوعاً در مقام استدلال بر نظریه خود به مرسوم نبودن اقامه نماز جمعه در میان شیعیان استناد کرده و آن‌را بهترین دلیل بر عدم وجوب تعیینی نماز جمعه از نگاه ایشان دانسته‌اند؛ ایشان به شواهد ذیل استناد می‌کنند:
۱ - از کلام شیخ حسن عبدالصمد (پدر شیخ بهایی) مبنی بر لزوم اقامه نماز جمعه برای رفعت تشیع شیعیان، چنین برمی‌آید که اقامه این نماز در آن زمان در میان شیعیان معمول نبوده است.
۲- عدم اقامه این نماز در میان همه شیعیان به علت تقیه بوده است.
۳ - ائمه جمعه نوعاً از طرف حکام جور تعیین می‌شده و عادل نبوده‌اند.
موارد ذکرشده نشان‌ می‌دهند که اقامه جمعه در میان شیعیان معمول نبوده است؛ زیرا شیعیان نه می‌توانستند با توجه به شرط عدالت در ائمه جمعه و جماعت در پشت سر ائمه جمعه غیرعادل نماز بگذارند و نه خود به‌طور مستقل قادر به اقامه آن بوده‌اند. در میان منابع تاریخی همین که گزارش موثقی درباره اقامه نماز جمعه در میان شیعیان نیامده - به ویژه نبودن فتوای صریحی مبنی بر وجوب آن در میان شیعیان - خود شاهدی است که اقامه این نماز در حد یک مسئله واجب تعیینی در میان شیعیان مطرح نبوده است.
در عین حال یک نص تاریخی پر ارزش از کتاب النقض در دست داریم. که اقامه جمعه را در شهرهای شیعه گزارش داده و در عین حال شرط اذن امام برای وجوب آن را نیز متذکر شده است. می‌دانیم که کتاب النقض در مقام رد بر کتاب بعض فضائح الروافض نوشته شده که نویسنده آن شیعیان را به ترک اقامه جمعه متهم ساخته و عبدالجلیل قزوینی در پاسخ او نوشته است که:
«از کجا مسلم است که شیعت نماز آدینه نکند که معلوم است از مذهب ابوحنیفه که در شهری منعقد باشد که هر صنفی از اصناف محترفه و صناع (پیشه وران و صنعتگران در آن شهر باشد و گر یکی در باید (نباشد) وجوب ساقط بشد و به مذهب شافعی باید که چهل نفس حاضر باشند تا نماز آدینه واجب باشد و اگر کمتر از این عدد باشد واجب نباشد و به مذهب اهل بیت ^{«علیهم السلام»} چنانست که چون ۷ شخص باشند نماز آدینه دو رکعت واجب است بعد از خطبه.پس نماز آدینه در وجوب به مذهب شیعت موکدتر است از آنکه به مذهب فریقین.)^[۲۰]
تا اینجا از استدلال قزوینی چنین برمی‌آید که شرایطی را که شیعه برای تحقق وجوب نماز جمعه تعیین کرده‌اند نشانگر آن است که آنها وجوب این نماز را با تأکیدی به مراتب بیشتر از دیگران مطرح کرده‌اند. این معنا همان سخنی است که شهید و دیگران از عماد الدین طبری در کتاب او به نام نهج العرفان الی هدایه الایمان آورده‌اند:
«ان الامامیه اکثر ایجابا للجمعه من الجمهور و مع ذلک یشنعون علیهم بترکها حیث آن‌هم لم یجوزوا الایتمام بالفاسق و مرتکب الکبائر و المخالف فی العقیده الصحیحه».^[۲۱]
عبدالجلیل قزوینی نیز باآنکه شرط اذن امام را برای وجوب نماز جمعه‌پذیرفته است در توجیه آن می‌گوید چنانچه بر اساس شرایط ابوحنیفه با نبودن پیشه‌وری خاص در شهر، وجوب نماز جمعه ساقط شود چرا طبق قول شیعه یا فقد امام وجوب آن ساقط نشود؟ چگونه شرط ابوحنیفه با تمام بی اهمیتیش رعایت می‌شودولی به شرط شیعه توجهی نمی‌شود؟ روشن است که قزوینی خود اذن امام معصوم را شرط وجوب اقامه جمعه می‌دانسته ولی از آنجا که گزارش اقامه این نماز را در شهرهای شیعه می‌دهد گویا آن را برمبنای وجوب تخییری روا می‌دانسته و یا تصور می‌کرده نماز جمعه در این شهرها را معمولاً حاکمان شیعه آنها برپا می‌داشته و شیعیان نیز به هر دلیل کمابیش در آن شرکت می‌کرده‌اند. او در این مورد می‌نویسد:
بحمد الله در همه شهرهای شیعه این نماز برقرار و قاعده هست وباخطبه و اقامت (امامت و جماعت) می‌کنند و شرایط چنانکه در دو جامع به قم و به دو جامع اوه و یک جامع به قاشان و مسجد جامع ورامین در همه بلاد شام و دیار مازندران و انکار این به غایت جهل باشد.^[۲۲]
ناگفته نماند که این شهرها یعنی کاشان و اوه جزء بلاد شیعه‌نشین بوده‌اند و نماز جمعه برپا می‌داشته‌اند، مثلاً شهر أوه در کنار شهر ساوه بود و الان هم هست. در آن زمان سنی‌ها در شهر ساوه نماز جمعه نداشتند ولی شیعیان در شهر أوه نماز جمعه اقامه می‌نموده‌اند و نیز اکثر بلاد مازندران و یک مسجد جامع در قم که همگی شیعه بودند اقامه جماعت داشتند نه اینکه اهل تسنن اقامه نموده و شیعیان شرکت کنند. از طرفی با مطالعه متون تاریخی مختلف به این نتیجه می‌رسیم که در قرون دهم، یازدهم و دوازدهم هجری قمری هر دو نظریه وجوب و تحریم اقامه نماز جمعه در غیبت،در رساله‌های متعددی که در این دو قرن تدوین شد، اختیار شده است. هم‌چنین در این دو قرن و بیشتر در قرن سیزدهم، نظریه سومی در وجوب تخییری یا جواز اقامه نماز جمعه در غیبت مورد توجه قرار گرفته است حال چرا در طی قرون متمادی توجه به این مسئله کمرنگ‌تر بوده و تنها در این برهه‌های تاریخ به مبحث نماز جمعه بیشتر پرداخته شده، دلایل خاص خود را دارد که برای‌اشناتر شدن خواننده با بحث‌اشاره‌ای به اوضاع سیاسی و دینی در این زمان لازم است. بنابراین با توجه به دلائلی که در سیر تاریخی نماز جمعه ذکر آن گذشت، از آنجا که اهمیت سیاسی عبادی نماز جمعه در دوره صفویه بسیار چشمگیرتر از سایر دوران‌های تاریخی است.
