پژوهشگر

سال

هدف

مدل DEA مورد استفاده

نجفی، ‌آریان نژاد، حسین‌زاده لطفی، ابن‌الرسول

۱۳۸۷

سرپرستی یکی از بانک‌های ایرانی

CCR

افشاریان و کوشا

۱۳۸۸

ارائه مدل

اسعدی، میرغفوری، صادقی آرانی، خسروانیان

۱۳۸۹

بیمارستان‌های دولتی استان یزد – ایران

CCR ورودی محور و CCR خروجی محور

آذر، زارعی محمودآبادی

۱۳۸۹

ارزیابی شرکت های کاشی و سرامیک استان یزد

BCC,CCR

یعقوبی

۱۳۹۰

ارزیابی کارایی واحدهای ارزی بانک کشاورزی – ایران

دانشیان

۱۳۹۱

ارزیابی عملکرد شرکت‌های زیرمجموعه شرکت خودروسازی سایپا – ایران

تسر و لینگ

۲۰۰۷

صنعت نیمه‌هادی- تایوان

CCR

آمادو ، سانتوز و مارکس

۲۰۱۲

یک شرکت چندملیتی- پرتغال

BCC خروجی محور

وان و یینگ

۲۰۱۳

ارزیابی عملکرد ۳۸ شرکت خط هوایی

CCR

یعقوبی (۱۳۹۰) با ترکیب روش‌های BSC، DEA و AHP کارایی واحدهای ارزی بانک کشاورزی را ارزیابی نموده است. برای این کار با کمک خبرگان حوزه ارزی، پنج شاخص تعداد پرسنل، جمع کل ساعات آموزشی کارکنان، میزان سود عملیاتی، تعداد حساب های ارزی و متوسط تعداد ارائه خدمات ارزی مهم در روز، در چهار منظر روش کارت امتیازی متوازن انتخاب گردید. سپس با به‌کارگیری روش تحلیل پوششی داده ها، کارایی واحدهای اشاره شده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحقیق حاکی از آن است که ۱۴/۵۷% از واحدهای ارزی، کارا و بقیه ناکارا هستند. در ادامه، واحدهای ناکارا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و ضمن تبیین علل ناکارایی آن ها، پیشنهادهایی برای افزایش کارایی ایشان ارائه گردید. در پایان نیز با بهره گرفتن از روش ترکیبی AHP/DEA واحدهای ارزی بانک کشاورزی به طور کامل رتبه‌بندی شدند.

دانشیان (۱۳۹۱) برای ارزیابی عملکرد شرکت‌های زیرمجموعه شرکت خودروسازی سایپا از تلفیق کارت امتیازی متوازن و تحلیل پوششی داده ها استفاده نموده است تا علی‌رغم داشتن فرآیندهای کاری متفاوت، بتوان آن ها را ارزیابی و مقایسه نمود. در این تحقیق ابتدا شاخص‌های مشترک این شرکت‌ها ‌بر اساس مدل BSC در منظرهای مختلف استخراج گردید. سپس با بهره گرفتن از مدل‌های مختلف DEA ارزیابی این شرکت‌ها صورت پذیرفت و شرکت‌ها ‌بر اساس میزان کارایی در حوزه های مختلف BSC رتبه‌بندی و برای شرکت‌های ناکارا، عوامل ناکارایی شناسایی و تحلیل گردید.

انواری رستمی (۱۳۸۹) از مدل متوازن ترکیبی DEA-BSC در ارزیابی عملکرد شرکت‌های کاشی و سرامیک یزد استفاده نموده است. در ابتدا با بهره گرفتن از کارت امتیازی متوازن که ابزار مناسبی جهت طراحی شاخص‌های ارزیابی عملکرد می‌باشد و سنجش آن ها از چهار دیدگاه: مشتری، فرآیندهای داخلی، رشد و یادگیری و مالی، شاخص‌هایی شناسایی شده و با بهره گرفتن از تکنیک DEA شرکت‌ها مورد ارزیابی قرار گرفتند. سپس با توجه به لزوم حفظ تعادل و توازن بین شاخص‌های طراحی شده، از مدل متوازن تحلیل پوششی داده ها استفاده شد. نتایج نهایی که بیانگر توانایی بالای مدل در ارزیابی عملکرد شرکت‌ها بود، نشان داد که در مدل BCC متوازن ترکیبی، تنها ۱۰ شرکت و در مدل CCR متوازن ترکیبی، تنها ۵ شرکت توانستند علاوه بر حفظ تعادل بین شاخص‌های BSC همچنان امتیاز کارایی %۱۰۰ را کسب کنند.

اسعدی و همکاران (۱۳۸۹) به تعیین کارایی نسبی ۱۳ بیمارستان دولتی استان یزد با بهره گرفتن از تلفیق تکنیک تحلیل پوششی داده ها (DEA)، کارت امتیازی متوازن (BSC) و مدل سرکوال پرداختند. در این مقاله، از کارت امتیازی متوازن به عنوان ابزاری برای طراحی شاخص‌های ارزیابی عملکرد و از تحلیل پوششی داده ها به عنوان ابزاری برای ارزیابی عملکرد و رتبه بندی استفاده شده است. در این مقاله، با بهره گرفتن از ترکیب دو مدل ارزیابی عملکرد DEA و BSC سعی شده است تا شاخص‌های ارزیابی عملکرد واحدهای درمانی شناسایی شده و تلفیق این دو مدل، ضمن کاهش معایب دو مدل محاسن آن دو تقویت و مدلی جامع برای ارزیابی عملکرد واحدها ارائه گردیده است.

