-(حکمت). قوّتطاعتدرلقمهیلطیفاستوصحّتعبادتدرکسوتنظیف. (گلستان:163)(در فضیلت دارایی و ثروت در انجام عبادات)
-(مثلنما).منعمبهکوهو دشتو بیابانغریبنیست/هر جاکهرفتخیمهزد و بارگاهساخت.(گلستان:120) ( فضیلت ثروت بر فقر و نداری)
-(مثل نما). هر کهرازرّ،درترازوست،زوردربازوست. (گلستان:146) (فضیلت دارایی و ثروت بر قدرت و مقام)
-(مثل نما). هر کهزردیدسرفرود آورد/ ورترازویآهنیندوشاست. (گلستان:146)(در فضیلت ثروت و دارایی بر مقام و قدرت.)
- (مثل). دربیابانخشکوریگروان / تشنهرادردهانچهدر،چهصدف.(گلستان:115) (اگرداراییوثروت،انسانراازمشکلاتنجاتندهند،چندانارزشیندارند.)
- (مثل). مردبیتوشهکاوفتادازپای / برمیانبنداوچهزر،چهخزف.(گلستان:115) (اگرداراییوثروت،انسانراازمشکلاتنجاتندهند،چندانارزشیندارند.)
- (مثل). دربیابانفقیرسوختهرا / شلغمپختهبهکهنقرهیخام. (گلستان:115) (اگر دارایی و ثروت، انسان را از مشکلات نجات ندهند، چندان ارزشی ندارند.)
- (مثل). گرهمهزرجعفریدارد / مردبیتوشهبرنگیردکام. (گلستان:115) (بیارزشیداراییوثروت،زمانیکهبهانسانفایدهاینرسانندومشکلیازمشکلاتاوراحلنکنند.)
-(مثل نما). درویشرا دستقدرتبستهاستو توانگر را پایارادتبسته.(گلستان:162)( برای بخشش، علاوه بر توانایی، همّت نیز لازم است.)
- (حکمت). اگرتنگدستيمروپيشيار/ وگرسيمداريبياوبيار. (بوستان:1213) (در فضیلت ثروت و دارایی)
- (مثل). توکیبشنوینالهیدادخواه/ بهکیواندرتکلهّیبارگاه. .(بوستان:499) (در نکوهش بی خبری ثروتمندان از فقرا.)
- (مثل). یکیتشنهمیگفتوجانمیسپرد / خنکنیکبختیکهدرآبمرد. (بوستان: 1735) (حتّی مرگ در آسایش و ثروتمندی خوش است.)
کرم و بخشش
-(حکمت). ايكريميكهازخزانهيغيب/ گبر وترساوظيفهخورداريدوستانراكجاكنيمحروم / توكهبادشمنايننظرداري؟ (گلستان:49)(تأکید بر رحم و کرم خداوند بر بندگانش به طور عام و دوستانش به طور اخصّ)
-(مثل نما). برمنمنگرتادگرانچشمندارند / کزدستگدایاننتوانکردثوابی.(همان:166) (گدایان، فرصت بخشش و بزرگواری را از انسان میگیرند.)
-(مثل نما). جوانمردیولطفاستآدمیّت/ همیننقشهیولانیمپندار
چو انسانرا نباشد فضلو احسان/ چهفرقیاز آدمیتا نقشدیوار؟ (گلستان:159)(تأکید بر جوانمردی و احسان)
-(مثل نما). چهخوشگفتزالیبهفرزند خویش/ چودیدشپلنگافکنو پیلتنگر از عهد خردیتیاد آمدی/ کهبیچارهبودیدرآغوشمن نکردیدراینروزبرمنجفا/ کهتوشیرمردیو منپیرزن.(گلستان:152) (تأکید بر احترام پدر و مادر پیر)
-(مثل نما). گرگرفتارمكني، مستوجم / ورببخشي،عفوبهتركانتقام.( گلستان:147) (تأکید بر عفو و بخشش )
-(حکمت). بارانرحمتبیحسابشهمهرارسیده،و خواننعمتبیدریغشهمهجاکشیده.( گلستان:49)
( رحمت خدا بر موجودات، عمومی است.)
-(مثل نما). بدانکرمکهتوداریامیدواریهست.( گلستان:147) (کرم و بخشش انسان موجب امیدواری دیگران میشود.)
-(مثل نما). گرتزدستبرآید،چو نخلباشکریم/ ورتزدستنیاید چو سرو باشآزاد.(گلستان:190)(تأکید بر کرامت و آزادگی)
-(حکمت). بهروزگارسلامت،شکستگاندریاب/کهجبرخاطر مسکینبلا بگرداندچوسایلازتوبهزاریطلبکندچیزی/ بده،و گر نهستمگر بهزور بستاند(گلستان:94)(تأکید بر توجّه بر حال ضعفا و مستمندان.)