۱ - ۲ - ۲ – ۲٫ بازنمایی اوضاع سیاسی مذهب شیعه در ایران در زمان حکومت صفویه
دوره صفویه صرف نظر از اهمیت سیاسی خاصی که برای کشور ما دارد در بعد فرهنگ نیز تأثیرات عمیقی را از خودبرجای گذاشته است. این درست است که ایران پیش از آن نیز وجودداشته و فرهنگ اسلامی بر آن حاکم بوده اما عصر صفوی تمام ‌آنچه را از گذشته و همسایگان بر گرفت در قالبی نو ریخته و نظامی را پدید آورد که هنوز ما نیز حضور آن را در ابعاد گوناگون حیات فرهنگی و اجتماعی خود احساس می‌کنیم. حکومت‌هایی که پس از صفویه بر سر کار آمدند همگی وام‌دار آنان بود و جز تغییرات صوری، کار عمده‌ای انجام ندادند.در واقع کشور ما بعد از صفویه تا قبل از برخورد با فرهنگ جدید غرب، یکپارچگی و انسجام خود را داشت گرچه به دلایل متعددی انحطاط در آن رخنه کرده بود. دوره صفویه نظامی را شکل داد که متکی بر عناصر متعدد فرهنگی و سیاسی و سرجمع دینی بود. تصوف، تشیع و فقاههت نیز مفاهیم عرفی و مهمترین آنها سلطنت، نقش‌های مهمی را در نظام بر عهده داشته ودر طول دویست و اندی سال، این مفاهیم تأثیر و تأثرهای متقابلی را روی یکدیگر بر جای گذاردند.^[۲۳]
۱ - ۲ - ۲ – ۳٫ عوامل تاثیر‌گذار بر چگونگی نماز جمعه در برخی دوران‌های تاریخی
۱ - ۲ - ۲ - ۳ – ۱٫ انعطاف‌پذیری پادشاهان سلسله صفوی در برابر فقهای امامیه
کسانی که قائل به وجوب تعیینی نماز جمعه بودند اساساً شرط وجود امام معصوم ^{«علیه‌السلام»} و نایب خاص او را در عصر غیبت لازم نمی‌دیدند تا نیازی به سلطان باشد از اینرو می‌توان گفت مسئله از دیدگاه کلیه فقها در بعد فقهی آن ارتباطی با سلطان نداشت اما در واقع چون بسیاری از مسائل عملاً در محدده اختیارات سیاسی و رسمی سلطان شیعه بود، از این رهگذر تناقضی میان قدرت فقیه و قدرت شاه به وجود می‌آمد که با نوعی سازش میان ان دو قدرت فیصله می‌یافت به این ترتیب که هرچند امام جمعه را شاه تعیین می‌کرد اما اجباراً بایستی فقیه جامع الشرایطی را بدین سمت منصوب نماید و فقیه نیز که از نظر فقهی خود را نصب شده از ناحیه ائمه معصومین ^{«علیهم السلام»} می‌دانست لزومی نمی‌دید از اقامه جمعه خودداری کرده و حکم شاه و تعیین و انتصاب او را رد کند. از این جهت نماز جمعه هم تقویت موضع فقیه بود و هم تقویت موضع شاه. شاه بر این باور بود که دیانت خود را به هر طریقی می‌بایست ثابت کند و بدین جهت ساختن مسجد شاه اصفهان به منظور اقامه جمعه و جماعت در آن به همین دلیل بود و امام جمعه و جماعت این مسجد رسماً از طرف شاه برگزیده می‌شد و برخی به اقامه جمعه به‌اشاره شاه شیعه در آن تصریح کرده‌اند.
اقامه جمعه تنها هدف حکومت صفوی نبود بلکه علما هم وقتی احساس می‌کردند با اقامه جمعه نفوذ بیشتری به دست آورده و بدینوسیله سیستم مطمئنی را برای حفظ نفوذ خود و طبیعتاً اقامه حدود شرعی و احکام اسلامی در اختیار دارند به اقامه آن اصرار می‌ورزیدند. از این طریق بود که ائمه جمعه می‌توانستند بر کارهای حکام محلی نظارت داشته و از پایمال شدن حقوق بسیاری از محرومین جلوگیری کنند. بدیهی است وقتی که تنها اجرای عرفیات در محدوده اختیارات حکام محلی قرار می‌گرفت و نوعاً هم قانونی وجود نداشت که حکام در چارچوب آن عمل کنند، نفوذ علما و محبوبیتشان در دل‌های مردم و تعیین آنها به مقام شیخ الاسلامی و امامت جمعه، آنان را به‌صورت سپری در مقابل تجاوزات حکام درمی‌آورد. خود علما نیز از این نفوذ برای برخی منافع شخصی بهره می‌بردند.^[۲۴]
۱ - ۲ - ۲ - ۳ - ۲٫ تشکیل مدارس جهت بحث و بررسی فقها
در کتاب بدرالزاهر به نقل از کتاب نفائس الفنون آمده است:
سلطان محمد خدابنده در سلطانیه قزوین مدرسه‌ای بنا کرد که در آن ۵ نفر از فقهای مذاهب خمسه را جمع نمود. یکی از آنها علامه بود که از فقهای شیعی شمرده می‌شد. سپس سلطان روزی از روزها که برای امامت جمعه آمده بود از علما در مورد وجوب نماز جمعه و اقامه آ‌ن پرسید و سپس گفت: باشد که خداوند خواسته است که خاندان ما فراموش نشوند و همیشه در یاد مردم باشیم.^[۲۵]
۱ - ۲ - ۲ - ۳ – ۳٫ بنا کردن مساجد جامع در شهرها جهت اقامه جمعه
روش امرا و حکام این بودکه مسجد جامع را در نزدیک دارالاماره یعنی محل حکومت خود بپا کنندکه از همان دارالاماره به روزهای جمعه به راحتی به مسجد بروند و امامت جمعه نمایند و بدین ترتیب مسجدی که در آن نماز جمعه اقامه می‌شود در نزدیکی همان جایی بود که محل حکومت و کار آنها بود. اعراب به چنین مسجدی مسجد جامع می‌گفتند وغیر عرب‌ها آن را مسجد جمعه می‌نامیدند. برخی از این مساجد تا زمان حال هم باقی مانده‌اند. ایران در زمان صفویه از توابع عراق بود و فقیه عراق نیز ابوحنیفه بود و همانطور که می‌دانیم ابوحنیفه منکر مشروعیت نماز جمعه در روستاها می‌باشد و شرط اقامه جمعه در نزد آنان این است که در شهرهای بزرگ برپا شود.^[۲۶]
۱ - ۲ - ۲ - ۳ – ۴٫ تشکیل مجمع نماز جمعه
از وقایع قابل ذکر در دوران صفویه تشکیل مجمع نماز جمعه است که در زمان وزارت علی خان زنگنه بن علی خان (سال وزارت ۱۰۸ ق) وزیر شاه سلیمان صفوی تشکیل شده تا حکم نماز جمعه را مورد بررسی قرار دهد. جزئیات تشکیل این مجمع زیاد معلوم نیست اما دو احتمال در علت تشکیل این مجمع وجود دارد:
احتمال اول اینکه از آنجا که دولت عثمانی حکومت صفویه را بر ترک احکام شرع تکفیر می‌کرد حکومت صفویه در ابتدا و در جهت رفع آن اتهام، اقدام به برپایی نماز جمعه در شهرهای مختلف و نصب ائمه جمعه نمی‌نمود اما با گسترش نماز جمعه در شهرهای ایران، عده‌ای از علمای اسلامی در اماکن دور از مرکز اصفهان همچون بحرین و مناطق نزدیک قلمرو عثمانی‌ها، صفویه را متهم به گرایش به اهل سنت مینمودند. صفویه برای رفع این اتهام جدید، درصدد حذف منصب خاص امامت جمعه برآمدند. هم‌چنان که مثل همین برخورد در مورد امام جمعه بحرین (علی بن جعفر متوفی ۱۱۳۱ ق) حاصل شد. زمانی که ایشان به امر شاه سلیمان، دست بسته به کازرون تبعید و تا پایان عمر در آنجا باقی ماند هرچند در خصوص علت برخورد سلطان صفوی با شیخ علی بن جعفر در کتاب لولو بحرین، حسادت برخی از امرای بلاد بحرین و مورد اتهام قرار گرفتن ایشان در نامه‌های امرا به شاه سلیمان بیان شده است اما به نظر می‌رسدتفکر و بینش جدید صفویه مبنی بر حذف منصب امامت جمعه در تبعید ایشان بی‌تاثیر نبوده است. به دنبال این چاره اندیشی، شاه سلیمان وزیر خودشیخ علی خان زنگنه را امر نمود تا مجلسی از علما تشکیل داده در حکم نماز جمعه، وجوب یا حرمت یا غیر آن بحث نموده آن را قطعی نمایند.