نجفی و همکاران (۱۳۸۷) یک مدل تلفیقی DEA و BSC ارائه نموده‌اند که در آن ورودی‌ها و خروجی‌ها از کارت امتیازی متوازن استخراج می‌شوند. کاربرد مدل مذکور برای سرپرستی یکی از بانک‌های ایران مورد بررسی قرار گرفته و نتایج در قالب جدولی ارائه شده است.

افشاریان و کوشا (۱۳۸۸) ‌به کمک تحلیل پوششی داده ها، مدلی ارائه داده‌اند که مرز بیشینه مطلوبیت چند گزینه راهبردی را با اندازه‌گیری و مقایسه اثربخشی راهبردها به‌تصویر کشیده و سنجیده‌ترین راهبردها را با توجه به توانمندی‌ها و کاستی‌های منابع به انگیزه دست‌یابی به خواسته‌های سازمان در اختیار قرار داده است. ویژگی این پژوهش، هم‌افزایی کاربرد بهینه کاوی الگوی تحلیل پوششی داده ها با کاربرد سنجش اثربخشی راهبردها در مدل کارت امتیازی متوازن به انگیزه گزینش کاراترین راهبرد با کمترین مصرف منابع سازمان است. مطابق مدل ارائه شده در این مقاله ابتدا با بهره‌گیری از ابزار موجود مهمترین زمینه‌های اصلی راهبری سازمان انتخاب می‌شوند. سپس این زمینه‌های اصلی، با تکیه بر متد BSC در قالب نقشه راهبردی به هدف‌ها و برنامه های عملیاتی تفسیر می‌شوند. شاخص‌های مناسب برای ارزیابی راهبردها گزینش شده و سپس برای هر شاخص، روش سلسله مراتبی تفسیر شده در مقاله، به کار گرفته و میزان هر شاخص را با بهره‌گیری از ماتریس رابطه هدف‌ها و برنامه ها و ماتریس رابطه راهبردها و هدف‌ها محاسبه می‌شوند. در انتها نیز مدل آماده شده تحلیل پوششی داده ها را حل می‌کنند.

فصل سوم

(روش اجرای تحقیق/ مواد و روش‌ها)

1. 1. Strategic Choice / Selection ↑

1. 1. Ihsan Yüksel ↑

1. 1. Metin Dag˘deviren ↑

1. 1. Ihsan Yüksel ↑

1. 1. Metin Dag˘deviren ↑

1. 1. vision ↑

1. 1. Strategy ↑

1. 1. Strategy Map ↑

1. 1. Performance Evaluation ↑

1. 1. Efficiency ↑

1. 1. Relative efficiency ↑

1. 1. Decision Making Unit ↑

1. 1. peer entities ↑

1. 1. Return to Scale ↑

1. 1. Data Envelopment Analysis ↑

1. 1. Data Oriented ↑

1. 1. Peer Entities ↑

1. 1. Balanced Scorecard ↑

1. 1. Key Performance Indicators ↑

1. 1. Analytical Hierarchy Process ↑

1. 1. Balanced Scorecard ↑

1. 1. Goal Programing ↑

1. 1. European Foundation Quality Management ↑

1. 1. قانون ساربنز-آکسلی ۲۰۰۲ که ۳۰ ژوئیه ۲۰۰۲ به امضای جورج دبلیو بوش، رئیس جمهور آمریکا رسید. این قانون، استانداردهای جدید یا بهبود یافته‎ای را برای هیئت مدیره‌آموزش‌ها و مدیران شرکت‎های عام، و مؤسسات حسابداری عمومی آمریکا مقرر ‌کرده‌است. طبق این قانون، مدیران ارشد شرکت‎های عام آمریکا مکلفند شخصاً درستی اطلاعات مالی شرکت را گواهی کنند. همچنین، جریمه‎های سنگین و جدی‎تری نیز برای فعالیت‎های مالی متقلبانه مقرر شده است. (Wikipedia) ↑

افراد شاد عملکرد بهتری در کار (حرفه ) خود دارند و به وسیله مافوق خود، خیلی خوب ارزیابی می‌شوند، راه حل‌های بهتری را برای حل مسائل خلق می‌کنند، اغلب در رفتارهای ایثار گرانه داوطلب شده و درگیر کار می‌شوند و برخی شواهد نشان داده که سالم تر هستند و زندگی طولانی تری دارند (بیسواس – داینر، داینر و تامیر، ۲۰۰۴).

این افراد بسیار اجتماعی بوده و روابط اجتماعی و عاشقانه قوی تری نسبت به افراد دیگر دارند و زمان کمتری را نسبت به متوسط افراد در تنهایی می‌گذرانند. این افراد هیجانات ناخوشایند را به ندرت تجربه می‌کنند و در اکثر زمان‌ها احساس شادی می‌کنند (داینر و سلیگمن، ۲۰۰۲).