-(مثل نما). قلمعفو برگناهمکش.(گلستان:87) (درخواست بخشش از تقصیرات)
-(حکمت). کرمبینو لطفخداوندگار/ گنهبندهکردهاستو او شرمسار. (گلستان:50)(در فضل و کرم خدا بر گنهکاران)
-(مثل نما). گرتز دستبرآید،چو نخلباشکریم/ورتبهدستنیاید،چوسروباشآزاد.(گلستان:190)(تأکید بر بخشش و آزادگی)
-(حکمت). لطفکنلطف،کهبیگانهشود حلقهبهگوش. (گلستان:63) (در فضیلت لطف و کرم در حق دیگران.)
-(مثل نما). نبشتهاستبرگوربهرامگور/ کهدستکرمبهکهبازویزور.(گلستان:108)(در فضیلت بخشش و کرم بر قدرت و مقام)
- (حکمت)خواهیکهمتمتّعشویاز نعمتدنیا/ با خلقکرمکنکهخداباتوکرمکرد.(گلستان:169)(تأکید بر بخشش و بزرگواری در حقّ دیگران.)
- (حکمت). بامردمسهلگویدشوارمگوی / باآنکهدرصلحزندجنگمجوی. (گلستان:172) (کرم وبخشش بر دیگران)
- (مثل نما). کریمانرابهدستاندردرمنیست / خداونداننعمتراکرمنیست.(گلستان:163) ( برای بخشش هم مال و ثروت لازم است و هم همّت و بزرگواری.)
- (مثل). نیمنانیگرخوردمردخدای / بذلدرویشانکندنیمیدیگرهفتاقلیماربگیردپادشاه / همچناندربنداقلیمیدگر.(گلستان:60)(در فضیلت درویشان خیّر بر پادشاهان طمّاع)
- (حکمت). بديرابديسهلباشدجزا/ اگرمردياحسناليمناسا. .(بوستان: 1486) (در سفارش به نیکویی کردن بر بدان)
- (مثل). بدانمرد کنداستدندانیوز/ کهمالدزبانبر پنیرشدوروز..(بوستان: 1350)(در فضیلت نیکوکاری.)
- (حکمت). بهیکخردهمپسند بر ویجفا/ بزرگانبگفتند خذ ما صفا. .(بوستان:3289) (در فضیلت نیکویی و جوانمردی.)
-(مثل نما). نکوییورحمتبهجایخوداست/ ولیبابداننیکمردیبداست. .(بوستان: 2241)(تأکید بر نکویی بهجا و پرهیز از نکویی در حقّ ظالمان و بدکاران.)
- (حکمت). عدورابهجایخسکزرّبریز/کهبخششکندکنددندانتیز. .(بوستان:997)(تأکیدبربخشش .)
- (حکمت). درونفروماندگانشادکن / زروزفروماندگییادکن .(بوستان: 1140) (تأکید بر کمک به زیر دستان.)
-(مثل نما). دگرروزبرگردهرکودوان/ عسلبرسروسرکهبرابروان. (بوستان:2183) (در مذمّت بخشندهی ترشروی)
- (مثل نما). همیگفتغلغلکناناز فرح/کهمندقبابالکریمانفتح. (بوستان: 1755) (تأکید بر کرم و بخشش)
بخت و اقبال
-(حکمت). ايندوچيزمبرگناهانگيختند/ بختنافرجامو عقلناتمام(گلستان:147) (بخت بد و عقل کم، از عوامل انجام گناه است.)
-(مثل نما). بختو دولتبهکاردانینیست.( گلستان:84) ( بخت و اقبال به شایستگی افراد وابسته نیست.)
-(مثل نما). بازویبختبهکهبازویسخت.(گلستان:120) (خوششانسی بهتر از قدرتمندی است.)
-(مثل نما). کیمیاگرزغصّهمردهورنج/ ابلهاندر خرابهیافتهگنج.(گلستان:84) (در فضیلت بخت بر درس و حکمت)
-(مثل نما). ناسزاییراچوبینیبختیار/ عاقلانتسلیمکردنداختیار. (گلستان:75)(در فضیلت بخت بر عقل.)
- (مثل). کسنتواندگرفتدامندولتبهزور / کوششبیفایدهاستوسمهبرابرویکور. (گلستان:120)(بخت و اقبال اکتسابی نیست.)
- (مثل). گاهباشدکهکودکنادان / بهغلطبرهدفزندتیری (گهبودکزحکیمدانشمند / برنیایددرستتدبیری … )(گلستان:126)(دخالت شانس و اقبال در زندگانی افراد.)
بررسی امثال و حکم در بوستان و گلستان سعدی92- قسمت 31