نتیجه مجمع نماز جمعه که در زمان صفویه و در زمان وزارت علی خان زنگنه بن علی خان تشکیل گردید چه بود؟ آیا فقهای شرکت کننده به رأی و نظر واحد رسیدند یا نه، چندان مشخص و معلوم نیست و چون پس از تشکیل مجمع برخی از ائمه جمعه از مقامشان عزل شده و اقامه جمعه در شهرهای دیگر ایران ادامه یافت می‌توان گفت شاید مجمع به نظریه واحدی نرسیده و منظور از تشکیل آن بنا بر قول و احتمال دوم تأمین نشده است. با توجه به آنکه علی خان زنگنه به سال ۱۰۸۶ ق به وزارت رسیده و محقق سبزواری که نماینده ایشان در مجمع حضور داشتند به سال ۱۰۹۰ متوفی شده‌اند. بنابراین تاریخ تشکیل مجمع در یکی از سال‌های مابین ۱۰۸۶ تا ۱۹۰۹ قمری است. گفته شده که محقق سبزواری شخصاً در این مجمع شرکت نموده و شاگرد خود محمد سعید رودسری (متوفی به سال ۱۰۹۰)و محمد سراب را فرستاد از جانب ایشان در مجلس تکلم نمایند. محمد سراب تنکابنی متوفی ۱۱۲۴ شاگرد محقق سبزواری قائل به وجوب نماز جمعه در غیبت بوده و در رساله صلاه الجمعه خود استاد را در حکم وجوب جمعه تأیید و تقویت نموده است.^[۲۷]
۱ - ۲ - ۲ - ۳ – ۵٫ جمع آوری خطبه‌های نماز جمعه
ملا عبدالله افندی صاحب کتاب بساتین الخطبا اقدام به جمع آوری خطبه‌های نماز جمعه نمود. بدون شک ایشان در نزد سلطان عثمانی از قدر و منزلت والایی برخوردار بود و در استانبول در مجلس سلطان کرسی مخصوص خود را داشت و وجه عمده شهرت ایشان به افندی نیز همین است. ملا عبدالله افندی و بسیاری از خطبه‌های ابن نباته را انتخاب کرده در کتاب بساتین الخطبا آورده است.^[۲۸]

4. 4. مشکلات اقامه نماز جمعه در دوره صفویه

رضوی کاشانی از منتقدان وضعیت دینی جامه در اواخر عهد صفوی رسماً به پیوند ائمه جمعه و جماعت با حکومت و ریاست خواهی برخی از انان که به همان دلیل به اقامه جمعه روی آورده‌اند و اینکه امام جمعه صاحب نفوذ اجتماعی بوده و از نظر او باعث بروز مشکلاتی برای روحانیون مخصوصاً از لحاظ اخلاقی شده را ذکر کرده است.^[۲۹]
بیشتر کسانی که قائل به وجوب تعیینی و یا وجوب تخییری اقامه نماز جمعه در غیبت بوده‌اند دارای مناصب حساس در جامعه بوده‌اند. از طرفی با مطالعه شواهد تاریخی متوجه می‌شویم مثلاً شهید ثانی در اوج قدرت صفوی حاضر به سکونت در ایران نشده و حتی برای آنکه گرفتار صفویان نشود از زیارت حضرت ثامن الائمه^{«علیه‌السلام»} خودداری فرمود، خود از اولین کسان یا به عبارت بهتر در چند سده قبل از خود از میان فقیهان، احتمالاً اولین کسی بود که فتوا به وجوب تعیینی نماز جمعه را صادر کرد و این خود نشان آنست که استخراج حکم فقهی این نماز تحت تأثیر دستور سلاطین وقت نبوده بلکه آنچه موثر بوده نفس پیدایش یک حکومت شیعی است.
اضافه بر اینکه تعدادی از شیخ الاسلام‌های مهم که قائل به حرمت اقامه جمعه بودند در همان عصر حکومت صفویان زندگی می‌کردند مانند شیخ علی نقی کمره‌ای که زمانی شیخ الاسلام شیراز و بعداً اصفهان بوده و رساله‌ای در حرمت اقامه جمعه نوشته^[۳۰] و آقا شیخ ابراهیم مشهدی، شیخ الاسلام مشهد که اونیز رساله‌ای در تحریم این نماز نگاشته وآقا جمال خوانساری که رساله خود را به فرمان همایونی نوشته و قائل به وجوب تخییری آن بود. البته کسانی چون میرداماد و شیخ بهایی از بزرگان علمای عصر شاه عباس اول، قائل به وجوب تخییری نماز جمعه بودند وهمین مقدار نیز برای فراهم شدن زمینه اقامه جمعه به صورت رسمی بسیار موثر بوده اما در همین حال مشکلاتی هم برای اقامه جمعه در این دوران وجود داشته است.
در عصر صفویه مخالفت‌ها و موافقت‌های علما با نماز جمعه تأثیر خودرا بر شدت وضعف برگزاری نماز جمعه داشته است. وجوب تخییری راه را برای اقامه آن فراهم می‌کرد اما مخالفت‌ها نیز به طور جدی وجود داشت. محقق سبزواری^[۳۱] در آغاز رساله خودتصریح داشت که با وجود وجوب نماز جمعه در عصر وزمان ما حتی علما، صلحا و بزرگان در اهمال در برگزاری نماز جمعه متفق هستند و به گونه‌آی از آن فاصله گرفته‌اند که این طاعت در شهرهای ایمان رخت بربسته است. مرحوم فیض نیز در رساله شرح صدر قطعه‌ای در مخالفت‌هایی که در اصفهان با برگزاری نماز جمعه می‌شده آورده است. همو در رساله اعتذار به نحو گسترده‌تری‌اشکالات موجوددر برگزاری نماز جمعه را ذکر کرده است. اهمیت این رساله ایجاب می‌کند تا ترجمه آن را به طور فشرده بیاوریم:
شخصی از وی خواسته است تا با وساطت در نزد شاه زمینه نصب او را به عنوان امام جمعه مشهد فراهم آورد. فیض در پاسخ وی با‌اشاره به شیوه خود در اینکه ذلت سئوال را نمی‌پذیرد شرحی از زندگی خود را بازگو می‌کند وی می‌نویسد که معاش او صرفاً با اندوخته‌ای که از پدرش به ارث رسیده است و او به مضاربه سودی از آن دریافت می‌کرد تأمین می‌شده و وی در این مدت تنها به فراگیری علوم دینی‌اشتغال داشته و به تألیف کتابهایی که قریب به صد عنوان می‌شده است پرداخته است. در همان حال نماز جمعه را نیز با ترس و به همراه تعداد اندکی از پیروان خود اقامه می‌کرده چرا که آنرا واجب تعیینی می‌دانسته است. او اضافه می‌کند به تدریج شهرتی بدست آوردم تا آنکه شاه از من خواست شهر خود را ترک کرده برای ترویج جمعه و جماعت به نزد وی بروم. بعد از مدتی شور و مشورت و به دنبال نصیحت برخی اصحاب که رفتن من را در ترویج دین موثر می‌دانستند، تصمیم به رفتن گرفتم. زمانی که به شهر آنان رفتم‌اشخاص باصطلاح عالمی را دیدم که در اختلافات ناشی از اهوا و آرا غوطه‌ور بودند. دنیاپرستانی میانشان وجود داشت. برخی از آنان بر دیگری طعنه می‌زدند و رای دیگری را رد می‌کردند. کتاب خدا را به کناری انداخته کتمان حق می‌کردند و می‌دانستند که در شبهات و شهوات فرو غلطیده‌اند.