آن ها کمتر شیوه اجتماعی محتاطانه ای دارند، به عنوان مثال درخواست خود را مستقیماً مطرح می‌کنند ؛ در صورتی که افراد دارای خلق منفی، این کار را به زحمت انجام می‌دهند و به طور غیر مستقیم درخواست خودشان را مطرح می‌سازند (فرگاس^[۸۰]، ۱۹۹۹ ؛ نقل از آرجیل ؛ ترجمه بهرامی و همکاران، ۱۳۸۳). این بدان معنی است که به خصوص در جوامع فردگرا این افراد با آرامش و اطمینان بیشتری به ابراز وجود می‌پردازند.

۲-۵ رویکردهای نظری به بهزیستی

سازه بهزیستی، بنا بر جهت گیری‌های نظری گوناگون از مؤلفه‌‌ها و اجزای مختلفی تشکیل شده است. هر یک از پژوهشگرانی که در این حیطه به کار پرداخته‌اند، عوامل و ابعاد خاصی معرفی کرده‌اند. در این بخش سعی می‌گردد، تبیین‌های نظری گوناگون در این خصوص بررسی شود.

۱-۲-۵- دیدگاه لذت گرایانه^[۸۱]

تاریخچه طولانی این دیدگاه به قرن چهارم قبل از میلاد می‌رسد. برخی از فیلسوفان یونانی، هدف از زندگی را تجربه لذت و به حداکثر رساندن آن می‌دانستند. از نظر آنان، بهزیستی، کل لحظات لذت بخش زندگی افراد است و از طریق افراد مختلف از جمله‌هابز^[۸۲]،دی سد ^[۸۳]،بنتهام^[۸۴]مطرح گردیده است.

هابز معتقد بود که بهزیستی، دنبال کردن موفقیت آمیز امیال ذاتی انسان است ؛ دی‌سد بر این باور بود که دنبال کردن احساس لذت، هدف نهایی زندگی است و بنتهام نیز ادعا داشت که برای ساختن یک جامعه خوب، کوشش افراد برای به حداکثر رساندن لذت و علائق فردی مهم می‌باشد (ریان ^[۸۵]،۲۰۰۱ ؛ به نقل از یزدانی، ۱۳۸۲). روشن است که دامنه توجه دیدگاه لذت گرایی، از لذت‌های بدنی تا امیال ذاتی و علائق فردی در نوسان بوده است، و بر مفهوم گسترده ای از لذت گرایی که شامل رجحان‌ها و لذائذ ذهنی و بدنی است (کوبووی^[۸۶]،۱۹۹۹ ؛ کاهنی من^[۸۷]،و داینر و شوارتز،^[۸۸]۱۹۹۹ ؛ به نقل از یزدانی، ۱۳۸۲ )تأکید شده است. از این رو نیز، کاهنی من و داینر و شوارتز (۱۹۹۹) روانشناسی لذت گرایانه را مطالعه امور و پدیده‌هایی می‌دانند که تجارب لذت بخش و غیر لذت بخش زندگی را به وجود می‌آورد. در واقع دیدگاه مسلط در بین این روانشناسان آن است که بهزیستی شامل شادکامی ذهنی و تجارب لذت بخش می‌باشد (ریان، ۲۰۰۱؛ به نقل از یزدانی، ۱۳۸۲). ‌بنابرین‏ هدف اصلی پژوهش از این دیدگاه نظری، مداخله و به حداکثر رساندن بهزیستی است و بحث بر سر این می‌باشد که مردم چگونه سودمندی‌ها را محاسبه می‌کنند، شدت پاداش‌ها را به حداکثر می‌رسانند و درون دادهای مربوط به عوامل لذت بخش را به سطح بهینه می‌رسانند (یزدانی، ۱۳۸۲).

۲-۲-۵- دیدگاه شناختی

موضوع تعیین کننده های بهزیستی و چگونگی ادراک و شناخت آن ها، از مدت‌ها قبل مورد بحث بوده است و دامنه آن دیدگاه‌های دینی و فلسفی را نیز در بر دارد. این دیدگاه‌ها، بر سودمندی تفکرات و شناخت‌هایی تأکید دارند که باعث هدایت هیجان‌ها و خلقیات فرد می‌گردد (داینر، ساوایشی، ۱۹۹۷).

یکی از نظریه های شناختی بهزیستی و رضامندی از زندگی، نظریه «اسناد» می‌باشد که در حیطه افسردگی به خوبی شناخته شده است (داینر، ساوایشی، ۱۹۹۷). در این نظریه، اعتقاد برآن است که افراد افسرده، وقایع منفی را علل پابرجا وکلی می‌دانند وبه روش‌های خود ویرانگری ‌در مورد جهان می‌اندیشند (داینر و داینر ^[۸۹]،۱۹۹۶).

نظریه واینر^[۹۰](۱۹۸۶ ؛ نقل از داینر، ساوایشی، ۱۹۹۷) به خوبی اسنادهای مربوط به موفقیت و شکست را توصیف ‌کرده‌است ؛ به اعتقاد وی رویدادهای ذهنی، نقش واسطه را بین متغیرهای مربوط به تکلیف و نتایج رفتارها دارند و افراد نتایج رفتاری خود را به عوامل درونی (شخصی)، بیرونی (موقعیتی)، پایدار یا ناپایدار و کنترل‌پذیر یا کنترل ناپذیر اسناد می‌دهند. این ویژگی، انتظارات متفاوتی را برای افراد در مراحل بعدی ایجاد می‌کند و منجر به واکنش‌های عاطفی مثبت یا منفی می‌گردد. وقتی که موفقیت یا شکست به عوامل درونی نسبت داده شود، غرور و شادی یا شرمساری و اندوه افزایش می‌یابد؛ اگر موفقیت یا شکست به عوامل بیرونی نسبت داده شود، غرور و شادی یا شرمساری و اندوه کاهش می‌یابد. ‌بنابرین‏ موفقیتی که افراد آن را به سادگی تکلیف یا خوش اقبالی (عوامل بیرونی ) نسبت دهند، از جنبه تقویتی برخوردار نخواهد بود.

یکی از پیامدهای نسبت دادن‌های علی در رابطه با منابع کنترل درونی و بیرونی، رابطه آن با یکی از عوامل بهزیستی، یعنی عزت نفس^[۹۱]می‌باشد. اگر پیامدهای مثبت رفتار به علل درونی، مانند توانایی و تلاش نسبت داده شود، باعث افزایش عزت نفس خواهد بود و در بسیاری از جوامع، به ویژه جوامعی که بر فرد و خصوصیات مختلف او از جمله عزت نفس تأکید دارند، ‌عزت نفس می‌تواند به افزایش بهزیستی در افراد منجر شود. (زنجانی طبسی، ۱۳۸۳).

پژوهشگران شناختی نشان داده‌اند که افراد می‌توانند هیجانات خود را از طریق باورها و افکارشان کاهش یا افزایش دهند و بدین ترتیب شادمانی و غمگینی را تجربه نمایند (لارسن، داینر، کروپونزانو^[۹۲]،۱۹۸۷ ؛ به نقل از داینر، ساوایشی، ۱۹۹۷). در واقع مردم قادرند که از طریق کنترل افکارشان، بهزیستی خود را افزایش دهند (داینرو و داینر، ۱۹۹۶).

۳-۲-۵- دیدگاه‌های اهداف و ارزش‌ها

در نظریه های موسوم به «هدف نهایی»^[۹۳]، اعتقاد بر این است که بهزیستی زمانی حاصل می‌شود که افراد به اهداف مبتنی بر ارزش‌ها و نیازهای خود دست یافته باشند. از این نظر، بهزیستی بستگی به ارزش‌ها و آرزوهای افراد دارد و آن را نمی‌توان به صورت مطلق تصور کرد. افرادی که اهدافشان را مهمتر و احتمال موفقیت و رسیدن به آن ها را بیشتر در نظر می‌گیرند، احساس بهزیستی بالاتری خواهند کرد ؛ در حالی که افراد با بهزیستی پایین، آنهایی هستند که تعارض بیشتری را در اهدافشان احساس می‌کنند (ایمونز^[۹۴]،۱۹۸۶؛ ایمونز و کینگ، ۱۹۸۸ ؛ به نقل از داینر و بیسواس – داینر، ۲۰۰۰).

نظریه بهزیستی روسالو^[۹۵](۱۹۸۹) مبتنی بر «ناهمخوانی هدف»^[۹۶]می‌باشد. از نظر وی بهزیستی، بستگی به میزان همخوانی بین اهداف و دستیابی به آن هدف دارد. انتظار می‌رود که ناهمخوانی بیشتر در افرادی دیده شود که از نظر هیجانی بی ثبات بوده و فاصله زیادی بین آرزوها و پیشرفت‌هایشان احساس می‌کنند (داینر، ساوایشی، ۱۹۹۷).

۲– حقوق بشر از دیدگاه فلسفی

حقوق بشر توصیف کننده حقوق طبیعی سنتی و حقوق انسان معاصر بیانگر حقوقی است که برای هر فرد به جهت انسان بودن ثابت است.(حبیبی،۲۲۰،۱۳۸۴)

۳– حقوق بشر از نگاه جامعه شناسی

حقوق بشر مجموعه قواعد شناخته شده ای است که در رابطه با رشد شخصیت انسان ضروری بوده و دارای نقش حیاتی می‌باشد. ‌بنابرین‏ حقوق بشر باید در افراد انسان بیدار شود تا ببینند چگونه زنجیرهای اسارت را از دست و پای خود باز کنند.(ابوسعیدی،۲۰۷،۱۳۴۵)

۴– تعریف لیبرالیستی حقوق بشر

حقوق بشر مجموعه اصول و قواعد حمایتی است که افراد را در عرصه اجتماع و در برابر اقتدار دولت از تعرض مصون می‌دارد.(عمید زنجانی،۱۳۸۸،۲۷) حمایتی بودن قواعد حقوق بشر بیانگر وجود نوعی تبعیض در نظام های حقوقی است.