سلطان از من خواست تا در مسجد جامع آنان اقامه جمعه کنم و به آنان نیز گفت به جز من راضی به نصب شخص دیگری نیست. شاه در انتظار آن بود تا اختلافات میان آنان از بین برود و پس از آن به ترویج و اقامه جمعه و جماعت بپردازد. اما اختلافات بالا گرفت آنان فهمی از کتاب و سنت نداشته و شروط جمعه و جماعات را نمی‌شناختند چرا که عمر خویش را در تحصیل شبه علم و نه علم صرف کرده و تنها چشمشان در پی تقلید پدران و زخارف دنیا بود.آنها مقلد کتب قوم بودند بدون آنکه بصیرتی داشته باشد. آنان هم‌چنین سخنانی نادرست را میان مردم نشر می‌دادند بدان جهت تا نور الهی را خاموش کنند.
دسته دیگر که طالب ریاست بوده و دعوی اجتهاد می‌کردند به خارج از شهر رفته در برخی از قریه‌ها اقامه جمعه می‌کردند گو اینکه این آیه را نخوانده‌اند که: ﴿والّذین اتّخَذوا مَسجِداً ضِراراً وَ کُفراً وَ تَفرِیقاً بَینَ المُؤمِنینَ﴾.^[۳۲] مثل اینان چون کسی است که قصری بنا کند و شهری را فرو می‌ریزد.
دسته دیگری نیز از سرنخی به تحریم جمعه حکم کرده و مردم را دعوت به ترک آن می‌کردند. دسته چهارم نیز بی تفاوت بودند و کاری به اقامه جمعه و یا عدم اقامه آن نداشتند.
به‌هرحال همه آنان اجماع در مخالفت با حکم خدا کرده وقتی شاه وضع را چنین دید، اراده‌اش در ترویج جمعه و جماعات سست گردید و خود جز در برخی مواقع در آن حاضر نمی‌شد و البته در این اهمال خود معذور بود. من نیز تنها به خاطر دستوری که داده شده بود اقامه جمعه می‌کردم. پس از آن مکرر اذن ترخیص می‌خواستم.
عقیده من آن است که اگر اقامه جمعه در شهری به فساد و اختلاف دامن بزند، ترک آن جایز است و به همین دلیل بود که ائمه هدی نیز آن را ترک می‌کردند. آری اگر کسی اهلیت نداشته باشد درهر شهری که طالب ریاستی وجود نداشته و حقد و حسادتی وجود ندارد، می‌تواند اقامه جمعه کند مشروط بر آنکه نیت او خالص باشد…
فیض در ادامه رساله مشکلات دیگری را که گرفتار شده بیان کرده است.^[۳۳]
بخش سوم: ارکان نماز جمعه
بند اول: خطیب(امام عادل)
نماز جمعه بدون حضور کسی که امامت آن را برعهده گیرد برگزار نمی‌شود و رد صورتی که امام جمعه برای برگزاری آن وجود نداشته باشد تبدیل به نماز ظهر می‌شودو‌اشخاص باید آن را به صورت فرادا و چهار رکعتی بخوانند. در این راستا محمد بن مسلم به نقل از امام صادق(ع) می‌گوید:

مبحث سوم : کلی فی الذمه
کلی فی الذمه که آن را کلی نیز گویند چنانچه ماده ۳۵۱ قانون مدنی تعریف می کند چیزی است که صادق بر افراد عدیده باشد مانند گندم و آهن . کلی فی الذمه که آن را کلی و عین کلی نیز می گویند درواقع مالی است که صفات آن را در ذهن معین و در عالم خارج صادق بر افراد عدیده باشد . ^[۱۱۴]مثلا خرید یک اتومبیل پژوی ۴۰۵ آخرین مدل، به علت این که مبیع معین و مشخص نیست در این صورت پس از عقد، خریدار مالک هیچ چیزی نمی شود. در این حالت مشتری حق دارد الزام فروشنده را به تسلیم مبیع موضوع عقد بیع بنماید .
در این خصوص یکی از اساتید حقوق ، بیع کلی را به دو عمل حقوقی تحلیل کرده اند بدین شرح که «در اثر عقد برای فروشنده دینی ایجاد می شود که باید وفا کند سپس او فردی را که می خواهد انتخاب و به وسیله تسلیم به خریدار تملیک می کند که تملیک داخل در مفاد عقد نیست بلکه عمل حقوقی مستقل است که به وسیله قبض انجام می شود .»^[۱۱۵] یکی دیگر از اساتید حقوق ، تملیک مبیع در کلی را به تعیین مصداق آن دانسته است که انتخاب این مصداق با فروشنده است و گاه نیز خود به خود انجام می گیرد.^[۱۱۶]

فرق دو نظر فوق زمانی آشکار می شود که آن را در قالب یک مثال بیان کنیم: اگر یک تاجر ایرانی ۲۰۰ تن چوب از کشور روسیه خریداری کرده و با کشتی حمل کند و به فرض این‌که ، کشتی در دریا غرق شود، اگر نظر اول را بپذیریم باید بگوییم که تسلیم صورت نگرفته و تعهد فروشنده باقی است و باید فروشنده دوباره چوبهای دیگری برای خریدار بفرستد و اگر نظر دوم را بپذیریم، به محض حمل بار، کلی تعیین شده و خریدار مالک گشته است ودر صورت غرق شدن، فروشنده دیگر مجبور نیست دوباره چوبهای دیگری برای خریدار بفرستد. نظریه دوم معقول‌تر به نظر می رسد و نیز با ماده ۳۸۷ ق.م. سازگارتر است.
ماده ۳۵۱ قانون مدنی مقرر می دارد « در صورتی که مبیع کلی یعنی صادق بر افراد عدیده باشد بیع وقتی صحیح است که مقدار ، جنس و وصف مبیع ذکر شود . » لذا در صورتی که موضوع دین، کلی باشد فقط صفات و جنس و مقدار آن باید مشخص باشد دراین گونه تعهدات مدیون موظف نیست که مال معین در مقام وفاء به عهد به طلبکار بدهد ولی باید فردی را انتخاب کند که شرط (مقدار) موضوع تعهد را دارا باشد. مثلاً اگر کسی تعهد کند که ده تن برنج آستارا به دیگری بدهد مدیون در انتخاب مصداق خارجی برنج آستارا آزاد است و مستندا به ماده ۲۷۹ قانون مدنی متعهد مجبور نیست که از فرد اعلای موضوع تعهد بدهد لکن از فردی هم که عرفا معیوب محسوب می شود نباید بدهد . بنابراین چنانچه متعهد از فرد معیوب بدهد متعهد له می تواند از گرفتن آن امتناع کند از باب تخلف ازشرط ضمنی،نه ازباب انطباق کلی بر فرد معیوب . ^[۱۱۷]
در واقع اگر مبیع کلی باشد فروشنده باید مصداق را تعیین نماید. با این که اگر مبیع کلی باشد می شود مقدار آن را در ضمن عقد شرط کرد. در این خصوص مقداری که شرط شده است اگر در موقع تعیین مصداق و تسلیم کمتر و یا بیشتر از مقدار مشروط در آید دیگر به علت تخلف از شرط صفت نمی توان عقد بیع را فسخ نمود بلکه طبق ماده ۲۷۹ قانون مدنی باید متعهد را به تعیین مصداق دیگر اجبار کرد . در این صورت « شرط صفت از این جهت که موضوع آن برذمه قرار می گیرد به شرط فعل باز می گردد و از راه اجبار متعهد قابل اجرا است»^[۱۱۸]
اگر بعد از این که مصداق کلی فی الذمه تعیین شد مبیع کمتر از مقدار معهود در آید باز هم مشتری می تواند الزام بایع را به جبران بخواهد. در واقع در بیع کلی ، پس از تعیین مصداق و تسلیم، مبیع از کلی فی الذمه بودن خارج و تبدیل به عین معین می شود و اگر کلی فی الذمه در موقع تسلیم بیشتر در بیاید شامل موردی می‌شود که عین معین بیشتر از شرط مقدار در آید. رویه قضایی به شرح حکم شماره ۲۶۶۱ـ ۴/۱۲/۱۶ شعبه ۱ دیوان عالی کشور مطلب فوق را تأیید می کند. در این رای آمده است : «در قبض مبیع کلی و یا منتشر در افراد معدود اجازه و تعیین فروشنده شرط است و در صورت امتناع اواز تعیین، باید به وسیله دادگاه الزام به تعیین شود…»^[۱۱۹]. در کلی در معین یا در حکم عین معین نیز مثل کلی فی الذمه است و تا وقتی که مبیع به اندازه شرط مقدار ، تسلیم نشده می توان اجبار بایع را به تسلیم خواست.