۵– حقوق بشر در رویکرد دینی

حقوق بشر عبارت از مجموعه امتیازات متعلق به افراد یک جامعه و مقرر در قواعد موضوعه است که افراد به اعتبار انسان بودن و در روابط خود با دیگر افراد جامعه یا قدرت حاکم با تضمینات و حمایت­های لازم از آن برخوردار می­باشند.(سلیمی،۸۱،۱۳۹۱) این تعریف ناظر به حقوق شهروندی است، زیرا حقوق و امتیازات افراد را در قلمرو یک حاکمیت و در روابط داخلی یک جامعه و در برابر اقتدار حاکم مورد تأکید قرار می­دهد. حقوقی که در قوانین اساسی کشورها تحت عنوان حقوق ملت یا حقوق مردم تبیین می­گردد، در صورتی که حقوق بشر صبغه جهانی دارد و محدود به قلمرو جغرافیایی خاص نیست. حقوق بشر برای هر فرد انسانی از جهت انسان بودن ثابت است، نه از آن جهت که در قلمرو حاکمیت معین زندگی می‌کند.

دیدگاه اسلام که مبتنی بر فطرت است ویژگی­های ثبات و جهانی بودن حقوق بشر را تامین می­ کند. اهتمام ‌به این دو ویژگی وجه اشتراک اسلام و اعلامیه جهانی حقوق بشر است چون تعریف حقوق بشر ‌بر اساس فطرت در واقع به دیدگاه فلسفی بر می­گردد و مبتنی بر واقعیت است اگر مراد از ذات انسان که مورد تأکید اعلامیه جهانی حقوق بشر است همان فطرت انسان باشد دو رویکرد به هم نزدیک می­ شود. با این تفاوت که نگاه اعلامیه جهانی حقوق بشر اومانیستی است ولی دیدگاه اسلام صبغه الهی دارد و مبتنی بر فطرت خدادادی انسان است. در رویکرد اومانیستی حقوق بشر ذاتی است اما در نگرش اسلامی حقوق بشر عطیه الهی است.

حقوق بشر از جمله موضوعاتی است که هدایت و سعادت انسان­ها در گرو شناخت و رعایت آن است و با روش­های عادی شناخت نیز قابل دسترسی نیست از اینرو حقوق بشر در قلمرو انتظار بشر از دین قرار ‌می‌گیرد، یعنی تبیین آن را باید جزء انتظارات بشر از دین دانست.

گفتار سوم: مفهوم تاریخی و اجتماعی حقوق بشر

مفهوم حقوق بشر، به رغم برداشت غریزی و شهرت جهانی، در هاله­ای از ابهام و تردید قرار دارد. چیستی انسان و حقوق بشر از پرسش­هایی است که هنوز به پاسخ قطعی و کاملی نرسیده است. در حال حاضر، هرگاه سخن از حقوق بشر به میان می ­آید، مراد آن دسته از حقوقی است که انسان صرفا به جهت انسان بودن از آن بهره­مند می­ شود.(لیپیست،۶۱۱،۱۳۸۳؛ میلر،۲۲۲،۱۹۹۱)از اینرو کلیه­ افراد بشر به طور مساوی از چنین حقوقی برخوردار می­گردند.(الترابی،۶۹،۲۰۰۴) حقوق بشر با این نگاه و رویکرد حقوقی است که برای هر فرد، حقی بنیادین یا طبیعی شمرده می­ شود، در صورتی که کشوری بخواهد در زمره آن دسته از کشورهایی قرار گیرد که تحت عنوان کشورهای متمدن از آن ها یاد می­ شود، باید حقوق بشر در آن به صورتی بنیادین، ضروری و غیرقابل انکار وجود داشته و رعایت شود.

حقوق بشر از جمله مسائلی است که در صحنه جهانی مورد توجه زیادی واقع شده است، محققان بسیاری در اطراف این مسئله به کنکاش پرداخته­اند. برخی صرفا مسائل ماهوی را بررسی کرده و برخی دیگر نیز به مسائل شکلی پرداخته­اند. بررسی فلسفه حقوق بشر، مبانی، اهداف و منابع از جمله مباحثی است که در زمره­ مسائل ماهوی مطرح می­گردد.(راعی،۱۰،۱۳۹۱)

عده­ای معتقدند که حقوق بشر مفهومی تاریخی اجتماعی است و از دیدی ‌می‌توان آن را نسبی پنداشت یعنی حقوقی که تا به حال جز حقوق بشر قلمداد نمی­شدند و اکنون به واسطه طبیعت رو به پیشرفت جامعه بین ­الملل جز حقوق بشر محسوب می­شوند. لذا این حقوق را تابع شرایط زمانی و مکانی قلمداد ‌می‌کنند. از سوی دیگر هیچ دلیل قابل قبولی وجود ندارد که نشان دهد حقوق بشر غیر قابل تغییرند. مقوله حقوق بشر نیز در مواجه با تغییر است و شعاع دایره آن رو به گستردگی است. در زمان ما حقوق بشر بر پایه ارزش و کرامت فزاینده بشری است اما شکل اصلی در خصوص ارائه معنایی باز از کرامت بشری است که در پذیرش آن اجماع وجود داشته باشد و مکاتب مختلف اعم از مذهبی و فرهنگی آن را پذیرا شوند.(دبیری،۱۳۷۲،۱۷۷) شاید تعریف زیر به واقعیت­های حقوق بشری بیشتر نزدیک باشد: “حداقل حقوقی که خداوند به انسان از آن جهت که انسان است و فارغ از رنگ، نژاد، زبان، ملیت، جغرافیا، اوضاع و احوال متغیر اجتماعی یا میزان قابلیت و صلاحیت ممتاز و فردی او اعطا ‌کرده‌است.” (باقرزاده،۹۸،۱۳۸۳)

گفتار چهارم: ماهیت حقوق بشر

همانند تعداد زیادی از عناوین مدیریت مالی، سرمایه در گردش نیز به وسیله افراد مختلفی در مفاهیم متفاوتی به کار رفته است. از لحاظ واژه شناسی نیز سرمایه در گردش در مقابل عبارت انگلیسی Circulated Capital آورده شده است و در تعبیر دیگر مترادف Working Capital می‌باشد(بردیا^[۸]،۱۹۸۸). سرمایه درگردش به سرمایه گذاری شرکت در دارایی های کوتاه مدت گفته می شود. خالص سرمایه در گردش نیز برابر است با دارایی های جاری منهای بدهی های جاری. به طور کلی مدیریت سرمایه در گردش به کلیه جنبه‌های اداره دارایی های جاری و بدهی های جاری اتلاق می شود(عبده تبریزی و مشیر زاده،۱۳۷۶). مدیریت سرمایه در گردش عبارت است از، تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه در گردش به نحوی که ثروت سهام‌داران افزایش یابد. بسیاری از دارایی های جاری از محل بدهی های جاری تامین مالی می‌شوند. البته بعضی از شرکت ها بخشی از دارایی های جاری خود را از محل بدهی های بلند مدت یا از محل حقوق صاحبان سهام تامین مالی می‌کنند. سرمایه در گردش، تصمیمات مربوط به تامین مالی بلند مدت لازم، برای پشتیبانی از دارایی های جاری واحد انتفاعی را در بر می‌گیرد(جهانخانی و پارسائیان،۱۳۸۰).

سرمایه در گردش مصرف آن بخش از دارایی های جاری است که بر بدهی های جاری فزونی دارد و از طریق استقراض بلند مدت و حقوق صاحبان سهام پشتیبانی مالی شده است. هر واحد تجاری که نسبت جاری بیش از یک دارد، سرمایه در گردش مثبت دارد. برای سطح معینی از بدهی های جاری هر چه سرمایه در گردش واحد انتفاعی بیشتر باشد، نسبت جاری هم رقم بزرگتری می شود. قراردادهای وام های بلند مدت غالبا شامل مواردی ناظر بر نگهداری مبلغ معینی از سرمایه در گردش است. این کار برای تامین حاشیه ایمنی مناسب برای وام دهندگان است، زیرا فرض بر این است که دارایی های جاری در مقایسه با سایر دارایی های واحد انتفاعی نقدینگی بیشتری را تامین می‌کنند، به همین دلیل سرمایه در گردش را نقدینگی هم می‌گویند(شباهنگ،۱۳۸۱).

تعریف دیگری از سرمایه در گردش، سرمایه در گردش عملیاتی خالص^[۹] است. هنگامی که دارایی جاری عملیاتی منهای بدهی جاری عملیاتی شود سرمایه در گردش عملیاتی خالص به دست می‌آید. معمولا (Nowc) عبارت است از سرمایه در گردش که به وسیله وجوه عرضه شده توسط سرمایه گذاران برای عملیات عادی به دست می‌آید(احمدپور،۱۳۸۶).

بدهی های جاری عملیاتی ـ دارایی های جاری عملیاتی = سرمایه در گردش عملیاتی خالص

(حساب های معوق + حساب های پرداختنی) ـ (موجودی + حساب های دریافتنی + وجه نقد) = سرمایه در گردش عملیاتی خالص

۲-۳ اهمیت رشد دارایی ها و سرمایه در گردش

تمام واحدهای تجاری که کالا را تولید می‌کنند و یا به قصد فروش خریداری می‌کنند، دارایی های جاری دائمی به کار می‌برند. با رشد واحدهای انتفاعی دارایی ها نیز افزایش می‌یابد.

با توجه به پیش‌بینی مدیران، برنامه ریزی دارایی های جاری هم تغییر می‌کند، به طوری که حجم تولید با فروش پیش‌بینی شده منطبق است. فروش واقعی و پیش‌بینی شده شرکت بر مقدار سرمایه در گردش که شرکت مصرف می‌کند و ملزم به تامین آن است اثر زیادی دارد. در نتیجه فروش بر حجم دارایی ها و بدهی های جاری اثر مستقیم دارد و باعث افزایش آن ها می شود. مثلا خریدها به صورت موجودی کالا و حساب های پرداختنی در می‌آیند، فروش موجب ایجاد وجه نقد و حساب های دریافتنی می شود و به دلیل تقاضاهای فصلی و غیر منتظره برای محصول، شرکت از وام های کوتاه مدت استفاده می‌کند(عبده تبریزی و مشیرزاده،۱۳۷۶).