به طوری که با بررسی مواد مربوط به شرط مقدار به دست می آید ، شرط مقدار تنها در موردی صدق می کند که مال عین معین باشد. نیز از تعریف ماده ۳۳۸ قانون مدنی بر می آید که بیع عقدی معوض است یعنی عین مالی که فروخته می شود با مال دیگر که معمولاً پول است مبادله می گردد در مورد ثمن با ملاحظه عمومات و اطلاقات ادله ، هیچ محدودیتی وجود ندارد و هر مالی را که صلاحیت مقابله با معوض داشته باشد می توان به عنوان ثمن قرارداد ؛ تفاوتی نمی کند که آن مال عین باشد یا منفعت عین یا حق یا عمل انسان .^[۱۲۰] مثلاً اگر دو کالا باهم مبادله شود و طرفین یکی از کالاها را ثمن ودیگری را مبیع قرار دهند عقد بیع منعقد می شود و از آن جایی که ثمن ومبیع می تواند کالا یا مال باشد، اگر ثمن ، کالا یا مال باشد در ضمن عقد می توان مقدار ثمن را نیز شرط کرد بنابراین هر جایی که از شرط مقدار صحبت می شود احکام آن در خصوص ثمن نیز به کار می‌رود به شرط این که اگر در خصوص ثمن مقدار شرط شود ثمن عین معین باشد. در فقه نیز مطلب فوق به صراحت آمده است .^[۱۲۱]
بخش سوم : بررسی شرط مقدار در فقه
قانون مدنی ایران بر مبنای فقه اسلامی و به طور مشخص بر اساس فقه امامیه نوشته شده است به طوری که مواد مربوط به عقود معین تقریبا به طور کامل از فقه امامیه اقتباس شده است و شرط مقدار که در قانون مدنی بیان شده است ریشه در فقه دارد و از حدیث ابن حنظله گرفته شده است که به شرح آن می پردازیم.
عمر بن حنظله از ابی عبدالله (ع) ( امام صادق ) در خصوص مردی سوال کردند که زمینی را که ده جریب بود مشتری آن را با حدود مشخصه خرید و ثمن را پرداخت کرد. بعد از تمام شدن بیع ، بایع و مشتری از یکدیگر جدا شدند. هنگامی که مشتری زمین را مساحی کرد زمین ۵ جریب در آمد. امام فرمود: اگر خواست، اضافه مال او از ثمن را برگرداند و زمین را بگیرد. اگر خواست، بیع را رد کند و تمام مال را بگیرد. مگر این‌که برای او ( بایع ) در کنار آن زمین ، زمینهایی باشد. پس از آن زمینها، می گیرد و بیع لازم می گردد. برای او وفاء به تمام بیع لازم است. پس اگر برای او در آن مکان زمین نباشد؛ اگر مشتری خواست، زمین را می گیرد و اضافه مال ثمن او بازپس داده می شود . اگر خواست زمین را رد کند تمام مال خود را می‌گیرد.^[۱۲۲]
با توجه به اینکه فقها مباحث مختلفی در خصوص شرط مقدار بیان کرده اند لازم است که شرط مقدار از نظر فقها مورد بررسی قرار گیرد حالتهای مختلف شرط مقدار در ضمن قرارداد را به دو صورت کلی تقسیم می کنند که یکی از آنها در خصوص نقص و دیگری در خصوص زیاد در آمدن مقدار در موقع تسلیم می باشد که در مباحث ذیل مورد بررسی قرار می گیرد :
مبحث اول : مواردی که شرط مقدار نقص داشته باشد.
دراین مورد مال معینی مورد معامله قرار میگیرد و شرط می شود که دارای مقدار مشخصی باشد ، اما وقتی تحویل خریدار گردید معلوم می شود که کمتر از مقدار تعیین شده است . مانند اینکه قطعه زمینی که مورد مشاهده طرفین قرار گرفته است ، در مقابل یکصد میلیون ریال فروخته شده و شرط می شود که مساحت زمین معادل یکصد متر مربع باشد اما سپس معلوم می شود که مساحت زمین معادل نود متر مربع است . یا اینکه ده تن برنج مورد معامله قرار میگیرد بعد معلوم می گردد که نود تن می باشد . ناقص درآمدن مبیع دردو حالت ذیل قابل بررسی است .
گفتار اول : مختف الاجزاء :
« مختلف الاجزاء مبیعی را گویند که اجزا آن متحد نباشد وتفاوت قیمت در مقایسه اجزاء آن با هم باشد.مانندیک قطعه زمین که مورد بیع قرار گیرد . »^[۱۲۳]
اگر در بیعی که بصورت مختلف الاجزا می باشد، کسری یا نقصی بوجود آمده باشد مثلاً اگر بایع زمینی را به کسی بفروشد و مقدار را شرط کنند که فلان مقدار است و بایع ، ثمن را بگیرد و بعد زمین توسط مشتری اندازه گیری شود و کمتر از مقدار شرط شده باشد؛ قولهای متفاوتی از طرف فقهاء به شرح ذیل بیان شده است . در خصوص این‌که در کالای مختلف الاجزا که فروخته شده کسری بیاید تقریباً همه فقهاء به این امر قائل هستند که در صورت کسر در آمدن مبیع، مشتری می تواند بیع را فسخ و ثمن را مسترد دارد^[۱۲۴] که فقهاء بیان داشته اند که نسبت به آن مطلب خلافی وجودندارد.^[۱۲۵] نیزفقهاءبه آن اشکالی هم نگرفته اند^[۱۲۶].
اما در این‌که اگر مشتری عقد را قبول کند کل ثمن را می دهد یا این‌که به نسبت مقدار کسر آمده از ثمن کسر گذاشته می‌شود بین فقهاء اختلاف وجود دارد .
فقهایی که اعتقاد بر این دارند که مشتری با امضاء عقد، کل ثمن را می دهد^[۱۲۷] دلایل ذیل را ذکر نموده‌اند.