شرکت هایی که فروش مستمر داشته باشند دارایی های جاری و بدهی های جاری آن ها جز لاینفک ترازنامه خواهد بود که این مورد در نمودارهای ۲-۱و ۲-۲ نشان داده شده است. در نمودار ۲-۱ اقلام دارایی در طول زمان ترسیم شده است. فرض بر این است که فروش مرتبا افزایش می‌یابد و بخشی از کل فروش به صورت فصلی صورت می‌گیرد، دارایی های جاری دائمی شرکت که در نمودار ۲-۱ است شامل اقلامی از دارایی های جاری است که برای رسیدن به حجم فروش مورد انتظار لازم است. نوسانات دارایی های جاری در آن بخش از فروش به وجود می‌آید که به صورت فصلی انجام می شود. منابع مالی که برای خرید و تحصیل دارایی های شرکت به کار گرفته می شود در نمودار ۲-۲ نشان داده شده است. بدهی های جاری دائمی در نمودار ۲-۲ شامل اقلامی از بدهی های جاری است که خود به خود برای رسیدن به حجم فروش مورد انتظار لازم است. بدهی های متغیر نتیجه فروش فصلی است. شرکت ها می‌توانند بخشی از دارایی های جاری خود را از محل وام های بلند مدت یا حقوق صاحبان سهام تامین کنند که خود نوعی استراتژی در مدیریت سرمایه در گردش است(جهانخانی و پارسائیان،۱۳۸۰).

نمودار (۲-۱): ساختار دارایی ها در طول زمان

نمودار (۲-۲): ساختار سرمایه و بدهی ها در طول زمان

نمودار (۲-۱):ساختار دارایی ها در طول زمان نمودار (۲-۲):ساختار سرمایه و بدهی ها در طول زمان

(دارایی های جاری که نوسان می‌یابند) ( بدهی های جاری که نوسان می‌یابند)

ریال

ریال

بدهی های جاری دائمی

دارایی های جاری

وام های بلند مدت

دارایی های ثابت

سرمایه(حقوق صاحبان سهام)

زمان زمان

۲-۴ مدیریت سرمایه در گردش

ارگونومی در گستره رو به افزایش فعالیت های تولیدی امروزی، همواره راه گشا بوده است، و رسالت خطیر بهبود عملکرد را به صورت افزایش سرعت، دقت و ایمنی، کاهش مصرف انرژی و در نتیجه کاهش میزان هزینه های آموزشی، کاهش میزان حوتدث ناشی از اشتباهات انسانی و حصول ایمنی و راحتی مصرف کننده را دنبال می‌کند (همان منبع، ۵۹- ۵۸)

• بررسی محل و وضعیت کار از دیدگاه ارگونومی

به طور خلاصه برای بهبود محیط کار از نظر ارگونومی لازم است به عوامل زیر توجه شود :

– طراحی درست محل کار

الف- ابعاد بدن انسان

ب- طراحی دستگیره ها

• • شکل دسنگیره و ابعاد آن

• استقرار و موقعیت صحیح دستگیره ها

ج- وسایل و دستگاه های سرویس دهی ماشین آلات

د- نشیمنگاه

• طراحی محل کار از دیدگاه فیزیولوژیکی

الف- کار ماهیچه ای

• • کار ماهیچه ای پویا( دینامیک)

• کار ماهیچه ای ایستا (استاتیک)

ب- اثرات فیزیکی محیط بر کار

• • آب و هوا (تهویه)

• • نور وروشنایی

• • سر و صدا (آلودگی های صوتی)

• • سایر عوامل تاثیر گذار محیطی

• • طراحی و بهبود محیط کار از دیدگاه بهداشت روانی و شغلی

• • نظافت، رنگ و تزئینات

• • استفاده از گل و گیاه

• • روابط با همکاران و رفتار سرپرستان بهبود روابط عاطفی و انسانی و محیط کار

• • طراحی محل کار از دیدگاه اطلاعات فنی

• • مناسب بودن وسایل سنجش و اندازه گیری (نمایشگرها و پانل های اطلاعاتی)

• • درک اطلاعات از طریق چشم

• • درک اطلاعات از طریق گوش

• • درک اطلاعات از طریق احساس و لمس

• • بررسی و بهبود محتوا و ماهیت کار از دیدگاه شغلی و سازمانی

• • طراحی وظایف با توجه به وجود تنوع و نوع آوری و خلاقیت در کار و کاهش کارهای یکنواخت و خسته کننده.

• • ارائه پیشنهادات برای اصلاحات و بهبود کیفی(طرح پیشنها د کارکنان و استفاده از نظرات و پیشنهادات کارکنان)

• • غنی ساختن شغلی

• • تامین نیازهای جسمانی و روانی و اجتماعی کارکنان(همان منبع، ۶۰- ۵۸)

• تعمیرات و نگهداری

علاوه بر تطبیق ابزار و ماشین آلات با توانایی‌های انسان، عملکرد صحیح ماشین آلات و افزایش درجه اطمینان به آن ها، در بهبود کیفیت و افزایش بهره وری بسیار مهم است. ماشینی که ضریب اطمینان آن کم باشد، در عمل دو مشکل ایجاد می‌کند :

• • لطمه خردن به تولید و کاهش کارایی (از نظر کمی و کیفی)

• ایجاد خطر و حادثه برای کارکنان

برای اینکه تولید در حد بهینه باشد و میزان ایمنی و بهداشت در محیط کار افزایش یابد، لازم است ماشین آلات و ابزار کار از لحاظ حفاظت و نگهداری نیز در بهترین وضعیت باشد . به منظور افزایش”ضریب اطمینان و اعتماد آن ها ” اجزاء و قطعات تشکیل دهنده ی آن ها مرتباً بازرسی و به موقغ نغویض شوند، ولو هنوز سالم و کارآمد باشند. تاریخ تجدید قطعات بر مبنای دستورات کارخانه سازنده طبق محاسبات و آزمایشات قبلی تعیین می شود. بدین ترتیب با تعویض به موقع، ضریب سلامت ماشین آلات را افزایش می‌دهند. هم چنین تعمیرات و نگهداری صحیح از ابزار کار، ایمنی محیط کار را به میزان قابل ملاحظه ای بالا می‌برد و از ایجاد حوادث در حین کار جلوگیری می‌کند.