ـ مبیع بصورت وصف است که ثمن بر آن تقسیم نمی شود و مبیع وجود حقیقی و خارجی دارد که با تخلف یا کسر در آمدن آن تخلف از وصفی که بخشی از مبیع است ثابت می شود و آن از برخی اوصاف که به اجزایی از بیع برمی گردد فرق پیدا می کند. به همین خاطر مبیع کسر آمده یا تلف شده جزئی از مبیع نیست که در برابر آن چیزی از ثمن قرار گیرد بلکه وصف آن است و در اینجا کسر در آمدن مبیع مانند کسر کمال است و نقص آن عیب به حساب نمی آید و این‌که تقسیم ثمن بر مبیع، منجر به جهالت قیمت در کل مبیع و جزء بیع می شود.^[۱۲۸]
یکی از فقهاء^[۱۲۹] در رد دلیل فوق چنین بیان داشته است این‌که شرط التزامی است که فروشنده به خریدار داده است و بر اساس آن تعهد کرده که عین دارای اندازه و مقدار مورد نظر طرفین باشد ، و این مقدار، به عنوان وصف را دارد. بدین معنی که در اثر کمتر یا بیشتر درآمدن شرط، مبیع زیاد و کم نمی‌شود.
نیز یکی از فقهاء^[۱۳۰] بیانی دارد که در مختلف الاجزایی که در آن کسری بوجود آمده باشد معلوم نیست که اجزای مفقود به چه میزان در ثمن سهم دارد و چقدر از ثمن در برابر آن قرار دارد. زیرا مبیع مختلف الاجزا بوده و از این رو نمی توان ثمن را بر مبیع تقسیم نمود. جواب داده اند^[۱۳۱] که اگر مشتری استحقاق دریافت چیزی را از دست بدهد اگر سهم اجزای آن را می دانست از آن بهره مند می شد از این رو با مصالحه می توان آن مشکل را حل کرد . مگر این که ادعا شود که معلوم نبودن سهم مفقود مستلزم مجهول بودن ثمن در ابتدای عقد می شود، با این‌که هنگام نیاز به تقسیم ثمن نیز نمی توان راهی برای دانستن آن یافت. اما در مقابل نظریه فوق به این اعتقاد دارند که در صورت امضای عقد توسط مشتری، به اندازه کسری مبیع از ثمن کسر می گذارد^[۱۳۲] و دلایل خود را به شرح ذیل بیان نموده‌اند.
ـ این‌که مقدار ذکر شده به نظر عرف ،جزئی از بیع به حساب می آید از این رو ثمن بر مبیع تقسیم می شود .
ـ روایت ابن حنظله است که ممکن است گفته شود که این روایت در بردارنده حکمی بر خلاف قواعد است زیرا زمین کالای قیمتی می باشد و برای جبران کمبود آن باید قیمت پرداخت شود نه مثل آن، که در پاسخ می شود گفت مشتمل بودن این روایت بر حکمی مخالف با قواعد ، اشکالی ندارد^[۱۳۳].
در این جا سوال این است که اگر بایع نقص را برطرف کند باز مشتری خیار فسخ عقد را دارد یا خیر؟
یکی از فقها^[۱۳۴] جواب داده است که اگر در مختلف الاجزا مبیع کسر درآید بهتر این است که مشتری عقد را فسخ نکند.
می‌توان گفت در موقعی که در کالای مختلف الاجزا که اجزای آن مساوی نیست این مطلب را بپذیریم که با جبران کمبود، مشتری خیار فسخ ندارد؛ در کالای متساوی الاجزاء که اجزای ان مساوی و برابر است، باید آن را به طریق اولی مسلم دانست.
با توجه به این‌که ذیل روایت ابن حنظله که بیان داشته اگر بایع در کنار آن زمین (مبیع ) زمینی داشته باشد، کسری از زمین همجوار جبران می شود. بعضی از فقها به آن عمل کرده و آن را قبول نموده اند^[۱۳۵] و بیان داشته‌اند، قطعه زمینی که در مجاورت زمین فروخته شده قرار دارد به مراتب بیش از ارش نزدیک و همسان زمین مورد نظر خواهد بود . بدین معنی که هر گاه مبیع کمتر از مقدار مشروط در آید همان گونه که عیب موجب ارش می گردد نقصان مبیع نیز سبب ارش برای مشتری می گردد ولی در مورد فوق جبران نقصان مبیع از زمین کناری می باشد .
در جواب پاسخ گفته‌اند که کالایی همچون زمین مثلی نیست تا بگویند زمین مجاور نزدیک به مثل می باشد، نیز عقد بر چیز معینی واقع شده پس انتقال آن به دیگری احتیاج به دلیل دارد.^[۱۳۶]
هم چنین در جواب گفته‌اند^[۱۳۷] که این حدیث به مرتبه صحت نرسیده عمل به این قسمت حدیث، مشکل است چون مخالف قاعده است چون عقد بیع شامل آن نمی شود. بدین معنی که نسبت به آن قسمت، عقد بیع منعقد نشده است و مشهور فقها، عمل به آن را ترک کرده اند .
گفتار دوم : متساوی الا جزاء :
قبل از پرداختن به کسری مقدار در متساوی الاجزاء باید معنی متساوی الاجزا را بدانیم .« در کالایی که اسم آن برکل و جزء اطلاق شود مثلاً یک من گندم مورد بیع باشد کل آن گندم است و بعض آن هم گندم است»^[۱۳۸] متساوی الاجزاء نام دارد.
در خصوص کم در آمدن مبیع مشتری خیار دارد.^[۱۳۹] نه خلافی در بین فقها در خصوص این که مشتری خیار دارد وجود دارد و نه فقها به آن اشکال گرفته اند و شهرت به خیار مشتری بین فسخ بیع و گرفتن ثمن و بین گرفتن مبیع به حصه ای از ثمن بلکه به تمام ثمن وجود دارد.^[۱۴۰]
در این که فقها اعتقاد دارند اگر مبیع در متساوی الا جزا کم در آید مشتری خیار دارد، اختلافی وجود ندارد. ولی فقها در آن قسمت اختلاف دارند که بعضی از آنها برای مشتری خیار فسخ با استر داد تمام ثمن و بعضی به قبول کردن و امضاء بیع با نگهداشتن مبیع به حصه‌ای از ثمن قائل هستند.^[۱۴۱]
اما در این که شخص (مشتری )حق امضای معامله را در برابر بخشی از ثمن دارد، یا این‌که جز در برابر تمام ثمن حق امضاء برای مشتری وجود ندارد بین فقها اختلاف هست .
بعضی از فقها اعتقاد دارند مشتری حق قبول عقد را در برابر بخشی از ثمن دارد^[۱۴۲]؛ در واقع خود این فقها به این امر اعتقاد دارند که در صورت تخلف از شرط، ثمن بر شرط تقسیم نمی شود. زیرا عقد دلالت بر این دارد که عوض فقط با معوض برابری دارد که مشهور فقها آن را پذیرفته است. مگر این که مشتری حق امضای معامله را در برابر بخشی از ثمن شرط کرده باشد.^[۱۴۳] دلایلی که طرفداران این نظریه ارائه داده اند بدین شرح است:
ـ یکی اولویت موجود در روایت ابن حنظله درخصوص کالای مختلف‌الاجزا است^[۱۴۴] که شرح آن گذشت. در جایی که در خصوص تخلف از مختلف الاجزا، مشتری حق خیار نسبت به فسخ بیع و امضای عقد با تقسیط ثمن را دارد، پس در خصوص کالاهای متساوی الاجزا که اجزای آن با هم برابر هستند می توان این حکم را پذیرفت که مشتری با قبول عقد، ثمن معامله را تقسیط نماید .
ـ دلیل دیگر این‌که برخورداری کالای فروخته شده که مقدار خاصی در آن شرط شده بدین معنا است که اندازه و مقدار مذکور، مبیع به حساب می آید. به عنوان مثال مبیع دویست تن گندم است، چنانچه طرفین کالا را پیمانه نموده و بر اساس آن مشتری اقدام به خرید نماید، اما پس از خاتمه دادوستد، روشن گردد که اشتباهی روی داده است و کاستی در مقدار وجود دارد، در این صورت اهل عرف بدون داشتن کوچکترین تردیدی بهای پرداخت را با مجموع مقدار معینی که شرط گردیده مقابل می دانند.^[۱۴۵]
در مقابل نظریه فوق، این نظریه وجود دارد که مشتری فقط در برابر تمام ثمن، حق امضای معامله را دارد. به عبارتی دیگر ، اگر مشتری معامله را امضاء کرد چیزی از ثمن را بازپس نمی‌دهد و دلایل زیر را آورده اند .
- مشتری با انجام معامله ، نسبت به تمام مبیع غرض دارد.^[۱۴۶] به این معنی که تمام مبیع منظور وی بوده و به خاطر تمام مبیع تمایل به انجام بیع پیدا کرده است .
- مبیع به صورت وصف می باشد و بر ثمن تقسیم نمی شود، هم‌چنین در اینجا وصف ، صفتی است که ناقص می شود و مقدار معینی با ثمن مقابل نگردیده است زیرا در خارج تحقق ندارد^[۱۴۷]، به این معنی که آنچه به عنوان مقدار می باشد کل مبیع است در مقابل کل ثمن.
ـ دلیل دیگر این‌که در تعارض اشاره و وصف ، اقتضاء می کند که اشاره مقدم باشد.^[۱۴۸] مثلاً اگر بایع بگوید که این کیسه گندم را فروختم به شرط این‌که ده کیلو باشد اشاره ( این کیسه گندم ) بر وصف ( ده کیلو ) ترجیح دارد و مقدم است. اما آن چه در جواب دلایل فوق بیان شده است این است که اگر چه مقدار ذکر شده بصورت شرط می باشد اما این‌که ثمن بر هیچ شرطی تقسیم نمی شود این قول درستی نیست زیرا دلیل عدم تقسیم ثمن بر شرط مثل شرط کتابت این است که به نظر عرف بین ثمن و شرط برابری وجود ندارد و عرف در موردی که مقدار خاصی از مبیع ذکر می شود شرط را با بهای پرداخت مقابل می داند. از این رو ثمن بر شرط نیز تقسیم می شود.^[۱۴۹]
البته این که پس از جبران کسری از طرف بایع ، مشتری باز هم خیار دارد یا خیر؟ یکی از فقهاء بیان داشته است که عقیده مشهور آن است که با کسر گذاشتن فروشنده از قیمت به اندازه نقصان مبیع، حق خیار مشتری ساقط نمی شود.^[۱۵۰]
مبحث دوم : مواردی که شرط مقدار زیادی داشته باشد.
دراین حالت مالی فروخته میشود،به شرط اینکه دارای مقدار معینی باشد اماسپس معلوم میشودکه مقدار ان بیشتر از مقدار شرط شده است .مانند اینکه یک انبار برنج در مقابل یک میلیون تومان فروخته میشودبه شرط اینکه هزار کیلو باشد،اما هنگام تسلیم به خریدار مشخص میشود که هزارودویست کیلو است یا فروشنده قطعه زمینی را می فروشد وشرط می کند که مبیع پانصد مترمربع باشد،اما سپس معلوم می شود هفتصدمترمربع وبیشتر از مقدار تعیین شده است.
گفتار اول : مختلف الاجزا ‍:
در این فرض مبیع مختلف الاجزا و بیش از مقدار مشروط است. فقهاء در این موردنیز قولهای مختلفی‌دارند. مجموع اقوال آنان را می‌توان به سه دسته‌ تقسیم کرد.
ـ معامله صحیح است و مقدار زائد، از آنِ بایع است و به دلیل مشارکت قهری میان مشتری و بایع ، مشتری حق فسخ معامله راخواهد داشت و در صورت عدم فسخ ، معامله را به تمام ثمن قبول می نماید.^[۱۵۱] البته بعضی ها برای بایع حق فسخ قائل شده‌اند.^[۱۵۲]
ـ معامله صحیح است و مقدار زائد از آن بایع است و بایع مخیر است که یا معامله را فسخ نماید و یا این‌که بدون استرداد مقدار زائد ، معامله را در مقابل ثمن امضاء نماید.^[۱۵۳]
ـ معامله باطل است.^[۱۵۴]
پیش از پرداختن به ادلـه‌ای که هر گروه در مقام اثبات قول خود آورده اند ابتدا به قول یکی از فقهاء^[۱۵۵] می پردازیم که بیان داشته است اگر معلوم شود که ذکر مقدار در عقد برای آن است که کمتر از آن مقدار نباشد ولی مقید به عدم زیاده نبوده است در حقیقت شرط کمتر نبودن از آن مقدار شده است در این صورت تمام مبیع به همان ثمن تعلق می گیرد بدون این‌که بایع یا مشتری خیاری داشته باشد. چنانچه شرط مقدار مقید به این باشد که از مقدار مشروط کمتر یا بیشتر در نیاید زاید به ملکیت بایع باقی است.
در خصوص قول فوق باید گفت؛ هنگامی که طرفین عقد بر این فرض توافق کرده باشند که مبیع از مقدار مشروط کمتر نباشد و قید بیشتر را نیاورده باشند به این علت که طرفین مقدار مشروط را به عنوان وصف قرار داده اند کل مبیع را در مقابل کل ثمن قبول دارند در این صورت طرفین فقط به این تراضی کرده اند که کمتر از مقدار مشروط در نیاید. هم چنین چنانچه طرفین نسبت به این مورد که مقدار مبیع کمتر و بیشتر از آن در نیاید تراضی نمایند در صورت تخلف، باز شامل بحث( زیاد درآمدن مقدار مشروط) می گردد .
طرفداران نظریه اول بیان داشته‌اند که زیادی در کالای مختلف الاجزا، شرکتی در کل مبیع بین بایع و مشتری ایجاد می کند و این شرکت در تمام ذره ذره مبیع گسترده است و از آن‌جایی که شرکت مزبور ، برای مبیع عیب محسوب می شود بنابراین برای مشتری حق فسخ قایل شده اند.
در خصوص نظریه فوق باید گفت قانونگذار مطلبی را در خصوص خیار شرکت مقرر ننموده است . در واقع قانونگذار خیار شرکت را جزء خیار تبعض صفقه آورده است.^[۱۵۶]
شاید نظر فقهاء از آوردن حق فسخ بابت شرکت حاصله در مبیع ، خیار عیب باشد چون خود فقهاء در جایی که به حق فسخ به علت شرکت اشاره نموده اند، بیان داشته‌اند که بابت شرکت حاصله عیب ایجاد شده است. البته قانونگذار نظر مزبور را نیز قبول نکرده است به این علت که در مواردی که حق فسخ به علت عیب باشد باید ارشی برای آن متصور شد و در خصوص تخلف از شرط مقدار قایل به هیچ گونه ارشی نشده است .
بعضی از فقها در صورت زیاد درآ‌مدن مبیع به بایع حق فسخ داده‌اند و بیان داشته‌اند که زیادی متعلق به بایع است و اگر مبیع مختلف الاجزا باشد بایع می‌تواند عقد را فسخ نماید.
باید گفت که قانونگذار در ماده ۳۵۵ و ۳۸۵ ق.م. نظریه فوق را پذیرفته است .
بعضی از فقهاء آورده اند؛ اگر بایع زیادی مبیع را به مشتری ببخشد در این صورت حق فسخ مشتری منتفی می شود به علت این‌که در این صورت زیاده برای مشتری منفعت اضافی می باشد.^[۱۵۷]

در صورتی که از شاخص قابلیت اطمینان مطابق رابطه (۴-۸) استفاده کنیم، خواهیم داشت:

و در نتیجه مقدار احتمال خرابی از رابطه زیر محاسبه می­گردد.