‌بنابرین‏ یکی از اصول مهم حفاظتی، بازرسی مرتب از ابزار کار و و خارج کردن وسایل معیوب از محیط کار اعم از کارهای دسته جمعی و انفرادی است.

معیوب بودن و خوب کار نکردن وسایل و ابزار کار و ماشین آلات نه تنها حادثه ساز است، بلکه باعث وقفه در اجرای کارها و کاهش کارایی نیز می شود و انجام کارها را هم طولانی می‌کند و در نتیجه هزینه تولید را هم بالا می‌برد. به طور کلی باید توجه داشت که وجود نقص فنی در ماشین آلات، ابزار و لوازم کار یکی از متداول ترین و بزرگترین علل ایجاد حوادث و کاهش کمی و کیفی محصول است. تجهیزات و دستگاه‌ها باید دارای برنامه منظم برای تعمیرات و نگهداری باشند. لازم است انواع تعمیرات و نگهداری مورد لزوم به صورت روزانه، هفتگی، ماهیانه، شش ماهه و سالیانه را مشخص و در فرم های مخصوص ثبت کرد. این عمل برای حفظ سوابق کارماشین ها و دقت در حسن اجرای برنامه ها ی تعمیراتی ضروری است. معمولا هر ماشین دارای یک دفترچه تعمیرات و نگهداری است و جزئیات تعمیرات و زمان انجام و قطعات یدکی که باید عوض شوند، هم چنین مقررات و استانداردهای مربوط به ایمنی در آن مشخص شده است که لازم است طبق آن عمل شود(همان منبع، ۶۰)

– توجه به ارگونومی در انتقال فن آوری (تکنولوژی)

انتقال تکنولوژی صنعتی، یکی از مهم ترین ابزار ها در اهداف رشد و توسعه کشورهای در حال توسعه است. اما باید توجه کرد که انتقال تکنولوژی نا موجه و ناسازگار، باعث افزایش حوادث و بیماری های شغلی می شود. طبق بررسی ها و مطالعاتی که توسط سازمان بین‌المللی کار به عمل آمده است، ضایع شدن منابع انسانی و مادی در حوادث شغلی و بیماری های حرفه ای بار مالی زیادی در کشورهای در حال توسعه به جای می‌گذارد.

در انتقال تکنولوژی ها از کشورهای پیشرفته به کشورهای در حال توسعه، یکی از بزرگترین، عوامل موفقیت هر صنعت و تکنولوژی، نحوه و کیفیت رابطه تعامل انسان – سازمان – تکنولوژی است و وجود این عامل و تاثیرات حیاتی آن یکی از واقعیت های غیر قابل انکار در بهره برداری از هر گونه تکنولوژی است. با بهره گرفتن از ارگونومی و انتقال یک تکنولوژی مناسب می توان بهره وری را افزایش داد(همان منبع، ۶۰)

۲-۱۶ بررسی عوامل انسانی

یکی از عوامل بسیار مهمی که در ارگونومی مورد تجزیه و تحلیل و بررسی دقیق قرار می‌گیرد عوامل انسانی است که این عوامل در رابطه توانایی ها و محدودیت های طبیعی انسان است.

توانایی ها و محدودیت های طبیعی انسان با مد نظر قرار دادن محیط کاری انسان اعم از محیط فیزیکی ابزار، ماشین آلات، مواد، متدها و روش های تولیدی، سیستم های کار و تولید در محدوده محیط کار مورد مطالعه قرار می‌گیرد، زیرا تمامی فاکتورهای انسانی اهمیت بسیاری در کارایی و بازدهی انسان در سیستم تولیدی دارند. چون انسان در حین انجام کار تحت تاثیر عوامل متعددی به تبع کار قرار می‌گیرد که در ارتباط مستقیم با توانایی ها و محدودیت های طبیعی انسان است.

کارهای مختلف به صورت کلی به دو گروه کارهای فیزیکی یا بدنی و فکری و مغزی تقسیم می شود. که البه کارهایی که انسان انجام می‌دهد تلفیقی از کارهای فکری و بدنی است . این تقسیم بندی بدین صورت می‌باشد که در انجام کار اگر بیشتر از نیروی جسمی استفاده شود به نام کار بدنی و اگر بیشتر از مغز استفاده شود به نام کار فکری نامیده می شود. میزان توانایی انسان بستگی به عولمل مشخصه کار دارد که عبارتند از :

1. 1. نوع کار و نحوه کار چگونگی انجام کار : کار در وضعیت ایستاده، نشسته، و .. انجام می شود