با توجه به رابطه (۴-۷) از مقادیر مربوطه در جداول تابع چگالی احتمال نرمال استاندارد می‌توان در تعیین میزان احتمال خرابی استفاده نمود. به عنوان مثال در صورتی که مقدار ۵/۳ باشد، احتمال خرابی در حدود ^۴-۱۰و در صورتی که ۲ منظور گردد، میزان احتمال خرابی در حدود ^۲-۱۰ خواهد بود.
در سال ۱۹۷۴، هاسوفر و لیند روشی را برای تعیین احتمال خرابی و شاخص قابلیت اطمینان سازه‌ها معرفی کردند که مشکل شاخص قابلیت اطمینان کرنل را حل نمود. این روش برای بدست آوردن شاخص قابلیت اطمینان سازه نیازمند حل یک مسئله بهینه‌سازی مقید می‌باشد. ]۳۳[ شاخص قابلیت اطمینان هاسوفر و لیند در فضا تعریف می‌شود که بردار متغیرها در آن به صورت استاندارد گوسین می‌باشند. فرض می‌شود که U یک بردار در فضای ، г یک سطح n بعدی مشخص شده توسط تابع شرایط حدی در فضای متغیر های فیزیکی و ∑ نگاشت г به فضای استاندارد نرمال باشد. شاخص قابلیت اطمینان هاسوفر و لیند که به صورت نشان داده می‌شود، عبارت خواهد بود از که O مرکز (مبدأ) فضای و M نقطه‌ای بر روی سطح ∑ است که در شکل (۴-۲) نشان داده شده است. نگاشت، بصورت که و به ترتیب برابر میانگین و انحراف معیار متغیرهای بردار می‌باشند تعریف می‌شود. با توجه به این نگاشت می‌توان به راحتی سطح ∑ را محاسبه نمود. این شاخص می ­تواند تقریبی خطی از قابلیت اطمینان را به وسیله رابطه را فراهم آورد. این رابطه هنگامی تابع شرایط حدی در فضای استاندارد نرمال دارای فرم خطی باشد، به صورت در می ­آید.

شکل۴- ۲٫ شاخص قابلیت اطمینان هاسوفر- لیند Hasofer & Lind)) ]33[
به منظور دستیابی به این شاخص قابلیت اطمینان می‌بایست مسئله بهینه سازی مقید زیر حل شود:

نتایج حاصل از حل این مسئله بهینه سازی، نقاط طراحی بوده و به منظور محاسبه شاخص قابلیت اطمینان توسط رابطه ، که برابر نرم نقطه طراحی است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۴-۷- سطح اطمینان سازه وتاریخچه آن
در سالهای اخیر روش مهندسی زلزله بر اساس عملکرد توسعه زیادی یافته و پیشرفت های بزرگی در تحلیل خطر لرزه ای ، شبیه سازی رفتار لرزه ای وارزیابی عملکرد لرزه ای ایجاد شده که باتوجه به قابلیت بیان در قالب احتمالاتی می تواند برای تعیین سطح اطمینان و بهبود عملکرد سازه ها مورد استفاده قرار گیرد.که طی تحقیق Vamvatsikos D & Cornell C.A .[6] استفاده از آنالیز دینامیکی افزایشی را برای درک صحیح وبهتری از رفتار سازه در زلزله های شدید و نادر و همچنین تغییرات در طبیعت پاسخ سازه با افزایش شدت زمین لرزه نشان می دهد و همچنین Jalayer F & Cornell C.A [35]کاربردآنالیز دینامیکی فزاینده را در مهندسی زلزله براساس عملکرد برای تعیین ظرفیت وتقاضا بیان می کند. لذادر این سال ها که روش طراحی بر اساس ظرفیت و تقاضا توسط Allin Cornell توسعه داده شد،مورد توجه قرارگرفته که دراین راستا آقای سلمان پور[۳۷] به مطالعه عملکرد لرزه ای قاب های مهاربندی شده همگرای ویژه می پردازد.با توجه به عدم قطعیت های موجود در نیاز و ظرفیت لرزه ای در این مطالعه از ساختاری احتمالاتی مبتنی برقابلیت اطمینان به منظور ارزیابی عملکردلرزه ای سیستم مهاربندی همگرای ویژه استفاده شده است،که نتایج مطالعه موردی برروی یک ساختمان مسکونی ۶ طبقه نشان می دهد که عملکردلرزه ای سیستم مهاربندی همگرای ویژه به دلیل تمرکز خسارت در یک طبقه وگسیختگی مهاربندی آن طبقه بر اثرخستگی سیکل کم با عملکردمطلوب فاصله زیادی دارد. وهمچنین خانم دیده بان[۳۶] برای ارزیابی و مقایسه سطح اطمینان قاب های مهاربندی شده فولادی هم محور ساده و دوگانه از آنالیز دینامیکی غیر خطی فزاینده وسپس روش های احتمالاتی تقاضا و ظرفیت FEMA351[7] استفاده کرده،که نتایح این بررسی نشان می دهدسطح اطمینان در قاب های با سیستم دوگانه بیشتربوده و با زیاد شدن ارتفاع، افزایش می یابد.لذا این تحقیق در راستای بررسی سطح اطمینان قاب های فولادی مهاربندی همگرا طراحی شده با ضوابط مبحث دهم از روش مرجع های فوق استفاده کرده که روند انجام به شرخ ذیل می باشد.
۴-۸- محاسبه سطح اطمینان
با توجه به مفهوم ودستورالعمل۳۵۱ FEMA [7] این فرایند نیازمند تعیین یک پارامتر اطمینان (نسبت تقاضا به ظرفیت) می باشد که محاسبه آن را می توان به دو روش مبتنی بر تغییر مکان(DM-Based) ومقیاش شدت زمین لرزه(IM-Based) درنظر گرفت که در این پایان نامه پارامتراطمینان مبتنی بر تغییر مکان محاسبه شده است]۷و۳۸[.
۴-۸-۱- پارامتر اعتماد
کمّی سازی سطح اطمینان که طی آن هدف عملکردی موردنظر برای سازه و سطح خطر لرزه‌ای خاص بدست می‌آید، شامل یکسری مراحل مرتبط با هم است: بررسی خطر یک سایت خاص، تخمین تقاضای سازه و ارزیابی ظرفیت سازه. روش کار بدین‌صورت است که میانگین تقاضای رانش‌های درون طبقه‌ای محاسبه می‌شوند برای مجموع رکوردهای زلزله که نمایانگر سطح خطر لرزه‌ای مورد نظرهستند محاسبه شده سپس ظرفیت های رانش دینامیک درون طبقه‌ای تخمین زده شده و انواع مختلف عدم قطعیت‌های تصادفی و ریشه‌ای مشخص و تعیین می‌شوند. از آنالیزهای دینامیک غیرخطی جهت تخمین ظرفیت و تقاضای لرزه‌ای در این مطالعه استفاده شد. با توجه به داده‌های حاصله یک پارامتر اعتمادλ را می‌توان از معادله ی زیر بدست آورد]۷و۳۸[:
که پارامتر‌های موجود در این رابطه عبارتند از:
γ: فاکتور تغییر پذیر تقاضا که به فرضیات موجود در مدل‌سازی و پیش مشخصات حرکت زمین وابسته بینی است.
_aγ: فاکتور عدم قطعیت در آنالیز که به دلیل استفاده از روش خاص جهت تخمین نیاز سازه به عنوان تابعی از شدت حرکت زمین ایجاد می‌شود.
φ : مقاومت که نشان دهندۀ عدم قطعیت و تصادفی بودن ذاتی پیش بینی ظرفیت سازه است